Po okresie przyznawania w szerokim zakresie ulg dla programistów, resort finansów zaczyna dostrzegać ich nadużywanie. Ma na to dwa rozwiązania: zaostrzenie przepisów i zaostrzenie działań kontrolnych. Oba sposoby mogą mieć duży wpływ na branżę IT.
MF zapowiada zmiany w przepisach
Z zapowiedzi opublikowanych przez Ministerstwo Finansów w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów wynika, że przepisy o uldze IP Box zostaną znacznie zmienione. MF zaproponowało w połowie sierpnia „zmiany w preferencji IP Box – wprowadzenie wymogu zatrudnienia”. Wiceminister finansów Jarosław Neneman uściślił później, że chodzi o wprowadzenie dla podmiotów korzystających z ulgi IP Box wymogu zatrudnienia co najmniej trzech osób.
Jak tłumaczył, ulga IP Box miała inne cele, jednak dotychczasowa praktyka wskazuje, że bywa ona wykorzystywana w celu obniżania zobowiązania podatkowego bez istotnego wkładu w zwiększanie poziomu innowacyjności przedsiębiorstw. - Na przykład z tej ulgi korzysta branża gamingowa i to uznajemy za zgodne z celem wprowadzenia tego rozwiązania. Widzimy jednak, że z ulgi tej korzystają głównie informatycy, którzy rozpoczynają współpracę jako przedsiębiorcy na podstawie umowy cywilnoprawnej zamiast umowy o pracę lub przechodzą z pracy na etacie na własną działalność gospodarczą i świadczą usługi na rzecz byłego pracodawcy – wyjaśniał wiceminister finansów.
Czytaj w LEX: Ryczałt dla informatyków i programistów >
Skarbówka już sprawdza IP Box w praktyce
Na razie nie wiadomo, czy zmiana rzeczywiście będzie procedowana. W praktyce widać już jednak zaostrzenie podejścia organów podatkowych do osób stosujących IP Box.
- Organy podatkowe prowadzą coraz częściej i na coraz większą większą skalę czynności sprawdzające w zakresie IP Box. Programiści są wzywani do przedstawienia dokumentów, m.in. umów z kontrahentami i wystawianych faktur. Muszą też odpowiadać na szereg pytań o charakter tej współpracy oraz tworzone programy. Skarbówka prowadzi też czynności sprawdzające krzyżowo u kontrahenta, sprawdza dokumentację, pyta m.in. o charakter prac, czy doszło do powstania utworu i przeniesienia praw autorskich. W sytuacji gdy IP Box został prawidłowo wdrożony, czynności te nie mają dalszego ciągu – mówi Michał Rodak, doradca podatkowy w Grant Thornton.
Dodaje, że organy podatkowy coraz częściej sprawdzają też stosowanie ulgi na badania i rozwój (B+R).
Podobną tendencję zauważa również dr Piotr Sekulski, doradca podatkowy, założyciel kancelarii Outsourced.pl. Celem jest weryfikacja rachunkowa rozliczeń oraz weryfikacja, czy zapisy umów z kontrahentami mają odzwierciedlenie w rzeczywistości.
- Jeśli ulga IP Box została prawidłowa wdrożona, podatnicy nie mają podstaw do obaw. Należy jednak mieć świadomość, że tego typu czynności sprawdzające mogą zakończyć się nie tylko zakwestionowaniem prawidłowości stosowania ulgi, ale też zakwestionowaniem umowy B2B łączącej programistę i jego kontrahenta. Organ podatkowy może wykazać, że w rzeczywistości programista nie spełnia warunków działalności gospodarczej określonych w ustawie o PIT, więc nie ma prawa do IP Box. W praktyce zdarzają się takie przypadki – mówi dr Sekulski.
LEX: Wyzwania księgowo-kadrowe roku 2024 - cykl szkoleń online >
Programiści wybierają 5 proc. podatku
Eksperci potwierdzają uwagi MF, że mimo iż ulga skierowana jest do innowacyjnych przedsiębiorstw ze wszystkich branż, to w praktyce korzystają z niej głównie podatnicy z sektora IT. Większość stanowią programiści prowadzący jednoosobowy biznes.
Według danych MF w 2023 r. ulgę IP Box wybrało ponad 7000 podatników (6837 podatników PIT oraz 172 podatników CIT) – to lepszy rezultat niż rok wcześniej, jednak dotychczasowy rekord z 2021 r. nie został pobity. Kwota podatku od dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej wzrosła w 2023 r. do blisko 225 mln zł.
Programiści prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą mogą dzięki niej płacić atrakcyjną 5-proc. stawkę podatku od dochodów z praw własności intelektualnej (czyli autorskiego prawa do programu komputerowego), zamiast 19 proc. Kluczowe znaczenie ma jednak prawidłowe skonstruowanie umowy w zakresie wydzielenia dochodów z praw autorskich oraz to, czy doszło do przeniesienia praw autorskich. Fiskus może kwestionować rozliczenie ulgi IP Box, jeśli podatnik nie wykaże, że wytworzył prawa autorskie i następnie doszło do ich przeniesienia. Problematyczny może być również brak ustalonej z kontrahentem metody wydzielenia dochodów z praw autorskich z całości dochodów za świadczenie usług. Inna kwestia sporna może dotyczyć kosztów. Podatnicy popełniają błędy w zakresie wykazania kosztów kwalifikowanych do wskaźnika nexus, czyli kosztów poniesionych bezpośrednio w celu wytworzenia prawa autorskiego (litera a wskaźnika nexus).
Programiści mogą też jednak skorzystać z innego atrakcyjnego sposobu opodatkowania.
- Popularność ulgi IP Box może dziwić, gdy programiści mogą skorzystać z również atrakcyjnej stawki 12-proc. ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Nie muszą przy tym prowadzić szczegółowej ewidencji, która wymagana jest dla celów IP Box – mówi Michał Rodak.
Wzór dokumentu - LEX: IP BOX Ewidencja przychodów, kosztów i dochodu, związanych z wytworzeniem, rozwijaniem lub ulepszeniem kwalifikowanego prawa własności intelektualnej (KPWI) >
Wymóg zatrudnienie nie zwiększy innowacyjności
Czy zmiana przepisów to dobry pomysł? Według dra Sekulskiego, jeśli Ministerstwo Finansów zauważa nieprawidłowości w stosowaniu IP Box, to rozwiązaniem tego problemu nie powinna być zmiana przepisów, odbierająca jednoosobowym przedsiębiorcom prawo do IP Box, ale kontrole i poprawa jakości interpretacji indywidualnych.
- Problem nie leży w przepisach, ale w ich weryfikacji. Trudno oczekiwać, że zapowiadany przez MF wymóg zatrudnienia trzech osób doprowadzi do sytuacji, w której przedsiębiorca zacznie prowadzić działalność badawczo-rozwojową. Wprowadzenia warunku zatrudnienia nie zwiększy innowacyjności. Jeśli natomiast według MF dochodzi do nadużyć, to może rozwiązaniem powinno być przestawienie kontroli na nieco inne aspekty? Czynności sprawdzające opierają w dużym stopniu na dokumentach i oświadczeniach podatnika, tymczasem, odczytując słowa ministra, potrzebna jest weryfikacja, czy prowadzona przez niego działalność spełnia warunki działalności B+R. W ten sposób podatnicy spełniający warunki do zastosowania ulgi byliby bardziej bezpieczni, a pozostali zastanowiliby się dwa raz przed jej stosowaniem. Poza tym nieprawidłowości byłoby mniej, gdyby Krajowa Informacja Skarbowa od początku udzielała w interpretacjach odpowiedzi na pytanie, czy dana działalność spełnia warunki B+R – mówi dr Sekulski.
Nasz rozmówca zwraca też uwagę na kwestię transferowania technologii wytworzonych przez polskich ekspertów do zagranicznych firm.
- Warto rozważyć wprowadzenie zmian do istniejących ulg, w tym IP Box czy ulgi B+R, aby wytworzona technologia pozostała w Polsce i mogła zostać przekazana (sprzedana) także polskim firmom. Byłoby to możliwe, jeżeli ulgi będą preferować licencjonowanie praw własności intelektualnej przez specjalistów IT - mówi dr Sekulski.
Ściąga księgowego: Wydatki w działalności związanej z IP BOX >
Czytaj więcej: Rozwiązania podatkowe dla branży IT >>
Czas na IP Box dla spółek
Z kolei według Michała Rodaka, jeśli Ministerstwo Finansów chce wprowadzać zmiany w zakresie IP Box, powinno przede wszystkim wydać zapowiadaną od dawna drugą część objaśnień.
- Niestety wiele firm prowadzących innowacyjną działalność w innych branżach wstrzymuje się ze skorzystaniem z ulgi, albo w ogóle z niej rezygnuje. Podstawowym problemem są niejasne przepisy. Przedsiębiorcy nie wiedzą, w jaki sposób obliczyć wartość kwalifikowanego IP zawartego w cenie ich towarów czy usług. Ministerstwo Finansów już w 2019 r. zapowiedziało, że wyjaśni tę kwestię w drugiej części objaśnień na temat stosowania IP Box – mówi Michał Rodak.
Dodaje, że w branży IT sprawa jest prostsza, ponieważ wytworzony program komputerowy stanowi co do zasady w całości kwalifikowane IP. Dochód z jego sprzedaży może być więc w całości opodatkowany stawką 5 proc. Natomiast w przypadku innych produktów należy obliczać dochód z IP w takiej proporcji, w jakiej kwalifikowane IP jest zawarte w cenie sprzedaży towaru lub usługi.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
