W Polsce możliwość dokonywania wpłat podatkowych w imieniu pracujących w naszym kraju ekspatów wzbudza w ostatnim czasie duże wątpliwości. Organy podatkowe rozszerzająco interpretują przepisy dotyczące zapłaty podatku i kwestii obowiązku osobistego regulowania zobowiązań podatkowych. Nierzadko kwestionują sposób wpłaty PIT na mikrorachunki podatników przez inne podmioty niż właśnie podatnik, w ekstremalnych przypadkach dokonują również zwrotu wpłat z poprzednich lat podatkowych.
Czy spółka może zapłacić podatek za ekspata?
Problem dotyczy ekspatów, czyli specjalistów wysyłanych do Polski przez międzynarodowe podmioty w celu rozwoju tych biznesów w Polsce. Najczęściej pozostają na lokalnych kontraktach w kraju macierzystym, ponieważ z natury takie oddelegowania zwykle mają czasowy charakter. W obliczu braku pracodawcy - płatnika PIT w Polsce, ekspaci pracując podlegają tu opodatkowaniu, będąc zobowiązanymi samodzielnie obliczać i dokonywać zapłaty podatku.
W praktyce dla obcokrajowców obliczanie podatku jest dużym wyzwaniem. Ich pracodawcy są również świadomi obowiązków podatkowych w Polsce swoich pracowników i w praktyce zapewniają im pomoc zewnętrznego doradcy. Ponadto, wspierają również w terminowym regulowaniu zobowiązań poprzez dokonywanie wpłat na mikrorachunek podatkowy w imieniu pracownika.
Zobacz wzór dokumentu w LEX: Oświadczenie o posiadaniu centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodka interesów życiowych) na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
W takim przypadku podmiot dokonujący wpłat nie działa jako formalny płatnik podatku, lecz jako "techniczny wyręczyciel" podatnika. Oznacza to, że zapłata podatku w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej jest dokonywana faktycznie przez pracownika, tj. realizowana jest ze środków przez niego przekazanych x, a spółka pełni jedynie funkcję pośrednika w przekazaniu tych środków do organu podatkowego. W praktyce wpłat w imieniu podatnika dokonuje spółka lokalna lub pracodawca z kraju macierzystego. Z formalnego punktu widzenia podmioty te działają jako "wyręczyciele", ich rola ogranicza się bowiem do technicznej czynności przekazania środków. Ekonomiczny ciężar zapłaty podatku w dalszym ciągu spoczywa na podatniku.
Fiskus odrzuca przelewy
W ostatnim czasie organy podatkowe prezentują stanowisko, zgodnie z którym wpłaty podatku przez inny podmiot z jego środków, utożsamiane są z zapłatą podatku za podatnika. W konsekwencji odrzucają przelewy dokonane z innego konta, niż konto podatnika, powołując się na art. 62b par. 1 pkt 3 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem zapłata podatku przez inny podmiot może być dokonana tylko do limitu 1000 zł.
Takie stanowisko organów podatkowych wydaje się być rozszerzającą interpretacją przywołanego przepisu, który dotyczy wyłącznie zapłaty podatku za podatnika. Tymczasem instytucja technicznego wyręczyciela odnosi się do sytuacji, kiedy to podatnik w dalszym ciągu finansuje podatek, który jest technicznie przekazywany przez inny podmiot. W dalszym ciągu zapłaty podatku dokonuje ekspat, jednak korzysta z pomocy innego podmiotu.
Warto zaznaczyć, że organy podatkowe w ostatnim czasie ograniczają podatnikom możliwość działania zgodnie z ich najlepszym interesem, odwołując się do limitu 1000 zł, do którego ograniczona jest możliwość zapłaty podatku za podatnika przez podmiot trzeci. Należy jednak pamiętać, że wpłata dokonana przez wyręczyciela tylko pozornie przypomina uregulowanie zobowiązania przez osobę trzecią. Skorzystanie z technicznej możliwości uregulowania podatku stanowi skuteczną formę realizacji obowiązku zapłaty należności publicznoprawnej – nawet jeśli wpłacana kwota przekracza 1000 zł. W ten sposób podatnicy, korzystając z możliwości wyręczania się innym podmiotem, mogą zapewnić terminowe regulowanie obciążeń podatkowych. To oznacza, że nieprzychylne stanowisko organów podatkowych wykracza poza zakres dopuszczalnej wykładni przepisów art. 61b Ordynacji podatkowej i nie ma zastosowania do instytucji technicznego wyręczyciela.
Dodatkowo polskie przepisy, zabraniające uregulowania za kogoś podatku, stanowią rzadkość na tle innych krajów. Nie od dziś wiadomo, że międzynarodowe korporacje, realizując programy globalnej mobilności pracowników, wspierają ich we właściwym regulowaniu zobowiązań podatkowych, tam, gdzie one powstają. Zazwyczaj odbywa się to poprzez doliczenie zapłaconego podatku do dochodu pracownika jako świadczenie niepieniężne, które podlega opodatkowaniu. Nagła zmiana interpretacji tych przepisów przez organy podatkowe może wywołać niepotrzebne zamieszanie, wpływając na terminowość i kompletność wpłat zobowiązań podatkowych. W dłuższej perspektywie może to również zniechęcić ekspatów i korporacje do wyboru Polski, jako miejsca pracy, życia i prowadzenia biznesu. Aby zminimalizować takie ryzyko, warto rozważyć wprowadzenie bardziej elastycznych rozwiązań, które będą korzystne zarówno dla pracowników, firm, jak i dla stabilności systemu podatkowego.
Sądy potwierdzają możliwość zapłaty przez inny podmiot
Możliwość dokonania zapłaty podatku przez tzw. wyręczyciela była wielokrotnie przedmiotem wyroków sądów administracyjnych. Orzecznictwo potwierdza, że art. 62b par. 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej dotyczy sytuacji przenoszenia zobowiązania (długu w zakresie obowiązku zapłaty), które w przypadku zobowiązań podatkowych jest niedopuszczalne. Sądy wskazują również, że wyręczanie się w czynnościach zapłaty podatku inną osobą jest jedynie działaniem faktycznym, a żadna norma prawa podatkowego działania takiego nie zabrania (Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 14 kwietnia 2021 r., sygn. II FSK 3305/18). Stąd przepis, na który powołują się organy podatkowe, nie ma zastosowania do okoliczności, w których następuje dokonanie technicznych czynności wpłaty środków pieniężnych przez podmiot inny niż podatnik, czyli tzw. posłańca lub wyręczyciela.
Autorki: Marta Larwa - Manager w zespole People Advisory Services Tax, EY Polska
Eliza Skotnicka – Senior Manager w zespole People Advisory Services Tax, EY Polska
Czytaj również: Ulgi podatkowe dla firm poszkodowanych w powodzi
