a także mając na uwadze, co następuje:(1) Rozporządzeniem (UE) 2020/1056 zobowiązano państwa członkowskie do zapewnienia, aby wszystkie ich właściwe organy miały dostęp do elektronicznych informacji dotyczących transportu towarowego ("eFTI") zgodnie ze wspólnymi procedurami i szczegółowymi przepisami, w tym wspólnymi specyfikacjami technicznymi i procedurami przetwarzania informacji regulacyjnych oraz komunikacji z podmiotami gospodarczymi w odniesieniu do tych informacji.
(2) W celu ustanowienia tych wspólnych procedur i przepisów, zgodnie z art. 8 rozporządzenia (UE) 2020/1056, Komisja powinna wskazać główne komponenty technologii informacyjno-komunikacyjnych ("ICT") środowiska wymiany eFTI, które mają być zapewniane przez państwa członkowskie, oraz określić ich specyfikacje funkcjonalne i techniczne.
(3) Aby zapewnić elastyczność w stosowaniu tych wspólnych procedur i szczegółowych przepisów, państwa członkowskie powinny mieć możliwość decydowania o sposobie organizacji zapewniania komponentów ICT, pod warunkiem że są one zgodne z odpowiednimi specyfikacjami funkcjonalnymi i technicznymi określonymi w niniejszym rozporządzeniu. W szczególności państwo członkowskie może podjąć decyzję o utworzeniu oddzielnych komponentów lub ich zintegrowaniu w ramach pojedynczego komponentu lub kilku odrębnych komponentów wykonujących odpowiednie funkcje. Mogą one również tworzyć wiele komponentów realizujących ten sam zestaw funkcji.
(4) Państwa członkowskie powinny mieć możliwość ponownego wykorzystania istniejących komponentów ICT, które już opracowały na potrzeby innych cyfrowych usług publicznych, o ile komponenty te już zapewniają wymagane funkcje lub są dostosowywane z myślą o zapewnianiu wymaganych funkcji zgodnie ze specyfikacjami, w tym, w stosownych przypadkach, wymogami technicznymi określonymi w niniejszym rozporządzeniu wykonawczym. Państwa członkowskie powinny móc decydować również o ustanowieniu, opracowaniu i utrzymaniu komponentu lub komponentów ICT przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu wspólnie z innymi państwami członkowskimi.
(5) Każde państwo członkowskie powinno odpowiadać za utrzymanie i bezpieczeństwo komponentów ICT, które utworzyło lub za które jest odpowiedzialne, w tym za bezpieczeństwo i poufność informacji przetwarzanych w ramach tych komponentów. Jeżeli kilka państw członkowskich zdecyduje się wspólnie utworzyć niektóre z tych komponentów i zarządzać nimi, powinny one zapewnić, aby zakres odpowiedzialności ponoszonej przez poszczególne państwa określono w odpowiednich umowach lub protokołach ustaleń.
(6) Zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2020/1056 wszelka komunikacja w środowisku wymiany eFTI ma odbywać się za pomocą bezpiecznych połączeń między należycie zidentyfikowanymi i posiadającymi należyte zezwolenia stronami. W związku z tym wspólne specyfikacje funkcjonalne i techniczne określone w niniejszym rozporządzeniu powinny zapewniać spełnienie takich wymogów w odniesieniu do wszelkiej komunikacji między uczestnikami środowiska wymiany eFTI za pośrednictwem komponentów ICT, w tym z platformami eFTI.
(7) Oczekuje się, że liczba uczestników środowiska wymiany eFTI będzie wysoka, zarówno na poziomie właściwych organów, jak i zainteresowanych podmiotów gospodarczych, które będą mogły swobodnie korzystać z wybranych przez siebie platform eFTI. Należałoby zatem ustanowić i utrzymywać odpowiednią liczbę bezpiecznych, uwierzytelnionych i autoryzowanych połączeń między komponentami ICT środowiska wymiany eFTI. Aby zmniejszyć koszty związane z tak dużą liczbą połączeń, niektóre komponenty ICT środowiska wymiany eFTI, które mają zostać ustanowione przez państwa członkowskie, powinny pośredniczyć w tej wymianie, pełniąc funkcję bramy sieciowej, przy jednoczesnym utrzymaniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa i zgodności z obowiązującymi zezwoleniami.
(8) Takie bramy sieciowe lub "bramki eFTI" powinny pośredniczyć w wymianie informacji regulacyjnych dotyczących transportu towarowego między zainteresowanymi podmiotami gospodarczymi a właściwymi organami. Bramki eFTI powinny zapewniać bezpieczne i uwierzytelnione połączenia z komponentami ICT pośredniczącymi w umożliwianiu dostępu poszczególnym urzędnikom na poziomie właściwych organów w danym państwie członkowskim, z jednej strony, oraz z platformami eFTI, które przechowują dane, do których urzędnicy chcą uzyskać dostęp, z drugiej strony. Nie powinny one przechowywać ani przetwarzać danych eFTI, z wyjątkiem metadanych związanych z przetwarzaniem danych eFTI, takich jak identyfikatory lub dzienniki operacji, i wyłącznie w uzasadnionych celach, takich jak routing, walidacja lub dostosowanie formatu, oraz do celów monitorowania lub statystyki.
(9) Ponadto w celu zminimalizowania kosztów związanych z ustanowieniem połączeń między platformami eFTI a bramką eFTI zarówno dla podmiotów gospodarczych, jak i właściwych organów, jak przewidziano w art. 8 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2020/1056, powinien obowiązywać wymóg, aby w ramach platform eFTI ustanawiano i utrzymywano bezpieczne i uwierzytelnione połączenie tylko z jedną bramką eFTI. Taka bramka eFTI powinna następnie pośredniczyć w podłączeniu wszystkich właściwych organów we wszystkich państwach członkowskich za pomocą sieci bezpiecznych i uwierzytelnionych połączeń między różnymi bramkami eFTI.
(10) W świetle wymogu określonego w art. 11 rozporządzenia (UE) 2020/1056 - zgodnie z którym państwa członkowskie prowadzą aktualny wykaz platform eFTI mających ważny certyfikat wydany przez jednostkę oceniającą zgodność akredytowaną w ich państwie członkowskim - takie pojedyncze połączenie platformy eFTI z siecią bramek eFTI należy ustanowić z bramką eFTI państwa członkowskiego, w którym wydano certyfikat danej platformy. W rezultacie proces weryfikacji ważności certyfikatu platformy eFTI w ramach procesu zapewniania bezpieczeństwa i autentyczności komunikacji z platformą eFTI byłby łatwiejszy i mniej kosztowny. Aby jednak uwzględnić sytuacje, w których w danym państwie członkowskim żadna jednostka oceniająca zgodność nie została akredytowana na potrzeby certyfikacji platform eFTI, platformy eFTI powinny mieć możliwość ustanowienia pojedynczego połączenia z bramką eFTI tego państwa członkowskiego, nawet jeżeli uzyskały certyfikat w innych państwach członkowskich.
(11) Aby zapewnić wysoki poziom zaufania do środowiska wymiany eFTI, państwa członkowskie nadal powinny odpowiadać za zapewnienie, aby dostęp krajowych właściwych organów do środowiska wymiany eFTI w całości podlegał w należyty sposób identyfikacji, uwierzytelnianiu i zezwoleniom. Państwa członkowskie powinny zapewnić, aby dostęp właściwych organów do danych udostępnianych przez podmioty gospodarcze na platformach eFTI i ich przetwarzanie były dozwolone wyłącznie po należytej identyfikacji i uwierzytelnieniu tożsamości odpowiedzialnych urzędników, a także po udzieleniu należytego zezwolenia na podstawie przyznanych urzędnikom praw dostępu i praw do przetwarzania, w oparciu o ich odpowiednie obowiązki, jeżeli chodzi o przepisy unijne i krajowe wchodzące w zakres stosowania rozporządzenia (UE) 2020/1056. W tym celu państwa członkowskie powinny zapewnić, aby wszystkie właściwe organy tworzyły i prowadziły rejestry, w których prowadzi się aktualną ewidencję praw dostępu i praw do przetwarzania przysługujących poszczególnym odpowiedzialnym urzędnikom, oraz aby wszystkie wnioski o dostęp do danych eFTI i ich przetwarzanie zawierały odniesienia do praw dostępu i praw do przetwarzania przysługujących urzędnikowi odpowiedzialnemu za wniosek. Te prawa dostępu i prawa do przetwarzania powinny być wyrażone jako zakodowane odniesienia w celu zminimalizowania przekazywania danych osobowych urzędników, które zdefiniowano w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 2 . Państwa członkowskie powinny również zapewnić, aby ich właściwe organy podejmowały wszelkie niezbędne środki, takie jak testowanie, szkolenia i audyty, w celu zagwarantowania, aby ich urzędnicy mieli dostęp do danych i przetwarzali je zgodnie z obowiązującymi przepisami unijnymi i krajowymi dotyczącymi prywatności danych i tajemnicy handlowej.
(12) W rozporządzeniu (UE) 2020/1056 zobowiązuje się zainteresowane podmioty gospodarcze do przekazywania właściwym organom "unikalnego elektronicznego połączenia identyfikacyjnego" z nadającymi się do odczytu maszynowego danymi eFTI odpowiadającymi informacjom regulacyjnym. Z proceduralnego punktu widzenia komunikacja ta powinna odbywać się na dwa sposoby, a obie te procedury powinny być obsługiwane przez komponenty ICT ustanawiane przez państwa członkowskie. Właściwe organy powinny mieć możliwość wyboru jednej z procedur przy składaniu wniosku o dostęp do danych eFTI w celu przeprowadzenia kontroli informacji regulacyjnych.
(13) Po pierwsze, zgodnie z obowiązującymi procedurami kontroli zgodności w formie papierowej zainteresowane podmioty gospodarcze powinny być w stanie bezpośrednio przekazać właściwemu organowi unikalne elektroniczne połączenie identyfikacyjne podczas kontroli przeprowadzanych w obecności fizycznej, podczas operacji transportu lub kontroli przeprowadzanych na terenie podmiotu gospodarczego, jeżeli w mających zastosowanie przepisach unijnych lub krajowych przewidziano możliwość kontroli po zakończeniu operacji transportu. Aby ułatwić właściwym organom przetwarzanie danych, unikalne elektroniczne połączenie identyfikacyjne powinno być przekazywane w formacie nadającym się do odczytu maszynowego, takim jak kod kreskowy lub kod QR wyświetlane na ekranie elektronicznego urządzenia przenośnego, na przykład telefonu komórkowego lub tabletu, lub drukowane na papierze. Organy państw członkowskich powinny móc podjąć decyzję w sprawie zgody na to, by podczas fizycznych kontroli bieżących operacji transportu podmiot gospodarczy mógł w drodze wyjątku przekazać unikalne elektroniczne połączenie identyfikacyjne za pomocą poczty elektronicznej lub innej aplikacji do przesyłania wiadomości elektronicznych, w sytuacjach, w których dany podmiot nie mógł bezpośrednio wyświetlić go na ekranie ani przestawić w formie papierowej. W przypadku kontroli przeprowadzanych na terenie podmiotu gospodarczego, gdy liczba operacji transportu, które mają zostać poddane inspekcji, jest znacząco wyższa, właściwe organy powinny mieć możliwość otrzymania unikalnych elektronicznych połączeń identyfikacyjnych za pośrednictwem poczty elektronicznej lub innej aplikacji do przesyłania wiadomości drogą elektroniczną, aby ułatwić i zoptymalizować przetwarzanie tych połączeń. Wybór tych dodatkowych środków komunikacji powinien pozostać w gestii odpowiednich właściwych organów.
(14) Po drugie, uwzględniając przyszłość, w której procesy będą coraz bardziej zautomatyzowane, podmioty gospodarcze powinny przekazywać unikalne elektroniczne połączenia identyfikacyjne, publikując je w repozytorium elektronicznym lub rejestrze, wraz z określonymi identyfikatorami, takimi jak niepowtarzalna identyfikacja środków transportu, pochodzącymi ze zbioru danych eFTI powiązanego z tym unikalnym elektronicznym powiązaniem identyfikacyjnym. Właściwe organy mogłyby następnie wyszukać dane połączenie w rejestrze przez zapytanie dotyczące tych identyfikatorów. Umożliwiłoby to właściwym organom sprawdzenie informacji na temat towarów przewożonych samochodem ciężarowym, pociągiem lub barką bez fizycznego zatrzymywania się lub wsiadania na pokład środków transportu oraz, w stosownych przypadkach, stosowanie działań następczych zgodnie z prawem krajowym. Umożliwiłoby to również właściwym organom łatwiejsze lub wiarygodne wyszukiwanie informacji na temat wielokrotnych operacji transportu wykonywanych przy użyciu danego środka transportu w danym okresie, np. w przypadku kontroli kabotażu drogowego, zgodnie z przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1072/2009 3 .
(15) Aby zapewnić interoperacyjność i bezpieczeństwo wymiany informacji między bramkami eFTI ustanowionymi przez poszczególne państwa członkowskie oraz między bramkami eFTI a platformami eFTI, w środowisku eFTI należy stosować zbiór zharmonizowanych norm i specyfikacji dotyczących wymiany komunikatów, w tym konfigurację umów o wymianie komunikatów, procesów biznesowych, formatów danych, identyfikatorów i certyfikatów bezpieczeństwa. Państwa członkowskie powinny również uzgodnić bezpieczne procedury wymiany certyfikatów bezpieczeństwa, na przykład za pomocą systemu skonstruowanego na zamówienie lub protokołu bezpiecznego transferu plików.
(16) Aby zmniejszyć koszty i ograniczyć czas potrzebny na ustanowienie bramek eFTI i innych komponentów ICT, państwa członkowskie powinny w miarę możliwości polegać na standardach otwartych utrzymywanych przez organizacje europejskie lub międzynarodowe oraz na rozwiązaniach wielokrotnego użytku. W przypadku formatów wymiany komunikatów najpowszechniej stosowanymi, przyjętymi na szczeblu międzynarodowym otwartymi standardami są XML i JSON. Chociaż JSON jest nowszym i pod pewnymi względami prostszym do wdrożenia formatem, XML jest formatem najczęściej stosowanym przez systemy ICT właściwych organów w większości państw członkowskich. W związku z tym, aby umożliwić państwom członkowskim ponowne wykorzystanie istniejących rozwiązań, a tym samym zmniejszyć ich początkowe koszty wdrożenia, wszelka komunikacja pomiędzy bramkami eFTI oraz między bramkami eFTI a platformami eFTI powinna odbywać się przy użyciu jednego formatu wymiany komunikatów, tj. XML. Podobnie standardy bezpiecznej wymiany komunikatów utrzymywane przez Komisję jako część cyfrowej usługi podstawowej eDelivery 4 , a w szczególności profil eDelivery AS4, stanowią opłacalne rozwiązanie techniczne, które państwa członkowskie już zaczęły wdrażać.
(17) Jednocześnie - oprócz eDelivery - państwa członkowskie powinny mieć możliwość ponownego wykorzystywania standardów i rozwiązań w zakresie wymiany komunikatów już stosowanych w odniesieniu do innych cyfrowych usług publicznych na potrzeby komunikacji między bramkami eFTI a platformami eFTI utworzonymi w danym państwie członkowskim. Szczegółowe wymogi i standardy leżące u podstaw tych rozwiązań powinny być podawane do wiadomości publicznej, aby umożliwić ich wdrożenie przez zainteresowane podmioty opracowujące platformy eFTI oraz aby umożliwić akredytowanym jednostkom oceniającym zgodność ocenę ich zgodności ze specyfikacjami.
(18) Podobnie, aby umożliwić urzędnikom właściwych organów korzystanie z komponentów ICT stanowiących punkt dostępu lub "punkty dostępu organu" do środowiska eFTI, państwa członkowskie powinny mieć możliwość korzystania z istniejących rozwiązań elektronicznych zapewniających identyfikację i uwierzytelnianie tożsamości urzędników przy dostępie do innych krajowych cyfrowych usług publicznych zapewniających dostęp do danych osobowych lub handlowych osób trzecich. Rozwiązania te powinny opierać się na dostępnych środkach identyfikacji elektronicznej określonych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 5 .
(19) W tym samym duchu państwa członkowskie powinny mieć możliwość ponownego wykorzystywania wszelkich innych istniejących komponentów systemów ICT swoich właściwych organów, które pełnią funkcje podobne do funkcji określonych w niniejszym rozporządzeniu, takich jak rejestry zezwoleń, pod warunkiem że są one dostosowane zgodnie ze szczegółowymi wymogami określonymi w niniejszym rozporządzeniu.
(20) Aby ułatwić urzędnikom właściwych organów korzystanie ze środowiska wymiany eFTI i ułatwić im analizę danych eFTI udostępnianych przez podmioty gospodarcze na platformie eFTI, państwa członkowskie powinny mieć możliwość dostosowania aplikacji użytkownika i jej graficznego interfejsu użytkownika do potrzeb swoich urzędników. Państwa członkowskie powinny również mieć możliwość wprowadzenia dodatkowych funkcji, które będą wspierane przez aplikacje użytkownika, takich jak stosowanie inteligentnych algorytmów, które mogą wstępnie przetwarzać dane eFTI, a także w razie potrzeby łączyć informacje z innych źródeł elektronicznych.
(21) Ciągłe i sprawne funkcjonowanie środowiska eFTI wymaga szybkiego rozwiązywania wszelkich problemów operacyjnych związanych z komponentami ICT ustanowionymi przez państwa członkowskie. W tym celu państwa członkowskie i Komisja powinny ustanowić sieć wsparcia technicznego składającą się ze specjalnych punktów informacyjnych odpowiednio na szczeblu krajowym i unijnym. Sieć ta powinna ustanowić jasne procedury komunikacji i zapewnić zsynchronizowane minimalne okresy dostępności, aby umożliwić szybką reakcję na wszelkie ewentualne incydenty i przestoje, które mogą mieć wpływ na funkcjonowanie środowiska wymiany eFTI. Te punkty kontaktowe ds. wsparcia technicznego powinny posiadać uprawnienia oraz wystarczające zasoby ludzkie i finansowe, aby mogły wykonywać swoje zadania. Na podstawie sprawozdań z działalności punkty informacyjne mogą publikować zagregowane informacje na specjalnych pulpitach nawigacyjnych punktów informacyjnych. Minimalne okresy wspólnej dostępności punktów informacyjnych powinny być okresowo weryfikowane, aby umożliwić dostosowanie działalności tych punktów i efektywną alokację zasobów.
(22) Komponenty ICT, które zostaną utworzone przez państwa członkowskie, będą funkcjonować jako integralne komponenty szerszego środowiska wymiany eFTI. Oznacza to, że ustanowienie i utrzymanie tych komponentów powinno polegać na skoordynowanych działaniach opartych na zharmonizowanej interpretacji specyfikacji określonych w niniejszym rozporządzeniu. W tym celu państwa członkowskie powinny również utworzyć sieć wsparcia operacyjnego, we współpracy z Komisją, w formie specjalnej grupy ekspertów. Aby wykorzystać wiedzę fachową i doświadczenie zdobyte w ramach Forum Cyfrowego Transportu i Logistyki (DTLF), tj. grupy ekspertów utworzonej przez Komisję 6 w celu wspierania rozwoju i realizacji działań i programów Unii mających na celu cyfryzację sektora transportu i logistyki, tę grupę ekspertów należy utworzyć jako podgrupę DTLF.
(23) Aby ułatwić państwom członkowskim działania wdrożeniowe i zapewnić jednolite wdrażanie tych specyfikacji, przewiduje się uzupełnienie niniejszego rozporządzenia o bardziej szczegółowe, niewiążące dokumenty wsparcia technicznego, sporządzone przez Komisję we współpracy z państwami członkowskimi w ramach tej specjalnej grupy ekspertów.
(24) Środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu wykonawczym są zgodne z opinią Komitetu ds. Cyfrowych Ułatwień w Transporcie i Handlu,
PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE: