a także mając na uwadze, co następuje:(1) Unia wyznaczyła sobie cel, jakim jest utrzymanie i rozwój przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości.
(2) "Program haski: wzmacnianie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w Unii Europejskiej" 3 zobowiązuje państwa członkowskie do rozważenia możliwości skoncentrowania ścigania w wielostronnych sprawach transgranicznych w jednym państwie członkowskim, z myślą o zwiększeniu skuteczności ścigania, przy jednoczesnym zagwarantowaniu odpowiedniego wymiaru sprawiedliwości.
(3) W programie środków mających na celu wprowadzenie w życie zasady wzajemnego uznawania orzeczeń w sprawach karnych 4 wezwano do ustanowienia instrumentu umożliwiającego przekazywanie postępowań karnych innym państwom członkowskim.
(4) Konieczne jest dalsze pogłębianie współpracy wymiarów sprawiedliwości między państwami członkowskimi w celu zwiększenia skuteczności i prawidłowego sprawowania wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych w ramach wspólnej przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości oraz zapewnienia, aby postępowanie przygotowawcze lub ściganie przestępstwa prowadzono w państwie członkowskim najodpowiedniejszym do tego celu. W szczególności wspólne przepisy dla państw członkowskich dotyczące przekazywania postępowań karnych mogłyby pomóc uniknąć niepotrzebnego prowadzenia równoległych postępowań karnych w różnych państwach członkowskich w odniesieniu do tych samych okoliczności faktycznych i tej samej osoby, co mogłyby prowadzić do naruszenia zasady ne bis in idem. Takie wspólne przepisy mogłyby również wpłynąć na zmniejszenie liczby postępowań karnych dotyczących tych samych okoliczności faktycznych lub tej samej osoby, prowadzonych w różnych państwach członkowskich. Takie wspólne przepisy mają ponadto zapewnić możliwość przekazywania postępowania karnego - aby ścigana osoba nie pozostała bezkarna - jeżeli przekazanie osoby zgodnie z decyzją ramową Rady 2002/584/WSiSW 5 w celu wszczęcia postępowania karnego na podstawie europejskiego nakazu aresztowania jest opóźnione lub odmówiono go z powodów takich jak toczące się równoległe postępowanie karne dotyczące tego samego przestępstwa w innym państwie członkowskim.
(5) Wspólne przepisy dotyczące przekazywania postępowania karnego mają również zasadnicze znaczenie dla skutecznej walki z przestępczością transgraniczną, co jest szczególnie ważne w przypadku przestępstw popełnianych przez zorganizowane grupy przestępcze, takich jak handel narkotykami, przemyt migrantów, handel ludźmi, nielegalny handel bronią, przestępstwa przeciwko środowisku, cyberprzestępczość lub pranie pieniędzy. Ściganie zorganizowanych grup przestępczych działających w większej liczbie państw członkowskich może wiązać się z dużymi trudnościami dla uczestniczących organów. Przekazywanie postępowania karnego jest ważnym narzędziem, które wzmocniłoby walkę z zorganizowanymi grupami przestępczymi działającymi w całej Unii.
(6) Aby zapewnić skuteczną współpracę między organami wzywającymi a organami wezwanymi w odniesieniu do przekazywania postępowania karnego, przepisy dotyczące takiego przekazywania należy ustanowić prawnie wiążącym i stosowanym bezpośrednio aktem Unii.
(7) Niniejsze rozporządzenie powinno mieć zastosowanie do wszystkich wniosków o przekazanie wydawanych w ramach postępowania karnego.
(8) Decyzja ramowa Rady 2009/948/WSiSW 6 ma na celu zapobieganie sytuacjom, w których ta sama osoba jest przedmiotem równoległych postępowań karnych w różnych państwach członkowskich w odniesieniu do tych samych okoliczności faktycznych, co mogłoby doprowadzić do prawomocnego zakończenia tych postępowań w dwóch lub większej liczbie państw członkowskich. W związku z tym w tej decyzji ramowej ustanowiono procedurę bezpośrednich konsultacji między właściwymi organami zainteresowanych państw członkowskich na potrzeby osiągnięcia porozumienia w sprawie skutecznego rozwiązania mającego na celu uniknięcie negatywnych konsekwencji wynikających z takich równoległych postępowań oraz uniknięcie utraty czasu i zasobów tych właściwych organów. W przypadku gdy te właściwe organy postanowią, po przeprowadzeniu konsultacji zgodnie z tą decyzją ramową, skoncentrować postępowanie w jednym państwie członkowskim poprzez przekazanie postępowania karnego, przekazanie takie należy przeprowadzić zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.
(9) Inne akty prawne w obszarze spraw karnych, w szczególności akty związane z konkretnymi rodzajami przestępstw, takie jak dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/541 7 oraz decyzje ramowe Rady 2002/475/WSiSW 8 i 2008/841/WSiSW 9 , zawierają przepisy odnoszące się do czynników, które należy wziąć pod uwagę w celu scentralizowania postępowania karnego w jednym państwie członkowskim w przypadku, w którym więcej niż jedno państwo członkowskie może zasadnie prowadzić ściganie na podstawie tych samych okoliczności faktycznych. W przypadku gdy właściwe organy zainteresowanych państw członkowskich postanowią, w wyniku współpracy zgodnej z takimi aktami prawnymi, scentralizować postępowanie karne w jednym państwie członkowskim poprzez przekazanie postępowania karnego, przekazanie takie należy przeprowadzić zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.
(10) W odniesieniu do stosowania zasady wzajemnego uznawania do wyroków i orzeczeń sądowych w sprawach karnych, przyjęto szereg unijnych aktów prawnych, w szczególności decyzje ramowe Rady 2005/214/WSiSW 10 , 2008/909/WSiSW 11 i 2008/947/WSiSW 12 . Niniejsze rozporządzenie uzupełnia te decyzje ramowe i nie ma wpływu na ich stosowanie.
(11) Niniejsze rozporządzenie nie ma wpływu na spontaniczną wymianę informacji regulowaną innymi unijnymi aktami prawnymi.
(12) Niniejsze rozporządzenie nie ma zastosowania do decyzji o ponownym przydzieleniu, połączeniu lub rozdzieleniu spraw, w odniesieniu do których swoje kompetencje zgodnie z rozporządzeniem Rady (UE) 2017/1939 13 wykonuje Prokuratura Europejska.
(13) Do celów niniejszego rozporządzenia państwa członkowskie powinny wyznaczyć swoje właściwe organy w sposób wspierający zasadę bezpośredniego kontaktu między tymi organami.
(14) Do celów niniejszego rozporządzenia oraz z myślą o ułatwieniu jego skutecznego stosowania w całej Unii, w przypadku gdy ze względu na strukturę wewnętrznych systemów prawnych państw członkowskich, które stosują prawo precedensowe, sądy i prokuratorzy w tych państwach nie mogą podejmować środków pomocniczych wobec decyzji w sprawie wyrażenia zgody na przekazanie postępowania karnego lub w sprawie odmowy przekazania postępowania karnego, takie środki pomocnicze powinien móc podjąć inny organ właściwy do podejmowania środków w postępowaniu karnym. Udział takiego właściwego organu w żaden sposób nie powinien szkodzić decyzji w sprawie wyrażenia zgody na przekazanie postępowania karnego lub w sprawie odmowy przekazania postępowania karnego, która ma zostać podjęta wyłącznie przez sędziego, sąd, sędziego śledczego lub prokuratora i która powinna obowiązkowo zawierać dokonaną przez nich ocenę podstaw odmowy zgodnie z niniejszym rozporządzeniem. Udział wszelkich innych właściwych organów ma na celu wyłącznie ułatwienie podejmowania takich decyzji sądowych oraz skutecznego stosowania niniejszego rozporządzenia.
(15) W przypadku gdy jest to konieczne z powodu struktury wewnętrznych systemów prawnych państw członkowskich, powinny one mieć możliwość wyznaczenia co najmniej jednego organu centralnego odpowiedzialnego za administracyjne przesyłanie i przyjmowanie wniosków o przekazanie postępowania karnego, a także za inną korespondencję urzędową dotyczącą takich wniosków. Takie organy centralne mogłyby również zapewniać wsparcie administracyjne oraz pełnić funkcje koordynujące i wspomagające, ułatwiając w ten sposób i wspierając przyjmowanie wniosków o przekazanie postępowania karnego.
(16) Niektóre unijne akty prawne już teraz wymagają od państw członkowskich podjęcia niezbędnych środków w celu ustalenia jurysdykcji w odniesieniu do konkretnych przestępstw, takich jak przestępstwa związane z działalnością terrorystyczną, o których mowa w dyrektywie (UE) 2017/541, lub przestępstwa związane z fałszowaniem euro, o których mowa w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/62/UE 14 , w przypadkach, w których odmówiono przekazania osoby.
(17) Aby zapewnić możliwość przekazywania postępowań karnych zgodnie z niniejszym rozporządzeniem w każdym przypadku, gdy wymaga tego skuteczne i prawidłowe sprawowanie wymiaru sprawiedliwości oraz skuteczna ochrona praw podstawowych przysługujących podejrzanym, oskarżonym oraz pokrzywdzonym, zgodnie z prawem Unii, w niniejszym rozporządzeniu należy przewidzieć jurysdykcję w szczególnych przypadkach, tak aby państwo wezwane mogło wykonywać jurysdykcję w zakresie przestępstw, do których zastosowanie ma prawo krajowe państwa wzywającego. Państwo wezwane powinno mieć jurysdykcję w zakresie przestępstw, w odniesieniu do których występuje się o przekazanie postępowania karnego, w każdym przypadku, w którym uznaje się to państwo członkowskie za najodpowiedniejsze do ścigania danego przestępstwa. Przepisy dotyczące jurysdykcji przewidziane w niniejszym rozporządzeniu nie powinny uniemożliwiać państwom członkowskim przyjmowania krajowych środków w celu zapewnienia, aby państwa te mogły wykonywać jurysdykcję w szczególnych przypadkach przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu.
(18) Oprócz jurysdykcji już przewidzianej w prawie krajowym państwa wezwanego, jurysdykcję należy ustalić w oparciu o szczególne podstawy określone w niniejszym rozporządzeniu w każdym przypadku, gdy to państwo członkowskie uznaje się za najodpowiedniejsze do ścigania. Państwo wezwane powinno mieć jurysdykcję w sytuacjach, w których odmawia przekazania podejrzanego lub oskarżonego, wobec którego wydano europejski nakaz aresztowania i który przebywa w tym państwie i jest jego obywatelem lub ma w nim miejsce zamieszkania, w przypadku gdy taka odmowa opiera się na szczególnych podstawach określonych w niniejszym rozporządzeniu. Na przykład jurysdykcję należy ustalić w przypadku, gdy przekazania odmówiono na podstawie art. 4 pkt 7 lit. b) decyzji ramowej 2002/584/WSiSW, mającego zastosowanie w sytuacjach, w których przestępstwa zostały popełnione poza terytorium wydającego nakaz państwa członkowskiego, a prawo wykonującego nakaz państwa członkowskiego nie dopuszcza ścigania przestępstw tego rodzaju, jeśli zostały popełnione poza jego terytorium. Zasada ta mogłaby mieć zastosowanie w sytuacjach, w których przestępstwo zostało popełnione na terytorium innego państwa członkowskiego lub państwa trzeciego przez obywateli innych państw członkowskich lub obywateli państw trzecich, a podejrzany lub oskarżony ma miejsce zamieszkania w państwie wezwanym. Ma to szczególne znaczenie w odniesieniu do poważnych przestępstw naruszających podstawowe wartości wspólnoty międzynarodowej, takich jak zbrodnie wojenne lub ludobójstwo, w przypadku których może istnieć ryzyko bezkarności z powodu odmowy wydania europejskiego nakazu aresztowania na podstawie art. 4 pkt 7 lit. b) decyzji ramowej 2002/584/WSiSW. Państwo wezwane powinno mieć jurysdykcję także w przypadku gdy przestępstwo wywołuje skutki lub powoduje szkodę głównie w tym państwie. Szkodę należy brać pod uwagę o ile stanowi ona jedno z ustawowych znamion przestępstwa, zgodnie z prawem krajowym państwa wezwanego. Państwo wezwane powinno mieć jurysdykcję także wtedy, gdy w państwie tym toczy się już postępowanie karne przeciwko temu samemu podejrzanemu lub oskarżonemu w odniesieniu do innych okoliczności faktycznych, tak aby w przedmiocie wszystkich czynów zabronionych zarzucanych takiej osobie można było orzec w ramach jednej jurysdykcji, lub gdy w odniesieniu do tych samych, częściowo tych samych lub powiązanych okoliczności faktycznych w państwie tym toczy się postępowanie karne przeciwko innym osobom, co może mieć szczególne znaczenie dla skoncentrowania w jednym państwie członkowskim postępowania przygotowawczego i ścigania prowadzonych w odniesieniu do danej organizacji przestępczej. W obu przypadkach podejrzany lub oskarżony w przekazywanym postępowaniu karnym powinien być obywatelem państwa wezwanego lub mieć w nim miejsce zamieszkania.
(19) Aby osiągnąć cel niniejszego rozporządzenia oraz zapobiec konfliktom jurysdykcji - ze szczególnym uwzględnieniem tych państw członkowskich, których systemy prawne oparte są na zasadzie obowiązkowego ścigania przestępstw, i tych państw członkowskich, w których zasada obowiązkowego ścigania przestępstw dotyczy tylko niektórych przestępstw - państwo wzywające, składając wniosek o przekazanie postępowania karnego, powinno móc odstąpić od postępowania w zakresie ścigania danej osoby w związku z przestępstwem, którego
dotyczy wniosek o przekazanie. W związku z tym niniejsze rozporządzenie powinno umożliwiać właściwym organom państwa wzywającego odstąpienie od postępowania karnego wszczętego przed tymi organami lub na zawieszenie lub umorzenie tego postępowania na rzecz państwa członkowskiego uznanego za odpowiedniejsze do ścigania - nawet w przypadku gdy organy te byłyby zobowiązane do ścigania na podstawie prawa krajowego. Powinno to pozostawać bez uszczerbku dla przepisów dotyczących skutków przekazania postępowania karnego w państwie wzywającym określonych w niniejszym rozporządzeniu.
(20) Niniejsze rozporządzenie nie narusza praw podstawowych i jest zgodne z zasadami uznanymi w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej "Kartą") oraz w europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.
(21) Niniejsze rozporządzenie nie ma wpływu na prawa procesowe określone w Karcie lub w innych unijnych aktach prawnych, takich jak dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/64/UE 15 , 2012/13/UE 16 , 2013/48/UE 17 , (UE) 2016/343 18 , (UE) 2016/800 19 i (UE) 2016/1919 20 , w odniesieniu do związanych nimi państw członkowskich. W szczególności organ wzywający powinien zapewnić poszanowanie takich praw zgodnie z przepisami prawa unijnego i krajowego podczas składania wniosku o przekazanie postępowania karnego na podstawie niniejszego rozporządzenia.
(22) Państwa członkowskie powinny zapewniać, aby przy stosowaniu niniejszego rozporządzenia uwzględniano potrzeby osób wymagających szczególnego traktowania. Zgodnie z zaleceniem Komisji z dnia 27 listopada 2013 r. w sprawie gwarancji procesowych dla osób wymagających szczególnego traktowania podejrzanych lub oskarżonych w postępowaniu karnym 21 podejrzani lub oskarżeni wymagający szczególnego traktowania powinni oznaczać wszystkich podejrzanych lub oskarżonych, którzy nie są w stanie zrozumieć postępowania karnego lub skutecznie w nim uczestniczyć ze względu na swój wiek, stan psychiczny lub fizyczny lub jakąkolwiek niepełnosprawność.
(23) Podobnie państwa członkowskie powinny zapewnić, aby podczas stosowania niniejszego rozporządzenia brano pod
uwagę prawa procesowe podejrzanych i oskarżonych podlegających tymczasowemu aresztowaniu, z uwzględnieniem - w stosownych przypadkach - zalecenia Komisji (UE) 2023/681 22 .
(24) Organ wzywający powinien móc złożyć wniosek o przekazanie postępowania karnego z własnej inicjatywy - bez względu na to, czy przeprowadzono konsultacje z organem wezwanym - lub na wniosek podejrzanego lub oskarżonego, lub na wniosek pokrzywdzonego. Niniejsze rozporządzenie nie powinno nakładać jakiegokolwiek obowiązku złożenia wniosku o przekazanie postępowania karnego ani obowiązku przekazania postępowania karnego. Rozważając, czy należy wydać wniosek o przekazanie postępowania karnego, organ wzywający powinien ocenić, czy takie przekazanie służyłoby celowi, jakim jest skuteczne i prawidłowe sprawowanie wymiaru sprawiedliwości, w tym czy przekazanie jest proporcjonalne i odpowiednie do celu danego postępowania. Ocenę tę należy przeprowadzać indywidualnie dla każdego przypadku w celu ustalenia państwa członkowskiego, które jest najodpowiedniejsze do ścigania danego przestępstwa.
(25) Oceniając, czy wniosek o przekazanie postępowania karnego jest uzasadniony, organ wzywający powinien wziąć pod uwagę szereg kryteriów, których pierwszeństwo i waga powinny opierać się na okolicznościach faktycznych oraz istotnych cechach każdej indywidualnej sprawy. Należy uwzględnić wszystkie istotne czynniki w najlepszym interesie wymiaru sprawiedliwości. Na przykład w przypadku gdy przestępstwo popełniono w całości lub w części na terytorium państwa wezwanego lub większość skutków lub istotna część szkody spowodowane tym przestępstwem - w przypadku gdy te skutki lub ta szkoda stanowią część ustawowych znamion przestępstwa - wystąpiły na terytorium państwa wezwanego, powinna istnieć możliwość uznania tego państwa za odpowiedniejsze do ścigania, zważywszy, że materiał dowodowy, który ma zostać zgromadzony, taki jak zeznania świadków i pokrzywdzonych lub opinie biegłych, znajduje się w państwie wezwanym i w związku z tym łatwiej można będzie go zgromadzić, jeżeli postępowanie karne zostanie przekazane. Ponadto wszczęcie następnie postępowania odszkodowawczego w państwie wezwanym będzie łatwiejsze, jeżeli postępowanie ustalające odpowiedzialność karną zostanie przeprowadzone w tym samym państwie członkowskim. Podobnie, jeżeli większość materiału dowodowego znajduje się w państwie wezwanym przekazanie postępowania karnego mogłoby ułatwić zgromadzenie, a następnie określenie dopuszczalności materiału dowodowego zgromadzonego zgodnie z prawem krajowym państwa wezwanego.
(26) W przypadku gdy co najmniej jeden podejrzany lub oskarżony jest obywatelem państwa wezwanego lub w tym państwie ma miejsce zamieszkania, przekazanie postępowania karnego może być uzasadnione celem, jakim jest zapewnienie prawa podejrzanego lub oskarżonego do obecności na rozprawie, zgodnie z dyrektywą (UE) 2016/343. Podobnie, w przypadku gdy co najmniej jeden pokrzywdzony jest obywatelem państwa wezwanego lub w tym państwie ma miejsce zamieszkania, przekazanie postępowania karnego może być uzasadnione celem, jakim jest ułatwienie pokrzywdzonym udziału w postępowaniu karnym i bycie w skuteczny sposób przesłuchanymi w charakterze świadków podczas postępowania. W przypadkach, w których w państwie wezwanym odmówiono przekazania podejrzanego lub oskarżonego, wobec którego wydano europejski nakaz aresztowania, powołując się na podstawy określone w niniejszym rozporządzeniu, przekazanie może być również uzasadnione, jeżeli osoba ta przebywa w państwie wezwanym, a nie jest obywatelem tego państwa ani nie ma w nim miejsca zamieszkania.
(27) Ocena, czy istnieją uzasadnione podstawy, by sądzić, że podejrzany, oskarżony lub pokrzywdzony mają miejsce zamieszkania w państwie wezwanym należy do organu wzywającego, który dokonuje jej na podstawie posiadanych materiałów. W przypadku gdy dostępne są jedynie ograniczone informacje, taka ocena powinna być przedmiotem konsultacji między organem wzywającym a organem wezwanym w celu potwierdzenia miejsca zamieszkania podejrzanego, oskarżonego lub pokrzywdzonego w państwie wezwanym. Do celów takiej oceny znaczenie mogą mieć różne obiektywne okoliczności, które mogłyby wskazywać na to, że dana osoba ustanowiła lub zamierza ustanowić w danym państwie członkowskim zwykły ośrodek swoich interesów życiowych. Uzasadnione podstawy, by przypuszczać, że dana osoba ma miejsce zamieszkania w państwie wezwanym mogą istnieć w szczególności w przypadku, gdy dana osoba została zarejestrowana jako mająca miejsce zamieszkania w państwie wezwanym poprzez otrzymanie dowodu tożsamości lub dokumentu pobytowego, lub poprzez zarejestrowanie w oficjalnym rejestrze meldunkowym. W przypadku gdy dana osoba nie jest zarejestrowana w państwie wezwanym, na miejsce zamieszkania może wskazywać fakt, że osoba ta wyraziła zamiar osiedlenia się w tym państwie członkowskim lub w następstwie długiego trwałego pobytu w tym państwie członkowskim nawiązała z nim pewne więzi, porównywalne z takimi, które byłyby następstwem posiadania w nim formalnego miejsca zamieszkania. W celu ustalenia, czy w konkretnej sytuacji między daną osobą a państwem wezwanym istnieją wystarczające więzi dające uzasadnione podstawy, by sądzić, że dana osoba ma miejsce zamieszkania w tym państwie członkowskim, należy wziąć pod uwagę różne obiektywne czynniki charakteryzujące sytuację tej osoby, do których należą w szczególności długość, charakter i warunki jej obecności w państwie wezwanym lub więzi rodzinne lub gospodarcze, jakie tę osobę łączą z państwem wezwanym. Do celów ustalenia, czy istnieją uzasadnione podstawy, by sądzić, że dana osoba ma miejsce zamieszkania w państwie wezwanym, można uwzględnić zarejestrowany pojazd, rachunek bankowy, fakt nieprzerwanego pobytu danej osoby w państwie wezwanym lub inne obiektywne czynniki. Krótka wizyta, pobyt wakacyjny, w tym w domu wakacyjnym, lub podobny pobyt w państwie wezwanym, bez jakiegokolwiek dalszego istotnego związku, nie wystarczają do stwierdzenia, że miejsce zamieszkania znajduje się w tym państwie członkowskim.
(28) Przekazanie postępowania karnego może być również uzasadnione, gdy w państwie wezwanym toczy się przeciwko podejrzanemu lub oskarżonemu postępowanie karne w odniesieniu do tych samych, częściowo tych samych lub innych okoliczności faktycznych, lub gdy w państwie wezwanym toczy się postępowanie karne w odniesieniu do tych samych, częściowo tych samych lub powiązanych okoliczności faktycznych przeciwko innym osobom, na przykład w przypadkach ścigania transgranicznych organizacji przestępczych, w przypadku gdy różni współoskarżeni mogą być ścigani w różnych państwach członkowskich. Ponadto, jeżeli podejrzany lub oskarżony odbywa lub ma odbyć karę pozbawienia wolności orzeczoną za inne przestępstwo w państwie wezwanym przekazanie postępowania karnego może być uzasadnione celem, jakim jest zapewnienie prawa skazanego do obecności na rozprawie w ramach postępowania karnego, które ma zostać przekazane, podczas odbywania kary w państwie wezwanym. Organy wzywające powinny należycie uwzględniać, czy przekazanie postępowania karnego mogłoby zwiększyć szanse na resocjalizację danej osoby, gdyby kara miała zostać wykonana w państwie wezwanym. W tym celu można wziąć pod uwagę związki danej osoby z państwem wezwanym, to, czy osoba ta uważa je za miejsce istnienia więzów rodzinnych, a także powiązania językowe, kulturowe, społeczne, gospodarcze lub inne. Ponadto właściwe organy często osiągają porozumienia w sprawie skoncentrowania postępowania na podstawie ustalenia najodpowiedniejszej jurysdykcji. Takie porozumienia można osiągać podczas posiedzeń koordynacyjnych Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Wymiarów Sprawiedliwości w Sprawach Karnych (Eurojust), ustanowionej rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1727 23 , podczas posiedzeń dwustronnych lub wielostronnych bez interwencji Eurojustu lub w następstwie konsultacji przeprowadzonych na podstawie decyzji ramowej 2009/948/WSiSW.
(29) Organ wzywający zachęca się, aby - zanim rozważy przekazanie postępowania karnego wyłącznie na tej podstawie, że większość materiału dowodowego znajduje się w państwie wezwanym - uwzględnił możliwość uzyskania materiału dowodowego z innych państw członkowskich za pomocą istniejących instrumentów wzajemnego uznawania orzeczeń sądowych, takich jak - w odniesieniu do związanych nią państw członkowskich - dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/41/UE 24 , oraz w ramach wzajemnej pomocy prawnej.
(30) Podejrzani, oskarżeni lub pokrzywdzeni powinni móc zawnioskować, aby dotyczące ich postępowanie karne zostało przekazane do innego państwa członkowskiego. Podejrzani, oskarżeni lub pokrzywdzeni powinni mieć możliwość przedstawienia takiego wniosku właściwym organom państwa wzywającego albo właściwym organom państwa wezwanego, w przypadku gdy uważają oni, że istnieją powody, dla których przekazanie postępowania karnego jest uzasadnione interesem wymiaru sprawiedliwości. Na przykład podejrzany, oskarżony lub pokrzywdzony mogą przedstawić taki wniosek w państwie wzywającym, jeżeli wiedzą, że w państwie członkowskim wezwanym toczy się postępowanie karne w odniesieniu do tych samych, częściowo tych samych lub innych okoliczności faktycznych przeciwko temu samemu podejrzanemu lub oskarżonemu, lub w odniesieniu do tych samych, częściowo tych samych lub powiązanych okoliczności faktycznych przeciwko innym osobom. Taki wniosek może być przedstawiony w państwie wezwanym, na przykład w przypadku gdy podejrzany, oskarżony lub pokrzywdzony mają miejsce zamieszkania w tym państwie lub są jego obywatelami, lub wiedzą o wszczęciu postępowania w odniesieniu do tych samych, częściowo tych samych lub innych okoliczności faktycznych dotyczących tych samych podejrzanych lub oskarżonych. Wniosek taki powinien zostać wzięty pod uwagę i zarejestrowany, ale nie powinien nakładać na organ wzywający ani na organ wezwany obowiązku złożenia wniosku o przekazanie postępowania karnego ani obowiązku przekazania postępowania karnego, ani obowiązku rozpoczęcia w tym celu konsultacji z organem innego państwa członkowskiego. Jeżeli w następstwie wniosku dotyczącego przekazania postępowania karnego przedstawionego przez podejrzanego, oskarżonego lub pokrzywdzonego, lub prawnika działającego w ich imieniu, którekolwiek z tych organów dowie się o równoległym postępowaniu karnym, jest on zobowiązany do przeprowadzenia konsultacji z drugim organem zgodnie z decyzją ramową 2009/948/WSiSW.
(31) Organ wzywający powinien jak najszybciej poinformować podejrzanego lub oskarżonego o planowanym wydaniu wniosku o przekazanie postępowania karnego oraz powinien zapewnić takiej osobie możliwość przedstawienia opinii, w tym dotyczącej aspektów związanych ze sprawiedliwością naprawczą, zgodnie z mającym zastosowanie prawem krajowym, aby umożliwić organom uwzględnienie uzasadnionych interesów tej osoby przed wydaniem wniosku o przekazanie. Ważne jest, aby taką informację przekazać w formie pisemnej. Powinno być również możliwe przekazanie informacji ustnie, pod warunkiem że fakt jej przekazania zostanie odnotowany zgodnie z procedurą rejestrowania czynności procesowych na podstawie prawa krajowego. Powinno być możliwe przekazanie informacji przy użyciu standardowych formularzy. W przypadku gdy organ wzywający uzna to za konieczne, na przykład ze względu na wiek danego podejrzanego lub oskarżonego, lub jego stan fizyczny lub psychiczny, możliwość przedstawienia opinii powinien uzyskać przedstawiciel prawny tej osoby, jeżeli występuje w sprawie. Oceniając uzasadniony interes podejrzanego lub oskarżonego dotyczący otrzymania informacji o planowanym wydaniu wniosku o przekazanie, organ wzywający powinien wziąć pod uwagę potrzebę zapewnienia poufności postępowania przygotowawczego lub ryzyko zakłócenia postępowania przygotowawczego przeciwko tej osobie, na przykład gdy konieczne jest zabezpieczenie ważnego interesu publicznego, tak jak w sytuacji, w której takie informacje mogłyby zaszkodzić toczącym się dochodzeniom niejawnym lub poważnie naruszyć bezpieczeństwo narodowe państwa członkowskiego, w którym wszczęto postępowanie karne. W przypadku gdy organ wzywający nie może ustalić miejsca pobytu podejrzanego lub oskarżonego ani skontaktować się z nimi mimo podjęcia starań w rozsądnym zakresie, obowiązek poinformowania takiej osoby powinien mieć zastosowanie od momentu ustalenia miejsca pobytu podejrzanego lub oskarżonego lub skontaktowania się z nim.
(32) Podczas stosowania niniejszego rozporządzenia należy uwzględniać prawa pokrzywdzonych, w tym prawo do informacji, określone w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE 25 . Niniejszego rozporządzenia nie należy interpretować jako uniemożliwiającego państwom członkowskim przyznawanie pokrzywdzonym szerszych praw na podstawie prawa krajowego niż prawa określone w prawie unijnym.
(33) Podejmując decyzję w sprawie wniosku o przekazanie postępowania karnego, organ wzywający powinien należycie uwzględnić uzasadniony interes pokrzywdzonych, w tym ich ochronę i aspekty związane ze sprawiedliwością naprawczą, oraz powinien ocenić, czy przekazanie postępowania karnego może zaszkodzić możliwości skutecznego korzystania przez pokrzywdzonych z praw przysługujących im w danym postępowaniu karnym. Ocena ta mogłaby obejmować, na przykład, rozważenie umożliwienia pokrzywdzonym składania zeznań podczas rozprawy w państwie wezwanym, jeżeli nie jest ono państwem członkowskim, w którym pokrzywdzeni mają miejsce zamieszkania, oraz poczynienia w tym celu odpowiednich przygotowań. Należy ponadto rozważyć możliwość udostępniania pokrzywdzonym i przedstawiania przez nich materiału dowodowego, na przykład pochodzącego od świadków i biegłych, w celu dochodzenia odszkodowania lub skorzystania z programów ochrony świadków lub programów sprawiedliwości naprawczej w państwie wezwanym. Przekazywanie postępowania karnego powinno pozostawać bez uszczerbku dla praw do odszkodowania przysługujących pokrzywdzonym. Niniejsze rozporządzenie nie ma wpływu na przepisy dotyczące odszkodowania i zwrotu mienia pokrzywdzonym w postępowaniach krajowych.
(34) W przypadku gdy niezbędne jest, aby zapewniona pokrzywdzonemu ochrona w państwie wzywającym była kontynuowana w państwie wezwanym, właściwe organy w państwie wzywającym powinny rozważyć wydanie europejskiego nakazu ochrony zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 606/2013 26 lub - w odniesieniu do związanych nią państw członkowskich - dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/99/UE 27 .
(35) Jeżeli organ wzywający zamierza wydać wniosek o przekazanie postępowania karnego, powinien jak najszybciej poinformować o tym pokrzywdzonych, którzy mają miejsce zamieszkania lub - w przypadku osób prawnych - siedzibę w państwie wzywającym i którzy otrzymują informacje dotyczące postępowania karnego zgodnie z art. 6 ust. 1 dyrektywy 2012/29/UE, zgodnie z jej transpozycją do prawa krajowego, lub - w przypadku osób prawnych - którzy otrzymują takie informacje zgodnie z prawem krajowym. Organ wzywający powinien zapewnić takim osobom możliwość przedstawienia opinii, zgodnie z mającym zastosowanie prawem krajowym, aby organy mogły uwzględnić uzasadniony interes tych osób przed wydaniem wniosku o przekazanie. Ważne jest, aby taką informację przekazać w formie pisemnej. Powinno być również możliwe przekazanie informacji ustnie, pod warunkiem że fakt jej przekazania zostanie odnotowany zgodnie z procedurą rejestrowania czynności procesowych na podstawie prawa krajowego. Powinno być możliwe przekazywanie informacji przy użyciu standardowych formularzy lub - w przypadku wyjątkowo dużej liczby pokrzywdzonych, których należy poinformować - z wykorzystaniem innych środków publicznego informowania, takich jak specjalne instrumenty publikowania w internecie, do których organy wymiaru sprawiedliwości mają dostęp na podstawie prawa krajowego. W przypadku gdy organ wzywający uzna to za konieczne, na przykład ze względu na wiek danego pokrzywdzonego lub jego stan fizyczny lub psychiczny, możliwość przedstawienia opinii powinien uzyskać przedstawiciel prawny tej osoby, jeżeli występuje w sprawie. Oceniając uzasadniony interes pokrzywdzonych dotyczący otrzymywania informacji o planowanym wydaniu wniosku o przekazanie, organ wzywający powinien wziąć pod uwagę potrzebę zapewnienia poufności postępowania przygotowawczego lub ryzyko zakłócenia postępowań przygotowawczych, na przykład w sytuacjach, w których takie informacje mogłyby zakłócić toczące się dochodzenia niejawne lub poważnie naruszyć bezpieczeństwo narodowe państwa wzywającego.
(36) W niektórych sytuacjach przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu powinno być również możliwe korzystanie ze standardowych formularzy, aby ułatwić organowi wzywającemu i organowi wezwanemu wzajemną pomoc w zakresie informowania podejrzanego, oskarżonego lub pokrzywdzonego oraz uzyskiwania ich opinii na temat planowanego wydania wniosku o przekazanie postępowania karnego. Możliwość korzystania z takich standardowych formularzy nie powinna wykluczać możliwości bezpośredniego przekazywania powiadomień przez organ wzywający lub organ wezwany podejrzanym, oskarżonym lub pokrzywdzonym.
(37) Właściwe stosowanie niniejszego rozporządzenia zakłada komunikację między organem wzywającym a organem wezwanym, które należy zachęcać do wzajemnych konsultacji - w każdym przypadku, gdy jest to właściwe dla ułatwienia sprawnego i skutecznego stosowania niniejszego rozporządzenia - bezpośrednio albo, w stosownych przypadkach, za pośrednictwem Eurojustu.
(38) Organ wzywający powinien móc konsultować się z organem wezwanym przed wydaniem wniosku o przekazanie postępowania karnego, w szczególności gdy jest to konieczne do ustalenia, czy przekazanie postępowania karnego leżałoby w interesie skutecznego i prawidłowego sprawowania wymiaru sprawiedliwości, w tym, czy jest to proporcjonalne i odpowiednie do celu danego postępowania, a także czy jest prawdopodobne, że organ wezwany powoła się na jedną z podstaw odmowy na podstawie niniejszego rozporządzenia.
(39) Przesyłając wniosek o przekazanie postępowania karnego, organ wzywający powinien przedstawić dokładne i jasne informacje dotyczące okoliczności i warunków stanowiących podstawę wniosku, a także wszelkie inne dokumenty uzupełniające, aby umożliwić organowi wezwanemu podjęcie uzasadnionej decyzji w sprawie wniosku o przekazanie postępowania karnego. Wypełniony formularz wniosku oraz - z myślą o obniżeniu kosztów i skróceniu czasu tłumaczenia - co najmniej zasadnicze części wszelkich pisemnych dokumentów uzupełniających lub informacji powinny zostać przetłumaczone przez organ wzywający na język urzędowy państwa wezwanego lub na jakikolwiek inny język akceptowany przez to państwo zgodnie z niniejszym rozporządzeniem. Zasadnicze części odpowiednich dokumentów oznaczają te fragmenty, które organ wezwany uważa za niezbędne, aby podjąć uzasadnioną decyzję w sprawie wniosku o przekazanie postępowania karnego.
(40) Dopóki organ wezwany nie podejmie decyzji w sprawie wyrażenia zgody na przekazanie postępowania karnego lub w sprawie odmowy przekazania postępowania karnego, organ wzywający powinien móc wycofać wniosek o przekazanie, na przykład gdy dowie się o dodatkowych elementach, w związku z którymi przekazanie nie będzie wydawać się już uzasadnione. Informacje o wycofaniu wniosku o przekazanie postępowania karnego należy natychmiast przekazać natychmiast organowi wezwanemu oraz przekazać je podejrzanym lub oskarżonym i pokrzywdzonym, stosownie do przypadku.
(41) Organ wezwany powinien poinformować organ wzywający o swojej decyzji w sprawie wyrażenia zgody na przekazanie postępowania karnego lub w sprawie odmowy przekazania postępowania karnego bez zbędnej zwłoki, ale nie później niż 60 dni po otrzymaniu wniosku o przekazanie postępowania karnego. W szczególnych przypadkach, gdy organ wezwany nie jest w stanie dotrzymać tego terminu - na przykład jeżeli uzna, że konieczne są dodatkowe informacje - powinna istnieć możliwość przedłużenia tego terminu jedynie o maksymalnie 30 dni, aby uniknąć nadmiernych opóźnień. Wyrażając zgodę na przekazanie postępowania karnego, organ wezwany powinien podjąć należycie uzasadnioną decyzję. W przypadkach, w których organ wezwany odmawia przekazania postępowania karnego, powinien on poinformować organ wzywający o powodach odmowy. W tym celu wystarczy, aby organ wezwany przedstawił zwięzłe informacje dotyczące odpowiedniej podstawy lub odpowiednich podstaw odmowy.
(42) W przypadku gdy organ wezwany wyraził zgodę na przekazanie postępowania karnego, organ wzywający powinien
bez zbędnej zwłoki przekazać organowi wezwanemu oryginały lub uwierzytelnione odpisy wszystkich dokumentów znajdujących się w aktach sprawy lub przynajmniej ich istotnych części, wraz z ich tłumaczeniem. Po umorzeniu postępowania krajowego organ wzywający powinien bez zbędnej zwłoki przesłać organowi wezwanemu wszelkie pozostałe istotne części akt sprawy w oryginale lub w formie uwierzytelnionego odpisu, w tym istotny fizyczny materiał dowodowy, taki jak przedmioty związane z przestępstwem lub próbki krwi lub próbki DNA. Oryginalne dokumenty należy przesyłać wyłącznie wtedy, gdy zwrócił się o to organ wezwany, na przykład jeżeli zaistniała potrzeba przeanalizowania danego dokumentu do celów kryminalistycznych. O ile oryginalne dokumenty znajdujące się w aktach sprawy i fizyczny materiał dowodowy nie są już potrzebne w państwie wezwanym powinny one zostać zwrócone państwu wzywającemu na jego żądanie, na przykład gdy takie dokumenty lub fizyczny materiał dowodowy są potrzebne do celów innego postępowania przygotowawczego w sprawach karnych. W przypadku gdy państwo wzywające, w odpowiedzi na zapytanie państwa wezwanego wskazuje, że nie zamierza odzyskiwać oryginalnych dokumentów znajdujących się w aktach sprawy ani fizycznego materiału dowodowego, gdy nie jest on już potrzebny lub po zakończeniu postępowania, państwo wezwane powinno móc zadecydować, zgodnie ze swoim prawem krajowym, o sposobie postępowania z pozostałym materiałem dowodowym, w tym czy należy go zachować czy zniszczyć. Po przyjęciu wniosku o przekazanie postępowania karnego, a także w celu ułatwienia sprawnego przekazania, organ wzywający i organ wezwany powinny móc konsultować się ze sobą, aby określić niezbędne dokumenty lub części takich dokumentów, które należy przekazać, a w razie potrzeby - także je przetłumaczyć. Ważne jest jednak, aby decyzja o przesłaniu wyłącznie części dokumentów była wyważona i oparta na starannym rozpatrzeniu danych dokumentów, tak aby nie zaszkodzić rzetelności postępowania.
(43) Nie należy odmawiać przekazania postępowania karnego na podstawach innych niż podstawy przewidziane w niniejszym rozporządzeniu. Aby możliwe było wyrażenie zgody na przekazanie postępowania karnego, w państwie wezwanym powinna istnieć możliwość ścigania w przypadku okoliczności faktycznych stanowiących podstawę postępowania karnego, które ma zostać przekazane. Organ wezwany powinien odmówić przekazania postępowania karnego, jeżeli czyn, którego dotyczy wniosek o przekazanie, nie jest przestępstwem w państwie wezwanym lub jeżeli państwo wezwane nie ma jurysdykcji w zakresie tego przestępstwa, chyba że wykonuje jurysdykcję przewidzianą w niniejszym rozporządzeniu. Organ wezwany powinien odmówić przekazania postępowania karnego również wtedy, gdy warunki dotyczące ścigania przestępstwa w państwie wezwanym nie zostały spełnione. Może tak być na przykład w przypadku, gdy pokrzywdzony nie złożył skargi w terminie, a skarga jest niezbędna, aby ścigać dane przestępstwo w państwie wezwanym lub w przypadku, gdy z powodu śmierci lub niepoczytalności podejrzanego lub oskarżonego ściganie stało się niemożliwe na podstawie prawa krajowego państwa wezwanego. Organ wezwany powinien ponadto odmówić przekazania postępowania karnego, jeżeli istnieją inne przeszkody w ściganiu w państwie wezwanym. Organ wezwany powinien móc odmówić przekazania postępowania karnego, jeżeli podejrzany lub oskarżony korzysta z przywileju lub immunitetu zgodnie z prawem krajowym państwa wezwanego, na przykład w przypadku niektórych kategorii osób, takich jak dyplomaci, lub szczególnie chronionych relacji, na przykład prawniczej tajemnicy zawodowej między prawnikiem i jego klientem, lub jeżeli organ wezwany uważa, że takie przekazanie nie jest uzasadnione interesem skutecznego i prawidłowego sprawowania wymiaru sprawiedliwości, na przykład ze względu na to, że nie jest spełnione żadne z kryteriów wymaganych do złożenia wniosku o przekazanie postępowania karnego, lub jeżeli formularz wniosku o przekazanie postępowania karnego jest niekompletny lub w sposób oczywisty nieprawidłowy i nie został uzupełniony ani poprawiony przez organ wzywający, co oznacza, że organ wezwany nie ma informacji koniecznych do oceny wniosku o przekazanie postępowania karnego. Organ wezwany powinien móc odrzucić wniosek również wtedy, gdy dany czyn nie stanowi przestępstwa w miejscu, w którym został popełniony, a państwo wezwane nie ma jurysdykcji pierwotnej w zakresie prowadzenia postępowania przygotowawczego w odniesieniu do tego przestępstwa i w zakresie jego ścigania. Ta podstawa odmowy uwzględnia zasadę terytorialności, co oznacza, że państwo wezwane powinno móc odmówić przekazania postępowania karnego w przypadkach, gdy zarzucane przestępstwo, które zostało popełnione poza terytorium państwa wzywającego, nie stanowi przestępstwa w miejscu, w którym zostało popełnione, a prawo krajowe państwa wezwanego nie dopuszcza ścigania takich przestępstw w przypadku, gdy zostały popełnione poza jego terytorium. Do celów niniejszego rozporządzenia "jurysdykcja pierwotna" oznacza jurysdykcję, która już została określona w prawie krajowym i nie wynika z niniejszego rozporządzenia.
(44) Zasada ne bis in idem, określona w art. 54-58 Konwencji wykonawczej do układu z Schengen z dnia 14 czerwca 1985 r. 28 i w art. 50 Karty oraz zgodnie z wykładnią Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, jest jedną z podstawowych zasad prawa karnego, zgodnie z którą oskarżony nie powinien być ponownie sądzony ani ukarany w postępowaniu karnym za przestępstwo, w odniesieniu do którego został już uprzednio uniewinniony lub skazany prawomocnym wyrokiem. W związku z tym organ wezwany powinien odmówić przekazania postępowania karnego, jeżeli przejęcie postępowania byłoby sprzeczne z tą zasadą.
(45) Analizując, czy wniosek o przekazanie postępowania karnego należy przyjąć czy go odrzucić, organ wezwany powinien ocenić, czy takie przekazanie służyłoby celowi, jakim jest skuteczne i prawidłowe sprawowanie wymiaru sprawiedliwości. Ocenę tę należy przeprowadzać indywidualnie dla każdego przypadku w celu ustalenia państwa członkowskiego, które jest najodpowiedniejsze do ścigania danego przestępstwa. Do celów tej oceny organ wezwany powinien dysponować szerokim marginesem swobody uznania. Ocena taka powinna ograniczać się do istotnych okoliczności danej sprawy, w tym do tego, czy istnieją okoliczności prima facie wskazujące, że przestępstwo nie zostało popełnione w całości albo w części na terytorium państwa wezwanego, że większość skutków lub istotna część szkody, które stanowią część ustawowych znamion przestępstwa, nie wystąpiły na terytorium tego państwa oraz że podejrzany lub oskarżony nie jest obywatelem tego państwa ani nie ma w nim miejsca zamieszkania. Sytuacja osobista, materialna lub rodzinna pokrzywdzonego, świadka lub innej zainteresowanej osoby nie powinna mieć decydującego znaczenia przy dokonywaniu oceny, czy przekazanie postępowania karnego służyłoby celowi, jakim jest skuteczne i prawidłowe sprawowanie wymiaru sprawiedliwości.
(46) Przed podjęciem decyzji o odrzuceniu wniosku o przekazanie postępowania karnego ze względu na którąkolwiek podstawę odmowy organ wezwany powinien, w stosownych przypadkach, skonsultować się z organem wzywającym w celu uzyskania wszelkich niezbędnych dodatkowych informacji.
(47) Państwo wezwane powinno zapewnić podejrzanym, oskarżonym oraz pokrzywdzonym dostęp do skutecznego środka prawnego od decyzji w sprawie wyrażenia zgody na przekazanie postępowania karnego, zgodnie z art. 47 Karty oraz z procedurami mającymi zastosowanie na podstawie prawa krajowego, jeżeli stosowanie niniejszego rozporządzenia ma niekorzystny wpływ na prawa tych osób. Kontrola decyzji dotyczącej przekazania postępowania karnego powinna opierać się wyłącznie na kryteriach przewidzianych w podstawach odmowy określonych w niniejszym rozporządzeniu. Ocena, czy należy przekazać dane postępowanie karne, powinna obejmować uwzględnienie wszystkich okoliczności, które są istotne dla analizy tych kryteriów. Ocena ta często może obejmować nie tylko wyważenie interesów lub praw osób, na których prawa ma to wpływ, ale także specyfikę i praktyczne aspekty funkcjonowania danego systemu wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych. Taki środek prawny powinien pozostawać bez uszczerbku dla innych środków prawnych przewidzianych w prawie krajowym.
(48) Organ wezwany powinien dysponować szeroką swobodą uznania podczas dokonywania oceny, czy przekazanie postępowania karnego jest w interesie skutecznego i prawidłowego sprawowania wymiaru sprawiedliwości i czy wniosek o przekazanie należy odrzucić ze względu na którąkolwiek z opcjonalnych podstaw odmowy określonych w niniejszym rozporządzeniu. Analiza korzystania z takiej swobody uznania powinna ograniczać się do kontroli, czy organ wezwany, podejmując decyzję o przyjęciu wniosku o przekazanie postępowania karnego, nie przekroczył w sposób oczywisty granic tej swobody.
(49) Skutkiem wniesienia środka odwoławczego może być utrzymanie w mocy lub uchylenie w całości lub w części decyzji w sprawie wyrażenia zgody na przekazanie postępowania karnego. Co do zasady w przypadku pozytywnego rozpatrzenia środka odwoławczego postępowanie karne wróci do państwa wzywającego. W niektórych sytuacjach sąd może jednak również postanowić, zgodnie z prawem krajowym, że decyzja w sprawie wyrażenia zgody na przekazanie postępowania karnego może zostać utrzymana w mocy, o ile spełnione zostaną określone warunki lub dopełnione zostaną dodatkowe formalności, na przykład warunek uzupełnienia niektórych brakujących elementów formularza wniosku lub podjęcia dodatkowych środków w celu wykonania przekazania, takich jak kontynuowanie ochrony świadków.
(50) Zastosowanie środka odwoławczego na podstawie niniejszego rozporządzenia nie powinno skutkować kontrolą sprawy co do istoty, na przykład kontrolą tego, czy materiał dowodowy jest wystarczający, aby uzasadnić wszczęcie lub kontynuowanie postępowania przygotowawczego, czy okoliczności faktyczne sprawy lub subiektywne aspekty, takie jak zamiar lub poważne zaniedbanie, zostały ustalone zgodnie z mającymi zastosowanie standardami, ani kontrolą wartości dowodowej lub mocy dowodowej już zgromadzonego materiału dowodowego lub wiarygodności zeznań.
(51) W celu zagwarantowania skutecznego korzystania z prawa do środka odwoławczego państwo wezwane powinno zapewnić podejrzanym, oskarżonym i pokrzywdzonym prawo dostępu do wszystkich dokumentów związanych z przekazaniem postępowania karnego, które stanowiły podstawę decyzji w sprawie wyrażenia zgody na przekazanie na podstawie niniejszego rozporządzenia i które są niezbędne do skutecznego zaskarżenia tej decyzji. Prawo dostępu do takich dokumentów należy wykonywać zgodnie z procedurami przewidzianymi w prawie krajowym państwa wezwanego i może ono zostać ograniczone, w przypadku gdy narusza poufność postępowania przygotowawczego lub w inny sposób zakłóca to postępowanie lub narusza bezpieczeństwo osób. Każda odmowa takiego dostępu powinna zostać wyważona względem praw zainteresowanych osób, z uwzględnieniem poszczególnych etapów postępowania karnego. Ograniczenia takiego dostępu należy interpretować w sposób ścisły oraz zgodnie z prawem dostępu do bezstronnego sądu przewidzianym w Karcie.
(52) Termin na skorzystanie ze skutecznego środka odwoławczego przez podejrzanego, oskarżonego lub pokrzywdzonego nie powinien być dłuższy niż 15 dni od dnia otrzymania przez zainteresowaną osobę uzasadnionej decyzji w sprawie wyrażenia zgody na przekazanie postępowania karnego. Sytuacje, w których podejrzany, oskarżony lub pokrzywdzony nie zostali zidentyfikowani w momencie przekazania postępowania karnego i w których z tego powodu osób tych nie można było w momencie przekazania poinformować o uzasadnionej decyzji, powinny podlegać prawu krajowemu.
(53) Wyrażenie zgody na przekazanie postępowania karnego przez organ wezwany powinno skutkować zawieszeniem lub umorzeniem postępowania karnego w państwie wzywającym, aby uniknąć powielania środków w państwie wzywającym i w państwie wezwanym. Powinno to jednak pozostawać bez uszczerbku dla niezbędnych środków w ramach postępowania przygotowawczego lub innych środków procesowych, w tym niezbędnych pilnych środków, które państwo wzywające być może będzie musiało zastosować po otrzymaniu powiadomienia o przyjęciu wniosku przez organ wezwany, w przypadku gdy będzie tego wymagać skuteczne i prawidłowe sprawowanie wymiaru sprawiedliwości. Pojęcie "środków w ramach postępowania przygotowawczego lub innych środków procesowych" należy interpretować rozszerzająco, jako obejmujące nie tylko wszelkie środki służące gromadzeniu materiału dowodowego, lecz także wszelkie czynności procesowe skutkujące zastosowaniem tymczasowego aresztowania lub jakichkolwiek innych środków tymczasowych. W celu zapewnienia, aby postępowanie karne nie było przedłużane w państwie wzywającym, po zakończeniu podjętych środków w ramach postępowania przygotowawczego lub innych środków procesowych lub gdy nie będą one już niezbędne postępowanie karne w państwie wzywającym powinno zostać zawieszone lub umorzone. Jeżeli w państwie wezwanym wniesiono środek odwoławczy o skutku zawieszającym, postępowania karnego w państwie wzywającym nie należy zawieszać ani umarzać do czasu podjęcia decyzji w sprawie środka odwoławczego w państwie wezwanym.
(54) W przypadkach gdy jurysdykcja w zakresie postępowania karnego wynika wyłącznie z niniejszego rozporządzenia oraz w przypadku gdy otrzymano wniosek o przekazanie i nie podjęto jeszcze decyzji w sprawie wyrażenia zgody na przekazanie postępowania karnego lub w sprawie odmowy przekazania postępowania karnego, państwa członkowskie powinny móc przewidzieć w prawie krajowym podstawę prawną tymczasowego pozbawienia wolności podejrzanego lub oskarżonego przebywającego w państwie wezwanym lub podstawy prawnej przyjęcia innych środków tymczasowych przez właściwy organ tego państwa. Takie tymczasowe pozbawienie wolności lub inne środki tymczasowe powinny być stosowane wyłącznie zgodnie z prawem krajowym i wyłącznie wtedy, gdy jest to niezbędne. Takie tymczasowe pozbawienie wolności lub inne środki tymczasowe powinny podlegać tym samym gwarancjom procesowym mającym zastosowanie do tych samych środków na podstawie prawa krajowego, w tym kontroli sądowej. Ponadto takie tymczasowe pozbawienie wolności lub inne środki tymczasowe powinny być stosowane po przeprowadzeniu odpowiedniej oceny na podstawie informacji dostępnych organowi wezwanemu. Niniejsze rozporządzenie nie powinno jednak stanowić podstawy prawnej zatrzymania osób w celu ich fizycznego przekazania do państwa wezwanego, tak aby państwo to mogło wszcząć postępowanie karne przeciwko tej osobie.
(55) Właściwy organ państwa wezwanego powinien poinformować na piśmie organ wzywający o wszelkich decyzjach podjętych w momencie zakończenia postępowania karnego w państwie wezwanym. Decyzja ramowa 2009/948/WSiSW nakłada podobny obowiązek w przypadku osiągnięcia porozumienia w sprawie skoncentrowania postępowania w jednym państwie członkowskim. W przypadku gdy organ wezwany podejmie decyzję o umorzeniu postępowania karnego dotyczącego okoliczności faktycznych stanowiących podstawę wniosku o przekazanie, powinien poinformować organ wzywający o powodach takiego umorzenia. Co najmniej zasadnicze części takich informacji oraz prawomocnej decyzji podjętej na piśmie w państwie wezwanym powinny zostać przetłumaczone przez organ wezwany na język urzędowy państwa wzywającego lub na jakkolwiek inny język akceptowany przez to państwo zgodnie z niniejszym rozporządzeniem. Zasadnicze części informacji i decyzji oznaczają te ich fragmenty, które organ wzywający uważa za niezbędne, aby uzyskać wiedzę na temat ich ogólnej treści.
(56) Jeżeli organ wezwany podejmie decyzję o umorzeniu postępowania karnego dotyczącego okoliczności faktycznych stanowiących podstawę wniosku o przekazanie, organ wzywający powinien móc kontynuować lub wznowić postępowanie karne, jeżeli nie pociąga to za sobą naruszenia zasady ne bis in idem, zgodnie z wykładnią Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, a mianowicie w przypadku gdy decyzja o umorzeniu postępowania karnego nie wyklucza ostatecznie dalszego ścigania na podstawie prawa krajowego państwa wezwanego i nie została podjęta po rozstrzygnięciu sprawy co do istoty, a zatem nie wyklucza prowadzenia dalszego postępowania karnego w tym państwie w odniesieniu do tych samych czynów. Pokrzywdzeni powinni mieć możliwość wszczęcia postępowania karnego w państwie wzywającym lub złożenia wniosku o wznowienie takiego postępowania zgodnie z prawem krajowym tego państwa, pod warunkiem że nie pociągałoby to za sobą naruszenia zasady ne bis in idem.
(57) Po przekazaniu postępowania karnego zgodnie z niniejszym rozporządzeniem organ wezwany powinien stosować swoje odpowiednie prawo i procedury krajowe. Żaden z przepisów niniejszego rozporządzenia nie powinien być interpretowany jako ingerujący w zasadę oportunizmu ścigania przewidzianą w prawie krajowym.
(58) Żaden z przepisów niniejszego rozporządzenia nie powinien być interpretowany jako wpływający na długość terminu przedawnienia w państwie wezwanym przewidzianą w prawie krajowym tego państwa.
(59) Aby zapewnić pełną skuteczność przekazania postępowania karnego, nie należy odmawiać dopuszczenia materiału dowodowego przekazanego przez organ wzywający w odpowiednim postępowaniu karnym toczącym się w państwie wezwanym wyłącznie na tej podstawie, że taki materiał dowodowy został zgromadzony w innym państwie członkowskim. Właściwy sąd w państwie wezwanym powinien zachować swobodę uznania w zakresie oceny takiego materiału dowodowego zgodnie z prawem krajowym, a podejrzani i oskarżeni powinni zachować prawo do podważenia dopuszczalności takiego materiału dowodowego zgodnie z przysługującym im na podstawie Karty prawem do obrony. Zgodnie z tymi zasadami oraz z poszanowaniem różnych systemów i tradycji prawnych państw członkowskich, o czym mowa w art. 67 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), żadnego z przepisów niniejszego rozporządzenia nie należy interpretować jako zakazującego sądom stosowania podstawowych zasad prawa krajowego dotyczących rzetelności postępowania, które sądy stosują w swoich systemach krajowych, w tym w systemach opartych na prawie precedensowym.
(60) Państwo wezwane powinno zastosować swoje prawo krajowe w celu ustalenia kary mającej zastosowanie do danego przestępstwa. W przypadkach, gdy przestępstwo zostało popełnione na terytorium państwa wzywającego, organy wezwane powinny móc wziąć pod uwagę maksymalną karę przewidzianą w prawie krajowym państwa wzywającego przy ustalaniu kary, o ile jest to korzystne dla oskarżonego oraz zgodne z prawem krajowym państwa wezwanego. Należy to uwzględnić w sytuacjach, w których przekazanie postępowania karnego doprowadziłoby do zastosowania w państwie wezwanym kary wyższej niż maksymalna kara przewidziana w państwie wzywającym za to samo przestępstwo, aby zapewnić danym podejrzanym lub oskarżonym określony stopień pewności prawa i przewidywalności prawa mającego zastosowanie. W przypadku gdy jurysdykcja państwa wezwanego wynika wyłącznie z niniejszego rozporządzenia, należy zawsze brać pod uwagę maksymalną karę przewidzianą w prawie krajowym państwa wzywającego.
(61) Każde państwo członkowskie powinno pokrywać swoje własne koszty przekazania postępowania karnego, w tym koszty związane z wykonywaniem praw procesowych przysługujących podejrzanemu lub oskarżonemu w każdym z zainteresowanych państw członkowskich, zgodnie z mającym zastosowaniem prawem unijnym i krajowym. Państwa członkowskie nie powinny móc dochodzić od siebie nawzajem zwrotu kosztów wynikających ze stosowania niniejszego rozporządzenia. Jeżeli jednak państwo wzywające poniosło duże lub nadzwyczajne koszty związane z tłumaczeniem dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, które mają zostać przekazane państwu wezwanemu, organ wezwany powinien rozważyć propozycję organu wzywającego dotyczącą podziału kosztów. W takich przypadkach organ wzywający i organ wzywany powinny skonsultować się ze sobą w celu osiągnięcia porozumienia dotyczącego podziału kosztów. Wskazane jest, aby takie konsultacje odbyły się, zanim wniosek o przekazanie zostanie wydany. Jeżeli osiągnięcie porozumienia nie jest możliwe przed podjęciem decyzji w sprawie wyrażenia zgody na przekazanie postępowania karnego, organ wzywający powinien mieć możliwość postanowienia o wycofaniu wniosku zgodnie z niniejszym rozporządzeniem lub o podtrzymaniu wniosku i przejęciu tej części kosztów, która uznana została za szczególnie wysoką.
(62) Współpracę i wymianę informacji między organem wzywającym a organem wezwanym ułatwiłoby stosowanie standardowego formularza wniosku przetłumaczonego na wszystkie języki urzędowe Unii, umożliwiając tym organom szybsze i skuteczniejsze podejmowanie decyzji w sprawie wniosku o przekazanie postępowania karnego. Stosowanie takiego formularza obniżyłoby również koszty tłumaczeń pisemnych i przyczyniłoby się do poprawienia jakości wniosków.
(63) Formularz wniosku powinien zawierać wyłącznie dane osobowe niezbędne do ułatwienia organowi wezwanemu podjęcia decyzji w sprawie wniosku o przekazanie postępowania karnego. Formularz wniosku powinien zawierać wskazanie kategorii danych osobowych, takich jak to, czy dana osoba jest podejrzanym, oskarżonym lub pokrzywdzonym, a także określone pola dla każdej z tych kategorii.
(64) W celu skutecznego zareagowania na ewentualną potrzebę wprowadzenia zmian do formularza wniosku, który ma być wykorzystywany na potrzeby składania wniosku o przekazanie postępowania karnego, lub do innych formularzy, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do zmiany załączników do niniejszego rozporządzenia. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa 29 . W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie
dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.
(65) Aby zapewnić szybką, bezpośrednią, interoperacyjną, niezawodną i bezpieczną wymianę danych dotyczących spraw, komunikacja na podstawie niniejszego rozporządzenia między organem wzywającym a organem wezwanym oraz przy udziale organów centralnych, w przypadku gdy państwo członkowskie wyznaczyło organ centralny, a także z Eurojustem, powinna co do zasady odbywać się za pośrednictwem zdecentralizowanego systemu informatycznego w rozumieniu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2844 30 . W szczególności zdecentralizowany system informatyczny powinien być co do zasady wykorzystywany do wymiany formularza wniosku, wszelkich innych istotnych informacji i dokumentów oraz do wszelkiej innej komunikacji między organami na podstawie niniejszego rozporządzenia. W przypadku gdy zastosowanie ma co najmniej jeden wyjątek przewidziany w rozporządzeniu (UE) 2023/2844, w szczególności gdy korzystanie ze zdecentralizowanego systemu informatycznego nie jest możliwe lub odpowiednie, powinna istnieć możliwość wykorzystania innych środków komunikacji określonych w tym rozporządzeniu.
(66) Państwa członkowskie powinny móc korzystać z oprogramowania opracowanego przez Komisję (zwanego dalej "oprogramowaniem wzorcowym") zamiast z krajowego systemu informatycznego. Oprogramowanie wzorcowe powinno mieć strukturę modułową, co oznacza, że powinno być oprogramowaniem pakietowym dostarczanym niezależnie od elementów systemu e-CODEX, ustanowionego na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/850 31 , które są niezbędne do podłączenia tego oprogramowania do zdecentralizowanego systemu informatycznego. Dzięki takiej strukturze państwa członkowskie powinny mieć możliwość wykorzystania lub usprawnienia swojej istniejącej krajowej infrastruktury komunikacji sądowej na potrzeby zastosowań transgranicznych.
(67) Komisja powinna być odpowiedzialna za utworzenie, rozwój i utrzymanie oprogramowania wzorcowego. Komisja powinna zaprojektować, rozwijać i utrzymywać oprogramowanie wzorcowe w sposób umożliwiający administratorom zapewnienie zgodności z wymogami i zasadami dotyczącymi ochrony danych określonymi w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1725 32 oraz w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/680 33 , w szczególności z obowiązkami w zakresie uwzględniania ochrony danych w fazie projektowania i w zakresie domyślnej ochrony danych, a także w zakresie zachowania wysokiego poziomu cyberbezpieczeństwa. Oprogramowanie wzorcowe powinno również zawierać odpowiednie środki techniczne oraz umożliwiać stosowanie środków organizacyjnych niezbędnych do zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa i interoperacyjności, z uwzględnieniem możliwości wymiany szczególnych kategorii danych. Komisja nie przetwarza danych osobowych w kontekście tworzenia, rozwoju i utrzymywania oprogramowania wzorcowego.
(68) Oprogramowanie wzorcowe opracowane przez Komisję jako system back-end powinno w zaprogramowany sposób zbierać dane statystyczne niezbędne do celów monitorowania, a dane takie należy przekazywać Komisji. W przypadku gdy państwa członkowskie postanowią korzystać z krajowych systemów informatycznych zamiast oprogramowania wzorcowego opracowanego przez Komisję, systemy takie mogą być wyposażone w funkcję zaprogramowanego zbierania tych danych i w takim przypadku dane te należy przekazywać Komisji. Łącznik e-CODEX również można wyposażyć w funkcję umożliwiającą uzyskanie odpowiednich danych statystycznych.
(69) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze do ustanowienia zdecentralizowanego systemu informatycznego. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 34 .
(70) Niniejsze rozporządzenie powinno stanowić podstawę prawną wymiany danych osobowych między państwami członkowskimi do celów przekazywania postępowania karnego zgodnie z art. 8 i art. 10 lit. a) dyrektywy (UE) 2016/680. Jednak w odniesieniu do wszelkich innych aspektów dotyczących danych osobowych, takich jak okres przechowywania danych osobowych otrzymanych przez organ wzywający, przetwarzanie danych osobowych przez organ wzywający i organ wezwany powinno podlegać prawu krajowemu państw członkowskich przyjętemu na podstawie dyrektywy (UE) 2016/680. Organ wzywający i organ wezwany należy uznać za administratorów w odniesieniu do przetwarzania danych osobowych na podstawie tej dyrektywy. Organy centralne mogą udzielać wsparcia administracyjnego organowi wzywającemu i organowi wezwanemu oraz - w zakresie, w jakim przetwarzają one dane osobowe w imieniu tych administratorów - należy je uznać za podmioty przetwarzające odpowiedniego administratora. W odniesieniu do przetwarzania danych osobowych przez Eurojust zastosowanie w kontekście niniejszego rozporządzenia powinno mieć rozporządzenie (UE) 2018/1725, bez uszczerbku dla szczegółowych przepisów o ochronie danych określonych w rozporządzeniu (UE) 2018/1727. Żaden z przepisów niniejszego rozporządzenia nie powinien być interpretowany jako dodatkowo rozszerzający prawa dostępu na inne unijne systemy informacyjne na podstawie unijnych aktów prawnych ustanawiających te systemy.
(71) Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie przekazywanie postępowania karnego, nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na jego rozmiar i skutki możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE). Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.
(72) Zgodnie z art. 3 Protokołu nr 21 w sprawie stanowiska Zjednoczonego Królestwa i Irlandii w odniesieniu do
przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, załączonego do TUE i do TFUE, Irlandia powiadomiła pismem z dnia 13 lipca 2023 r. o chęci uczestniczenia w przyjęciu i stosowaniu niniejszego rozporządzenia.
(73) Zgodnie z art. 1 i 2 Protokołu nr 22 w sprawie stanowiska Danii, załączonego do TUE i do TFUE, Dania nie uczestniczy w przyjęciu niniejszego rozporządzenia i nie jest nim związana, ani go nie stosuje.
(74) Zgodnie z art. 42 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2018/1725 skonsultowano się z Europejskim Inspektorem Ochrony Danych, który wydał opinię w dniu 22 maja 2023 r. 35 ,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
