To ważna uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego. W NSA czeka bowiem na rozpatrzenie wiele spraw z zakresu problematyki rozstrzygniętej niniejszą uchwałą, a ponadto może mieć ona istotne znaczenie dla gospodarki.

Czytaj także na Prawo.pl: RPO przyłącza się do sprawy przed NSA dotyczącej wsparcia z tarczy finansowej >

Spór w niniejszej sprawie dotyczy tego, czy urządzenia stacji redukcyjno-pomiarowych i punkty pomiarowe oraz inne urządzenia infrastruktury gazowniczej stanowią część budowli jako całości techniczno-użytkowej - jak twierdzą organy. Spółka gazownicza, której ten spór dotyczy, jest bowiem przeciwnego zdania. W jej ocenie, stanowią one część budynku lub odrębne od sieci gazowej urządzenia techniczne, nie stanowiące obiektów budowlanych lub ich części. Skutki takiej oceny są istotne na gruncie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, mają bowiem wpływ na wysokość podatku od nieruchomości. W przypadku budowli jest on liczony od wartości, a zatem jest zdecydowanie wyższy.

Czytaj w LEX: Opodatkowanie podatkiem od nieruchomości sieci gazowej w kontekście badania związku techniczno-użytkowego między siecią, a jej elementami >>>

Dwa przeciwstawne stanowiska

Do połowy 2016 r. w orzecznictwie sądów administracyjnych dominowało stanowisko, zgodnie z którym w przypadku sieci gazowej na całość techniczno-użytkową składały się zarówno kontenerowe stacje redukcyjno-pomiarowe gazu oraz energetyczne stacje kontenerowe powiązane w sposób nierozerwalny z siecią gazową, jak i elementy budowlane w postaci fundamentów. Przyjmowano, że wszystkie te elementy stanowią łącznie sieć gazową, która zapewnia korzystanie z niej zgodnie z przeznaczeniem (por. wyrok NSA z dnia 19 maja 2016 r. sygn. akt II FSK 1018/14). Naczelny Sąd Administracyjny wskazywał również, że urządzenia stacji redukcyjno-pomiarowych gazu, umiejscowione w kontenerach posadowionych na fundamentach, stanowią elementy składowe sieci gazowej i podlegają jako budowle opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości (por. wyrok NSA z dnia 21 lipca 2016 r. sygn. akt II FSK 1848/14).

S

Od czerwca 2016 r. zaobserwować można nową linię orzeczniczą, zapoczątkowaną przez NSA. Zgodnie z nią przy opodatkowaniu poszczególnych elementów sieci gazowej główny nacisk należy położyć na badanie związku techniczno-użytkowego między częściami budowlanymi a urządzeniami technicznymi. W przypadku powiązania części budowlanych z urządzeniami technicznymi dla oceny, czy jest to budowla stanowiąca całość techniczno-użytkową wraz z urządzeniami i instalacjami czy też budowla i odrębne od niej urządzenia techniczne, należy zbadać, czy tworzą one całość wyłącznie użytkową, ale są odrębne pod względem technicznym, czy też tworzą całość techniczno - użytkową, bo stanowią całość także pod względem technicznym (por. wyrok NSA z dnia 23 czerwca 2016 r. sygn. akt II FSK 1807/14). W orzeczeniu tym podkreślono, że ustawodawca wymaga nie tylko istnienia związku użytkowego, ale również technicznego.

WSA: Sieć to jedna całość

W sprawie, której dotyczy spór, organy dokonały wskazanej oceny związku użytkowo - technicznego, a Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 16 października 2018 r. (sygn. akt I SA/Gd 808/18) przyjął to drugie ze wspomnianych stanowisk.

WSA stwierdził, że słusznie organy argumentowały, iż skoro sporne elementy są powiązane funkcjonalnie z całością sieci technicznej, to nie mogą być uznawane oddzielnie za samodzielne obiekty. Są one funkcjonalnie powiązane z pozostałymi elementami sieci i tylko w ten sposób mogą być efektywnie wykorzystane.

NSA rozpatrujący skargę spółki, postanowieniem z dnia 8 czerwca 2022 r. (sygn. akt III FSK 684/21) przedstawił do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wyłaniające się na tle rozpoznawanej sprawy zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości w tej sprawie.

NSA: budowla gdy jest związek techniczno-użytkowy

Na rozprawie w dniu 10 października 2022 r., z udziałem Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorstw NSA podjął następującą uchwałę:

Zgodnie z art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych w związku z art. 3 pkt 1 lit. b i pkt 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm.) w stanie prawnym obowiązującym przed 28 czerwca 2015 r. dla objęcia opodatkowaniem podatkiem od nieruchomości stacji i punktów redukcyjnych, redukcyjno-pomiarowych i pomiarowych, decydujące jest istnienie związku techniczno-użytkowego pomiędzy tymi obiektami a gazociągiem, co przesądza o opodatkowaniu tych obiektów jako budowli lub ich części” (III FPS 2/22).

Uchwała została przyjęta jednogłośnie.

NSA obszernie uzasadniał ustnie podjętą uchwałę

Stwierdził, że definiując pojęcie gazociągu, należy mieć na względzie, że jest to jeden z rodzajów obiektu liniowego. Nie ulega wątpliwości, że cechą charakterystyczną obiektu liniowego jest jego długość. W ujęciu potocznym uznać zatem należy, że gazociąg to ciąg rur przesyłających gaz na różne odległości. Z tej perspektywy rzeczywiście uznać można, że stacje pomiarowe czy redukcyjno-pomiarowe pozostają poza tak postrzegana kategorią gazociągu jako obiektu liniowego, acz są niezbędne do jego gospodarczego funkcjonalnego wykorzystania.

- Z drugiej jednak strony, Trybunał Konstytucyjny w wyroku P 33/09 zwrócił uwagę, że katalog budowli wymieniony w art. 3 pkt 3 ustawy – Prawo budowlane, może zostać rozszerzony o inne obiekty, w tym wymienione w samej ustawie – Prawo budowlane, załączniku do tej ustawy lub innych aktach rangi ustawowej. Załącznik do ustawy – Prawo budowlane, w którym zawarto katalog kategorii obiektów budowlanych wymienia m.in. sieci gazowe oraz rurociągi przemysłowe – uzasadniał sędzia sprawozdawca.

NSA wskazał, że sieć gazowa to nie gazociąg. Skoro jest tu mowa o obiektach budowlanych ustawodawca założył, że mogą być to zarówno budynki, jak i budowle, a sama stacja reduktorowa raczej budynkiem nie jest.

- Kluczowego znaczenia nabiera pojęcie „całość techniczno-użytkowa". NSA w tym składzie podziela pogląd prezentowany w judykaturze, że wyrażenie „całość techniczno-użytkowa” powinno być w taki sposób rozumiana, aby uwzględniać zarówno związek techniczny, jak i użytkowy między poszczególnymi elementami tworzącymi dany obiekt budowlany będący budowlą – uzasadniał sędzia sprawozdawca.

Sam związek użytkowy czy też sam związek techniczny jest niewystarczający do uznania, iż w danym przypadku wszystkie połączone elementy niezależnie od ich rodzaju tworzą budowlę.

- Skład orzekający podziela pogląd, że przez tworzenie całości techniczno-użytkowej należy rozumieć połączenie poszczególnych elementów w taki sposób, by zgodnie z wymogami techniki nadawały się one do określonego użytku – argumentował NSA.

NSA podkreślał, że wyjątki od uznania za budowle mogą być wskazane przez samego ustawodawcę i takim przykładem jest kanalizacja kablowa.

- W stanie prawnym obowiązującym przed 28 czerwca 2015 r. obiekt budowlany będący budowlą identyfikowany był jako całość techniczno-użytkowa wraz z instalacjami i urządzeniami. Stacje pomiarowe mogą być identyfikowane jako urządzenia techniczne, powiązane technicznie i funkcjonalnie z gazociągiem. O ile, zatem stanowią łącznie z budowlą w postaci gazociągu całość techniczno-użytkową, ich wartość początkowa lub wynikająca z wyceny powinna zostać uwzględniona w podstawie opodatkowania – stwierdził sędzia sprawozdawca.

NSA podkreślał, że identyfikacja stacji pomiarowych jako budowli wiąże się z wykazaniem jej związku techniczno-użytkowego nie z budynkiem, a z gazociągiem.

NSA: Sprawy dotyczące podatku od nieruchomości w czołówce

NSA zauważył, że sprawy z zakresu podatku od nieruchomości są liczbowo na pierwszym miejscu w wydziale III Izby Finansowej.

- Regulacja dotycząca podatku od nieruchomości obejmuje właściwie 7 artykułów. Definicje nie uległy zmianom od ich wprowadzenia do tej ustawy. Jest podstawowy mankament związany z tym, że wyłącznie na podstawie przepisów jednej ustawy podatkowej nie można zbudować takiego podstawowego elementu konstrukcyjnego podatku, jakim jest przedmiot opodatkowania, co wpływa na określenie podstawy opodatkowania – podsumował sędzia sprawozdawca.

Dodał, że w okresie ostatnich 10 lat te siedem artykułów doczekało się 11 uchwał NSA, 4 wyroków TK, jednego pytania sygnalizacyjnego NSA i jednego pytania sygnalizacyjnego TK, a reakcji nie ma.

Uchwała dotknie wieloletnich sporów

- Wydaje się, że rozstrzygnięcie NSA rozwiąże wiele problemów orzeczniczych. Zapewne przełoży się ono też na spory dotyczące innych sieci niż gazowe. Przed NSA na rozstrzygnięcie czeka wiele spraw dotyczących choćby sieci elektroenergetycznych, w których zaistniał analogiczny problem (opodatkowanie urządzeń elektroenergetycznych posadowionych w kontenerach bądź niewielkich budynkach). Jest to więc kolejny krok w doprecyzowaniu niejasnych przepisów dotyczących podatku od nieruchomości – stwierdza Daniel Panek, manager w Crido.

Ekspert zauważa jednak, co NSA wyraźnie zastrzegł uzasadniając uchwałę, iż rozstrzygnięcie dotyczy stanu prawnego obowiązującego przed 28 czerwca 2015 r. Po tej dacie istotnej zmianie uległy przepisy Prawa budowlanego, z których usunięto pojęcie „całość techniczno-użytkowa”.

- Uchwała nie będzie więc prawdopodobnie miała zastosowania do rozliczeń podatników po 28 czerwca 2015 r. – przy czym z jednoznaczną oceną należy oczywiście poczekać na uzasadnienie pisemne. Na dzisiaj wydaje się, że chociaż uchwała może oznaczać dla właścicieli sieci gazowych czy elektroenergetycznych konieczność zapłaty podatku od nieruchomości w wyższej wysokości, to dotyczyć to będzie jedynie już otwartych, najczęściej wieloletnich sporów – podkreśla Daniel Panek.

Ekspert zauważą, że NSA podkreślił także, że stacje redukcyjno-pomiarowe mogą mieć różną konstrukcję, co istotnie wpływa na ich opodatkowanie podatkiem od nieruchomości.

- Stacje składające się z urządzeń posadowionych w obiekcie kontenerowym, który nie posiada wszystkich cech budynku (np. nie jest trwale związany z gruntem, nie ma fundamentu) to budowlą będą urządzenia wraz z kontenerem. Stacje składające się z urządzeń posadowionych w obiekcie kontenerowym, który posiada cechy budynku – sama obudowa, jeżeli wyróżnia ją powierzchnia użytkowa, będzie wówczas budynkiem, natomiast urządzenia mogą być uznane za budowlę, jeżeli pomiędzy nimi a gazociągiem występuje związek techniczno-użytkowy. Natomiast stacje składające się z urządzeń posadowionych poza budynkiem (np. na fundamencie) – urządzenia takie będą budowlą – wyjaśnia Daniel Panek.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.