Czy podatnik prowadzący działalność gospodarczą polegającą na handlu samochodami, które są kupowane w ramach umowy kupna-sprzedaży, ma obowiązek założenia rejestru od czynności cywilnoprawnych?
W świetle obowiązujących przepisów podatnik prowadzący działalność w zakresie obrotu samochodami nie ma obowiązku prowadzić rejestru pobranych kwot podatku od czynności cywilnoprawnych. Obowiązek taki istniał do końca 2006 r. i został uchylony od początku 2007 r., w związku z nowelizacją ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 z późn. zm.) - dalej u.p.c.c.
Do końca 2006 r. poza notariuszami, płatnikami PCC byli także nabywcy rzeczy, kupujący je do przerobu lub sprzedaży. Wówczas zgodnie z przepisami płatnicy, czyli nabywcy rzeczy (w tym także samochodów) zobowiązani byli do prowadzenia rejestru. Obowiązek prowadzenia rejestru obejmował przedsiębiorę, nabywcę rzeczy przeznaczonych do przerobu lub sprzedaży, jeżeli osoba, od której kupują, nie jest podatnikiem VAT. Wówczas kupujący m.in. samochody byli obowiązani zamieszczać na dokumentach stwierdzających dokonanie czynności cywilnoprawnej adnotację o pobraniu podatku, ze wskazaniem kwoty podatku i pozycji rejestru, pod którą kwota ta została wpisana.

Kwestie te regulowało rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 lipca 2006 r. w sprawie sposobu zapłaty, poboru i zwrotu podatku od czynności cywilnoprawnych. Zgodnie z § 6 ust. 1 wymienionego rozporządzenia nabywcy rzeczy przeznaczonych do przerobu lub sprzedaży jako płatnicy pobierali od sprzedającego podatek gotówką lub bezgotówkowo przy wypłacie należności za nabyte rzeczy. W prowadzonym rejestrze podatku, w tamtym okresie, należało uwidaczniać m.in. takie dane jak: datę wpisania do rejestru dokumentu stwierdzającego dokonanie czynności cywilnoprawnej, datę i numer dokumentu, imię i nazwisko albo nazwę lub firmę, numer identyfikacji podatkowej (jeżeli sprzedawca go posiada) oraz miejsce zamieszkania (siedzibę) sprzedawcy, a także kwotę należności, stawkę podatku, oraz kwotę pobranego podatku.

Prowadzony rejestr był podstawą do sporządzenia deklaracji podatkowej dla podatku od czynności cywilnoprawnych. Wtedy to przedsiębiorcy zajmujący się m.in. obrotem samochodami mieli obowiązek sporządzać deklarację PCC-2A "Deklaracja o należnościach wpłaconych przez płatnika za okres od (dd-mm-rr) do (dd-mm-rr)". W deklaracji tej nabywcy rzeczy mieli obowiązek wykazać kwotę pobranego PCC.
Powyższe regulacje jednak są już nieaktualne. Od dnia 1 stycznia 2007 r. obowiązują znowelizowane przepisy u.p.c.c.
Umowa sprzedaży wykonana przez osobę nie będącą podatnikiem VAT w dalszym ciągu podlega opodatkowaniu PCC, niemniej obowiązki dokumentacyjne przedstawiają się nieco inaczej.

Poza notariuszami, żadne podmioty nie mają już obowiązku prowadzić rejestru podatku od czynności cywilnoprawnych. Nabywca samochodu zajmujący się obrotem ruchomościami jest w świetle bieżących regulacji podatnikiem podatku od czynności cywilnoprawnych. Obowiązek podatkowy zgodnie z art. 4 pkt 1 u.p.c.c. przy umowie sprzedaży ciąży tylko na kupującym. Przedsiębiorca nabywający samochód, zgodnie z art. 10 ust. 1. u.p.c.c., ma obowiązek bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru. Sam też ma obowiązek obliczyć podatek i wpłacić go w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego do urzędu skarbowego. Obecnie nabywcy rzeczy - w tym także przedsiębiorcy zajmujący się profesjonalnie handlem - mają każdorazowo po dokonanym zakupie od osoby fizycznej złożyć deklarację PCC-3 "Deklaracja dla podatku od czynności cywilnoprawnych". Wzór tej deklaracji jest określony przepisami rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie sposobu pobierania i zwrotu podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 234, poz. 1577).

W związku z tym, że w chwili obecnej przedsiębiorca nie występuje, we wskazanej sytuacji, w roli płatnika podatku, a w roli podatnika i od każdej transakcji indywidualnie składa deklarację nie ma już obowiązku prowadzenia rejestru dla PCC.

Edyta Koślacz

Autorka współpracuje z Vademecum Głównego Księgowego, ABC Wolters Kluwer Polska