Naczelnik Urzędu Skarbowego ustalił podatnikom zobowiązanie w podatku dochodowym od osób fizycznych od dochodów z nieujawnionych źródeł przychodów. Decyzje te zostały uznane za doręczone w trybie dwukrotnego awizowania pod znany organowi adres podatników.
Odwołania podatników
Podatnicy wnieśli po terminie odwołania od tych decyzji i jednocześnie domagali się przywrócenia terminu do wniesienia tych odwołań. Podnieśli, że mieszkają na stałe w USA i nie przebywają pod adresem, na który zostały wysłane decyzje.
Dyrektor Izby Skarbowej stwierdził uchybienie terminowi do wniesienia odwołań i odmówił przywrócenia terminu do ich wniesienia. Wskazał, że przedmiotowe decyzje zostały doręczone prawidłowo na adres zameldowania podatników, na który wysyłana jest również korespondencja z innych instytucji (np. ZUS). Nadto przesłuchano członków najbliższej rodziny podatników, lecz żaden nie podał organowi ich adresu w USA. Podatnicy nie zgłosili też wyjazdu za granicę w żadnym urzędzie.
Pierwszy wyrok WSA
WSA uwzględnił skargi podatników na te decyzje. Uznał, iż zameldowanie nie przesądza o faktycznym zamieszkiwaniu strony, a istniały podstawy do uznania, że podatnicy faktycznie zamieszkiwali w USA. Wobec powyższego zbędnym było badanie kwestii przywrócenia terminu, skoro w ogóle nie doszło do skutecznego doręczenia decyzji.
Stanowisko NSA
NSA uchylił powyższy wyrok WSA i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania. Stwierdził, że podatnicy podejmowali w Polsce znaczną aktywność i podawali tutejszy adres w deklaracjach podatkowych. Podkreślił, że możliwość dokonania doręczenia przez "dwukrotne awizo" jest dopuszczalna, gdy organy podatkowe podjęły wszechstronne działania w celu ustalenia właściwego adresu, zaś podatnik nie podjął jakichkolwiek działań pozwalających na określenie miejsca jego pobytu.
Drugi wyrok WSA
WSA ponownie rozpoznając sprawę, oddalił skargi. Uznał, że podatnicy nie zaktualizowali danych adresowych, zaś adres w Polsce został wskazany jako właściwy również w ZUS, a nadto taki adres podawali krewni podatników w innych sprawach. Brak aktualizacji adresu pociąga dla podatnika negatywne skutki, a organy podatkowe nie muszą poszukiwać informacji o ewentualnym innym miejscu zamieszkania na podstawie wątpliwych informacji. Skoro tak, to doręczenie decyzji podatnikom było skuteczne, a co za tym idzie odwołania wniesiono po terminie.
Kolejna skarga kasacyjna
Podatnicy od ponownego wyroku WSA wnieśli skargę kasacyjną, którą NSA uznał za zasadną na tyle, że skutkowała uchyleniem wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego (trzeciego już) rozpoznania.
Skuteczne doręczenie
NSA podzielił stanowisko WSA, iż doszło do skutecznego doręczenia podatnikom decyzji na adres w Polsce w drodze dwukrotnego awizowania. Wskazał, że takie stanowisko wyraził NSA rozpoznając pierwszą skargę kasacyjną. NSA przedstawił wówczas pogląd prawny, który jest wiążący w dalszym postępowaniu, skoro stan faktyczny i prawny sprawy nie zmienił się.
Potrzeba ponownego zbadania przywrócenia terminu
NSA zwrócił jednak uwagę, iż WSA koncentrując się na kwestii skuteczności doręczenia nie badał, czy zasadnie odmówiono podatnikom przywrócenia terminu do wniesienia odwołań. Termin może ulec przywróceniu na wniosek zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni on, że uchybił mu bez swej winy. NSA podkreślił, iż wobec stwierdzenia prawidłowości doręczenia decyzji, utraciło aktualność poprzednie stanowisko WSA o bezprzedmiotowości wniosków podatników o przywrócenie terminu. Skoro decyzje skutecznie doręczono, to kwestia niedochowania przez podatników terminu do wniesienia odwołania powinna być zbadana. Ponownie rozpoznając sprawę WSA nie ocenił jednak powodów uchybienia terminu. W szczególności nie zbadał należycie, czy istotnie do uchybienia terminu doszło bez winy stron.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 18 maja 2017 r., II FSK 398/17, LEX nr 2291094.
