Fiskus ma prawo zakwestionować rozliczenie VAT przedsiębiorcy, który wykorzystał legalne sposoby, ale celem jego działania było uzyskanie korzyści podatkowych.

Takie stanowisko wynika z wyroku NSA z dnia 6 kwietnia 2011 r., I FSK 523/2010, LEX nr 786532. W zasadzie spór w niniejszej sprawie sprowadza się do wykładni art. 84 ust. 1 ustawy o VAT z uwagi na to, że podatnik zakupił towary ze stawką 22 proc., które następnie sprzedał z niższą stawką. Zastosowana w przedmiotowej sprawie metoda rozliczenia podatku w oparciu o art. 84 ust. 1 ustawy o VAT jest metodą, której obliczony zryczałtowany podatek należny nie odzwierciedlał rzeczywistego podatku należnego. Sąd I instancji uznał jednak, że z tej przyczyny nie można czynić zarzutów uznania prowadzonej ewidencji za nierzetelną. Przepis art. 84 ust. 1 ustawy o VAT zezwala bowiem podatnikowi na rozliczenie podatku według struktury zakupów, jaka była charakterystyczna w prowadzonej przez niego działalności w każdym miesiącu, wobec tego bezpodstawne jest zakwestionowanie rozliczenia dokonane zgodnie z tym przepisem.

Sprawa ostatecznie trafiła do NSA, który przypomniał, że stosowanie metody uproszczonej rozliczeń w podatku od towarów i usług wynika z art. 281 Dyrektywy 112/2006/WE Rady, zgodnie z którym państwa członkowskie, które mogłyby napotkać trudności w stosowaniu zasad ogólnych VAT do małych przedsiębiorstw, ze względu na rodzaj ich działalności lub strukturę, mają możliwość na warunkach i w granicach, zastosowania uproszczonych procedur do celów naliczania i poboru podatku, takich jak systemy stawek zryczałtowanych, pod warunkiem, że nie będą prowadzić one do obniżki podatku. Z przepisu powyższego wynika, więc że jednym z warunków wprowadzenia uproszczonych form rozliczeń jest to, aby obciążenia podatkowe małych przedsiębiorców pozostały na niezmienionym poziomie.

W Polsce szczególna procedura rozliczania podatku od towarów i usług została przewidziana w omawianym art. 84 ust. 1 ustawy o VAT. Metoda wskazana w tym przepisie oparta jest na założeniu, że w dłuższych okresach czasu wartość podatku należnego obliczona na jej podstawie jest zbliżona do wartości, jaka byłaby obliczona w oparciu o faktury, czy przy zastosowaniu kas rejestrujących. Biorąc to pod uwagę, metoda ta zakłada uproszczoną procedurę naliczania i poboru podatku, i przy "normalnym", "zwykłym" jej stosowaniu nie prowadzi do zmniejszenia podatku, czym wypełnia warunek konieczny dla możliwości jej wprowadzenia, zgodnie z art. 281 Dyrektywy 112/2006/WE Rady. Sąd zwrócił także uwagę na zasadę nadużycia prawa sformułowaną wyraźnie w sprawach dotyczących prawa do odliczenia podatku naliczonego. Zasada ta ma charakter uniwersalny i zdaniem NSA może znajdować zastosowanie nie tylko w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego.

Michał Malinowski