Chodzi o sposób obliczenia obowiązującej od 2019 r. daniny solidarnościowej, która wynosi 4 proc. od nadwyżki ponad 1 mln zł dochodów. Skarbówka upierała się dotychczas przy stanowisku, że nawet jeśli strata z poprzedniego roku znacznie obniży PIT, to nie wpłynie na wysokość daniny solidarnościowej. Teraz, po przegranych przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, zmienia stanowisko w tej sprawie. 

MF zgadza się z wyrokami sądów

Wiceminister finansów Artur Soboń wyjaśnia, że w orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, że przy ustalaniu dochodu stanowiącego podstawę obliczenia daniny solidarnościowej uwzględnia się również straty z lat poprzednich. W ocenie sądów gdyby intencją racjonalnego ustawodawcy było uniemożliwienie odliczenia straty z lat ubiegłych, to taka regulacja zostałaby wprost wskazana w przepisach ustawy o PIT.

- Uprzejmie informuję, że podzielamy stanowisko wyrażane w orzecznictwie sądowoadministracyjnym w zakresie możliwości uwzględniania straty z lat ubiegłych przy ustalaniu podstawy obliczenia daniny solidarnościowej. W celu wyeliminowania wątpliwości interpretacyjnych uzupełnimy objaśnienia podatkowe, dotyczące stosowania przepisów o daninie solidarnościowej zawartych w ustawie PIT, o kwestię możliwości uwzględnienia strat z lat ubiegłych przy obliczeniu podstawy daniny solidarnościowej - poinformował Soboń w odpowiedzi na interpelację poselską nr 42274.

Zobacz linię orzeczniczą z 2022 r.: Odliczanie straty przy ustalaniu daniny solidarnościowej >

Zapowiedział również weryfikację interpretacji w trybie art. 14e ordynacji podatkowej. Przepis ten zakłada, że szef Krajowej Administracji Skarbowej może z urzędu zmienić interpretację indywidualną, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów.

Zobacz procedurę w LEX: Tryb zmiany indywidualnej interpretacji podatkowej >

Czytaj również: Fiskus chce daniny solidarnościowej także od straty >>

Ukłon w stronę podatników

Eksperci zgadzają się ze zmianą. 

- Dobrze, że Ministerstwo Finansów w końcu zauważyło ewidentną lukę prawną w swoim wcześniejszym podejściu do braku możliwości rozliczania straty podatkowej przy kalkulacji daniny solidarnościowej. Do tej pory mieliśmy bowiem sytuację, kiedy ważniejsze były objaśnienia podatkowe (tj. brak możliwości rozliczenia straty) niż same przepisy podatkowe (brak ograniczeń co do odliczania straty) - mówi Adam Allen, doradca podatkowy, wspólnik w Thedy&Partners.

Sprawdź w LEX: Jak wyliczyć podstawę do ustalenia daniny solidarnościowej? >

Również Grzegorz Niebudek, adwokat, doradca podatkowy, partner zarządzający LTCA, uważa, że to krok w dobrym kierunku. 

- Skoro orzecznictwo sądów administracyjnych jednoznacznie pozwala na rozliczenie strat z lat ubiegłych przy ustalaniu daniny solidarnościowej, to Ministerstwo Finansów miało dwa wyjścia. Albo zmienić te przepisy, wprowadzając wyraźny zakaz odliczenia strat z lat ubiegłych albo uznać stanowisko sądów. Ku mojemu zdziwieniu MF przyjął stanowisko korzystne dla podatników. Ważna jest również zapowiedź uzupełnienia w tym zakresie objaśnień podatkowych, co pozwoli na wyeliminowanie wątpliwości i da ochronę podatnikom, którzy będą rozliczać straty. Jak widać na tym przykładzie, w okresie przedwyborczym obserwujemy coraz więcej „ukłonów” w stronę podatników - mówi Grzegorz Niebudek.

Sprawdź w LEX: Co wlicza się do podstawy wymiaru daniny solidarnościowej? >

Pytanie co z rozliczeniem za poprzednie lata

- Wydaje się, że zaprezentowane stanowisko MF kończy dotychczasowe spory. Powstaje jednak pytanie, w jaki sposób organy podatkowe podejdą do rozliczenia daniny solidarnościowej za poprzednie lata. Zarówno bowiem interpelacje ani objaśnienia podatkowe nie są co do zasady źródłem prawa. Niemniej jednak, podatnicy, którzy wówczas nie odliczyli strat, mając na uwadze prezentowane obecnie przez MF stanowisko, mają spore szanse na zwrot nadpłaty podatku - mówi Grzegorz Grochowina, szef Zespołu Zarządzania Wiedzą w Departamencie Podatkowym w KPMG w Polsce.

I wyjaśnia, że w praktyce mogło dochodzić do sytuacji, w których podatnik znacznie obniżył PIT, albo nie zapłacił go w ogóle, dzięki odliczeniu strat. Tymczasem nie wpływało to na podstawę obliczenia daniny solidarnościowej. 

 

Sprawdź również książkę: PIT. Komentarz 2023 >>


Przypomnijmy, że danina solidarnościowa wynosi 4 proc. od nadwyżki ponad 1 mln zł. Przy jej wyliczeniu należy, zgodnie z art. 30h ustawy o PIT, uwzględnić sumę dochodów:

  • opodatkowanych według skali podatkowej, np. z pracy, z działalności gospodarczej, z rent, emerytur, działalności wykonywanej osobiście, z praw autorskich, wykazanych w PIT-40A, PIT-36, PIT-37 (art. 27 ust. 1, 9 i 9a ustawy o PIT),
  • z zysków kapitałowych, czyli ze zbycia udziałów, akcji, pochodnych instrumentów finansowych, wykazanych w PIT-38 (art. 30b ustawy o PIT),
  • z działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym, wykazanych w PIT-36L (art. 30c ustawy o PIT),
  • z zagranicznej spółki kontrolowanej (art. 30f).

Według fiskusa, intencją ustawodawcy było, aby obliczając daninę solidarnościową uwzględniane były dochody rozumiane jako przychody minus koszty. Od dochodów ustalonych na cele daniny można odliczyć tylko:

  • składki na ubezpieczenia społeczne,
  • część składki zdrowotnej u podatników liniowych (10 200 zł w 2023 r.),
  • kwoty, o których mowa w art. 30f ust. 5 ustawy o PIT, odliczane od podstawy obliczenia podatku od dochodów zagranicznej jednostki kontrolowanej.

Sprawdź w LEX: Czy oprócz wniosku o umorzenie daniny solidarnościowej są jakieś inne możliwości uniknięcia zapłaty tego obciążenia przez przedsiębiorcę? >

Spór dotyczył możliwości zastosowania przy obliczaniu daniny solidarnościowej art. 9 ust. 3 ustawy o PIT. Zgodnie z tym przepisem, o wysokość straty ze źródła przychodów, poniesionej w roku podatkowym, podatnik może:

  1. obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że kwota obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50 proc. wysokości tej straty, albo
  2. obniżyć jednorazowo dochód uzyskany z tego źródła w jednym z najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu lat podatkowych o kwotę nieprzekraczającą 5 mln zł (nieodliczona kwota podlega rozliczeniu w pozostałych latach tego pięcioletniego okresu, z tym że kwota obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50 proc. wysokości tej straty).

Sprawdź w LEX: Czy przepisy przewidują możliwości obciążania rachunku VAT w celu dokonywania zapłaty daniny solidarnościowej? >

Ryzyko odpowiedzialności karno - skarbowej

    ​- Opublikowane wyjaśnienia Ministerstwa Finansów niewątpliwie zapewnią ochronę podatnikom, którzy do tej pory nie mogli być pewni, jakie stanowisko w ich sprawie zajmie organ podatkowy czy sąd administracyjny. Była to o tyle niebezpieczna sytuacja, że różnice pomiędzy daniną w pełnej wysokości a tą obliczoną z uwzględnieniem straty bywały bardzo duże, co narażało podatników na odpowiedzialność podatkową oraz karno-skarbową. Teraz już wiemy, że możliwość odliczenia straty z poprzednich lat dotyczy w równym stopniu podatku obliczanego według skali oraz daniny solidarnościowej - mówi Karina Krzemińska, Tax Consultant w ASB Tax.

    Jej zdaniem, opublikowanie wyjaśnień jest niewątpliwie dobrym krokiem w kierunku zabezpieczenia sytuacji prawnej podatników i ujednolicenia stosowania przepisów prawa podatkowego. - Szkoda tylko, że ten krok został poczyniony tak późno -mówi ekspertka ASB Tax.​​​

    Skarbówka przegrywa spory

    Ministerstwo Finansów, uzasadniając zmianę stanowiska, powołuje się na orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego z 19 lipca 2022 r., (sygn. akt II FSK 452/22) i z 7 grudnia 2022 r. (sygn. akt II FSK 1172/22). 

    Oba orzeczenia dotyczyły przedsiębiorców opodatkowanych stawką liniową 19 proc. PIT, zgodnie z art. 30c ustawy o PIT, którzy otrzymali niekorzystne interpretacje podatkowe. Fiskus twierdził w nich, że nie mogą uwzględnić straty z działalności gospodarczej z poprzednich lat na potrzeby ustalenia podstawy obliczenia daniny solidarnościowej.

    Orzecznictwo wojewódzkich sądów administracyjnych było w tej sprawie rozbieżne. Jednak stanowisko NSA jest obecnie jednolicie korzystne dla podatników. 

    Według NSA, jeżeli podstawę obliczenia daniny solidarnościowej ustala się na podstawie zasad określonych m.in. w art. 30c ustawy o PIT, to zastosowanie ma również art. 9 ust. 3 ustawy o PIT. Tym samym dochód można obniżyć o wysokość straty z lat poprzednich z tego źródła przychodu.

    - Ustawodawca, regulując kwestię sposobu ustalania dochodu przy obliczaniu daniny solidarnościowej, odwołał się bowiem do całego art. 30c ustawy o PIT, regulującego opodatkowanie dochodów podatkiem liniowym. Ten z kolei odwołuje się bezpośrednio m.in. do art. 9 ust. 3 ustawy o PIT, traktującego o możliwości odliczenia straty. Brak jest zatem podstaw do wyłączenia zastosowania poszczególnych regulacji odnoszących się do opodatkowania dochodów podatkiem liniowym - czytamy w uzasadnieniu wyroku II FSK 452/22. 

    - Gdyby intencją racjonalnego ustawodawcy było uniemożliwienie odliczenia straty z lat ubiegłych przy ustalaniu podstawy obliczenia daniny solidarnościowej to taka regulacja zostałaby wprost wskazana w przepisach ustawy o PIT. Takiego zastrzeżenia ustawodawca jednak nie zawarł określając zasady opodatkowania daniną solidarnościową - orzekł NSA.

    Zobacz procedurę w LEX: Danina solidarnościowa >

     

     

    -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

    Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.