Przedsiębiorcy, którzy przekazali darowiznę na walkę z powodzią, mogą już korzystać z zerowej stawki VAT. Ministerstwo Finansów wyszło naprzeciw oczekiwaniom i wprowadziło preferencyjne zasady rozliczenia tej z mocą wsteczną – już dla darowizn przekazanych od 12 września.

- Stawka 0 proc. VAT będzie stosowana do darowizn wszelkiego rodzaju towarów, np. żywności, koców, śpiworów, ubrań, ale też nieodpłatnych usług, takich jak zakwaterowanie czy wynajem agregatów prądotwórczych, które mogą się okazać niezbędne do złagodzenia skutków kataklizmu – informuje MF.

Problem polega na tym, że preferencyjne rozliczenie wprowadzono tylko w VAT. Przepisy o podatkach dochodowych pozostały bez zmian. Przedsiębiorcy będą mogli skorzystać z odliczenia darowizn w CIT i w PIT, na zasadach ogólnych. To oznacza, że między rozliczeniem w podatkach dochodowych i rozliczeniem VAT powstaje duża rozbieżność. Chodzi o listę podmiotów, którym można przekazywać darowiznę na preferencyjnych zasadach.

 

Inne zasady w VAT, inne w podatkach dochodowych

Jak wyjaśnia Daniel Więckowski, doradca podatkowy, partner zarządzający w LTCA, w podatkach dochodowych darowizny można odliczyć na zasadach ogólnych przewidzianych w ustawie o PIT i ustawie o CIT. W przypadku podatników PIT odliczenie jest ograniczone do 6 proc. dochodu, a w przypadku CIT - do 10 proc. dochodu. Nie ma specjalnych rozwiązań podatkowych dotyczących darowizn związanych z powodzią. Przedsiębiorcy nie mogą zaliczyć darowizn do kosztów uzyskania przychodu.

Czytaj też w LEX: Skutki podatkowe w CIT z tytułu dokonania darowizny usług >

- W podatkach dochodowych obdarowanymi powinny być organizacje prowadzące działalność pożytku publicznego. Należy przy tym pamiętać o ustawowym limicie wynoszącym odpowiednio 6 lub 10 proc. dochodu. W przypadku VAT katalog instytucji odbierających darowizny jest szerszy. Obejmuje też m.in. jednostki samorządu terytorialnego i podmioty lecznicze. Co ważne, nie tu mowy o żadnym limicie. To oznacza, że przedsiębiorcy mogą mieć problem z prawidłowym rozliczeniem. Będą musieli pamiętać, że darowiznę przekazaną np. poszkodowanemu szpitalowi czy urzędowi gminy rozliczają na preferencyjnych zasadach w VAT (według stawki 0 proc.), ale nie rozliczą jej już w CIT albo PIT – mówi Daniel Więckowski.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z 17 września 2024 r. (Dz.U. z 2024 r. poz. 1381) obniżona zerowa stawka VAT obejmuje dostawy towarów lub świadczenie usług dokonywanych na rzecz:

  1. organizacji pożytku publicznego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie;
  2. jednostek samorządu terytorialnego;
  3. podmiotów leczniczych w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2024 r. poz. 799);
  4. Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych.

 

Z kolei przepisy o podatkach dochodowych przewidują, że odliczeniu od dochodu podlegają darowizny przekazane:

  • na cele określone w art. 4 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, organizacjom, o którym mowa w art. 3 ust. 2 i 3 tej ustawy, lub
  • równoważnym organizacjom, określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego, obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, realizującym te cele.

- Warto, by ustawodawca rozważył rozszerzenie kategorii podmiotów, którym można przekazać darowiznę o samorządy, podmioty lecznicze i Rządową Agencję Rezerw Strategicznych. Do tego katalogu można też dodać np. szkoły – mówi Daniel Więckowski.

Czytaj też w LEX: Darowizny w księgach rachunkowych obdarowanego i darczyńcy >

 

Co dalej z darowiznami na rzecz osób fizycznych

Jeszcze większa rozbieżność powstanie, gdy wejdzie w życie rozporządzenie w sprawie zerowej stawki VAT na darowizny materiałów budowlanych. Ministerstwo Finansów przedstawiło w środę projekt, zgodnie z którym przedsiębiorcy przekazujący nieodpłatnie materiały budowlane dla powodzian, skorzystają do 31 marca 2025 r. z zerowej stawki VAT. 

Preferencja obejmie nieodpłatne dostawy materiałów budowlanych na rzecz poszkodowanych w wyniku intensywnych opadów atmosferycznych lub powodzi, mających miejsce we wrześniu 2024 r.:

  • osób fizycznych dysponujących nieruchomością, w której w wyniku ww. zdarzeń powstała szkoda
  • podmiotów, które poniosły szkodę w obiektach, w których prowadzą działalność edukacyjną, ochrony zdrowia, kulturalną, w zakresie opieki społecznej, opieki nad dziećmi, młodzieżą, czy zbiorowego zakwaterowania uczniów lub studentów.

 

- To dobry pomysł. Powstaje jednak ryzyko, że nowe przepisy mogą być bardzo łatwo wykorzystane dla wyłudzeń VAT. Dlatego też rekomendowałbym wzmożoną kontrolę fiskusa „na bieżąco” w tym zakresie – mówi Daniel Więckowski.

Czytaj też w LEX: Darowizny w PIT >> oraz Rozliczanie darowizny w CIT na przykładach >>

Ministerstwo wyjaśnia w uzasadnieniu do projektu, że warunkiem stosowania preferencji będzie zawarcie pomiędzy podatnikiem dokonującym darowizny materiałów budowlanych i obdarowanymi pisemnej umowy darowizny. Darczyńca musi też posiadać stosowne dokumenty (zaświadczenie lub kopię części VII kwestionariusza rodzinnego wywiadu środowiskowego sporządzanego przez ośrodki pomocy społecznej), potwierdzające poniesienie szkody w wyniku powodzi.

Co istotne, na gruncie podatków dochodowych nie można w ogóle odliczyć darowizn na rzecz osób fizycznych. 

- Darowizny bezpośrednio na rzecz osób fizycznych nie dają podstawy do pomniejszenia podstawy opodatkowania, co już historycznie, m.in. w sytuacji napływu uchodźców z Ukrainy, było utrudnieniem i spowalniało proces dystrybucji pomocy. Warto, aby ustawodawca  przy tej uwzględnił zgłaszane wcześniej postulaty przedsiębiorców i wprowadził możliwość odliczenia tej pomocy. Przedsiębiorcy są gotowi nieść pomoc skutecznie i szybko, ale jednocześnie nie ponosić w związku z tym obciążeń podatkowych - mówi Agnieszka Wnuk, doradczyni podatkowa, partnerka w Quidea.

Czytaj też w LEX: Darowizny - odliczanie od podstawy opodatkowania >

Czytaj również: ​Jak rozliczyć darowizny dla powodzian

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.