a także mając na uwadze, co następuje:(1) W konkluzjach z posiedzenia w dniach 19-20 grudnia 2013 r. Rada Europejska przyjęła z zadowoleniem prowadzone w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi, Komisją i Europejską Agencją Kosmiczną (ESA) prace przygotowawcze w zakresie następnej generacji łączności satelitarnej dla władz publicznych. Łączność satelitarna dla władz publicznych została również uznana za jeden z elementów globalnej strategii na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej z czerwca 2016 r. Łączność satelitarna dla władz publicznych ma pomóc UE w reagowaniu na zagrożenia hybrydowe oraz wspierać strategię UE w zakresie bezpieczeństwa morskiego oraz politykę UE wobec Arktyki.
(2) W konkluzjach z posiedzenia w dniach 21-22 marca 2019 r. Rada Europejska podkreśliła, że Unia musi poczynić postępy w rozwijaniu konkurencyjnej, bezpiecznej, inkluzywnej i etycznej gospodarki cyfrowej cechującej się łącznością światowej klasy.
(3) W komunikacie Komisji z dnia 22 lutego 2021 r. pt. "Plan działania na rzecz synergii między przemysłem cywilnym, obronnym i kosmicznym" stwierdzono, że dzięki niemu "każda osoba w Europie będzie miała dostęp do szybkiej łączności, a ponadto Europa zyska odporny system łączności zapewniający jej łączność w każdych okolicznościach".
(4) W "Strategicznym kompasie na rzecz bezpieczeństwa i obrony" przyjętym przez Radę w dniu 21 marca 2022 r. uznaje się, że infrastruktura kosmiczna Unii i jej państw członkowskich przyczynia się do naszej odporności i oferuje kluczowe usługi, które zastępują lub uzupełniają infrastrukturę naziemną do celów telekomunikacji. Dlatego w strategicznym kompasie zaapelowano do Unii o podjęcie prac nad wnioskiem w sprawie unijnego globalnego systemu bezpiecznej łączności opartego na przestrzeni kosmicznej.
(5) Jednym z komponentów Unijnego programu kosmicznego ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/696 2 jest GOVSATCOM, którego celem jest zapewnienie długoterminowej dostępności niezawodnych, bezpiecznych, skalowalnych i efektywnych kosztowo usług łączności satelitarnej dla użytkowników GOVSATCOM. W rozporządzeniu (UE) 2021/696 przewidziano, że w pierwszej fazie tworzenia komponentu GOV- SATCOM, trwającej do około 2025 r., istniejące zasoby byłyby łączone i współdzielone za pośrednictwem centrum GOVSATCOM.
W tym kontekście Komisja ma pozyskać zasoby GOVSATCOM od państw członkowskich mających systemy krajowe i potencjał w zakresie przestrzeni kosmicznej oraz od komercyjnych operatorów łączności satelitarnej lub dostawców usług satelitarnych, z uwzględnieniem podstawowych interesów Unii w zakresie bezpieczeństwa. W tej pierwszej fazie usługi GOVSATCOM mają być wprowadzane w oparciu o podejście etapowe w świetle zwiększania zdolności infrastruktury centrum GOVSATCOM. Podejście to opiera się również na założeniu, że jeżeli w pierwszej fazie szczegółowa analiza przyszłego popytu i przyszłej podaży wykaże, że jest ono niewystarczające do pokrycia zmieniającego się popytu, konieczne będzie przejście do drugiej fazy oraz opracowanie specjalnej dodatkowej infrastruktury kosmicznej lub pozyskanie dodatkowych zasobów w ramach współpracy z sektorem prywatnym, np. z operatorami satelitów z Unii.
(6) W dniu 22 marca 2017 r. działający w Radzie Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa zatwierdził dokument "Potrzeby użytkowników cywilnowojskowych wysokiego szczebla w zakresie rządowej łączności satelitarnej (GOVSAT- COM)", który został przygotowany przez Europejską Służbę Działań Zewnętrznych (ESDZ) i w którym ujęto wymagania użytkowników wojskowych określone przez Europejską Agencję Obrony we wspólnym celu sztabowym przyjętym w 2013 r. oraz potrzeby użytkowników cywilnych zebrane przez Komisję. Z przeprowadzonych następnie przez Komisję analiz wynika, że obecna oferta Unii w zakresie łączności satelitarnej, w oparciu o zasoby zapewniane przez państwa członkowskie mające systemy krajowe oraz przez sektor prywatny, nie jest w stanie sprostać nowym potrzebom władz publicznych, które dążą do rozwiązań zapewniających wyższy poziom bezpieczeństwa, małe opóźnienia i globalny zasięg. Potrzeby te należy monitorować i poddawać regularnej ocenie.
(7) Najnowsze postępy techniczne umożliwiły powstanie konstelacji łączności na orbicie niegeostacjonarnej (NGSO), które stopniowo oferują usługi łączności o dużej szybkości i małych opóźnieniach. Aktualnie istnieje zatem możliwość zaspokojenia zmieniających się potrzeb użytkowników upoważnionych przez władze publiczne poprzez rozwój i rozmieszczenie dodatkowej infrastruktury, ponieważ Unia dysponuje obecnie rezerwacjami częstotliwości w ramach Międzynarodowego Związku Telekomunikacyjnego, które są niezbędne do świadczenia wymaganych usług. Jeżeli nie zostaną one wykorzystane, rezerwacje te staną się nieaktualne i zostaną przyznane innym podmiotom. W związku z tym, że częstotliwości oraz pozycje na orbicie są coraz bardziej ograniczonym zasobem, Komisja - na podstawie otwartej i przejrzystej procedury z udziałem państw członkowskich - powinna wykorzystać tę okazję i zawrzeć z państwami członkowskimi dysponującymi tymi rezerwacjami częstotliwości specjalne umowy licencyjne w celu świadczenia usług na rzecz władz publicznych opartych na infrastrukturze służącej potrzebom władz publicznych. Sektor prywatny odpowiada za uzyskanie praw dotyczących rezerwacji częstotliwości niezbędnych do świadczenia usług komercyjnych.
(8) Ze strony władz publicznych w Unii rośnie zapotrzebowanie na bezpieczne i niezawodne usługi łączności satelitarnej oparte na infrastrukturze kosmicznej, w szczególności dlatego, że są one najbardziej wykonalną opcją w sytuacjach, w których naziemne systemy łączności nie istnieją, są zakłócane lub zawodne. Przystępny cenowo i efektywny kosztowo dostęp do łączności satelitarnej jest również niezbędny w obszarach, na których nie ma naziemnej infrastruktury sieciowej, w tym nad oceanami, w przestrzeni kosmicznej, w obszarach oddalonych i tam, gdzie naziemna infrastruktura sieciowa narażona jest na poważne awarie lub nie można na niej polegać w sytuacjach kryzysowych. Łączność satelitarna może zwiększyć ogólną odporność sieci łączności, na przykład stanowiąc alternatywę w przypadku ataków fizycznych lub cyberataków dotykających lokalną naziemną infrastrukturę sieciową, wypadków, klęsk żywiołowych lub katastrof spowodowanych przez człowieka.
(9) Unia powinna zapewnić odporne, globalne, bezpieczne, chronione, nieprzerwane, gwarantowane i elastyczne rozwiązania w zakresie łączności satelitarnej, które odpowiadają na zmieniające się potrzeby i wymagania władz publicznych i są oparte na unijnej bazie technologicznej i przemysłowej, w celu zwiększenia odporności działań państw członkowskich i instytucji unijnych.
(10) W związku z tym należy ustanowić nowy program pod nazwą "unijny program bezpiecznej łączności" (zwany dalej "Programem") w celu zapewnienia unijnej satelitarnej i wieloorbitalnej infrastruktury łączności na użytek władz publicznych, integrując i uzupełniając przy tym istniejące i przyszłe krajowe i europejskie zasoby w ramach komponentu GOVSATCOM oraz dalej rozwijając i stopniowo integrując inicjatywę europejskiej infrastruktury komunikacji kwantowej (EuroQCI) z systemem bezpiecznej łączności.
(11) Program powinien zaspokoić nowe potrzeby władz publicznych w dziedzinie rozwiązań zapewniających wyższy poziom bezpieczeństwa, małe opóźnienia i globalny zasięg. Powinien on zapewniać - za pośrednictwem specjalnej infrastruktury służącej potrzebom władz publicznych integrującej i uzupełniającej zasoby GOVSATCOM - świadczenie bezpiecznych, autonomicznych, niezawodnych i efektywnych kosztowo usług łączności satelitarnej dla władz publicznych oraz długoterminowy, ogólnoświatowy, niezakłócony dostęp do tych usług, wspierając odporność i ochronę infrastruktury krytycznej, świadomość sytuacyjną, działania zewnętrzne, zarządzanie kryzysowe, a także zastosowania, które mają kluczowe znaczenie dla gospodarki, bezpieczeństwa i obrony Unii i państw członkowskich. Ponadto Program powinien priorytetowo traktować świadczenie usług na rzecz władz publicznych, a także umożliwiać świadczenie usług komercyjnych przez europejski sektor prywatny, z uwzględnieniem analizy rynku obejmującej konsultacje z użytkownikami upoważnionymi przez władze publiczne, za pośrednictwem infrastruktury komercyjnej.
(12) W decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2481 3 określono szereg celów i zadań, które mają służyć promowaniu rozwoju odpornej, bezpiecznej, wydajnej i zrównoważonej infrastruktury cyfrowej w Unii, w tym cel cyfrowy dla Komisji i państw członkowskich do zapewnienia wszystkim łączności gigabitowej do 2030 r. Program powinien umożliwić łączność w całej Unii i na całym świecie z korzyścią dla obywateli i przedsiębiorstw, w tym między innymi do zapewnienia dostępu do przystępnych cenowo szybkich sieci szerokopasmowych, które mogą pomóc w usuwaniu martwych stref łączności i zwiększaniu spójności w całej Unii, w tym w jej regionach najbardziej oddalonych, na obszarach wiejskich, peryferyjnych, oddalonych i odizolowanych oraz na wyspach. Usługi satelitarne nie mogą obecnie zastąpić działania sieci naziemnych, ale mogą zniwelować przepaść cyfrową, a nawet przyczynić się, w stosownych przypadkach, do wypełniania ogólnych celów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1972 4 .
(13) Program powinien zatem obejmować działania w zakresie definicji, opracowania, rozwoju i walidacji oraz powiązane działania wdrożeniowe dotyczące budowy początkowej infrastruktury kosmicznej i naziemnej niezbędnej do świadczenia pierwszych usług na rzecz władz publicznych. Powinien następnie objąć stopniowe działania wdrożeniowe mające na celu ukończenie zarówno infrastruktury kosmicznej, jak i naziemnej niezbędnej do świadczenia zaawansowanych usług na rzecz władz publicznych, która to infrastruktura nie jest obecnie dostępna i wykracza poza najnowocześniejsze istniejące europejskie usługi łączności satelitarnej. Ponadto Program powinien wspierać rozwój terminali użytkownika zdolnych do korzystania z zaawansowanych usług łączności. Działania eksploatacyjne powinny rozpocząć się jak najszybciej od udostępnienia do 2024 r. pierwszych usług na rzecz władz publicznych, aby jak najszybciej zaspokoić potrzeby użytkowników upoważnionych przez władze publiczne. Program powinien następnie obejmować działania mające na celu ukończenie budowy zarówno infrastruktury kosmicznej, jak i naziemnej niezbędnej do osiągnięcia pełnej zdolności operacyjnej do 2027 r. Świadczenie usług na rzecz władz publicznych, eksploatacja, utrzymanie i ciągłe udoskonalanie infrastruktury kosmicznej i naziemnej po jej rozmieszczeniu, a także rozwój przyszłych generacji usług na rzecz władz publicznych powinny stanowić część działań eksploatacyjnych.
(14) W czerwcu 2019 r. państwa członkowskie podpisały deklarację w sprawie europejskiej infrastruktury komunikacji kwantowej (EuroQCI) (zwaną dalej "Deklaracją"), zgadzając się na współpracę, wraz z Komisją i przy wsparciu ESA, na rzecz rozwoju infrastruktury komunikacji kwantowej obejmującej całą Unię. Zgodnie z Deklaracją EuroQCI ma na celu wdrożenie certyfikowanej bezpiecznej infrastruktury komunikacji kwantowej typu end-to-end, umożliwiającej przesyłanie i przechowywanie informacji i danych oraz będącej w stanie połączyć krytyczne aktywa komunikacji publicznej w całej Unii. Program przyczyni się do osiągnięcia celów Deklaracji poprzez rozwój infrastruktury kosmicznej i naziemnej EuroQCI zintegrowanej ze służącą potrzebom władz publicznych infrastrukturą Programu, a także poprzez rozwój i rozmieszczenie naziemnej infrastruktury sieciowej EuroQCI, która będzie własnością państw członkowskich. Infrastruktura kosmiczna, infrastruktura satelitarnych stacji naziemnych i naziemna infrastruktura sieciowa EuroQCI powinny być rozwijane w ramach Programu w dwóch głównych fazach: wstępnej fazie walidacji, która może obejmować rozwój i walidację szeregu różnych technologii i protokołów komunikacyjnych, oraz w fazie pełnego rozmieszczenia, obejmującej odpowiednie rozwiązania dotyczące łączności międzysatelitarnej i przekazywania danych między satelitami, satelitarnymi stacjami naziemnymi i naziemną infrastrukturą sieciową.
(15) Jedną z głównych funkcji EuroQCI będzie umożliwienie kwantowej dystrybucji kluczy kryptograficznych (QKD). Aktualnie technologia i produkty w zakresie kwantowej dystrybucji kluczy kryptograficznych nie są wystarczająco zaawansowane, aby można je było wykorzystywać do ochrony informacji niejawnych UE (EUCI). Rozwiązania nadal wymagają główne kwestie dotyczące bezpieczeństwa kwantowej dystrybucji kluczy kryptograficznych, takie jak standaryzacja protokołów kwantowej dystrybucji kluczy kryptograficznych, analiza kanałów bocznych i metody oceny. Program powinien zatem wspierać EuroQCI i umożliwiać włączanie do niej zatwierdzonych produktów kryptograficznych, gdy będą dostępne.
(16) Aby chronić informacje niejawne UE w sposób zapewniających ich zadowalające zabezpieczenie, podstawowymi rozwiązaniami w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom stwarzanym przez obliczenia kwantowe powinny być rozwiązania konwencjonalne połączone z kryptografią postkwantową i ewentualnie z kwantową dystrybucją kluczy kryptograficznych w podejściach hybrydowych. W Programie należy zatem stosować takie podejścia w celu zapewnienia zarówno najnowocześniejszej kryptografii, jak i najnowocześniejszej dystrybucji klucza.
(17) W celu zwiększenia przepustowości łączności satelitarnej Unii infrastruktura Programu powinna opierać się na infrastrukturze stworzonej na potrzeby komponentu GOVSATCOM oraz integrować i uzupełniać tę infrastrukturę. W szczególności infrastruktura naziemna Programu powinna opierać się - zgodnie z wymogami operacyjnymi i wymogami bezpieczeństwa - na centrach GOVSATCOM, stopniowo rozszerzanych - na podstawie potrzeb użytkowników - o inne aktywa segmentu naziemnego, w tym aktywa państw członkowskich, które chcą wnieść dodatkowy wkład.
(18) Program powinien usprawnić bezpieczną łączność na obszarach geograficznych o znaczeniu strategicznym, takich jak Afryka i Arktyka, a także regiony Morza Bałtyckiego, Morza Czarnego, Morza Śródziemnego i Atlantyku. Usługi świadczone w ramach Programu powinny również przyczyniać się do odporności geopolitycznej poprzez oferowanie dodatkowej łączności zgodnie z celami politycznymi w tych regionach oraz ze wspólnym komunikatem Komisji i Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa z dnia 1 grudnia 2021 r. pt. "Strategia Global Gateway".
(19) Bez uszczerbku dla usług łączności satelity zbudowane na potrzeby Programu mogłyby być wyposażone w podsystemy, w tym w ładunki użytkowe, pozwalające na zwiększanie przepustowości i usług komponentów Unijnego programu kosmicznego, umożliwiając tym samym rozwój dodatkowych usług niezwiązanych z łącznością, o których decyduje komitet ds. Programu w odpowiednim składzie, jak określono w rozporządzeniu (UE) 2021/696, i które będą realizowane na warunkach określonych w niniejszym rozporządzeniu. W przypadku należytego stwierdzenia, z uwzględnieniem potrzeb użytkowników i ograniczeń budżetowych, że przyniesie to korzyść dla komponentów Unijnego programu kosmicznego, podsystemy te mogłyby być rozwijane, by oferować alternatywne usługi pozycjonowania, nawigacji i służby czasu uzupełniające system Galileo, zapewniać nadawanie komunikatów europejskiego systemu wspomagania satelitarnego (EGNOS) z mniejszym opóźnieniem, dostarczać czujniki do obserwacji obiektów kosmicznych oraz wspierać rozwój obecnych możliwości programu Copernicus, w szczególności na potrzeby służb ratunkowych i bezpieczeństwa cywilnego. Ponadto podsystemy te mogłyby świadczyć niezwiązane z łącznością usługi państwom członkowskim, pod warunkiem że nie będzie to miało wpływu na bezpieczeństwo i budżet Programu.
(20) Zważywszy na znaczenie dla Programu naziemnej infrastruktury służącej potrzebom władz publicznych i jej wpływ na jego bezpieczeństwo, lokalizacja takiej infrastruktury powinna zostać określona przez Komisję zgodnie z ogólnymi wymogami bezpieczeństwa na podstawie otwartej i przejrzystej procedury w celu zapewnienia zrównoważonego rozdziału między państwami członkowskimi. W rozmieszczenie naziemnej infrastruktury służącej potrzebom władz publicznych w ramach Programu, z którą zintegrowana jest również infrastruktura rozwijana w ramach komponentu GOVSATCOM, może być zaangażowana Agencja Unii Europejskiej ds. Programu Kosmicznego (zwana dalej "Agencją") lub, w stosownych przypadkach, ESA w zakresie jej kompetencji.
(21) Dla bezpieczeństwa Unii i jej państw członkowskich oraz dla zapewnienia bezpieczeństwa i integralności usług na rzecz władz publicznych kluczowe jest, aby aktywa kosmiczne Programu były wystrzeliwane z terytorium Unii. W wyjątkowych i należycie uzasadnionych okolicznościach powinno być możliwe wystrzelenie z terytorium państwa trzeciego. Oprócz ciężkich i średnich rakiet nośnych dodatkową elastyczność mogłyby zapewnić małe rakiety nośne i mikrorakiety nośne, co umożliwiłoby szybkie rozmieszczanie aktywów kosmicznych.
(22) Istotne jest, aby Unia była właścicielem wszystkich aktywów materialnych i niematerialnych związanych z infrastrukturą służącą potrzebom władz publicznych rozwijaną w ramach Programu, z wyjątkiem naziemnej infrastruktury sieciowej EuroQCI, zapewniając jednocześnie poszanowanie postanowień Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, w tym jej art. 17. Mimo przysługującej Unii własności tych aktywów powinna ona mieć możliwość ich udostępniania stronom trzecim lub rozporządzania nimi, zgodnie z niniejszym rozporządzeniem oraz jeżeli zostanie to uznane za stosowne na podstawie oceny indywidualnych przypadków.
(23) Ogólnounijne inicjatywy, takie jak inicjatywa na rzecz bezpiecznej łączności, są kształtowane przez szeroki udział pochodzących z całej Unii innowacyjnych małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), przedsiębiorstw typu startup i dużych przedsiębiorstw z segmentu kosmicznego (upstream) i segmentu wykorzystania danych (downstream). W ostatnich latach sektor kosmiczny stanął wobec wyzwania ze strony niektórych podmiotów działających w przestrzeni kosmicznej - w szczególności przedsiębiorstw typu startup i MŚP, które opracowały innowacyjne technologie i aplikacje kosmiczne uwzględniające potrzeby rynku, czasami przy wykorzystaniu różnych modeli biznesowych. Aby zapewnić konkurencyjność unijnego ekosystemu kosmicznego, Program powinien zmaksymalizować wykorzystywanie innowacyjnych i przełomowych technologii, a także nowatorskich modeli biznesowych opracowanych przez europejski ekosystem kosmiczny, w tym New Space, w szczególności przez MŚP, spółki o średniej kapitalizacji i przedsiębiorstwa typu startup, które opracowują nowatorskie technologie i aplikacje kosmiczne uwzględniające potrzeby rynku, obejmując przy tym cały łańcuch wartości w sektorze kosmicznym, włącznie z segmentem kosmicznym (upstream) i segmentem wykorzystania danych (downstream).
(24) Konieczne jest zachęcanie sektora prywatnego do inwestycji poprzez odpowiednie zamówienia i łączenie umów o świadczenie usług, co zmniejszy niepewność i zapewni długoterminową widoczność i przewidywalność potrzeb sektora usług publicznych. Aby zapewnić konkurencyjność europejskiego przemysłu kosmicznego w przyszłości, Program powinien przyczyniać się również do rozwoju zaawansowanych umiejętności w dziedzinach związanych z przestrzenią kosmiczną oraz wspierać działania edukacyjnoszkoleniowe, a także promować równe szanse, równouprawnienie płci i wzmocnienie pozycji kobiet, aby móc w pełni wykorzystać potencjał obywateli Unii w tej dziedzinie.
(25) Zgodnie z celami przedstawionymi w komunikacie Komisji Europejskiej z dnia 11 grudnia 2019 r. pt. "Europejski Zielony Ład" Program powinien, w zakresie w jakim jest to możliwe, minimalizować swój wpływ na środowisko. Chociaż aktywa kosmiczne same w sobie nie emitują gazów cieplarnianych podczas użytkowania, ich produkcja i związana z nimi infrastruktura naziemna wywierają wpływ na środowisko. Należy przyjąć środki łagodzące ten wpływ. W tym celu w odniesieniu do zamówień, o których mowa w Programie, należy przewidzieć zasady i środki dotyczące zrównoważoności, takie jak przepisy mające na celu minimalizację i kompensację emisji gazów cieplarnianych generowanych w wyniku rozwoju, produkcji i rozmieszczania infrastruktury oraz środki zapobiegające zanieczyszczeniu światłem, które między innymi wpływa na prowadzone z Ziemi obserwacje astronomiczne.
(26) Biorąc pod uwagę rosnącą liczbę statków kosmicznych i śmieci kosmicznych na orbicie, nowa europejska konstelacja powinna również spełniać kryteria zrównoważoności przestrzeni kosmicznej i stanowić przykład dobrych praktyk w zakresie zarządzania ruchem w przestrzeni kosmicznej oraz obserwacji i śledzenia obiektów kosmicznych, aby zmniejszyć ilość wytwarzanych śmieci kosmicznych, zapobiegać rozpadowi obiektów kosmicznych i kolizjom na orbicie oraz powinna zapewniać odpowiednie środki dotyczące wyeksploatowanych statków kosmicznych. Ze względu na uzasadnione obawy dotyczące ochrony środowiska kosmicznego będące obecnie przedmiotem dyskusji na forach międzynarodowych, takich jak forum Komitetu ONZ ds. Pokojowego Wykorzystania Przestrzeni Kosmicznej, jest niezwykle ważne, aby Unia odgrywała wiodącą rolę w działaniach na rzecz zrównoważoności przestrzeni kosmicznej. Zamówienia udzielane w ramach Programu powinny zapewniać, aby stosowana technologia umożliwiała osiągniecie jak najwyższych standardów zrównoważoności, a także efektywności energetycznej i zasoboo- szczędności.
(27) Wymogi operacyjne dotyczące usług na rzecz władz publicznych powinny opierać się na ocenie potrzeb użytkowników upoważnionych przez władze publiczne, a jednocześnie uwzględniać możliwości obecnej oferty rynkowej. Przy ocenie tych wymogów należy w jak największym stopniu wykorzystać obecne zdolności rynkowe. Na podstawie tych wymogów operacyjnych, w połączeniu z ogólnymi wymogami bezpieczeństwa i zmieniającym się zapotrzebowaniem na usługi na rzecz władz publicznych, należy opracować pakiet usług dotyczący usług na rzecz władz publicznych. W ramach tego pakietu należy określić mający zastosowanie poziom odniesienia dla usług na rzecz władz publicznych. Pakiet ten powinien również określać kategorie usług, które uzupełniają pakiet usług dotyczący usług GOVSATCOM ustanowiony w ramach rozporządzenia (UE) 2021/696. Komisja powinna zapewnić zgodność i spójność wymogów operacyjnych i wymogów bezpieczeństwa między komponentem GOVSATCOM a Programem. W celu utrzymania jak najlepszego dopasowania popytu i podaży usług, pakiet usług dotyczący usług na rzecz władz publicznych należy określić w 2023 r., a następnie regularnie go aktualizować - po konsultacji z państwami członkowskimi na podstawie tych wymogów operacyjnych i wymogów bezpieczeństwa.
(28) Łączność satelitarna jest zasobem ograniczonym, uzależnionym od przepustowości satelitarnej, częstotliwości i zasięgu geograficznego. Aby uzyskać efektywność kosztową oraz czerpać korzyści skali, w ramach Programu należy zatem lepiej dopasować podaż usług na rzecz władz publicznych i popyt na te usługi oraz unikać nadwyżki przepustowości. Ponieważ popyt i potencjalna podaż zmieniają się z biegiem czasu, Komisja powinna monitorować potrzeby, by dostosować pakiet usług dotyczący usług na rzecz władz publicznych, gdy tylko okaże się to konieczne.
(29) Państwa członkowskie, Rada, Komisja i ESDZ, a także agencje i organy Unii powinny móc zostać uczestnikami Programu, o ile postanowią upoważnić użytkowników usług na rzecz władz publicznych lub udostępnić zasoby, obiekty lub instalacje. Zważywszy, że do państw członkowskich należy decyzja odnośnie do upoważnienia krajowych użytkowników usług na rzecz władz publicznych, państwa członkowskie nie powinny być zobowiązane do wnoszenia wkładu do Programu ani do przyjęcia infrastruktury Programu.
(30) Każdy uczestnik Programu powinien wyznaczyć właściwy organ ds. bezpiecznej łączności, który będzie monitorował, czy użytkownicy i inne podmioty krajowe uczestniczące w Programie przestrzegają mających zastosowanie przepisów oraz procedur bezpieczeństwa określonych w ogólnych wymogach bezpieczeństwa. Uczestnicy programu mogą powierzyć funkcje takiego organu istniejącemu organowi.
(31) W niniejszym rozporządzeniu określono pulę środków finansowych na cały okres trwania Programu, która podczas corocznej procedury budżetowej ma stanowić dla Parlamentu Europejskiego i Rady główną kwotę odniesienia w rozumieniu pkt 18 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 16 grudnia 2020 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejską w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami oraz w sprawie nowych zasobów własnych, w tym również harmonogramu wprowadzania nowych zasobów własnych 5 .
(32) Cele Programu są spójne i komplementarne z celami innych programów Unii, w szczególności programu "Horyzont Europa" ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/695 6 i decyzją Rady (UE) 2021/764 7 , programu "Cyfrowa Europa" ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/694 8 , Instrumentu Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej - "Globalny wymiar Europy" ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/947 9 , instrumentu "Łącząc Europę" ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1153 10 oraz, w szczególności, Unijnego programu kosmicznego.
(33) W ramach programu "Horyzont Europa" wydzielona część środków z komponentów z klastra "Technologie cyfrowe, przemysł i przestrzeń kosmiczna" zostanie przeznaczona na działania w zakresie badań naukowych i innowacji dotyczące rozwoju i walidacji systemu bezpiecznej łączności, w tym na potrzeby potencjalnych technologii, które będą rozwijane w ramach ekosystemu kosmicznego, w tym New Space. W ramach Instrumentu Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej - "Globalny wymiar Europy" wydzielona część środków zostanie przeznaczona na działania związane z eksploatacją systemu bezpiecznej łączności i świadczeniem usług na całym świe- cie, co pozwoli zaoferować szeroki wachlarz usług partnerom międzynarodowym. W ramach Unijnego programu kosmicznego wydzielona część środków z komponentu GOVSATCOM zostanie przeznaczona na działania związane z rozwojem centrum GOVSATCOM, które będzie stanowiło element infrastruktury naziemnej systemu bezpiecznej łączności. Finansowanie pochodzące z tych programów powinno być realizowane zgodnie z zasadami określonymi w tych programach.
(34) Ze względu na nieodłączny wpływ na bezpieczeństwo Unii i jej państw członkowskich Program ma również wspólne cele i zasady z Europejskim Funduszem Obronnym ustanowionym rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/697 11 . W związku z tym część środków z Europejskiego Funduszu Obronnego powinna zostać przeznaczona na finansowanie działań w ramach Programu, w szczególności działań związanych z rozmieszczaniem jego infrastruktury.
(35) Aby zapewnić skuteczne wdrożenie Programu, należy zagwarantować dostępność wystarczających zasobów. Państwa członkowskie powinny móc wnosić dodatkowy wkład w postaci swojej wiedzy technicznej, know-how i pomocy, w szczególności w dziedzinach bezpieczeństwa i ochrony, lub, w stosownych przypadkach i w miarę możliwości, udostępniając na rzecz Programu dane, informacje, usługi i infrastrukturę, którymi dysponują lub które znajdują się na ich terytorium. Program powinien mieć możliwość otrzymywania dodatkowych wkładów finansowych lub rzeczowych od stron trzecich, w tym agencji i organów Unii, państw członkowskich, państw trzecich uczestniczących w Programie lub organizacji międzynarodowych, zgodnie z odpowiednimi umowami.
(36) Do Programu stosuje się rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 12 (zwane dalej "rozporządzeniem finansowym"). Rozporządzenie finansowe określa zasady wykonania budżetu Unii, w tym zasady dotyczące dotacji, nagród, zamówień, zarządzania pośredniego, instrumentów finansowych, gwarancji budżetowych, pomocy finansowej oraz zwrotu kosztów poniesionych przez ekspertów zewnętrznych.
(37) Zgodnie z art. 191 ust. 3 rozporządzenia finansowego w żadnych okolicznościach te same koszty nie mogą być dwukrotnie finansowane z budżetu Unii.
(38) Komisja powinna mieć możliwość korzystania, w razie potrzeby i w niezbędnym zakresie, z pomocy technicznej niektórych podmiotów zewnętrznych, o ile chronione będą interesy Unii w zakresie bezpieczeństwa. Inne podmioty zaangażowane w publiczne zarządzanie Programem powinny mieć również możliwość korzystania z tej samej pomocy technicznej w wykonywaniu zadań powierzonych im na mocy niniejszego rozporządzenia.
(39) Zamówienia publiczne dotyczące działań finansowanych z Programu udzielane w jego ramach powinny być zgodne z przepisami unijnymi. W tym kontekście Unia powinna być również odpowiedzialna za określenie celów, jakie mają być realizowane w odniesieniu do zamówień publicznych.
(40) Program opiera się na złożonych i stale rozwijających się technologiach. Opieranie się na takich technologiach stwarza niepewność i ryzyko związane z zamówieniami publicznymi udzielanymi w ramach Programu, zwłaszcza że zamówienia te przewidują długoterminowe związanie się z dostawcą urządzeń lub usług. Oprócz zasad ustanowionych w rozporządzeniu finansowym konieczne są zatem środki szczególne dotyczące zamówień publicznych. Powinno zatem być możliwe nałożenie obowiązku minimalnego zakresu podwykonawstwa. Jeżeli chodzi o ten ostatni element, należy w miarę możliwości dać pierwszeństwo przedsiębiorstwom typu startup oraz MŚP, w szczególności w celu umożliwienia ich transgranicznego udziału.
(41) Aby zrealizowane zostały cele Programu, ważna jest możliwość wykorzystania, w stosownych przypadkach, potencjału oferowanego przez unijne podmioty publiczne i prywatne działające w dziedzinie przestrzeni kosmicznej, a także podjęcia współpracy na poziomie międzynarodowym z państwami trzecimi lub organizacjami międzynarodowymi. Z tego względu konieczne jest zapewnienie możliwości korzystania ze wszystkich odpowiednich narzędzi i z wszystkich metod zarządzania przewidzianych w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) i rozporządzeniu finansowym oraz z procedur wspólnego udzielania zamówień.
(42) Współpraca publiczno-prywatna jest najbardziej odpowiednim systemem zapewniającym możliwość realizacji celów Programu. Powinna pozwolić na wykorzystywanie istniejącej technologicznej i przemysłowej bazy łączności satelitarnej Unii, w tym aktywów prywatnych, oraz zapewnić solidne i innowacyjne usługi na rzecz władz publicznych, a także umożliwić partnerom prywatnym uzupełnianie infrastruktury Programu o dodatkowe zdolności oferowania usług komercyjnych na warunkach rynkowych poprzez dodatkowe inwestycje własne. Taki system powinien ponadto zoptymalizować koszty rozmieszczenia i eksploatacji dzięki podziałowi kosztów rozwoju i rozmieszczenia komponentów wspólnych dla infrastruktury służącej potrzebom władz publicznych i infrastruktury komercyjnej, a także kosztów operacyjnych poprzez zapewnienie wysokiego poziomu uwspólnienia zasobów. Współpraca tego rodzaju powinna również stymulować innowacyjność w europejskim ekosystemie kosmicznym, w tym w New Space, poprzez umożliwianie podziału ryzyka związanego z badaniami i rozwojem między partnerów publicznych i prywatnych.
(43) Przy realizacji Programu należy stosować kluczowe zasady w odniesieniu do umów koncesji, umów w sprawie zamówień na dostawy, usługi, roboty budowlane lub zamówień mieszanych. W umowach tych należy określić jasny rozdział zadań i obowiązków między partnerów publicznych i prywatnych, wraz z wyraźnym podziałem ryzyka między nimi, w celu zapewnienia, aby wykonawcy ponosili odpowiedzialność za konsekwencje ewentualnych uchybień, za które odpowiadają. Umowy powinny zapewniać, by wykonawcy nie otrzymywali nadmiernej rekompensaty za świadczenie usług na rzecz władz publicznych, pozwalać na świadczenie usług komercyjnych, które zostaną utworzone przez sektor prywatny, oraz zapewniać odpowiednie ustalenie priorytetów w zakresie potrzeb użytkowników upoważnionych przez władze publiczne. W umowach należy zapewnić, by świadczenie usług w oparciu o infrastrukturę komercyjną odbywało się z zachowaniem ochrony podstawowych interesów Unii i służyło ogólnym i szczegółowym celom Programu. Ważne jest zatem, by istniały środki, które zapewnią ochronę tych podstawowych interesów i celów. W szczególności Komisja powinna mieć możliwość wprowadzenia środków niezbędnych do zapewnienia ciągłości świadczenia usług, w przypadku gdy wykonawca nie będzie w stanie wykonać swoich zobowiązań.
Umowy powinny zawierać odpowiednie zabezpieczenia zapobiegające m.in. konfliktom interesów i zakłóceniom konkurencji mogącym wyniknąć ze świadczenia usług komercyjnych, nieuzasadnionej dyskryminacji lub innym ukrytym korzyściom pośrednim. Takie zabezpieczenia mogą obejmować rozdział rachunkowości dotyczącej usług na rzecz władz publicznych od rachunkowości dotyczącej usług komercyjnych, w tym utworzenie na potrzeby świadczenia usług na rzecz władz publicznych podmiotu odrębnego pod względem strukturalnym i prawnym od operatora zintegrowanego pionowo, a także zapewnienie otwartego, sprawiedliwego, rozsądnego i niedyskrymina- cyjnego dostępu do infrastruktury niezbędnej do świadczenia usług komercyjnych. W związku z tym istniejący dostawcy usług naziemnych powinni mieć dostęp do usług komercyjnych na przejrzystych i niedyskryminacyjnych warunkach. Umowy powinny sprzyjać udziałowi przedsiębiorstw typu startup i MŚP w całym łańcuchu wartości i we wszystkich państwach członkowskich.
(44) Jednym z ważnych celów Programu jest zapewnianie bezpieczeństwa Unii i państw członkowskich oraz wzmacnianie odporności we wszystkich kluczowych technologiach i łańcuchach wartości przy zachowaniu gospodarki otwartej. W określonych przypadkach osiągnięcie tego celu wymaga określenia warunków kwalifikowalności i uczestnictwa w celu zapewnienia ochrony integralności, bezpieczeństwa i odporności systemów operacyjnych Unii. Nie powinno to podważać potrzeby zapewnienia konkurencyjności i efektywności kosztowej.
(45) Zgodnie z rozporządzeniem finansowym, rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 13 i rozporządzeniami Rady (WE, Euratom) nr 2988/95 14 , (Euratom, WE) nr 2185/96 15 i (UE) 2017/1939 16 interesy finansowe Unii należy chronić za pomocą proporcjonalnych środków, w tym środków w zakresie zapobiegania nieprawidłowościom - w tym nadużyciom finansowym - ich wykrywania, korygowania i prowadzenia w ich sprawie postępowań, odzyskiwania środków utraconych, nienależnie wypłaconych lub nieodpowiednio wykorzystanych oraz, w stosownych przypadkach, nakładania kar administracyjnych. W szczególności, zgodnie z rozporządzeniami (Euratom, WE) nr 2185/96 i (UE, Euratom) nr 883/2013, Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) jest uprawniony do prowadzenia dochodzeń administracyjnych, w tym kontroli na miejscu i inspekcji, w celu ustalenia, czy miały miejsce nadużycie finansowe, korupcja lub wszelka inna nielegalna działalność na szkodę interesów finansowych Unii.
Zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2017/1939 Prokuratura Europejska (EPPO) jest uprawniona do prowadzenia postępowań przygotowawczych oraz wnoszenia i popierania oskarżeń w sprawie przestępstw naruszających interesy finansowe Unii, jak przewidziano w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 17 .
Zgodnie z rozporządzeniem finansowym każda osoba lub podmiot, które otrzymują środki finansowe Unii, mają w pełni współpracować w celu ochrony interesów finansowych Unii, przyznać Komisji, OLAF, Trybunałowi Obrachunkowemu oraz, w przypadku państw członkowskich, które uczestniczą we wzmocnionej współpracy na podstawie rozporządzenia (UE) 2017/1939, EPPO niezbędne prawa i dostęp, a także zapewniać, aby wszelkie strony trzecie uczestniczące w wykonywaniu środków finansowych Unii przyznały tym organom równoważne prawa.
(46) Aby zapewnić ochronę interesów finansowych Unii, należy zobowiązać państwa trzecie do przyznania właściwemu urzędnikowi zatwierdzającemu, OLAF oraz Trybunałowi Obrachunkowemu praw i dostępu niezbędnych do wykonywania w pełni ich odpowiednich kompetencji.
(47) Aby zoptymalizować efektywność i wpływ Programu, należy podjąć działania promujące stosowanie i rozwój otwartych standardów, technologie otwartego oprogramowania oraz interoperacyjność w architekturze systemu bezpiecznej łączności. Bardziej otwarta koncepcja systemu mogłaby umożliwić lepszą synergię z innymi komponentami unijnego programu kosmicznego lub krajowymi usługami i aplikacjami, optymalizować koszty poprzez unikanie powielania prac nad rozwojem tej samej technologii oraz zwiększyć niezawodność, sprzyjać innowacjom i czerpać korzyści z szerokiej konkurencji.
(48) Należyte publiczne zarządzanie Programem wymaga jasnego podziału obowiązków i zadań między różne zaangażowane podmioty w celu unikania niepotrzebnego nakładania się działań oraz w celu ograniczenia przekraczania kosztów i opóźnień. Wszystkie podmioty zarządzające powinny w zakresie swoich kompetencji i obowiązków wspierać realizację celów Programu.
(49) Państwa członkowskie od dawna są aktywne w dziedzinie przestrzeni kosmicznej. Posiadają w tej dziedzinie systemy, infrastrukturę, krajowe agencje i organy. Mogą zatem wnieść znaczący wkład do Programu, zwłaszcza w zakresie jego realizacji. Mogłyby one współpracować z Unią w celu propagowania usług i aplikacji w ramach Programu oraz zapewnienia spójności między odpowiednimi inicjatywami krajowymi a Programem. Komisja mogłaby mieć możliwość uruchamiania środków do dyspozycji państw członkowskich, korzystania z pomocy państw członkowskich i powierzania im, na wspólnie uzgodnionych warunkach, zadań związanych z realizacją Programu. W stosownych przypadkach państwa członkowskie powinny dążyć do zapewnienia spójności i komplementarności swoich planów odbudowy i zwiększania odporności z Programem. Ponadto zainteresowane państwa członkowskie powinny podjąć wszelkie działania konieczne do zapewnienia ochrony infrastruktury naziemnej znajdującej się na ich terytorium. Państwa członkowskie powinny także móc zapewnić dostępność i odpowiedni poziom ochrony częstotliwości niezbędnych do celów Programu, tak by umożliwić pełny rozwój i wdrożenie aplikacji w oparciu o oferowane usługi, zgodnie z decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady nr 243/2012/UE 18 . Częstotliwości udostępniane na potrzeby Programu nie powinny mieć wpływu finansowego na Program.
(50) Zgodnie z art. 17 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) i z uwagi na jej rolę jako promotora ogólnego interesu Unii do Komisji należy realizacja Programu, ponoszenie ogólnej odpowiedzialności za Program i propagowanie korzystania z niego. W celu optymalizacji zasobów i kompetencji poszczególnych zainteresowanych stron Komisja powinna mieć w uzasadnionych przypadkach możliwość powierzania niektórych zadań innym podmiotom. Komisja powinna określić główne wymogi techniczne i operacyjne niezbędne do wdrożenia ewolucji systemów i usług. Powinna tego dokonać po konsultacji z ekspertami z państw członkowskich, użytkownikami i innymi odpowiednimi publicznymi lub prywatnymi zainteresowanymi stronami. Ponadto zgodnie z art. 4 ust. 3 TFUE, wykonywanie kompetencji przez Unię nie uniemożliwia państwom członkowskim wykonywania ich odpowiednich kompetencji.
Jednak aby dobrze wykorzystać środki finansowe Unii, Komisja powinna zapewnić, na ile to możliwe, spójność działań prowadzonych w ramach Programu z działaniami państw członkowskich, nie powodując niepotrzebnego powielania wysiłków.
(51) Art. 154 rozporządzenia finansowego stanowi, że na podstawie wyników oceny ex ante Komisja może korzystać z systemów i procedur osób lub podmiotów, którym powierzono wykonanie środków finansowych Unii. W razie potrzeby w odpowiedniej umowie o przyznanie wkładu określić należy specjalne dostosowania tych systemów i procedur (środki nadzoru) oraz należy zawrzeć postanowienia dotyczące obowiązujących umów.
(52) Ze względu na swój ogólnoświatowy zasięg Program ma silny wymiar międzynarodowy. Partnerzy międzynarodowi oraz ich władze publiczne i obywatele będą odbiorcami szerokiego wachlarza usług świadczonych w ramach Programu, co przyniesie korzyści dla międzynarodowej współpracy Unii i państw członkowskich z tymi partnerami. W sprawach związanych z Programem Komisja może - w zakresie swoich kompetencji i w imieniu Unii - koordynować działania na arenie międzynarodowej.
(53) Dzięki doświadczeniom zdobytym w minionych latach w zakresie zarządzania, eksploatacji i świadczenia usług związanych z komponentami Galileo i EGNOS Unijnego programu kosmicznego Agencja jest najbardziej odpowiednim organem do realizacji, pod nadzorem Komisji, wszystkich zadań związanych z eksploatacją infrastruktury służącej potrzebom władz publicznych i świadczeniem usług na rzecz władz publicznych. Powinna ona w związku z tym nadal rozwijać odpowiednie zdolności w tym zakresie. Następnie Agencji należy powierzyć świadczenie usług na rzecz władz publicznych i powinna ona być zdolna do przyjęcia całości lub części zarządzania operacyjnego infrastrukturą służącą potrzebom władz publicznych.
(54) W odniesieniu do kwestii bezpieczeństwa, z uwagi na doświadczenie Agencji w tej dziedzinie, powinna ona być odpowiedzialna - za pośrednictwem Rady ds. Akredytacji Bezpieczeństwa - za zapewnianie akredytacji bezpieczeństwa usług na rzecz władz publicznych i infrastruktury służącej potrzebom władz publicznych. Ponadto, z zastrzeżeniem gotowości operacyjnej Agencji, zwłaszcza pod względem odpowiedniego poziomu zasobów ludzkich, Agencja powinna wykonywać zadania powierzone jej przez Komisję. W miarę możliwości Agencja powinna wykorzystywać swoją wiedzę fachową, na przykład w kontekście działań Europejskiego Globalnego Systemu Nawigacji Satelitarnej (EGNSS). Powierzając zadania Agencji, należy zapewnić odpowiednie zasoby ludzkie, administracyjne i finansowe, aby umożliwić jej pełne wykonywanie zadań i misji.
(55) Aby zapewnić funkcjonowanie infrastruktury służącej potrzebom władz publicznych i ułatwić świadczenie usług na rzecz władz publicznych, Agencja powinna mieć możliwość zlecania, w drodze umów o przyznanie wkładu, określonych działań innym podmiotom, w obszarach ich odpowiednich kompetencji, na warunkach zarządzania pośredniego mających zastosowanie do Komisji, jak określono w rozporządzeniu finansowym.
(56) ESA jest międzynarodową organizacją dysponującą rozległą wiedzą specjalistyczną w obszarze kosmosu, w tym łączności satelitarnej, i dlatego jest ważnym partnerem w realizacji różnych aspektów unijnej polityki kosmicznej. W tym zakresie ESA powinna być w stanie zapewnić Komisji wiedzę specjalistyczną, również na potrzeby opracowania specyfikacji technicznych aspektów Programu i przygotowania wdrożenia tych aspektów. W tym celu ESA należy powierzyć zadania dotyczące nadzoru nad działaniami Programu w zakresie rozwoju i walidacji i zapewniać wsparcie przy ocenie umów zawieranych w kontekście realizacji Programu.
(57) Ze względu na znaczenie działań związanych z przestrzenią kosmiczną dla gospodarki unijnej i życia obywateli Unii osiągnięcie i utrzymanie wysokiego poziomu bezpieczeństwa powinno być jednym z głównych priorytetów Programu, w szczególności w celu ochrony interesów Unii i państw członkowskich, w tym w odniesieniu do informacji niejawnych i szczególnie chronionych informacji jawnych.
(58) Ze względu na szczególną wiedzę fachową, jaką dysponuje ESDZ, oraz na regularne kontakty ESDZ z organami państw trzecich i z organizacjami międzynarodowymi ESDZ powinna być w stanie wspierać Komisję w realizacji niektórych zadań związanych z bezpieczeństwem Programu w dziedzinie stosunków zewnętrznych, zgodnie z decyzją Rady 2010/427/UE 19 .
(59) Bez uszczerbku dla wyłącznej odpowiedzialności państw członkowskich w zakresie bezpieczeństwa narodowego przewidzianej w art. 4 ust. 2 TUE, jak również dla prawa państw członkowskich do ochrony ich podstawowych interesów bezpieczeństwa zgodnie z art. 346 TFUE należy wprowadzić specjalne zarządzanie bezpieczeństwem, by zapewnić sprawną realizację Programu. Zarządzanie to powinno opierać się na trzech głównych zasadach. Po pierwsze, konieczne jest, aby szerokie, wyjątkowe doświadczenie państw członkowskich w zakresie bezpieczeństwa było uwzględniane w jak największym stopniu. Po drugie, w celu zapobiegania konfliktom interesów oraz wszelkim niedociągnięciom w stosowaniu przepisów bezpieczeństwa funkcje operacyjne powinno się oddzielić od funkcji związanych z akredytacją bezpieczeństwa. Po trzecie, podmiot odpowiedzialny za zarządzanie wszystkimi lub niektórymi elementami infrastruktury Programu jest również najbardziej odpowiedni, by zarządzać bezpieczeństwem powierzonych mu zadań. Bezpieczeństwo Programu będzie się opierało na doświadczeniu wyniesionym z realizacji Unijnego programu kosmicznego w ubiegłych latach. Należyte zarządzanie bezpieczeństwem wymaga także, by funkcje zostały odpowiednio rozdzielone pomiędzy różne podmioty. Z uwagi na to, że za Program odpowiedzialna jest Komisja, powinna ona, bez uszczerbku dla prerogatyw państw członkowskich w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego, określić wraz z państwami członkowskimi ogólne wymogi bezpieczeństwa mające zastosowanie do Programu. W szczególności w dziedzinie informacji niejawnych zarządzanie bezpieczeństwem Programu powinno odzwierciedlać odpowiednie role i kompetencje Rady i państw członkowskich w zakresie oceny i zatwierdzania produktów kryptograficznych służących ochronie informacji niejawnych UE.
(60) Cyberbezpieczeństwo i bezpieczeństwo fizyczne infrastruktury Programu, zarówno naziemnej, jak i kosmicznej, a także jej redundancja fizyczna mają kluczowe znaczenie dla zapewnienia ciągłości świadczenia usług i działania systemu. Przy określaniu ogólnych wymogów bezpieczeństwa należy zatem odpowiednio uwzględnić potrzebę ochrony systemu i jego usług przed cyberatakami i przed zagrożeniami dla satelitów, w tym poprzez wykorzystywanie nowych technologii oraz wspieranie reagowania na takie cyberataki i usuwania ich skutków.
(61) Po przeprowadzeniu analizy ryzyka i zagrożeń Komisja powinna w stosownych przypadkach określić strukturę monitorowania bezpieczeństwa. Tę strukturę monitorowania bezpieczeństwa powinien stanowić podmiot, który wykonuje instrukcje opracowane w ramach zakresu stosowania decyzji Rady (WPZiB) 2021/698 20 .
(62) Bez uszczerbku dla prerogatyw państw członkowskich w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego Komisja i Wysoki Przedstawiciel w zakresie swoich odpowiednich kompetencji powinni zapewniać bezpieczeństwo Programu zgodnie z niniejszym rozporządzeniem oraz, w stosownych przypadkach, z decyzją (WPZiB) 2021/698.
(63) Usługi na rzecz władz publicznych świadczone w ramach Programu będą wykorzystywane przez władze publiczne Unii na potrzeby misji i operacji o kluczowym znaczeniu dla bezpieczeństwa, obronności i ochrony, a także dla ochrony infrastruktury krytycznej. Dlatego takie usługi i taka infrastruktura powinny podlegać akredytacji bezpieczeństwa.
(64) Jest niezbędne, aby działania związane z akredytacją bezpieczeństwa były realizowane w oparciu o zbiorową odpowiedzialność za bezpieczeństwo Unii i jej państw członkowskich, poprzez dążenie do konsensusu i z udziałem wszystkich podmiotów zaangażowanych w kwestie bezpieczeństwa; należy również wdrożyć procedurę stałego monitorowania ryzyka. Konieczne jest również, aby działania techniczne związane z akredytacją bezpieczeństwa były prowadzone przez specjalistów mających odpowiednie kwalifikacje w zakresie akredytacji złożonych systemów i poświadczenie bezpieczeństwa osobowego na odpowiednim poziomie.
(65) Na podstawie art. 17 TUE Komisja jest odpowiedzialna za zarządzanie programami, które zgodnie z zasadami określonymi w rozporządzeniu finansowym mogą być powierzane w drodze subdelegowania stronom trzecim w ramach zarządzania pośredniego. W tym kontekście konieczne jest zapewnienie przez Komisję, aby zadania wykonywane przez strony trzecie w celu realizacji Programu w ramach zarządzania pośredniego nie zagrażały bezpieczeństwu Programu, w szczególności w odniesieniu do kontroli informacji niejawnych. Należy zatem doprecyzować, że w przypadku gdy Komisja powierza ESA realizację zadań w ramach Programu, odpowiednie umowy o przyznanie wkładu powinny przewidywać, że wytworzone przez ESA informacje niejawne będą zgodnie z decyzją Rady 2013/488/UE 21 i decyzją Komisji (UE, Euratom) 2015/444 22 uznawane za informacje niejawne UE i będą powstawały z upoważnienia Komisji.
(66) Usługi na rzecz władz publicznych w ramach Programu mogłyby być wykorzystywane przez podmioty Unii i państw członkowskich na potrzeby misji i operacji o krytycznym znaczeniu dla ochrony i bezpieczeństwa. W związku z tym, aby chronić podstawowe interesy Unii i jej państw członkowskich w zakresie bezpieczeństwa, konieczne jest zastosowanie - w odniesieniu do wszystkich elementów Programu - środków zapewniających niezbędny poziom niezależności od osób trzecich (państw trzecich i podmiotów z państw trzecich). Takie środki mogą obejmować technologie kosmiczne i naziemne na poziomie komponentu, podsystemu lub systemu, przemysł wytwórczy, właścicieli i operatorów systemów kosmicznych oraz fizyczną lokalizację komponentów systemów naziemnych.
(67) Członkowie Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), którzy są członkami Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), państwa przystępujące, kraje kandydujące i potencjalni kandydaci, a także państwa objęte europejską polityką sąsiedztwa i inne państwa trzecie mogą uczestniczyć w Programie wyłącznie na podstawie umowy zawartej zgodnie z art. 218 TFUE.
(68) Zgodnie z decyzją Rady (UE) 2021/1764 23 osoby i podmioty z siedzibą w krajach lub terytoriach zamorskich kwalifikują się do finansowania z zastrzeżeniem zasad i celów Programu oraz ewentualnych uzgodnień mających zastosowanie do państwa członkowskiego, z którym dany kraj lub terytorium zamorskie są powiązane.
(69) Zgodnie z pkt 22 i 23 porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa 24 Program powinien być przedmiotem ewaluacji na podstawie informacji zgromadzonych zgodnie ze szczególnymi wymogami dotyczącymi monitorowania, przy czym należy unikać obciążeń administracyjnych, w szczególności dla państw członkowskich, a także nadmiernej regulacji. Wymogi te powinny, w stosownych przypadkach, obejmować mierzalne wskaźniki stanowiące podstawę oceny skutków Programu. Ocena Programu powinna uwzględniać wyniki oceny Unijnego programu kosmicznego w odniesieniu do komponentu GOVSAT- COM, przeprowadzonej w ramach rozporządzenia (UE) 2021/696.
(70) W celu zapewnienia stałej adekwatności wskaźników na potrzeby sprawozdawczości dotyczącej postępów Programu, a także ram monitorowania i oceny Programu, należy zgodnie z art. 290 TFUE przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów w odniesieniu do zmiany załącznika do niniejszego rozporządzenia w zakresie wskaźników, uzupełnienia niniejszego rozporządzenia o przepisy dotyczące ustanowienia ram monitorowania i oceny oraz uzupełnienia niniejszego rozporządzenia w drodze określenia charakterystyki bazy danych zasobów kosmicznych Programu, a także metodyki i procesów utrzymywania i aktualizacji tej bazy danych. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa. W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.
(71) W interesie należytego zarządzania publicznego oraz zważywszy na synergie między Programem a komponentem GOVSATCOM, komitet ds. Programu ustanowiony w ramach rozporządzenia (UE) 2021/696 w składzie przewidzianym dla GOVSATCOM powinien również pełnić funkcję komitetu do celów Programu. W sprawach związanych z bezpieczeństwem Programu posiedzenia komitetu ds. Programu powinny odbywać się w składzie specjalnym zajmującym się bezpieczeństwem.
(72) Ponieważ należyte publiczne zarządzanie wymaga jednolitego zarządzania Programem, szybszego podejmowania decyzji i równego dostępu do informacji, przedstawiciele podmiotów, którym powierzono zadania związane z Programem, mogliby mieć możliwość uczestniczenia w charakterze obserwatorów w pracach komitetu ds. Programu utworzonego na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 25 . Z tych samych powodów przedstawiciele państw trzecich i organizacji międzynarodowych, które zawarły umowę międzynarodową z Unią w odniesieniu do Programu, mogliby mieć możliwość uczestniczenia w pracach komitetu ds. Programu pod warunkiem spełnienia wymogów bezpieczeństwa i zgodnie z postanowieniami takiej umowy. Przedstawiciele podmiotów, którym powierzono zadania związane z Programem, państw trzecich i organizacji międzynarodowych nie powinni mieć prawa do uczestniczenia w głosowaniach komitetu ds. Programu. Warunki uczestnictwa obserwatorów i uczestników ad hoc powinny zostać określone w regulaminie komitetu ds. Programu.
(73) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do przyjmowania: szczegółowych przepisów dotyczących świadczenia usług na rzecz władz publicznych, wymogów operacyjnych dotyczących usług na rzecz władz publicznych, pakietu usług dotyczącego usług na rzecz władz publicznych, decyzji dotyczących wkładu w odniesieniu do umów o przyznanie wkładu, programów prac, a także do ustanawiania dodatkowych wymogów dotyczących udziału państw trzecich i organizacji międzynarodowych w Programie. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 182/2011.
(74) Usługi na rzecz władz publicznych oparte na infrastrukturze służącej potrzebom władz publicznych powinny być co do zasady bezpłatne dla użytkowników upoważnionych przez władze publiczne. Przepustowość na potrzeby tych usług jest jednak ograniczona. Jeżeli po przeprowadzeniu analizy Komisja stwierdzi, że istnieją braki w przepustowości, powinna mieć możliwość - w należycie uzasadnionych przypadkach, gdy popyt przekracza możliwości w zakresie zapewnienia dostępu - przyjęcia, w ramach szczegółowych przepisów dotyczących świadczenia usług, polityki opłat, by dopasować podaż tych usług do popytu na nie. W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do przyjmowania takiej polityki opłat. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 182/2011.
(75) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do określenia lokalizacji centrów należących do naziemnej infrastruktury służącej potrzebom władz publicznych. Przy dokonywaniu wyboru takich lokalizacji Komisja powinna mieć możliwość uwzględnienia wymogów operacyjnych i wymogów bezpieczeństwa, a także istniejącej infrastruktury. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 182/2011.
(76) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze do określania ogólnych wymogów bezpieczeństwa w ramach Programu. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 182/2011. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość sprawowania maksymalnej kontroli nad ogólnymi wymogami bezpieczeństwa w ramach Programu. Przyjmując akty wykonawcze w dziedzinie bezpieczeństwa Programu, Komisja powinna być wspomagana przez komitet ds. Programu zbierający się w specjalnym składzie zajmującym się bezpieczeństwem. Ze względu na wrażliwy charakter kwestii związanych z bezpieczeństwem przewodniczący komitetu ds. Programu powinien dążyć do wypracowania takich rozwiązań, które zyskałyby możliwie największe poparcie w ramach komitetu ds. Programu. Komisja nie powinna przyjmować aktów wykonawczych określających ogólne wymogi bezpieczeństwa w zakresie Programu w przypadkach, w których komitet ds. Programu nie wydał opinii. W przypadku gdy udział komitetu ds. Programu w składzie zajmującym się bezpieczeństwem jest przewidziany w inny sposób, taki udział powinien odbywać się zgodnie z regulaminem komitetu ds. Programu.
(77) Program stanowi uzupełnienie istniejącego Unijnego programu kosmicznego poprzez integrację i rozszerzenie jego celów i działań na rzecz stworzenia dla Unii bezpiecznego systemu łączności opartego na infrastrukturze kosmicznej. Należy to uwzględnić w ocenie Programu.
(78) Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na rozmiary i skutki działań, które wykraczają poza możliwości finansowe i techniczne działającego pojedynczo państwa członkowskiego, możliwe jest ich lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.
(79) Program należy ustanowić na okres pięciu lat w celu dostosowania czasu jego trwania do okresu obowiązywania wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027 określonych w rozporządzeniu Rady (UE, Euratom) 2020/2093 26 (zwanych dalej "WRF na lata 2021-2027").
(80) Aby umożliwić jak najszybsze rozpoczęcie wdrażania niniejszego rozporządzenia z myślą o osiągnięciu jego celów, powinno ono wejść w życie w trybie pilnym,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
