Na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowany został w środę, 6 marca, nowy projekt ustawy o ochronie sygnalistów (nr UC1). Tym samym Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, będące jego autorem, uwzględniło postulaty strony społecznej (Fundacji im. Stefana Batorego) i zmieniło tytuł ustawy, która ma wdrożyć dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/1937 z 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii – z ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa na ustawę o ochronie sygnalistów.
Razem z projektem ustawy ministerstwo przedstawiło również projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wzoru formularza sprawozdania zawierającego dane statystyczne dotyczące zgłoszeń zewnętrznych.
Czytaj również: Przedsiębiorcy chcą konsultacji publicznych projektu ustawy o sygnalistach>>
Najważniejsze zmiany
Oprócz nowego tytułu projektowanej ustawy, uwagę zwraca zmieniony art. 3, zawierający katalog naruszeń prawa, czyli działań lub zaniechań niezgodnych z prawem lub mające na celu obejście prawa, w nowych obszarach. I tak, zgodnie z najnowszą wersją projektu, naruszeniem prawa jest działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem lub mające na celu obejście prawa dotyczące:
- 1) wolności i praw człowieka i obywatela;
- 2) korupcji;
- 3) handlu ludźmi;
- 4) prawa pracy;
- 5) zamówień publicznych;
- 6) usług, produktów i rynków finansowych;
- 7) przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu;
- 8) bezpieczeństwa produktów i ich zgodności z wymogami;
- 9) bezpieczeństwa transportu;
- 10) ochrony środowiska;
- 11) ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego;
- 12) bezpieczeństwa żywności i pasz;
- 13) zdrowia i dobrostanu zwierząt;
- 14) zdrowia publicznego;
- 15) ochrony konsumentów;
- 16) ochrony prywatności i danych osobowych;
- 17) bezpieczeństwa sieci i systemów teleinformatycznych;
- 18) interesów finansowych Skarbu Państwa Rzeczypospolitej Polskiej, jednostki samorządu terytorialnego oraz Unii Europejskiej;
- 19) rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, w tym publicznoprawnych zasad konkurencji i pomocy państwa oraz opodatkowania osób prawnych.
- Najnowsza wersja projektu polskiej regulacji prawnej, wdrażającej tzw. dyrektywę o ochronie sygnalistów, zawiera szereg kluczowych zmian. Projektodawca zdecydował się na zmianę nomenklatury, widoczną już od tytułu aktu normatywnego, w którym osoby zgłaszające naruszenie prawa zostały zastąpione terminem „sygnalista”. Polski projektodawca zdecydował się na rozszerzenie katalogu przedmiotowego możliwych naruszeń o kwestie: wolności i praw człowieka i obywatela; korupcji; handlu ludźmi oraz zagadnienia dotyczące naruszeń z zakresu prawa pracy – mówi serwisowi Prawo.pl dr hab. Beata Baran-Wesołowska, radca prawny, partner w kancelarii Baran Książek Bigaj. Jej zdaniem należy z aprobatą przyjąć proponowaną zmianę, postulowaną wielokrotnie w debacie publicznej poświęconej tematyce whistleblowignu.
- Inna zasadnicza modyfikacja dotyczy możliwości przyjmowania zgłoszeń anonimowych, co także stanowi odpowiedź na wysuwane w tym zakresie postulaty. Ponadto, ustalono wysokość minimalnego odszkodowania dla sygnalisty, wobec którego dopuszczono się działań odwetowych. Projektodawca zdecydował się także na doprecyzowanie sposobu obliczania stanu załogi determinującego obowiązek wdrożenia systemu zgłaszania nieprawidłowości – podkreśla dr hab. Baran-Wesołowska. I dodaje: - Dodatkowo, nowy projekt wzbogaca możliwości dotyczące ochrony potencjalnych sygnalistów poprzez umożliwienie im skorzystania z nieodpłatnej pomocy i poradnictwa prawnego. Zdecydowano się także na wydłużenie vacatio legis w stosunku do poprzednich wersji projektu. Proponowane zmiany w stosunkowo szerokim zakresie odpowiadają podnoszonym w dyskursie publicznym problemom.
Sprawdź również książkę: Ochrona sygnalistów. Regulacje dotyczące osób zgłaszających nieprawidłowości >>
Tajemnice pozostaną chronione
Co ważne, zgodnie z projektowanym art. 5 ust. 1, przepisy ustawy nie będą stosowane do informacji objętych:
- przepisami o ochronie informacji niejawnych;
- tajemnicą związaną z wykonywaniem zawodów medycznych oraz prawniczych;
- tajemnicą narady sędziowskiej;
- postępowaniem karnym – w zakresie tajemnicy postępowania przygotowawczego oraz tajemnicy rozprawy sądowej prowadzonej z wyłączeniem jawności.
Przepisy ustawy nie będą też stosowane do naruszeń prawa w zakresie zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa.
Projektowana ustawa ma wejść w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przepisów rozdziału 4 (dotyczącego zgłoszeń zewnętrznych), które zaczną obowiązywać po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
