Kiedy pracownik skorzysta z 50 proc. kosztów uzyskania przychodów

Autorskie koszty uzyskania przychodów dotyczą zarówno umowy o pracę, umowy zlecenia oraz umowy o dzieło. Są stosowane do wynagrodzeń podatników-twórców, uzyskujących przychody z przeniesienia praw autorskich. Warunkiem jest wydzielenie wynagrodzenia (honorarium) autorskiego z ogółu wynagrodzenia za pracę. W 2024 r. podatnicy mogą odliczyć 50 proc. przychodów, nie więcej jednak niż 120 tys. zł rocznie.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych przewiduje różne zasady i wartości pomniejszania przychodu o koszty jego uzyskania. Inne zasady będą miały zastosowanie w przypadku uzyskiwania przez podatnika przychodów ze stosunku pracy, jeszcze inne w przypadku uzyskiwania przychodu z tytułu wykonywania umów cywilnoprawnych (np. umowy zlecenie). Istnieje również możliwość pomniejszania przychodu pracownika o 50 proc. jego wartości, jednak w przypadku zastosowania 50 proc. kosztów uzyskania przychodu należy zwrócić szczególną uwagę na to, czy rzeczywiście można je zastosować i czy zostały zachowane wszystkie niezbędne warunki.

Tylko wynagrodzenie za działalność twórczą

Najprościej rzecz ujmując, 50 proc. koszty uzyskania przychodów (dalej: KUP) należy stosować w przypadku wynagrodzeń z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych. Autorskie koszty uzyskania przychodów dotyczą zarówno umowy o pracę, umowy zlecenia oraz umowy o dzieło.

Zgodnie z ustawą z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2647 z późn. zm., dalej jako: ustawa o PIT), koszty w wysokości 50 proc. powinny być stosowane w przypadku wynagrodzeń podatników-twórców (wykonujących działalność twórczą) uzyskujących przychody z przeniesienia autorskich praw do stworzonych utworów.

Podwyższone 50 procentowe koszty będą miały zastosowanie tylko w przypadku uzyskiwania przychodu z tytułu:

• zapłaty twórcy za przeniesienie prawa własności wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego;
• opłaty licencyjnej za przeniesienie prawa stosowania wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego;
• korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami;
• działalności twórczej w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, inżynierii budowlanej, urbanistyki, literatury, sztuk plastycznych, wzornictwa przemysłowego, muzyki, fotografiki, twórczości audialnej i audiowizualnej, programów komputerowych, gier komputerowych, teatru, kostiumografii, scenografii, reżyserii, choreografii, lutnictwa artystycznego, sztuki ludowej oraz dziennikarstwa;
• działalności artystycznej w dziedzinie sztuki aktorskiej, estradowej, tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki i instrumentalistyki;
• produkcji audialnej i audiowizualnej;
• działalności publicystycznej;
• działalności muzealniczej w dziedzinie wystawienniczej, naukowej, popularyzatorskiej, edukacyjnej oraz wydawniczej;
• działalności konserwatorskiej;
• tłumaczenia;
• działalności badawczo-rozwojowej, naukowej, naukowo-dydaktycznej, badawczej, badawczo-dydaktycznej oraz prowadzonej w uczelni działalności dydaktycznej.

Jest to katalog zamknięty, co oznacza, że 50 proc. KUP można stosować wyłącznie do wyżej wymienionych przychodów.

Trzeba wydzielić wynagrodzenie autorskie

Jak pokazuje praktyka, zastosowanie 50 proc. kosztów nie jest wcale zadaniem łatwym. Jednym z głównych warunków stosowania 50 proc. KUP jest posiadanie przez pracownika statusu właściciela praw autorskich do wytworzonego utworu. Oznacza to, że pracownik pierwotnie musi być właścicielem wytworzonych praw, które następnie są przenoszone na pracodawcę. Kolejnym warunkiem, który pozwala zastosować 50 proc. KUP jest wydzielenie wynagrodzenia (honorarium), do którego stosowane będą 50 proc. KUP z ogółu wynagrodzenia należnego ze stosunku łączącego pracodawcę z pracownikiem. W przypadku wykonywania prac twórczych i tworzenia utworów w ramach stosunku pracy koniecznym jest wyodrębnienie części wynagrodzenia należnej m.in. za rozporządzenie autorskimi prawami majątkowymi do tego utworu. To z tytułu przyjęcia tego utworu i związanych z nim praw majątkowych pracodawca wypłaca należne wynagrodzenie. Określenie tej wielkości powinno być zawarte bądź w umowie o pracę, bądź w innych postanowieniach obowiązujących danego pracodawcę i jego pracowników, jak np. w regulaminie wynagradzania, aneksie do umowy o pracę. Dodatkowo, w celu skorzystania z przedmiotowej ulgi, należy prowadzić dokumentację, która zawierać będzie ewidencję wytworzonych przez pracownika utworów.

W 2024 r. podatnicy mogą odliczyć 50 proc.  przychodów, nie więcej jednak niż 120 000 złotych rocznie. Przychód jest pomniejszany o potrącone przez płatnika składki na ubezpieczenia społeczne, przypadające na przychód z tytułu przeniesienia autorskich praw.

Konieczna odpowiednia dokumentacja

 15 września 2020 roku minister finansów wydał interpretację ogólną (nr DD3.8201.1.2018) w zakresie stosowania autorskich kosztów podatkowych. W interpretacji ogólnej organ odwołuje się do wątpliwości podatników dotyczącej rozporządzania prawami autorskimi do utworów, powstałych w wyniku wykonywania prac związanych ze stosunkiem pracy. Organ stwierdza w tej interpretacji, że jest to nabycie następcze w drodze tzw. cessio legis. Przed przyjęciem utworu prawa autorskie majątkowe przysługują twórcy. (…) W konsekwencji, z chwilą przyjęcia utworu dochodzi do rozporządzenia majątkowym prawem autorskim.

W omawianej interpretacji organ stwierdził również, że autorskie koszty podatkowe, które wynoszą 50 proc.  przychodu należy stosować wyłącznie do tej części wynagrodzenia pracownika, która należna jest za przeniesienie majątkowych praw autorskich. Niedopuszczalne jest zatem stosowanie ich do całości wynagrodzenia należnego ze stosunku pracy. Znajduje to również bezpośrednie odzwierciedlenie w obowiązku określenia i udokumentowania odrębnego honorarium. Zasady wypłaty tych należności może szczegółowo określać umowa o pracę, regulamin wynagradzania oraz inne regulacje wewnątrzzakładowe, lub umowa cywilnoprawna (kontrakt), na podstawie której dochodzi do powstania utworu. Zatem w celu korzystania z 50 proc. KUP niezbędne jest wdrożenie stosowanej dokumentacji.

Ważne jest również to, że do zapłaty może dojść przed faktycznym przekazaniem utworu pracodawcy. Wówczas taka część wynagrodzenia będzie traktowana jako zaliczka na poczet praw autorskich przekazanych w przyszłości.

Czytaj również: 50 proc. kosztów - ryzykowne praktyki pracodawców >>

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.