a także mając na uwadze, co następuje:(1) Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/16/WE 3 ustanowiono przepisy dotyczące systemu inspekcji w ramach kontroli przeprowadzanej przez państwo portu, zgodnie z którym kwalifikujące się do inspekcji statki zawijające do portów Unii poddaje się takiej inspekcji w celu sprawdzenia, czy kompetencje załogi na pokładzie oraz stan statku i jego wyposażenia są zgodne z wymogami międzynarodowych konwencji o bezpieczeństwie życia na morzu, ochronie środowiska morskiego oraz warunkach życia i pracy na statkach wszystkich bander.
(2) Podstawę dyrektywy 2009/16/WE stanowi istniejące wcześniej dobrowolne porozumienie zwane Memorandum paryskim w sprawie kontroli przeprowadzanej przez państwo portu podpisane w dniu 26 stycznia 1982 r. (zwane dalej "memorandum paryskim") oraz pojęcia wspólnego ciężaru związanego z inspekcjami, opartego na analizie ryzyka wyznaczania statków do inspekcji, zharmonizowanych inspekcji oraz wzajemnego udostępniania wyników inspekcji.
(3) Od czasu wejścia w życie dyrektywy 2009/16/WE nastąpiły zmiany w międzynarodowym otoczeniu regulacyjnym, w szczególności w memorandum paryskim i Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO), oraz miał miejsce postęp technologiczny. Należy wziąć pod uwagę te zmiany, a także doświadczenia zdobyte w trakcie wykonywania dyrektywy 2009/16/WE.
(4) Od 2011 r. został ratyfikowany przez państwa członkowskie i wszedł w życie szereg konwencji międzynarodowych. Do konwencji tych należą Międzynarodowa konwencja o kontroli i postępowaniu ze statkowymi wodami balastowymi i osadami przyjęta w dniu 13 lutego 2004 r. (zwana dalej "konwencją BWM") oraz Międzynarodowa konwencja o usuwaniu wraków przyjęta w dniu 18 maja 2007 r. (zwana dalej "konwencją z Nairobi").W związku z tym te konwencje międzynarodowe należy włączyć do wykazu konwencji objętych dyrektywą 2009/16/WE, aby umożliwić ich egzekwowanie w ramach systemu kontroli przeprowadzanej przez państwo portu.
(5) W celu umożliwienia działania aktualnego i zharmonizowanego systemu kontroli przeprowadzanej przez państwo portu konieczne jest zapewnienie szybszego sposobu aktualizacji wykazu konwencji międzynarodowych egzekwowanych w ramach takiej kontroli, bez konieczności zmiany całej dyrektywy 2009/16/WE. W związku z tym po osiągnięciu w odniesieniu do danej konwencji międzynarodowej uzgodnionego poziomu ratyfikacji, a zatem uruchomieniu procesu jej wejścia w życie, oraz po przyjęciu jej przez państwa sygnatariuszy memorandum paryskiego jako właściwego instrumentu Komisja powinna zaktualizować wykaz konwencji, o których mowa w dyrektywie 2009/16/WE.
(6) Międzynarodowa konwencja z Hongkongu o bezpiecznym i ekologicznie racjonalnym recyklingu statków przyjęta w dniu 15 maja 2009 r. (zwana dalej "konwencją z Hongkongu") wejdzie w życie w dniu 26 czerwca 2025 r. Dyrektywa 2009/16/WE powinna zapewniać egzekwowanie tej konwencji.
(7) Międzynarodowe umowy i konwencje dotyczące rybołówstwa, takie jak Porozumienie kapsztadzkie z 2012 r. w sprawie wdrożenia postanowień protokołu z 1993 r. odnoszącego się do Międzynarodowej konwencji z Torremolinos o bezpieczeństwie statków rybackich z 1977 r. (zwane dalej "porozumieniem kapsztadzkim"), konwencja nr 188 Międzynarodowej Organizacji Pracy z 2007 r. dotycząca pracy w sektorze rybołówstwa oraz Międzynarodowa konwencja z 1995 r. o wymaganiach w zakresie wyszkolenia, wydawania świadectw oraz pełnienia wacht dla załóg statków rybackich (zwana dalej "konwencją STCW-F") mogą poprawić bezpieczeństwo statków rybackich oraz warunki pracy i życia rybaków na pokładzie oraz stworzyć bardziej wyrównane międzynarodowe warunki działania w tym sektorze.
(8) Ze względu na ich niewielkie rozmiary większość statków rybackich w Unii działa na wodach terytorialnych i prawdopodobnie nie jest poddawana inspekcjom w zagranicznych portach. Oznacza to, że na ogół tylko większe statki rybackie o długości co najmniej 24 metry - uwzględniając długość zdefiniowaną w rozumieniu porozumieniu kapsztadzkim - będące również statkami rybackimi najczęściej podlegającymi konwencjom międzynarodowym, prawdopodobnie prowadzą połowy na wodach międzynarodowych i zawijają do portów innych niż porty w państwie, w którym są zarejestrowane, a zatem podlegać kontroli przeprowadzanej przez państwo portu. Ponieważ większość konwencji międzynarodowych mających zastosowanie do większych statków rybackich różni się od tych, które egzekwuje się obecnie w ramach kontroli przeprowadzanej przez państwo portu, a także w celu uniknięcia niepożądanych skutków ubocznych dla obecnego systemu kontroli przeprowadzanej przez państwo portu, należy ustanowić dla statków rybackich równoległy i odrębny system kontroli przeprowadzanej przez państwo portu.
(9) Ze względu na modele połowów nie wszystkie państwa członkowskie są jednak odwiedzane przez takie większe statki rybackie. W związku z tym należy ustanowić dla tych państw członkowskich, które chcą przeprowadzać takie inspekcje, dobrowolny system, który jest równoległy i odrębny w odniesieniu do obecnego systemu kontroli przeprowadzanej przez państwo portu, aby zapewnić elastyczność w sposobie opracowywania norm w zakresie takiej kontroli. Taki system kontroli przeprowadzanej przez państwo portu w odniesieniu do statków rybackich o długości co najmniej 24 metrów może zatem zostać opracowany w sposób naturalny przez państwa członkowskie, państwa sygnatariuszy memorandum paryskiego i przez Komisję, bez włączania ich do obecnego memorandum paryskiego, w celu zacieśnienia współpracy w zakresie kontroli przeprowadzanej przez państwo portu w portach Unii przyjmujących takie statki oraz w celu zwiększenia bezpieczeństwa w sektorze rybołówstwa, w tym zdrowia i bezpieczeństwa rybaków na pokładzie. W tym celu należy opracować oddzielny moduł dla istniejącej bazy danych wyników inspekcji. Taki dobrowolny system mógłby pomóc państwom członkowskim w kontekście procedury ratyfikacji porozumienia kapsztadzkiego oraz przygotować do jego wejścia w życie, zgodnie z decyzją Rady 2014/195/UE 4 , w celu ustanowienia najwyższych wykonalnych norm bezpieczeństwa większych statków rybackich.
(10) Za pomocą mechanizmu sprawiedliwego udziału zapewnia się podział ciężaru związanego z inspekcjami między państwa sygnatariuszy memorandum paryskiego. Każdemu takiemu państwu sygnatariuszowi przydzielana jest określona liczba inspekcji. Liczba ta stanowi jego zobowiązanie inspekcyjne lub "sprawiedliwy udział" do przeprowadzenia każdego roku. Kwalifikowalność statku do inspekcji ustala się przede wszystkim na podstawie czasu, jaki upłynął od ostatniej inspekcji, w powiązaniu z profilem ryzyka statku określającym odstępy czasu między inspekcjami, a także zakres inspekcji. Statki o priorytecie II mogą być poddawane inspekcji, a statki o priorytecie I muszą być poddawane inspekcji.
(11) Należy zezwolić państwom członkowskim na nieprzeprowadzanie pewnej liczby inspekcji "priorytetowych" bez wpływu na wypełnianie ich zobowiązania inspekcyjnego. W przypadku niektórych państw członkowskich liczba statków priorytetowych, które rzeczywiście zawijają do ich portów w danym roku, może przekraczać przydzielone zobowiązanie inspekcyjne albo być od niego mniejsza. Alternatywna metoda przestrzegania mechanizmu sprawiedliwego udziału w odniesieniu do tych (nadmiernie lub niedostatecznie obciążonych) państw członkowskich została uznana za nieelastyczną, i dlatego konieczne jest dostosowanie odpowiednich przepisów do postanowień memorandum paryskiego.
(12) Państwa członkowskie mogą także odroczyć inspekcje statków w pewnych okolicznościach, pod warunkiem że dany statek zostanie poddany inspekcji w następnym porcie zawinięcia lub w ciągu 15 dni. Możliwość tę należy dostosować tak, aby mogły z niej korzystać wszystkie państwa członkowskie. Niektóre kategorie statków, które postrzega się jako stwarzające większe ryzyko i które w związku z tym kwalifikują się do rozszerzonej inspekcji, zobowiązane są do powiadomienia o przewidywanym czasie ich przybycia do portu z 72-godzinnym wyprzedzeniem. Po szeregu lat stwierdzono jednak, że obowiązek ten jest zbyt uciążliwy dla armatorów i nie wnosi żadnej wartości dodanej, ponieważ organy krajowe mają już łatwiejszy dostęp do informacji o przewidywanym czasie przybycia w bazie danych THETIS. Na tej podstawie w memorandum paryskim zniesiono obowiązek dotyczący zgłoszenia poprzedzającego wejście i w związku z tym należy odpowiednio dostosować dyrektywę 2009/16/WE.
(13) W zwykłych okolicznościach inspekcje statków o priorytecie II nie są obowiązkowe, lecz opcjonalne. Jednakże państwa członkowskie, w których liczba zawinięć statków kwalifikujących się do inspekcji nie jest wystarczająca do wypełnienia ich rocznego zobowiązania, muszą w celu wypełnienia tego rocznego zobowiązania inspekcyjnego poddawać inspekcji statki o priorytecie II. Ponieważ inspekcje te stają się dla tych państw członkowskich de facto obowiązkowe, konieczna może być większa elastyczność w zakresie inspekcji statków o priorytecie II, w szczególności w odniesieniu do tych państw członkowskich. W związku z tym takie państwa członkowskie powinny mieć możliwość odroczenia tych inspekcji, pod warunkiem że uzasadnią takie odroczenie.
(14) Jeżeli inspekcja nie została przeprowadzona z powodu nadzwyczajnych i nieprzewidzianych okoliczności, które uniemożliwiają jej przeprowadzenie, takich jak klęska żywiołowa, pandemia, stan zagrożenia zdrowia publicznego lub atak terrorystyczny, nie należy jej liczyć jako inspekcji nieprzeprowadzonej. Okoliczności te powinny zostać należycie uzasadnione i zgłoszone Komisji.
(15) W ciągu ostatniej dekady oraz pomimo wzrostu liczby statków zawijających do portów unijnych, w tym transportu towarów w ramach żeglugi bliskiego zasięgu między głównymi portami w państwach członkowskich a portami położonymi w Europie geograficznej lub w krajach pozaeuropejskich nad Morzem Śródziemnym i Morzem Czarnym, profil bezpieczeństwa statków zawijających do portów unijnych poprawił się. Inspekcje w ramach kontroli przeprowadzanej przez państwo portu coraz częściej wykorzystuje się do egzekwowania przepisów w zakresie ochrony środowiska, na przykład w odniesieniu do emisji siarki lub bezpiecznego i ekologicznie racjonalnego recyklingu statków. W związku z tym Unia, zgodnie ze swoimi zobowiązaniami związanymi z ochroną środowiska morskiego, powinna nadal odgrywać wiodącą rolę w tym sektorze regulowanym zarówno na poziomie europejskim, jak i międzynarodowym. Profil ryzyka statku opracowany przed 2009 r. obejmował jednak inne priorytety i nie jest w pełni dostosowany do koncentrowania działań w ramach inspekcji na najmniej ekologicznych statkach. W związku z tym należy zaktualizować profil ryzyka statku, aby odzwierciedlał kwestie środowiskowe, poprzez położenie większego nacisku na efektywność środowiskową statków.
(16) Po zakończeniu przez IMO przeglądu wskaźnika intensywności emisji dwutlenku węgla (CII) Komisja powinna ocenić jego przydatność jako parametru środowiskowego stosowanego do określenia profilu ryzyka statku na podstawie dyrektywy 2009/16/WE i w stosownych przypadkach rozważyć przedłożenie wniosku ustawodawczego.
(17) W 2019 r. memorandum paryskie przyjęło nową metodykę ustanawiającą - jako alternatywę dla białej, szarej i czarnej listy państw bandery - listy wskazujące państwa bandery o wysokim, średnim i niskim poziomie działalności. Przyjmując odpowiednie akty wykonawcze, szczególną uwagę należy zwrócić na tę metodykę, która ustanawia kategoryzację państw bandery. Wprowadzenie w życie, na podstawie niniejszej dyrektywy, tej metodyki powinno zapewniać sprawiedliwość w szczególności w odniesieniu do sposobu traktowania państw bandery posiadających małe floty.
(18) Ponieważ oficerowie kontroli państwa portu potrzebują czasu na przygotowanie i przeprowadzenie inspekcji, ważne jest zapewnienie wystarczającej ilości czasu. Jest to szczególnie istotne w przypadku rozszerzonych inspekcji oraz inspekcji statków pasażerskich typu ro-ro uprawiających żeglugę na linii regularnej, w przypadku których można wziąć pod uwagę eksploatację statku.
(19) Ze względu na zakres rozszerzonych inspekcji powinny one być przeprowadzane przez co najmniej dwóch inspektorów kontroli przeprowadzanej przez państwo portu. W przypadku gdy nie jest to możliwe z przyczyn obiektywnych, takich jak specyfika portu (ograniczona liczba personelu, problemy z dostępnością), ponieważ powiadomienie o przybyciu było zbyt późne lub ponieważ rozszerzona inspekcja staje się konieczna ze względu na czynniki nieoczekiwane lub nadrzędne, przyczyny te należy odpowiednio odnotować.
(20) Cyfryzacja stanowi zasadniczy aspekt postępu technologicznego w zakresie zbierania i przekazywania danych, w odniesieniu do przyczynienia się do oszczędności kosztów i efektywnego wykorzystania zasobów ludzkich. Rośnie liczba statków posiadających obecnie certyfikaty elektroniczne i oczekuje się jej dalszego wzrostu. W związku z tym należy wzmocnić skuteczność kontroli przeprowadzanej przez państwo portu dzięki szerszemu stosowaniu certyfikatów elektronicznych, aby przeprowadzać inspekcje, które będą bardziej ukierunkowane na statki i lepiej przygotowane.
(21) Kontrola przeprowadzana przez państwo portu staje się coraz bardziej złożona w miarę dodawania nowych wymogów dotyczących inspekcji, na podstawie prawa Unii albo regulacji IMO, świadczących o ścisłym powiązaniu między zdrowiem, bezpieczeństwem, ochroną i względami społecznymi. Istnieje zatem potrzeba, aby zapewnić podnoszenie i zmianę kwalifikacji oficerów kontroli państwa portu oraz stale rozwijać ich szkolenia. Umożliwi to właściwym organom państw portu sprawdzanie zgodności statków zawijających do ich portów z mającymi zastosowanie międzynarodowymi konwencjami o bezpieczeństwie morskim i ochronie na morzu, o ochronie środowiska morskiego oraz o warunkach życia i pracy na statku. Prowadząc takie działania monitorujące, państwo portu nie powinno ingerować w kompetencje państwa bandery określone w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/54/UE 5 .
(22) Administracje państw bandery państw członkowskich są zobowiązane, zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/21/WE 6 , do posiadania systemu zarządzania jakością, aby pomóc państwom członkowskim w dalszym usprawnianiu ich działalności jako państw bandery oraz zapewnić równe warunki działania administracji. Podobny wymóg w odniesieniu do administracji kontroli przeprowadzanej przez państwo portu powinien umożliwiać państwom członkowskim poświadczenie, że organizacja tych administracji, a także jej polityki, procesy, zasoby i dokumentacja są odpowiednie do osiągnięcia celów niniejszej dyrektywy. Aby zapewnić państwom członkowskim wystarczająco dużo czasu na wdrożenie tego wymogu, certyfikacja tego systemu zarządzania jakością powinna być dopasowana do odstępu czasu stosowanego zwykle między audytami w ramach systemu, który istnieje już na podstawie dyrektywy 2009/21/WE.
(23) W celu umożliwienia aktualizacji stosowania dyrektywy 2009/16/WE, aby umożliwić państwom członkowskim wypełnianie ich zobowiązań wynikających z prawa międzynarodowego zgodnie z tą dyrektywą, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w odniesieniu do aktualizowania wykazu konwencji objętych zakresem stosowania dyrektywy 2009/16/WE oraz zmiany wykazu procedur i wytycznych dotyczących kontroli przeprowadzanej przez państwo portu przyjmowanych w ramach memorandum paryskiego. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa 7 . W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.
(24) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania przepisów dyrektywy 2009/16/WE dotyczących wykazu konwencji objętych jej zakresem stosowania, warunków stosowania załącznika VII dotyczącego inspekcji rozszerzonych, jednolitego zestawu wytycznych oraz procedur dotyczących bezpieczeństwa i ochrony, a także wymogów dotyczących certyfikatów elektronicznych, należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 8 .
(25) W związku z pełnym cyklem wizyt monitorujących w państwach członkowskich przeprowadzanych przez Europejską Agencję Bezpieczeństwa Morskiego (EMSA) w celu monitorowania wykonywania dyrektywy 2009/16/WE Komisja powinna po raz pierwszy dokonać oceny wykonywania tej dyrektywy nie później niż pięć lat po dniu transpozycji niniejszej dyrektywy zmieniającej oraz przedstawić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie z tej oceny. Państwa członkowskie powinny współpracować z Komisją w celu gromadzenia wszystkich informacji niezbędnych do przeprowadzenia tej oceny. Kolejne oceny powinny odbywać się w odstępach pięcioletnich.
(26) Ponieważ cele niniejszej dyrektywy nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie z powodu międzynarodowego charakteru transportu morskiego, natomiast ze względu na efekty sieciowe wspólnego działania państw członkowskich możliwe jest ich lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.
(27) Aby nie nakładać nieproporcjonalnego obciążenia administracyjnego na państwa członkowskie, które nie mają dostępu do morza, zastosowanie zasady de minimis powinno umożliwić takim państwom członkowskim odstąpienie od obowiązku transpozycji i wykonania niniejszej dyrektywy, pod warunkiem spełniania przez te państwa określonych kryteriów.
(28) Należy zatem odpowiednio zmienić dyrektywę 2009/16/WE,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ: