Projektowana ustawa o ochronie sygnalistów ma wdrożyć do polskiego prawa dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/1937 z 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Termin jej implementacji upłynął 17 grudnia 2021 r. Rządowi Zjednoczonej Prawicy nie udało się opracować projektu ustawy, który zyskałby aprobatę rządu i został skierowany do Parlamentu. Obecny projekt powstał na bazie projektu poprzedników i też przechodził kilka modyfikacji. Prace nad nim były prowadzone w tzw. trybie odrębnym, czyli bez konsultacji publicznych.

Czytaj również: Dr hab. Makowski: Jako obywatel wolałbym dopłacić i mieć lepsze prawo>>

Najważniejsze rozwiązania

O proponowanych rozwiązaniach przedłożonych przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, poinformowała Kancelaria Prezesa Rady Ministrów.

  • Ochroną zostaną objęte osoby pracujące w sektorze prywatnym lub publicznym, które dokonają zgłoszenia lub ujawnienia informacji albo uzasadnionych podejrzeń naruszenia prawa, czyli tzw. sygnaliści.
    • Dotyczy to osób, które zgłaszają naruszenie prawa niezależnie od podstawy i formy świadczenia pracy lub pełnienia służby. Może to być więc m.in. umowa o pracę, umowa cywilnoprawna, prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną, kontrakt menedżerski, wolontariat, staż, praktyka czy służba wojskowa.
    • Chodzi także o wykonawców, podwykonawców lub dostawców oraz inne osoby, które zgłaszają informacje o naruszeniach w kontekście związanym z pracą.
  • Jeśli pracodawca zastosuje wobec sygnalistów działania odwetowe, to będą oni mieli prawo dochodzenia odszkodowania. Wyniesie ono nie mniej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim roku, czyli obecnie 7155,48 zł.
    • W związku z dokonaniem zgłoszenia przez sygnalistę, nie będzie go można pociągnąć do odpowiedzialności, w tym odpowiedzialności dyscyplinarnej lub np. odpowiedzialności za szkodę dotyczącą naruszenia praw innych osób. Chodzi w szczególności o prawa autorskie, przepisy o ochronie danych osobowych oraz obowiązek zachowania tajemnicy, w tym tajemnicy przedsiębiorstwa.
    • Przyznanie ochrony będzie możliwe jednak tylko pod warunkiem, że osoba zgłaszająca miała uzasadnione podstawy by sądzić, że zgłoszenie lub ujawnienie publiczne jest konieczne do ujawnienia naruszenia prawa.
  • Aby uzyskać status sygnalisty, konieczne będzie dokonanie zgłoszenia z wykorzystaniem odpowiedniego kanału zgłoszeń, bądź zachowanie zasad ujawnienia publicznego.
    • W każdym przypadku wymagane będzie dopełnienie warunków dotyczących rzetelności postępowania sygnalisty oraz wiarygodności zgłaszanych lub ujawnianych przez niego informacji.
  • Sygnalista będzie mógł zgłosić naruszenie prawa za pomocą:
    • wewnętrznych kanałów zgłoszeń, które zostaną utworzone przez podmioty prywatne oraz publiczne;
    • zewnętrznych kanałów zgłoszeń do odpowiednich organów państwa;
    • ujawnienia publicznego (w szczególnie określonych przypadkach).
  • Instytucją odpowiedzialną za udzielanie wsparcia sygnalistom będzie Rzecznik Praw Obywatelskich.
    • Będzie on także urzędem, który zajmować się będzie przyjmowaniem zgłoszeń zewnętrznych od sygnalistów, jeśli chodzi o  konstytucyjne prawa oraz wolności człowieka i obywatela.

Nowe rozwiązania mają wejść w życie po trzech miesiącach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Natomiast przepisy dotyczące zgłoszeń zewnętrznych zaczną obowiązywać po sześciu miesiącach od ogłoszenia.

Z kolei Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej poinformowało w komunikacie, że wejście w życie ustawy nie oznacza końca prac nad system ochrony sygnalistów w Polsce. Za dwa lata ministerstwo zamierza przeprowadzić ewaluację systemu ochrony sygnalistów. Resort zapowiedział też udzielenie  wsparcia w rozwiązywaniu problemów związanych z praktycznym wdrożeniem ustawy.

Teraz projekt trafi do Sejmu.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.