Ostatnie nowelizacje przepisów kodeksu postępowania karnego (KPK) i kodeksu karnego skarbowego (KKS) spowodowały, że 5 października br. niemożliwe stanie się złożenie czynnego żalu w formie elektronicznej. Będzie tak aż do 2029 roku. Serwis Prawo.pl jako pierwszy napisał o tym w połowie zeszłego tygodnia w tekście pt. Elektroniczny czynny żal zablokowany na osiem lat >>. Z czego wynika ten problem?
Okazuje się, że do KPK wprowadzona zostaje elektroniczna forma „na piśmie” dopiero od 1 października 2029 r. Pojęcie „na piśmie” w innych ustawach oznacza „utrwalone na piśmie lub w postaci elektronicznej”. Problem jednak w tym, że w znowelizowanym art. 16 KKS tego zapisu nie ma. Uniemożliwia to złożenie czynnego żalu w formie elektronicznej przez osiem lat. Powodem są źle znowelizowane przepisy i brak synchronizacji wejścia w życie regulacji o formie pisma z art. 116 KPK i art. 16 KKS. Co ważne, przepisy KPK stosujemy w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe (art. 113 KKS). Zmiany powinny wejść w życie równolegle, tak żeby nie znosić elektronicznej formy. Ustawodawca jednak tego nie przewidział.
MF: Czynny żal w formie elektronicznej będzie możliwy
W odpowiedzi na naszą publikację, Ministerstwo Finansów przesłało nam wyjaśnienie, z którego wynika, że w zakresie doręczeń elektronicznych zawiadomień wynikających z art. 16 par. 4 KKS nic się nie zmieni po 5 października 2021 r. Nadal będzie można składać czynny żal zarówno na piśmie w postaci papierowej lub elektronicznej (e-PUAP, e-Urząd Skarbowy) albo ustnie do protokołu. Resort finansów twierdzi, że forma pisemna to oświadczenie czy wola wyrażone pismem, a nie ustnie. Zatem każdy tekst napisany ręcznie, maszynowo czy pismem komputerowym będzie spełniał wymóg pisemności.
MF zwraca również uwagę, że z uzasadnienia do projektu ustawy o doręczeniach elektronicznych (druk 239, Sejm IX kadencji) wynika, że zmiana w zakresie stosownej w przepisach prawa terminologii polegająca na zamianie wyrazu „pisemne” na wyrażenie „sporządzone na piśmie”, wyrażenia „w formie pisemnej” na wyrażenie „na piśmie”, wyrazu „pisemnie” na wyrażenie „na piśmie” lub „przedstawione na piśmie” (w zależności od kontekstu zdania) miała na celu zrównoważenie postaci papierowej z postacią elektroniczną. Zwrot „na piśmie” odnosi się do sposobu utrwalenia informacji w postaci znaków pisma, w przeciwieństwie do zwrotu „pisemnie”, który sugeruje konieczność opatrzenia dokumentu w postaci papierowej podpisem własnoręcznym. Wolą ustawodawcy było, aby określenie „na piśmie” dotyczyło zarówno formy papierowej, jak i elektronicznej. Zdaniem MF, wprowadzone ustawą o doręczeniach elektronicznych zmiany w zakresie KKS miały charakter dostosowawczy, bez jakichkolwiek modyfikacji treści merytorycznej przewidzianych tam regulacji. Stąd też, po dniu wejścia w życie przedmiotowej zmiany, złożenie czynnego żalu drogą elektroniczną będzie spełniało wymóg wskazany w art. 16 par. 4 KKS tj. „na piśmie”.
Zobacz również:
Fiskus sprawdzi rozliczenia i prześwietli majątek firm >>
Polski Ład zalegalizuje prowokacje skarbówki i da jej nową broń >>
Wątpliwości w zakresie e-czynnego żalu
Z argumentami przedstawionymi przez Ministerstwo Finansów nie zgadza się jednak Bartosz Czerwiński, adwokat, menadżer w EY.
- Przede wszystkim wypowiedź MF abstrahuje nie tylko od sposobu podpisania pisma (nie jest istotny bowiem sam fakt sformułowania pisma przy pomocy komputera, ale podpisania pisma w sposób elektroniczny – co do tej pory wykluczało skuteczność np. przesłania przez ePUAP skanu podpisanego odręcznie tzw. czynnego żalu), ale również od wprowadzanych od 2029 r. zmian w art. 116 KPK w zakresie rozumienia sformułowania „na piśmie” oraz wymogów dotyczących podpisu i sposobu składania „pism elektronicznych” – zauważa nasz rozmówca. Jego zdaniem, gdyby przyjąć obecne stanowisko MF za prawidłowe, takie zmiany w KPK byłyby niecelowe. Ekspert dodaje także, że niestety jedna z reguł interpretacyjnych przepisów prawa wymaga, by przyjmować racjonalność ustawodawcy. Wyklucza to równocześnie możliwość pominięcia wprowadzanych zmian w KPK przy wykładni zmienianych już w 2021 r. przepisów KKS. Naraża to w sposób jednoznaczny podatników na daleko idące konsekwencje karne skarbowe w przypadku uznania tzw. czynnego żalu za nieskuteczny.
Sprawdź w LEX: Kto powinien podpisać czynny żal w związku z korektą JPK-VAT7? >
Na pytanie, jak mają postępować podatnicy po 5 października, Bartosz Czerwiński wskazuje jednoznacznie, że w praktyce nie odważyłby się rekomendować swoim klientom złożenia czynnego żalu w postaci elektronicznej, jeżeli mogłoby to wystawić ich na dodatkowe ryzyko. Przyjmując, że podobne podejście będzie zapewne prezentowane również przez innych profesjonalistów, obecny kształt przepisów oznacza faktyczne zamrożenie możliwości składania czynnego żalu w sposób elektronicznych na osiem lat, tak długo jak ustawodawca nie wypowie się w sposób zapewniający bezpieczeństwo podatnikom.
Sprawdź w LEX: Czy wysłanie deklaracji VAT-8 po terminie wymaga złożenia czynnego żalu? >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
