Czynności sprawdzające to działania podejmowane przez organy podatkowe w celu wstępnego zweryfikowania poprawności rozliczeń podatnika. Najczęściej są to: badanie terminowości składania deklaracji podatkowych lub stwierdzenie formalnej poprawności dokumentów. Pozytywny wynik czynności sprawdzających może - w zależności od stopnia wykrytych uchybień - skutkować wszczęciem postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej.
Nowe uprawnienia fiskusa
Arkadiusz Bogucki, doradca podatkowy, starszy konsultant w dziale podatków i opłat w Ayming Polska, zwraca uwagę, że projekt nowej ordynacji podatkowej przewiduje wprowadzenie całkowicie nowych kompetencji organów. Po zmianie przepisów skarbówka zyska:
- prawo do weryfikacji wartości rzeczy lub praw majątkowych (art. 656 § 1 pkt 6 projektu),
- prawo do weryfikacji prawidłowości sporządzenia remanentu zarządzonego przez naczelnika urzędu skarbowego w trakcie roku podatkowego (art. 656 § 1 pkt 7 projektu),
- możliwość uzyskiwania informacji lub dokumentów nie tylko od kontrahentów podatnika, ale też osób nie wykonujących działalności gospodarczej (art. 660 § 5 projektu).
Ukryta forma kontroli
- Pomimo zapewnień ustawodawcy, że „nowe przepisy w zakresie czynności sprawdzających zachowują swoją odrębność w porównaniu do kontroli podatkowej czy postępowania podatkowego”, to jednak nie sposób oprzeć się wrażeniu, że czynności sprawdzające mogą stanowić ukrytą formę kontroli – zwraca uwagę Karolina Obstój, specjalista ds. podatkowych, menadżer w Kancelarii TLA.
Sprawdź w LEX: Czy można zaskarżyć protokół z czynności sprawdzających z powodu braku oceny prawnej działania podatnika? >
Projektowany art. 665 ordynacji zawiera odesłanie do odpowiedniego stosowania przy czynnościach sprawdzających art. 380 i 384, które odnoszą się do zbierania dowodów. Obecnie obowiązujący art. 280 ordynacji (odpowiednik art. 665) nie zawiera odesłania do stosowania tych przepisów. Dodatkowo, z art. 658 ordynacji wynika, że w razie wątpliwości, organ będzie mógł wezwać podatnika do przedłożenia dowodów, jednak w tym celu niezbędna będzie zgoda zobowiązanego. Aktualnie obowiązujący odpowiednik tego przepisu – art. 274a nie przewiduje takiego uprawnienia dla organu w toku czynności sprawdzających.
Zobacz również: Prof. Glumińska-Pawlic: Tajemnica zawodowa doradców podatkowych jest świętością >>
Sejm pracuje nad nową ordynacją podatkową >>
Jak podkreśla Karolina Obstój, czarnym scenariuszem wyłaniającym się z analizy tych przepisów jest ryzyko, że pod płaszczykiem czynności sprawdzających będzie de facto przeprowadzana kontrola podatkowa. Jej zdaniem, takie rozwiązanie będzie wygodne dla organów podatkowych, bowiem kontroli podatkowej organ nie może prowadzić w nieskończoność (przewidziany jest maksymalny czas jej trwania), podczas gdy maksymalny czas trwania czynności sprawdzających nie jest uregulowany w przepisach. Obawa wynika z tego, iż w przeszłości podobne rozwiązanie było już stosowane przez organy kontroli skarbowej, które wszczynały postępowanie kontrolne, jednak pomimo prowadzenia czynności u podatników, nie wszczynały kontroli, aby nie podlegać ograniczeniom czasowym.
Czytaj w LEX: Uprawnienia organów w kontroli podatkowej przedsiębiorców >
- Można również przewidywać, że brak wyrażenia zgody przez podatnika na wezwanie do przedłożenia dowodów, organy będą traktowały jako impuls do wszczęcia kontroli podatkowej. Skoro podatnik nie chce przedstawić dowodów, to może ma coś do ukryciu – przewiduje Obstój.
Zobacz procedurę: Zabezpieczenie w okresie kontroli podatkowej i postępowania podatkowego >
Cena promocyjna: 296.1 zł
|Cena regularna: 329 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Wątpliwe brzmienie przepisów
Do brzmienia projektowanych przepisów zastrzeżenia ma także prof. Robert Suwaj z Politechniki Warszawskiej. Chodzi tu w pierwszej kolejności o możliwość wezwania podatnika - przez organy podatkowe - do przedłożenia dowodów. Rozszerzenie zakresu kompetencji organów podatkowych uzasadnia się możliwością wcześniejszego rozstrzygnięcia wątpliwości bez konieczności wszczynania kontroli podatkowej czy postępowania podatkowego.
Sprawdź w LEX: Czy organ podatkowy musi udokumentować przeprowadzenie u podatnika czynności sprawdzających? >
- Zastanawia jednak stwierdzenie użyte w uzasadnieniu projektu ustawy, że "ustalenie stanu faktycznego jest jednym z celów prowadzonych czynności sprawdzających". Jednak ustalenie stanu faktycznego jest istotą właśnie postępowania podatkowego, więc mamy tu niewątpliwie do czynienia z rozszerzeniem zakresu czynności sprawdzających o kwestie ustalania faktów, przy pomocy dowodów. Nie idą za tym jednak zasady postępowania dowodowego, które mogłyby należycie chronić podatnika – wskazuje prof. Suwaj. Dodaje, że drugim elementem, który zmierza w podobnym kierunku jest nowa możliwość wezwania do złożenia niezbędnych wyjaśnień i przedstawienia dowodów w przypadku weryfikacji poniesionych przez podatnika wydatków i uzyskanych przychodów lub dochodów opodatkowanych, bądź przychodów lub dochodów nieopodatkowanych – w zakresie niezbędnym do ujawnienia podstawy opodatkowania - z tytułu przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych.
Czytaj w LEX: Dokumentowanie czynności kontrolnych w toku kontroli podatkowej >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
