Pytanie zostało zadane w postępowaniu wpadkowym, w trakcie którego sędzia komisarz zajął się zarzutami kredytobiorców co do sprawozdania rachunkowego syndyka masy upadłości za okres od 1 lutego 2024 r. do 30 kwietnia 2024 r., złożonego 30 sierpnia 2024 roku. Nikt jednak nie ma wątpliwości, że będzie ono miało wpływ na główne postępowanie upadłościowe oraz losy 28 tysięcy kredytobiorców Getin Noble Bank.
Czytaj też: Upadłość Getin Noble Bank zakończy się za kilka lat, w tym czasie frankowicze muszą spłacać kredyt
Treść pytania
Pytanie dotyczy art. 440 ust. 3 prawa upadłościowego (t.j. Dz.U. 2024 poz. 794) w brzmieniu nadanym przez art. 354 pkt. 6 ustawy z 10 czerwca 2016 roku o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (BFG), systemie gwarantowania depozytów i przymusowej restrukturyzacji (w Dz.U. 2016 poz. 996). Jest ono następujące:
- czy art. 440 ust. 3 w zakresie w jakim prowadzi do pierwszeństwa zaspokojenia z funduszów masy upadłości kosztów przymusowej restrukturyzacji upadłego banku, niepokrytych z przychodów z przymusowej restrukturyzacji, przed innymi zobowiązaniami upadłego, z pominięciem sądowej kontroli zasadności roszczenia Bankowego Funduszu Gwarancyjnego z tego tytułu zarówno co do zasady, jak i wysokości w procedurze związanej z dokonywaniem zgłoszenia wierzytelności i zaskarżaniem listy wierzytelności jest zgodny z art. 2, art. 9, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
![Upadłość i restrukturyzacja kredytobiorcy lub banku przy umowach o kredyt frankowy [PRZEDSPRZEDAŻ] ebook](/gfx/prawopl/_thumbs/produkty_foto/81709/978-83-8358-458-4_,mXqL62OeqFTLkrXdmIyYmw.jpg)
Cena promocyjna: 190.8 zł
|Cena regularna: 212 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 180.19 zł
Kolejność zaspakajania roszczeń niekorzystna dla kredytobiorców
Sędzia komisarz chce więc, by TK udzielił odpowiedzi na pytanie, czy zgodne z Konstytucją RP jest uprzywilejowanie w postępowaniu upadłościowym BFG. Sąd odsyłający kwestionuje konstytucyjność pierwszeństwa zaspokojenia z funduszy masy upadłości kosztów przymusowej restrukturyzacji upadłego banku, niepokrytych z przychodów z przymusowej restrukturyzacji, przed innymi zobowiązaniami upadłego. W ocenie sądu koszty te nie podlegają sądowej kontroli zasadności, co stanowi nieuzasadnione uprzywilejowanie BFG, na którego rzecz koszty te są zwracane.
- Problem, którego pokłosiem jest pytanie prawne, wynikł z faktu, że syndyk przelał na rzecz BFG kwotę 250 mln zł, mającą zaspokoić wierzytelność powstałą po ogłoszeniu upadłości przez Getin Noble Bank S.A. Wydatek ten został zakwestionowany, jako stojący w sprzeczności z interesem ponad 28 tysięcy wierzycieli indywidualnych, czyli osób fizycznych, które jako konsumenci zaciągnęły w Getin Noble Bank S.A. kredyt powiązany z kursem szwajcarskiej waluty - tłumaczy Karolina Pilawska, adwokat, partner w Kancelarii Prawnej Pilawska Zorski Adwokaci.
Zgodnie z zakwestionowanym przepisem art. 440 ust. 3 prawa upadłościowego: „Z masy upadłości zaspokaja się w pierwszej kolejności koszty postępowania upadłościowego, a następnie koszty przymusowej restrukturyzacji niepokryte z przychodów z przymusowej restrukturyzacji, a jeżeli fundusze masy upadłości na to pozwalają - również inne zobowiązania masy upadłości, o których mowa w art. 230 ust. 2, w miarę wpływu do masy upadłości stosownych sum”.
- W praktyce oznacza to, że gdyby nie kwestionowany konstytucyjnie przepis, to zdaniem sądu pytającego syndyk mógłby zaniechać poboru rat kredytu, szczególnie w sytuacji, w której suma spłat kredytobiorcy przekracza kwotę udostępnionego kapitału, a nawet dokonać rozliczenia nadpłat i dokonać ich zwrotu. Przedmiotowy przepis blokuje taką możliwość, ponieważ w pierwszej kolejności muszą zostać zaspokojone roszczenia BFG - podkreśla mec. Pilawska.
Kolejna kwestia, na którą zwraca uwagę sędzia, odnosi się do braku możliwości zweryfikowania przez syndyka zasadności wierzytelności BFG, ponieważ nie jest ona uwzględniana na liście wierzytelności. W efekcie syndyk uzyskane środki przekazuje w ręce jedynego beneficjenta postępowania upadłościowego, czyli BFG, który nie musi przedstawiać żadnych dowodów, mających wykazać zasadność swojej wierzytelności i której inni wierzyciele nie mogą zakwestionować.
Zobacz w LEX: Koszty przymusowej restrukturyzacji banku w postępowaniu upadłościowym >
Cena promocyjna: 190.8 zł
|Cena regularna: 212 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 180.19 zł
Pytanie z sufitu?
Związek Banków Polskich odmówił komentarza. Nie analizował bowiem zasadności tego pytania.
- Art. 440 ust. 3 prawa upadłościowego dotyczy głównie pierwszeństwa zaspokajania roszczeń Bankowego Funduszu Gwarancyjnego w procesie upadłości banku, co jest zagadnieniem związanym z procedurą restrukturyzacyjną i systemem ochronny systemu bankowego. To bardziej kompetencja Ministerstwa Finansów i BFG - tłumaczy Katarzyna Urbańska, dyrektor Zespołu Prawno-Legislacyjnego Związku Banków Polskich.
Jej zdaniem uznanie przepisu za niekonstytucyjny (po opublikowaniu orzeczenia w Dzienniku Ustaw) wymusiłoby nowelizację prawa upadłościowego. Ustawodawca musiałby wprowadzić przepisy, które przywrócą zgodność z Konstytucją, a jednocześnie zachowają funkcjonalność systemu przymusowej restrukturyzacji banków.
Natomiast Wojciech Wandzel, adwokat, lider Praktyki Banking & Finance w Kubas Kos Gałkowski, który reprezentuje stronę bankową w sporach kredytowych, krytykuje sędziego komisarza. Nie ma on żadnych wątpliwości co do zgodności art. 440 prawa upadłościowego z konstytucją.
- W argumentacji uzasadnienia pytania prawnego zwraca uwagę oderwanie go od realiów instytucji przymusowej restrukturyzacji, czyli tak zwanego resolution. Instytucja ta przewidziana została w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiającej ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych (dyrektywa BRR) oraz w ustawie o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (ustawa o BFG). Jej wprowadzenie stanowiło reakcję ustawodawcy europejskiego na kryzys na rynku finansowym, który rozpoczął się w 2008 roku. Podstawowym założeniem wprowadzenia instytucji przymusowej restrukturyzacji było ograniczenie publicznego wsparcia dla instytucji finansowych, czyli tak zwanego bail-out. Koszt przymusowej restrukturyzacji powinien bowiem być zgodnie z dyrektywą BRR ponoszony przez akcjonariuszy banku, a w dalszej kolejności – jego wierzycieli - wyjaśnia.
I podkreśla, że celem przeprowadzenia przymusowej restrukturyzacji jest z kolei uniknięcie upadłości instytucji finansowej (na przykład banku), a w konsekwencji braku możliwości odzyskania przez jej klientów środków zgromadzonych na prowadzonych tam rachunkach. Oznacza to, że przeprowadzenie przymusowej restrukturyzacji, w konsekwencji której dochodzi do przeprowadzenia postępowania upadłościowego banku, istotnie różni się od zwykłego postępowania upadłościowego, czego zdaje się nie dostrzegać sąd odsyłający.
Według niego koszty poniesione przez BFG w ramach przymusowej restrukturyzacji GNB, wyniosły blisko 7 miliardów złotych, co finalnie pozwoliło zachować stabilność sektora finansowego oraz zapewniło bezpieczeństwo środków zdeponowanych przez klientów w GNB. Wierzytelność BFG nie jest więc - uważa - typową wierzytelnością w postępowaniu upadłościowym, ale wierzytelnością której powstaniem okupiono utrzymanie stabilności polskiego sektora finansowego.
Nie ma on wątpliwości, że sąd odsyłający zwraca także uwagę na potencjalne „straty”, jakie w wyniku uprzywilejowania wierzytelności BFG mogliby ponieść wierzyciele z tzw. kredytów frankowych. Wierzyciele ci nie powinny jednak korzystać z uprzywilejowania w zaspokojeniu, bo celem przymusowej restrukturyzacji jest ochrona systemu finansowego jako całości, a nie poszczególnych kategorii wierzycieli.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
