PARLAMENT EUROPEJSKI,- uwzględniając swoją decyzję w sprawie absolutorium z wykonania budżetu Europejskiej Agencji Kontroli Rybołówstwa za rok budżetowy 2022,
- uwzględniając art. 100 Regulaminu i załącznik V do Regulaminu,
- uwzględniając opinię przedstawioną przez Komisję Rybołówstwa,
- uwzględniając sprawozdanie Komisji Kontroli Budżetowej (A9-0100/2024),
A. mając na uwadze, że zgodnie z zestawieniem dochodów i wydatków 1 ostateczny budżet Europejskiej Agencji Kontroli Rybołówstwa (zwanej dalej "Agencją") na rok budżetowy 2022 wyniósł 34 967 797 EUR, co stanowi wzrost o 61,73 % w porównaniu z 2021 r., przy czym ogólna dotacja UE wzrosła o około 41 % i znacznie wzrosły dochody przeznaczone na określony cel pochodzące z wieloletnich umów o przyznanie wkładu i dotacji; mając na uwadze, że dodatkowa dotacja UE przyznana Europejskiej Agencji Kontroli Rybołówstwa, zainicjowana w 2021 r., była powiązana z oceną skutków finansowych regulacji dotyczącą zwiększonych wymogów w zakresie monitorowania na wodach UE sąsiadujących ze Zjednoczonym Królestwem; mając na uwadze, że około 84 % budżetu Agencji pochodzi z budżetu Unii, a około 16 % z dochodów przeznaczonych na określony cel;
B. mając na uwadze, że Trybunał Obrachunkowy (zwany dalej "Trybunałem") w sprawozdaniu dotyczącym rocznego sprawozdania finansowego Agencji za rok budżetowy 2022 (zwanym dalej "sprawozdaniem Trybunału") stwierdził, iż uzyskał wystarczającą pewność, że sprawozdanie finansowe Agencji jest wiarygodne oraz że transakcje leżące u jego podstaw są legalne i prawidłowe;
Zarządzanie budżetem i finansami
1. zauważa z uznaniem, że wysiłki związane z monitorowaniem budżetu w roku budżetowym 2022 doprowadziły do osiągnięcia wskaźnika wykonania w odniesieniu do środków na zobowiązania na bieżący rok w wysokości 99,41 %, co oznacza nieznaczny wzrost o 0,34 % w porównaniu z rokiem 2021; zwraca uwagę, że wskaźnik wykonania w odniesieniu do środków na płatności na bieżący rok wyniósł 57,78 %, co oznacza spadek o 16,70 % w porównaniu z rokiem 2021;
2. odnotowuje z zaniepokojeniem, że według Trybunału Agencja przeniosła na 2023 r. kwotę 11,9 mln EUR (41 %) dostępnych środków na zobowiązania z 2022 r.; zauważa, że kwota ta obejmowała 1,6 mln EUR (tj. 53 %) środków w tytule II dotyczącym działalności administracyjnej (w 2021 r. - 34 %) oraz 10,1 mln EUR (tj. 63 %) środków w tytule III dotyczącym działalności operacyjnej (w 2021 r. - 42 %); podkreśla, że utrzymujący się wysoki poziom przeniesień środków stoi w sprzeczności z budżetową zasadą jednoroczności i wskazuje na trudności strukturalne w procesie opracowywania i wykonywania budżetu; przyjmuje do wiadomości odpowiedź Agencji w tej sprawie, w której podkreślono, że wysokie przeniesienia z 2022 r. są konsekwencją bardzo szczególnych okoliczności, które nie powinny się powtórzyć;
3. zauważa, że rok budżetowy 2022 charakteryzował się odbudową po pandemii COVID-19 w poprzednich dwóch latach budżetowych przy jednoczesnym dalszym wzroście budżetu i zasobów Europejskiej Agencji Kontroli Rybołówstwa na dodatkowe zadania i projekty, jak przewidziano w jednolitym dokumencie programowym na 2022 r.; zwraca uwagę, że wojna w Ukrainie może mieć wpływ na ujęcie i wycenę niektórych aktywów i zobowiązań w bilansie, a także na niektóre przychody i wydatki ujęte w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności za kolejne okresy sprawozdawcze;
4. podkreśla, że to państwa członkowskie są w pierwszym rzędzie odpowiedzialne za kontrolę działalności połowowej, a zadania Agencji mają charakter wspierający; podkreśla, że niedawny przegląd unijnego systemu kontroli rybołówstwa zwiększy obciążenie pracą Agencji; podkreśla będącą istotnym problemem niespójność, która polega na tym, że rosną zobowiązania, ale nie towarzyszą im wystarczające zasoby; w związku z powyższym zwraca uwagę na potrzebę zapewnienia Agencji wystarczających zasobów finansowych i ludzkich w nadchodzących latach;
Wydajność
5. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w 2022 r. Agencja wdrożyła 95,4 % rocznego programu prac przyjętego przez Zarząd w ramach jednolitego dokumentu programowego;
6. zauważa z zadowoleniem, że Agencja stosuje kluczowe wskaźniki skuteczności działania do oceny wyników swoich działań w dwóch podstawowych dziedzinach: działania operacyjne i działania horyzontalne; uznaje ponadto, że działania operacyjne obejmują kluczowe obszary, takie jak współpraca operacyjna, pomoc we współpracy, wymiar międzynarodowy i współpraca Unii w zakresie funkcji straży przybrzeżnej; zauważa, że działania horyzontalne obejmują komunikację i reprezentację, technologie informacyjno-komunikacyjne i bezpieczeństwo informacji, a także procesy administracyjne i procesy zarządzania;
7. zauważa, że w 2022 r. Agencji przyznano dodatkowe zasoby zapewniające jej niezbędną zdolność operacyjną do wspierania państw członkowskich i Komisji w systemie monitorowania, kontroli i nadzoru wykorzystywanym na potrzeby wspólnej polityki rybołówstwa (WPRyb), w tym środków wynikających z umowy o handlu i współpracy ze Zjednoczonym Królestwem; zauważa ponadto, że w 2022 r. uwzględniono trzy nowe projekty dotowane z dotacji w ramach przyszłego Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury (EFMRA); zauważa, że projekty te obejmowały badanie dotyczące procesu ważenia produktów rybołówstwa w całej UE, wirtualną regionalną akademię szkoleniową w zachodniej części Morza Śródziemnego w zakresie kontroli i inspekcji rybołówstwa, a także utrzymanie podręcznika i sektorowych ram kwalifikacji online (SRK) na potrzeby unijnej współpracy w zakresie funkcji straży przybrzeżnej;
8. przypomina, że Agencja jest zobowiązana do przeprowadzania niezależnej oceny co pięć lat w odpowiedzi na zobowiązanie prawne określone w art. 48 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/473 2 ; zauważa, że w odniesieniu do okresu 2017-2021 zewnętrzny podmiot oceniający przedstawił w lipcu 2022 r. projekt sprawozdania końcowego, który został przedłożony członkom Zarządu w celu przedstawienia uwag; zauważa, że w ocenie oceniono wyniki Agencji na podstawie pięciu kryteriów: skuteczności, wydajności, adekwatności, spójności i unijnej wartości dodanej, zgodnie z wytycznymi Komisji dotyczącymi lepszego stanowienia prawa; zwraca uwagę, że w ocenie sformułowano dziesięć zaleceń koncentrujących się na różnych aspektach, a mianowicie aspektach organizacyjnych, w celu ustalenia, czy rola i działania pozostają odpowiednie do osiągnięcia celów określonych w rozporządzeniu (UE) 2019/473, a także na konkretnych działaniach Agencji;
9. przypomina o istotnym wkładzie Agencji we wdrażanie WPRyb, w szczególności w odniesieniu do kontroli rybołówstwa i zwalczania nielegalnych, nieraportowanych i nieuregulowanych połowów; z zadowoleniem przyjmuje wzmocnienie pełnomorskich jednostek patrolowych czarterowanych przez Agencję, aby mogły one przeprowadzać kontrole i inspekcje rybołówstwa na wodach unijnych i międzynarodowych oraz zapewniać wsparcie organom krajowym; podkreśla udział Agencji w głównych koalicjach międzynarodowych przeciwko nielegalnym połowom, takich jak operacja w ramach programu "Usprawnione regionalne zarządzanie rybołówstwem w Afryce Zachodniej" (PESCAO);
10. zauważa, że w 2022 r. Agencja zgłosiła 47 592 inspekcji (na morzu i na lądzie), które doprowadziły do wykrycia 5 167 podejrzewanych naruszeń, co oznacza spadek liczby inspekcji o 11 % i wzrost liczby podejrzewanych naruszeń o 28 % w porównaniu z danymi z 2021 r.; zwraca uwagę, że obserwowany spadek niekoniecznie jest związany ze zmniejszeniem wysiłków kontrolnych państw członkowskich; zwraca się do Agencji o przedstawienie bardziej szczegółowych informacji na temat przyczyn tych zmian; przypomina, że inspekcje i inne działania następcze odgrywają kluczową rolę nie tylko we właściwym zarządzaniu zasobami rybnymi, ale również w zapewnieniu rybakom w Unii równych warunków działania;
11. podkreśla rolę Agencji w oferowaniu państwom trzecim działań w zakresie budowania zdolności i szkoleń oraz jej kluczową rolę w zapewnianiu równych warunków działania z wszystkimi państwami nadbrzeżnymi;
Wydajność i poprawa wyników
12. podkreśla, że Agencja nadal czerpie korzyści z przyrostu wydajności, jaki osiągnęła dzięki przestrzeganiu planu działania Komisji dotyczącego przejęcia istniejących instytucjonalnych systemów informatycznych (SUMMA, moduły e-zamówień przed i po przyznaniu zamówienia, system MIPS, AGM, moduły systemu SYSPER, narzędzie PPMT itp.); zauważa, że oprócz korzyści zidentyfikowanych w odniesieniu do aspektów integracji wszystkich tych systemów istnieją wyraźne korzyści wynikające z obniżenia kosztów utrzymania związanych z wprowadzaniem zmian i aktualizacji;
13. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Agencja przyjmuje zaproszenia Komisji i innych agencji do udziału w przetargach organizowanych wspólnie przez instytucje; zauważa, że Agencja korzysta obecnie z ponad 45 umów ramowych podpisanych przez inne podmioty; zauważa, że prowadzi to do rotacji wiodącej roli między agencjami, co ogólnie zwiększa skuteczność działań agencji w zakresie zamówień publicznych;
14. zwraca uwagę na centralizację wspólnych zadań administracyjnych, która również przyczyniła się do osiągnięcia przyrostu wydajności; zauważa, że rozpoczynanie operacji finansowych i kontrola finansowa są nadal scentralizowane, co pozwala na większą kontrolę transakcji poprzez standaryzację metod i zapewnianie wiedzy fachowej w tych obszarach;
15. zauważa, że jeszcze jeden przyrost wydajności w dziedzinie zasobów ludzkich wynika z dzielenia się z innymi agencjami istniejącymi listami rezerwowymi uzyskanymi w wyniku procedur rekrutacyjnych, w przypadkach gdy profil kandydatów na liście rezerwowej odpowiada potrzebom wnioskującej agencji; zauważa, że praktyka ta umożliwia skorzystanie z listy rezerwowej innej agencji, bez konieczności organizowania zasobochłonnej procedury rekrutacyjnej;
16. odnotowuje stałą współpracę Agencji z Europejską Agencją Straży Granicznej i Przybrzeżnej (Frontex) i Europejską Agencją Bezpieczeństwa Morskiego (EMSA) w celu wspierania organów krajowych pełniących funkcje straży przybrzeżnej, zgodnie z art. 8 rozporządzenia (UE) 2019/473; uważa, że współpraca ta jest przykładem synergii między agencjami Unii i powinna służyć jako źródło inspiracji dla agencji w innych obszarach; wzywa Agencję do kontynuowania wysiłków w tym zakresie i uważa, że należy również zacieśnić współpracę między Agencją a Europejską Agencją Środowiska;
Polityka kadrowa
17. stwierdza, że na dzień 31 grudnia 2022 r. plan zatrudnienia zrealizowano w 96,10 % - przyjęto 74 pracowników na czas określony, podczas gdy budżet Unii przewidywał 77 stanowisk dla pracowników na czas określony (w porównaniu z 65 zatwierdzonymi stanowiskami w 2021 r.); zauważa, że ponadto w 2022 r. w Agencji pracowało 11 pracowników kontraktowych, sześciu oddelegowanych ekspertów krajowych oraz 16 pracowników tymczasowych i konsultantów; zauważa ponadto, że dodatkowo łącznie 13 pracowników kontraktowych skorzystało z dotacji ad hoc i umów o przyznanie wkładu w ramach różnych projektów;
18. odnotowuje reorganizację, która miała miejsce w lutym 2022 r. w celu dostosowania modelu organizacji do dodatkowych zadań i zasobów przydzielonych Agencji w celu wzmocnienia zdolności operacyjnej niezbędnej do wspierania monitorowania, kontroli i nadzoru rybołówstwa zgodnie z wymogami WPRyb, w tym środków przewidzianych w umowie o handlu i współpracy ze Zjednoczonym Królestwem, a także kilku nowych projektów w ramach umów o przyznanie wkładu; podkreśla, że wzrost liczby pracowników, w tym pracowników zatrudnionych na czas określony, pracowników kontraktowych i oddelegowanych ekspertów krajowych, wyniósł prawie 50 % w porównaniu z sytuacją na początku 2021 r.;
19. zwraca uwagę na politykę Agencji polegającą na promowaniu równego traktowania pracowników oraz celu równowagi płci, zarówno pod względem liczby, grupy zaszeregowania, jak i poziomu odpowiedzialności; dostrzega równowagę płci wśród całego personelu Agencji - 54 (51 %) z 106 pracowników to kobiety; ubolewa, że 38 % pracowników grupy zaszeregowania AD 8 (grupa funkcyjna administratorów, grupa zaszeregowania 8) i wyższego zaszeregowania to kobiety (podobnie jak w 2021 r.); przypomina, jak ważne jest zapewnienie równowagi płci, i wzywa Agencję do uwzględnienia tego aspektu podczas nominacji na stanowiska kadry kierowniczej wyższego i średniego szczebla; zauważa, że chociaż Agencja nie przyjęła "Karty na rzecz różnorodności i włączenia społecznego" w 2022 r., jej działania były nakierowane na osiągnięcie celu zrównoważonego rozwoju nr 5 dotyczącego równouprawnienia płci, jak określono w jej celach;
20. zauważa, że na dzień 31 grudnia 2022 r. Agencja zatrudniała pracowników z 18 państw członkowskich; zwraca uwagę, że 33 % pracowników Agencji to obywatele państwa członkowskiego jej siedziby; przypomina o znaczeniu równowagi geograficznej i zachęca Agencję do dalszego podejmowania środków niezbędnych do zapewnienia zrównoważonej i sprawiedliwej reprezentacji geograficznej;
21. zauważa, że od 1 października 2022 r. Agencja stosuje przez analogię przepisy dotyczące czasu pracy i pracy hybrydowej Komisji;
22. zauważa, że w 2022 r. wdrożenie modułów SYSPER obejmowało wprowadzenie opcji "Urlop z przyczyn osobistych", dodanie "Pasków wynagrodzenia" dla pracowników zatrudnionych na czas określony i pracowników kontraktowych, wdrożenie nowej funkcji umożliwiającej składanie wniosków o telepracę z zagranicy (telepraca okazjonalna) dla pracowników zatrudnionych na czas określony i pracowników kontraktowych oraz trybu pracy na stanowisku tymczasowym; ponadto wdrożono funkcje SYSPER związane z wdrażaniem nowych przepisów dotyczących czasu pracy i pracy hybrydowej, wdrożono moduł STAGE i przeprowadzono prace przygotowawcze dotyczące modułów EVAL i OBJ;
Zapobieganie konfliktom interesów i zarządzanie nimi oraz przejrzystość
23. zauważa, że Agencja publikuje na swojej stronie internetowej deklaracje o braku konfliktu interesów i życiorysy członków Zarządu i kadry kierowniczej wyższego szczebla; zauważa ponadto, że Agencja regularnie aktualizuje tabelę zawierającą wszystkie spotkania zwołane przez jej dyrektor wykonawczą i pracowników z organizacjami lub osobami prowadzącymi działalność na własny rachunek, zaangażowanymi w kształtowanie i wdrażanie polityki Unii, aby zapewnić pełną przejrzystość i zaufanie do działalności Agencji, oraz zauważa, że tabela ta jest dostępna na jej stronie internetowej;
24. wzywa Agencję do dalszego regularnego aktualizowania i publicznego udostępniania informacji na temat odpowiednich spotkań dyrektorów wykonawczych i personelu z organizacjami lub osobami samozatrudnionymi zaangażowanymi w kształtowanie i wdrażanie polityki Unii, aby zapewnić pełną przejrzystość i zaufanie do działalności Agencji;
25. odnotowuje, że Agencja stosuje swoją politykę dotyczącą konfliktu interesów do własnych pracowników, oddelegowanych ekspertów krajowych, wynagradzanych ekspertów zewnętrznych, stażystów oraz członków Zarządu i Rady Doradczej; zauważa, że polityka ta jest przekazywana pracownikom za pośrednictwem intranetu i szkoleń oraz że inni urzędnicy i eksperci zobowiązują się do przestrzegania przepisów poprzez podpisanie deklaracji i zobowiązania do zachowania poufności; zauważa ponadto, że szczegółowe przepisy dotyczące konfliktu interesów w odniesieniu do wykonawców Agencji, w tym pracowników tymczasowych świadczących usługi, są zawarte w ogólnych warunkach umów Agencji;
26. przyjmuje do wiadomości, że od 2014 r. Agencja stosuje strategię zwalczania nadużyć finansowych, która jest regularnie aktualizowana i obecnie koncentruje się na wdrażaniu działań mających na celu ograniczenie ryzyka nadużyć finansowych zidentyfikowanego w ocenach ryzyka nadużyć finansowych; zauważa, że w najnowszej aktualizacji z 2022 r. zatwierdzonej przez Zarząd podkreślono ciągłe wysiłki na rzecz podnoszenia świadomości na temat etyki i uczciwości;
Zamówienia
27. przyjmuje do wiadomości, że według Trybunału w 2022 r. Agencja podpisała umowę ramową o wartości 90 mln EUR dotyczącą czarteru trzech pełnomorskich jednostek patrolowych na początkowy okres 24 miesięcy z możliwością automatycznego czterokrotnego przedłużenia, każdorazowo na dodatkowy okres 12 miesięcy, łącznie do sześciu lat; przypomina, że zgodnie z pkt 1.1 załącznika 1 do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 3 (rozporządzenie finansowe) istnieje możliwość zawierania umów ramowych na okres dłuższy niż cztery lata, ale tylko w wyjątkowych, należycie uzasadnionych przypadkach; zauważa, że Agencja uzasadniła dłuższy okres obowiązywania umowy potrzebą zapewnienia odpowiedniego zwrotu z inwestycji wykonawcom, którzy musieli wyposażyć statki w łodzie pontonowe ze sztywnym kadłubem; zauważa ponadto, że Trybunał uznał to uzasadnienie za niewystarczające, ponieważ koszty wyposażenia oszacowano na zaledwie 1 % całkowitej wartości zamówienia, a ponadto Agencja zachowała możliwość jednostronnego rozwiązania umowy po dwóch pierwszych latach i po każdym kolejnym roku, co podważa argument, że wykonawca potrzebował gwarantowanego sześcioletniego okresu obowiązywania umowy, aby zapewnić zwrot z inwestycji; zwraca uwagę, że Trybunał uzna późniejsze powiązane płatności za nieprawidłowe, jeżeli umowa zostanie przedłużona poza okres czterech lat; zauważa, że według Agencji podczas przygotowywania procedury Agencja uznała, że zwykły okres obowiązywania umowy wynoszący cztery lata mógł nie być postrzegany przez rynek jako zapewniający wystarczający zwrot z inwestycji oraz że właściwe wykonanie i ciągłość świadczenia usług będących przedmiotem odnośnej umowy ramowej ma zasadnicze znaczenie dla jej podstawowej działalności;
28. przypomina, że w przypadku wszystkich postępowań o udzielenie zamówienia istotne jest zapewnienie uczciwej konkurencji między oferentami oraz umożliwianie zakupu towarów i usług po najlepszej cenie, z poszanowaniem zasad przejrzystości, proporcjonalności, równego traktowania i niedyskryminacji; wzywa Agencję do poprawy procedur udzielania zamówień, aby zapewnić pełną zgodność z obowiązującymi przepisami i zagwarantować, że będą wybierane oferty o najlepszym stosunku wartości do środków publicznych;
Mechanizmy kontroli wewnętrznej
29. wyraża zaniepokojenie w związku z ustaleniem Trybunału, że w procedurach zastosowanych przy wyborze ekspertów zewnętrznych i zawieraniu z nimi umów systematycznie brakowało odpowiedniej ścieżki audytu wymaganej zgodnie z art. 36 ust. 3 rozporządzenia finansowego; zauważa w szczególności, że nie uzyskano wystarczających dowodów na to, że eksperci zostali przydzieleni do zadań na podstawie wcześniej określonych kryteriów wyboru, które pozwalałyby porównać kompetencje poszczególnych osób, oraz na to, że przestrzegano zasad niedyskryminacji i równego traktowania określonych w art. 237 rozporządzenia finansowego; wzywa Agencję do wzmocnienia wewnętrznych procedur wyboru i zawierania umów z ekspertami zewnętrznymi oraz do poinformowania organu udzielającego absolutorium o wszelkich krokach podjętych w tym względzie;
30. zauważa z zaniepokojeniem, że według Trybunału w maju 2022 r. Agencja wszczęła procedurę negocjacyjną bez uprzedniej publikacji ogłoszenia o zamówieniu dotyczącą najmu pełnomorskiej jednostki patrolowej do użytku na wodach między Unią a Zjednoczonym Królestwem, a w czerwcu 2022 r. podpisała umowę obejmującą okres od wygaśnięcia poprzedniej umowy do wejścia w życie nowej umowy w ramach trwającej procedury otwartej, która trwała dłużej niż pierwotnie planowano; zauważa, że Agencja uzasadniła pilny charakter sprawy, stosując wyjątek przewidziany w rozporządzeniu finansowym, powołując się na niemożliwe do przewidzenia wydarzenia, co jest wyjątkiem dozwolonym zgodnie z pkt 11.1 lit. c) załącznika I do rozporządzenia finansowego; zauważa, że Trybunał stwierdził, że choć niektóre czynniki, które spowodowały tę pilną konieczność, mogły być niemożliwe do przewidzenia, to jednak niektóre inne można było przewidzieć, a fakt, że nie zostały one odpowiednio uwzględnione, wskazuje na uchybienie w planowaniu i zarządzaniu przez Agencję zamówieniami na czarterowanie trzech statków; wzywa Agencję, aby zajęła się tym uchybieniem w planowaniu i zarządzaniu zamówieniami publicznym i naprawiła je, jak wskazał Trybunał, oraz aby jak najszybciej poinformowała organ udzielający absolutorium o środkach podjętych w tym względzie;
Inne uwagi
31. zauważa, że Agencja nie wdrożyła certyfikacji systemu ekozarządzania i audytu (EMAS), ponieważ jej wysiłki są ukierunkowane na wspieranie innych projektów; przypomina, że celem systemu jest wspieranie ciągłej poprawy środowiskowych efektów działalności organizacji; zachęca Agencję do podjęcia kroków w kierunku wdrożenia EMAS;
32. w odniesieniu do innych uwag towarzyszących decyzji w sprawie absolutorium, które mają charakter przekrojowy, odsyła do swojej rezolucji z dnia 11 kwietnia 2024 r. 4 w sprawie wyników, zarządzania finansami i kontroli agencji.
