a także mając na uwadze, co następuje:(1) Rynek wewnętrzny jest jednym z kamieni węgielnych Unii. Od chwili powstania jest on jednym z najważniejszych czynników przyczyniających się do wzrostu gospodarczego, konkurencyjności i zatrudnienia; powinien nadal przynosić korzyści wszystkim obywatelom i przedsiębiorstwom w równym stopniu. Przyczynia się do tworzenia nowych możliwości i powstawania korzyści skali dla przedsiębiorstw unijnych, w szczególności mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), oraz do wzmocnienia ich konkurencyjności przemysłowej. Rynek wewnętrzny przyczynia się do tworzenia miejsc pracy i zapewnia konsumentom większy wybór wysokiej jakości produktów i usług po niższych cenach. W dalszym ciągu jest jednym z motorów tworzenia bardziej zintegrowanego rynku oraz silniejszej, bardziej wyważonej i sprawiedliwej gospodarki. Jest on jednym z największych osiągnięć Unii oraz jej największym atutem w coraz bardziej zglobalizowanym świecie, a także jednym z podstawowych elementów w osiągnięciu zielonej i cyfrowej transformacji w kierunku zrównoważonej gospodarki, w reakcji na rosnącą presję związaną ze zmianą klimatu.
(2) Rynek wewnętrzny powinien wciąż dostosowywać się do otoczenia szybko zmieniającego się pod wpływem rewolucji cyfrowej i globalizacji. Nowa epoka innowacji cyfrowych w dalszym ciągu zapewnia przedsiębiorstwom i osobom fizycznym możliwości, przyczynia się do tworzenia nowych produktów, usług, procesów i modeli biznesowych, a także możliwości w zakresie wydajnego tworzenia wysokiej jakości statystyk. Stanowi również wyzwanie w zakresie regulacji i egzekwowania prawa oraz ochrony i bezpieczeństwa konsumentów.
(3) Istotna część prawa Unii reguluje funkcjonowanie rynku wewnętrznego. Dotyczy to w szczególności konkurencyjności, normalizacji, wzajemnego uznawania, oceny zgodności, ochrony konsumentów i nadzoru rynku. Obejmuje to również przepisy dotyczące działalności gospodarczej, handlu i transakcji finansowych, dziedziny roślin, zwierząt, żywności i paszy, tworzenia europejskich statystyk i wspierania uczciwej konkurencji. Ta istotna część prawa Unii zapewnia równe szanse niezbędne do funkcjonowania rynku wewnętrznego, z korzyścią dla konsumentów i przedsiębiorstw.
(4) Niemniej jednak istnieją dyskryminujące, nieuzasadnione lub nieproporcjonalne bariery utrudniające prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego; pojawiają się także nowe przeszkody. Przyjęcie przepisów to zaledwie pierwszy krok, równie ważne jest dopilnowanie, by funkcjonowały. Obecne wyzwania związane z egzekwowaniem obowiązujących przepisów, przeszkody w swobodnym przepływie towarów i usług oraz niski poziom transgranicznych zamówień publicznych ograniczają możliwości przedsiębiorstw i konsumentów. Usuwanie takich przeszkód to ostatecznie kwestia zaufania obywateli do Unii, a także jej zdolności do osiągania pożądanych celów oraz do tworzenia miejsc pracy i generowania wzrostu gospodarczego, przy jednoczesnym zapewnieniu ochrony interesu publicznego.
(5) Wcześniej istniały odrębne programy umożliwiające Unii działania w dziedzinie konkurencyjności przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP, ochrony konsumentów, a także w dziedzinie usługobiorców i końcowych użytkowników usług finansowych, kształtowania polityki w zakresie usług finansowych oraz w dziedzinie roślin, zwierząt, żywności i paszy. Niektóre dodatkowe działania były finansowane bezpośrednio z linii budżetowych dotyczących rynku wewnętrznego. Obecnie należy usprawnić i wykorzystać synergie między różnymi działaniami i ustanowić bardziej elastyczne, przejrzyste, uproszczone i ruchome ramy w celu finansowania działań, których celem jest osiągnięcie prawidłowo funkcjonującego i zrównoważonego rynku wewnętrznego. Zatem należy ustanowić nowy program łączący działania finansowane wcześniej w ramach tych innych programów i innych stosownych linii budżetowych. Program ten powinien również obejmować nowe inicjatywy, które mają na celu poprawę funkcjonowania rynku wewnętrznego, unikając przy tym powielania powiązanych unijnych programów i działań.
(6) Opracowywanie, tworzenie i rozpowszechnianie statystyk europejskich na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 223/2009 4 było przedmiotem odrębnego Europejskiego programu statystycznego ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 99/2013 5 . W celu zapewnienia ciągłości tworzenia i rozpowszechniania statystyk europejskich nowy program powinien również obejmować działania wchodzące w zakres poprzedniego Europejskiego programu statystycznego, zapewniając ramy w zakresie opracowywania, tworzenia i rozpowszechniania statystyk europejskich na mocy rozporządzenia (WE) nr 223/2009. Nowy program powinien ustanawiać ramy finansowe na potrzeby statystyk europejskich, by dostarczać wysokiej jakości, porównywalnych i wiarygodnych statystyk europejskich w celu wsparcia opracowywania, realizacji, monitorowania i ewaluacji wszystkich unijnych polityk. Niezależność zawodowa jest jednym z niezbędnych warunków wstępnych dla opracowywania, tworzenia i rozpowszechniania statystyk europejskich.
(7) W związku z tym należy ustanowić program w celu usprawnienia funkcjonowania rynku wewnętrznego oraz konkurencyjności i zrównoważoności przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP, normalizacji, nadzoru rynku, ochrony konsumentów, dziedziny roślin, zwierząt, żywności i paszy oraz statystyk europejskich (Program na rzecz jednolitego rynku) (zwany dalej "Programem"). Program należy ustanowić na okres siedmiu lat w celu dostosowania jego czasu trwania do okresu obowiązywania wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027 określonych w rozporządzeniu Rady (UE, Euratom)2020/2093 6 .
(8) Program powinien wspierać opracowywanie, wdrażanie i egzekwowanie unijnych przepisów stanowiących podstawę prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego. Program powinien wspierać tworzenie warunków odpowiednich dla wzmocnienia pozycji wszystkich podmiotów działających na rynku wewnętrznym, w tym przedsiębiorstw, obywateli, w tym konsumentów, oraz pracowników, przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego i organów publicznych. W tym celu Program powinien dążyć do wspierania konkurencyjności, budowania zdolności i zrównoważoności przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP, w tym MŚP działających w sektorze turystyki. Zrównoważo- ność przedsiębiorstw jest ważna dla utrzymania ich długoterminowej konkurencyjności i przyczynia się do przejścia do Unii bardziej zrównoważonej pod względem gospodarczym, środowiskowym i społecznym, co powinno iść w parze z cyfryzacją i zaangażowaniem w zrównoważone praktyki biznesowe. Program powinien również wspierać egzekwowanie przepisów dotyczących ochrony i bezpieczeństwa konsumentów. Powinien również podnosić świadomość przedsiębiorstw i osób fizycznych na temat ich praw, zapewniając im odpowiednie narzędzia, stosowne informacje i pomoc, tak by mogli podejmować świadome decyzje i zwiększać swój udział w kształtowaniu polityki Unii. Ponadto Program powinien mieć na celu wzmacnianie współpracy regulacyjnej i administracyjnej, w szczególności poprzez programy szkoleniowe, wymianę najlepszych praktyk oraz budowanie baz wiedzy i kompetencji, w tym wykorzystywanie strategicznych zamówień publicznych. Program powinien również dążyć do wspierania tworzenia wysokiej jakości norm i przepisów unijnych i międzynarodowych, również przy szerokim udziale zainteresowanych podmiotów, które to normy i przepisy są podstawą wdrażania unijnego prawodawstwa.
Powinno to obejmować dziedzinę sprawozdawczości finansowej i badania sprawozdań finansowych, przyczyniając się tym samym do przejrzystości i prawidłowego funkcjonowania unijnych rynków kapitałowych oraz zwiększenia ochrony inwestorów. Celem Programu powinno być również wspieranie wdrażania i egzekwowania unijnego prawodawstwa przewidującego wysoki poziom zdrowia ludzi, zwierząt i roślin, ochronę dobrostanu ludzi i zwierząt, bezpieczeństwo żywności i paszy, przy jednoczesnym poszanowaniu zasad zrównoważonego rozwoju i zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony konsumentów. Ponadto Program powinien wspierać tworzenie wysokiej jakości statystyk europejskich zgodnie z zasadami statystycznymi określonymi w rozporządzeniu (WE) nr 223/2009 oraz uszczegółowionymi w Europejskim kodeksie praktyk statystycznych.
(9) Nowoczesny rynek wewnętrzny - oparty na zasadach uczciwości, przejrzystości i wzajemnego zaufania - sprzyja konkurencji i przynosi korzyści konsumentom, przedsiębiorcom i pracownikom. Lepsze wykorzystanie ulegającego ciągłym zmianom wewnętrznego rynku usług powinno pomóc unijnym przedsiębiorstwom w tworzeniu miejsc pracy i rozwoju ponad granicami, w oferowaniu szerszego wyboru usług po lepszych cenach oraz w zachowaniu wysokich standardów dla konsumentów i pracowników. Aby osiągnąć ten cel, Program powinien przyczyniać się do lepszego monitorowania zmian na rynku wewnętrznym, a także do identyfikowania i usuwania pozostałych dyskryminacyjnych, nieuzasadnionych lub nieproporcjonalnych barier; powinien też zapewnić, by ramy regulacyjne mogły uwzględniać wszystkie formy innowacji, w tym nowe osiągnięcia i procesy technologiczne, modele biznesowe związane z innowacjami usługowymi, modele gospodarki współpracy i gospodarki społecznej, innowacje społeczne i innowacje nietechnologiczne.
(10) Przeszkody regulacyjne na rynku wewnętrznym zostały usunięte w przypadku wielu produktów przemysłowych poprzez zastosowanie mechanizmów zapobiegawczych, przyjęcie wspólnych przepisów oraz, w przypadku braku takich przepisów unijnych, poprzez zasadę wzajemnego uznawania. W obszarach, gdzie nie istnieje prawodawstwo Unii, ma zastosowanie zasada wzajemnego uznawania skutkująca tym, że towary, które są wprowadzane do obrotu zgodnie z prawem w jednym państwie członkowskim, korzystają z prawa do swobodnego przepływu i mogą być sprzedawane w innym państwie członkowskim. W przypadku gdy zainteresowane państwo członkowskie ma podstawy, by sprzeciwić się wprowadzeniu do obrotu tych towarów, może nałożyć ograniczenie, o ile takie ograniczenie jest niedyskryminacyjne, poparte uzasadnionymi celami interesu publicznego określonymi w art. 36 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) lub uznane w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej za nadrzędny interes publiczny, a także proporcjonalne do wyznaczonego celu. Jednakże niewłaściwe stosowanie zasady wzajemnego uznawania, polegające np. na nakładaniu nieuzasadnionych lub nieproporcjonalnych ograniczeń, utrudnia przedsiębiorstwom dostęp do rynków w innych państwach członkowskich. Pomimo wysokiego stopnia integracji rynku w dziedzinie towarów, taka sytuacja prowadzi do utraconych możliwości dla całej gospodarki. Oczekuje się, że przyjęcie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/515 7 zwiększy korzyści gospodarcze w tym obszarze. W związku z tym Program powinien zmierzać do usprawnienia stosowania zasady wzajemnego uznawania w dziedzinie towarów, wykorzystując jej pełen potencjał. Program powinien mieć również na celu ograniczenie liczby nielegalnych i niezgodnych z wymogami towarów wprowadzanych na rynek - za pomocą ukierunkowanych działań informacyjnych i szkoleniowych, wsparcia udzielanego punktom kontaktowym ds. produktów, o których mowa w rozporządzeniu (UE) 2019/515, oraz lepszej współpracy między organami właściwymi w zakresie wzajemnego uznawania.
(11) Istnieją nowe wyzwania w zakresie regulacji i egzekwowania prawa związane z otoczeniem szybko zmieniającym się pod wpływem rewolucji cyfrowej i dotyczące takich kwestii jak: cyberbezpieczeństwo, ochrona danych i prywatność, internet rzeczy czy sztuczna inteligencja oraz powiązane z nią normy etyczne. Rygorystyczne przepisy w zakresie bezpieczeństwa produktów i precyzji co do odpowiedzialności za produkt są niezbędne do zapewnienia, aby unijni obywatele, w tym konsumenci, i przedsiębiorstwa, mogli skorzystać z odpowiedniej ochrony w przypadku szkód. W związku z tym Program powinien przyczyniać się do szybkiego dostosowania i lepszego egzekwowania unijnego systemu odpowiedzialności za produkt, co wspiera innowacje, a zarazem zapewnia bezpieczeństwo i ochronę użytkowników.
(12) Wprowadzanie do obrotu produktów, które nie są zgodne z prawem Unii, w tym produktów przywożonych z państw trzecich, stwarza zagrożenie dla unijnych obywateli, w tym konsumentów, a także dla innych użytkowników końcowych. Podmioty gospodarcze sprzedające zgodne z wymogami produkty drogą tradycyjną lub elektroniczną mierzą się z zakłóconą konkurencją ze strony tych, którzy nie przestrzegają przepisów z powodu braku wiedzy, umyślnie w celu uzyskania przewagi konkurencyjnej lub w wyniku rozdrobnienia nadzoru rynku w całej Unii. Organy nadzoru rynku są często niedofinansowane i mogą działać jedynie w granicach swojego kraju, podczas gdy przedsiębiorcy prowadzą działalność handlową na poziomie Unii, a nawet na poziomie globalnym. W szczególności w przypadku handlu elektronicznego organy nadzoru rynku mają duże trudności ze śledzeniem przywożonych z państw trzecich produktów niezgodnych z wymogami po to, by zidentyfikować podmioty gospodarcze odpowiedzialne w ramach ich jurysdykcji.
Borykają się również z ogromnymi trudnościami w zakresie przeprowadzania ocen i testów w zakresie ryzyka ze względu na brak fizycznego dostępu do produktów. Program powinien zatem dążyć do zwiększania zgodności produktów poprzez podnoszenie świadomości na temat mających zastosowanie unijnych przepisów dotyczących bezpieczeństwa produktów, poprzez intensyfikację kontroli zgodności stosownie do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1020 8 oraz poprzez promowanie ściślejszej współpracy transgranicznej między organami egzekwowania prawa. Program powinien się również przyczyniać do konsolidacji obowiązujących ram dotyczących działań w zakresie nadzoru rynku, zachęcać organy nadzoru rynku z różnych państw członkowskich do wspólnych działań, usprawniać wymianę informacji oraz promować konwergencję i ściślejszą integrację działań w zakresie nadzoru rynku. Program powinien czynić to w szczególności poprzez zapewnienie ścisłego egzekwowania nowych wymogów wprowadzonych rozporządzeniem (UE) 2019/1020 tak, by zapobiec sprzedaży konsumentom a także innym użytkownikom końcowym produktów niezgodnych z wymogami. W związku z tym Program powinien wzmacniać zdolności organów nadzoru rynku w całej Unii, przyczyniać się do poprawy jednorodnego egzekwowania przepisów przez państwa członkowskie oraz umożliwiać państwom członkowskim czerpanie w równym stopniu korzyści z rynku wewnętrznego pod względem wzrostu gospodarczego i zrównoważoności.
(13) Chociaż Program nie obejmuje celów i działań wspierających ochronę praw własności intelektualnej, należy jednak mieć na uwadze, że podrobione produkty często nie spełniają wymogów określonych w prawodawstwie Unii dotyczącym bezpieczeństwa produktów i ochrony konsumentów i stwarzają zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów, szczególnie gdy takie produkty są nabywane przez internet. Program powinien zatem zwiększyć synergię z innymi unijnymi programami w dziedzinie ochrony praw własności intelektualnej, w szczególności z instrumentem "Sprzęt do Kontroli Celnej", ustanowionym rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającym, jako część Funduszu Zintegrowanego Zarządzania Granicami, instrument wsparcia finansowego na rzecz sprzętu do kontroli celnej.
(14) Aby ułatwić zapewnianie zgodności kategorii produktów zharmonizowanych cechujących się wyższym ryzykiem inherentnym, Unia wprowadziła system akredytacji jednostek oceniających zgodność, sprawdzający ich kompetencje, bezstronność i niezależność. Kluczowe jest, aby jednostki oceniające zgodność były wiarygodne i kompetentne, ponieważ sprawdzają przed wprowadzeniem produktów do obrotu, czy dane produkty spełniają wymogi bezpieczeństwa. Obecnie głównym wyzwaniem jest zapewnienie, aby system akredytacji nadal odzwierciedlał aktualny stan wiedzy oraz aby był stosowany w tak samo rygorystyczny sposób w całej Unii. W związku z tym Program powinien wspierać środki mające na celu zapewnienie, by jednostki oceniające zgodność nadal spełniały wymogi regulacyjne, takie jak bezstronność i niezależność, zwłaszcza poprzez zastosowanie akredytacji. Podobnie Program powinien także wspierać środki wzmacniające europejski system akredytacji, w szczególności w nowych obszarach polityki, poprzez wspieranie Europejskiej Współpracy w Dziedzinie Akredytacji, o której mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 765/2008 9 .
(15) Ponieważ wraz z rozwojem usług handlowych i turystycznych świadczonych przez internet rynki konsumenckie stały się rynkami bez granic, należy zapewnić, aby konsumenci zamieszkujący w Unii mogli korzystać z takiego samego wysokiego poziomu ochrony, gdy towary i usługi są przywożone od podmiotów gospodarczych mających siedzibę w państwach trzecich, również wtedy, gdy są sprzedawane przez internet. W związku z tym Program powinien mieć możliwość, w razie potrzeby, wspierania współpracy z odpowiednimi organami zlokalizowanymi w państwach trzecich, np. w odniesieniu do wymiany informacji na temat produktów niezgodnych z wymogami.
(16) Organy publiczne korzystają z zamówień publicznych w celu zapewnienia najlepszej relacji jakości do ceny przy wydatkowaniu środków publicznych oraz przyczynienia się do stworzenia bardziej innowacyjnego, zrównoważonego, inkluzywnego i konkurencyjnego rynku wewnętrznego. Obejmuje to stosowanie kryteriów oceny, które nie tylko określają ofertę najkorzystniejszą ekonomicznie, ale również najkorzystniejszą ofertę pod względem największej wartości publicznej uzyskanej podczas udzielania zamówień zgodnie z kryterium "najlepszego stosunku jakości do ceny". W przypadku gdy jest to zgodne z mającym zastosowanie prawem Unii, należy brać pod uwagę aspekty środowiskowe, aspekty sprawiedliwego handlu i aspekty społeczne, a także promować podział na części zamówień dotyczących dużych projektów infrastrukturalnych. Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/23/UE 10 , 2014/24/UE 11 i 2014/25/UE 12 stanowią ramy prawne na rzecz integracji i skutecznego funkcjonowania rynków zamówień publicznych, które stanowią 14 % produktu krajowego brutto Unii, z korzyścią dla organów publicznych, przedsiębiorstw i obywateli, w tym konsumentów. Właściwie wdrożone przepisy dotyczące zamówień publicznych są jednym z kluczowych narzędzi wzmacniania rynku wewnętrznego oraz pobudzania wzrostu unijnych przedsiębiorstw i tworzenia miejsc pracy w Unii. Dlatego niniejszy Program powinien wspierać działania zmierzające do zapewnienia szerszego wykorzystywania strategicznych zamówień publicznych, profesjonalizacji nabywców publicznych, ułatwienia i poprawienia dostępu do rynków zamówień dla MŚP, w szczególności dzięki usługom doradczym i szkoleniom, zwiększenia przejrzystości, uczciwości i jakości danych, pobudzenia transformacji cyfrowej w dziedzinie zamówień i promocji wspólnego udzielania zamówień, poprzez wzmocnienie podejścia opartego na partnerstwie z państwami członkowskimi, usprawnienia gromadzenia i analizy danych, w tym poprzez opracowywanie specjalnych narzędzi informatycznych, a także zapewnienia wsparcia dla wymiany doświadczeń i dobrych praktyk, uwzględniania norm europejskich i międzynarodowych, dostarczania wytycznych, dążenia do korzystnych umów handlowych, wzmocnienia współpracy między organami krajowymi oraz uruchomienia projektów pilotażowych.
(17) Aby zrealizować cele Programu oraz ułatwić życie obywatelom i przedsiębiorstwom, należy wprowadzić podlegające w coraz większym stopniu transformacji cyfrowej i w pełni dostępne wysokiej jakości usługi publiczne zorientowane na użytkownika. Należy również zintensyfikować działania w zakresie administracji elektronicznej i elektronicznej administracji publicznej, przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiedniej ochrony danych i prywatności. Oznacza to, że administracje publiczne będą musiały zaangażować się we współtworzenie tych usług publicznych wraz z obywatelami i przedsiębiorstwami. Ponadto ciągły i stały wzrost działalności transgranicznej na rynku wewnętrznym wymaga dostępności aktualnych, dokładnych i łatwo zrozumiałych informacji na temat praw przedsiębiorstw i obywateli. Oznacza to, że należy zamieszczać uproszczone informacje wyjaśniające formalności administracyjne. Ponadto zasadniczego znaczenia nabiera udzielanie porad prawnych oraz pomocy w rozwiązaniu problemów, które występują na poziomie międzynarodowym. Dodatkowo, należy wspierać organy publiczne w ich wysiłkach na rzecz osiągnięcia tych celów, na przykład przez połączenie krajowych administracji w prosty i efektywny sposób, jak również przez dostarczanie informacji i ułatwianie wymiany informacji wyjaśniających sposoby funkcjonowania rynku wewnętrznego w praktyce. Istniejące narzędzia zarządzania rynkiem wewnętrznym już odgrywają ważną rolę w tym zakresie, a ich jakość, eksponowanie, przejrzystość i wiarygodność powinny być dalej zwiększane. Program powinien zatem wspierać następujące istniejące narzędzia zarządzania rynkiem wewnętrznym: portal "Twoja Europa", który powinien stać się podstawą przyszłego jednolitego portalu cyfrowego, portal "Twoja Europa - Porady", system SOLVIT, system wymiany informacji na rynku wewnętrznym oraz tabelę wyników jednolitego rynku.
(18) Program powinien wspierać rozwój unijnych ram regulacyjnych w obszarze prawa spółek i ładu korporacyjnego, a także prawa umów, z myślą o zwiększeniu efektywności i konkurencyjności przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP, przy jednoczesnym zapewnieniu ochrony zainteresowanym stronom, na które ma wpływ działalność spółek, oraz z myślą o reagowaniu na nowe wyzwania polityczne. Powinien on również zapewniać odpowiednią ewaluację, wdrażanie i egzekwowanie odpowiedniego unijnego dorobku prawnego, informować zainteresowane strony i udzielać im pomocy, a także promować wymianę informacji w tej dziedzinie. Program powinien w dalszym ciągu wspierać inicjatywy Komisji na rzecz przejrzystych i dobrze dostosowanych ram prawnych dotyczących gospodarki opartej na danych oraz innowacji. Inicjatywy te są niezbędne do zwiększenia pewności prawa w odniesieniu do zobowiązań umownych i pozaumownych, w szczególności w odniesieniu do odpowiedzialności, bezpieczeństwa, etyki i prywatności w kontekście najnowszych technologii, takich jak internet rzeczy, sztuczna inteligencja, robotyka i drukowanie 3D. Celem Programu powinno być pobudzanie rozwoju biznesu opartego na danych, gdyż taki biznes będzie miał decydujące znaczenie dla wyników unijnej gospodarki w ramach konkurencji globalnej.
(19) Program powinien również wspierać prawidłowe i pełne wdrożenie i stosowanie przez państwa członkowskie unijnych ram prawnych dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu oraz rozwój przyszłych polityk, aby stawić czoła nowym wyzwaniom w tej dziedzinie. Powinien również wspierać stosowne działania międzynarodowych organizacji o znaczeniu europejskim, takich jak Komitet Ekspertów ds. Oceny Środków Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy i Finansowaniu Terroryzmu przy Radzie Europy.
(20) Celem wdrażania i rozwoju rynku wewnętrznego w dziedzinie usług finansowych, stabilności finansowej i unii rynków kapitałowych, w tym zrównoważonego finansowania, w dużym stopniu zależy od wprowadzania przez Unię środków polityki opartych na dowodach. Komisja powinna odgrywać aktywną rolę w osiągnięciu tego celu poprzez stałe monitorowanie rynków finansowych i stabilności finansowej, ocenianie wdrażania prawodawstwa Unii przez państwa członkowskie, ocenianie, czy obowiązujące przepisy są adekwatne do zakładanych celów i - gdy pojawiają się nowe ryzyka - określanie potencjalnych obszarów działania wszystko to przy ciągłym zaangażowaniu zainteresowanych stron w cały cykl polityki. Takie działania opierają się na sporządzaniu analiz, badań, materiałów szkoleniowych, badań opinii, ocen zgodności, ewaluacji oraz wysokiej jakości statystyk i są wspierane przez systemy informatyczne i narzędzia komunikacji.
(21) TFUE zawiera system zasad zapewniający niezakłóconą konkurencję na rynku wewnętrznym. Program powinien wspierać unijną politykę konkurencji, w tym poprzez doskonalenie i wzmacnianie współpracy z sieciami, a także z krajowymi organami i sądami, oraz zacieśnianie współpracy międzynarodowej, jak również zapewnianie działań informacyjnych skierowanych do szerszej grupy zainteresowanych stron i polegających na informowaniu o prawach, korzyściach i obowiązkach wynikających z unijnej polityki konkurencji oraz na ich wyjaśnianiu. Program powinien być też pomocny w doskonaleniu analizy i oceny zmian na rynku, m.in. dzięki wykorzystaniu badań sektorowych i innych narzędzi badania rynku, a także dzięki systematycznej wymianie informacji i najlepszych praktyk w ramach Europejskiej Sieci Konkurencji. Powinno się to przyczynić do uczciwej konkurencji i równych warunków działania, w tym na poziomie globalnym, oraz wzmocnić pozycję przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP, i konsumentów, aby mogli czerpać korzyści płynące z rynku wewnętrznego.
(22) W szczególności Program musi podjąć kwestię radykalnych skutków, jakie dla konkurencji i funkcjonowania rynku wewnętrznego wynikają z zachodzącej zielonej i cyfrowej transformacji gospodarki i otoczenia biznesowego, w szczególności z gwałtownego wzrostu ilości danych i zakresu ich wykorzystania, z uwzględnieniem rosnącego użycia sztucznej inteligencji, algorytmów stosowanych do dużych zbiorów danych i innych narzędzi informatycznych oraz wiedzy fachowej przez przedsiębiorstwa. Niezwykle istotne jest również to, by Program wspierał sieci oraz sprzyjał szerszej i głębszej współpracy z państwami członkowskimi, ich organami i sądami, ponieważ niezakłócona konkurencja i funkcjonowanie rynku wewnętrznego w ogromnym stopniu zależą od działań podejmowanych przez te podmioty. Zważywszy na szczególną rolę polityki konkurencji w zapobieganiu negatywnemu wpływowi, jaki mogą wywierać na rynek wewnętrzny zachowania antykonkurencyjne poza granicami Unii, Program powinien w stosownych przypadkach wspierać także współpracę z organami państw trzecich. Ponadto rozszerzenie działań informacyjnych jest niezbędne do tego, by umożliwić większej liczbie obywateli i przedsiębiorstw czerpanie w pełni korzyści z uczciwej konkurencji na rynku wewnętrznym. Powinno to wspierać wysiłki na rzecz lepszego informowania obywateli unijnych o korzyściach płynących z unijnej polityki konkurencji, w tym poprzez współpracę z przedstawicielami grup społeczeństwa obywatelskiego i odpowiednimi zainteresowanymi stronami. Oczekuje się, że przy realizacji części Programu dotyczącej konkurencji potrzebna będzie elastyczność, aby reagować na potrzeby zmieniające się pod wpływem dynamicznych i szybkich zmian warunków konkurencji na rynku wewnętrznym, których tempo i skala są trudne do oszacowania. Zmiany te są w szczególności związane z cyfryzacją, sztuczną inteligencją, algorytmami, dużymi zbiorami danych, cyberbezpieczeństwem i technologią kryminalistyczną.
(23) Wzmocnienie konkurencyjności i zrównoważoności unijnych przedsiębiorstw, a jednocześnie zapewnienie faktycznie równych warunków działania oraz otwartego i konkurencyjnego rynku wewnętrznego jest sprawą najwyższej wagi. MŚP są siłą napędową unijnej gospodarki. Stanowią one 99,8 % wszystkich przedsiębiorstw w Unii, zapewniają dwie trzecie miejsc pracy i przyczyniają się w znacznym stopniu do tworzenia nowych, wysokiej jakości miejsc pracy we wszystkich sektorach w skali regionalnej i lokalnej, a tym samym - do tworzenia spójności społecznej. MŚP odgrywają zasadniczą rolę w modernizacji przemysłu oraz w zielonej i cyfrowej transformacji gospodarki, w tym w osiąganiu neutralności klimatycznej. W związku z tym Program powinien wspierać ich wysiłki na rzecz zwiększania zasobooszczędności oraz opracowywania przyjaznych dla środowiska produktów i usług wysokiej jakości. W ten sposób Program powinien przyczynić się też do poprawy konkurencyjności MŚP na rynku globalnym.
(24) Przed MŚP stoją wspólne wyzwania, które nie wpływają w takim samym stopniu na większe przedsiębiorstwa. Te wspólne wyzwania obejmują m.in. trudności z pozyskiwaniem finansowania, rekrutacją wykwalifikowanych pracowników, zmniejszeniem obciążeń administracyjnych, absorpcją kreatywności i innowacji, m.in. za pomocą zamówień publicznych, a także trudności z dostępem do globalnych rynków i łańcuchów wartości w celu rozwijania ich działań na rzecz internacjonalizacji. Program powinien w sposób proporcjonalny korygować takie niedoskonałości rynku, a jednocześnie nie zakłócać nienależnie konkurencji na rynku wewnętrznym. Program powinien również uwzględniać szczególne potrzeby określonych rodzajów MŚP, takich jak mikroprzedsiębiorstwa, MŚP świadczące usługi i MŚP prowadzące działalność rzemieślniczą, a także MŚP składające się z osób samozatrudnionych, przedstawicieli wolnych zawodów i przedsiębiorstwa gospodarki społecznej. Do przedsiębiorstw gospodarki społecznej w Unii należą różnego rodzaju przedsiębiorstwa i podmioty objęte zakresem gospodarki społecznej, takie jak spółdzielnie, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, stowarzyszenia o charakterze niekomercyjnym, fundacje, przedsiębiorstwa społeczne i inne formy przedsiębiorstw. Ponieważ ich głównym celem jest tworzenie wspólnej wartości i wywieranie wpływu społecznego na ludzi, a nie osiąganie zysków, są one w stanie działać jako siła napędowa innowacji społecznych, przejrzystego zarządzania i solidarności, reinwestując większość swoich zysków lub nadwyżek w realizację swoich celów. Przedmiotem uwagi powinny być również szczególne potrzeby potencjalnych nowych przedsiębiorców, takich jak przedsiębiorcy młodzi i kobiety, osoby starsze i osoby z niepełnosprawnościami.
(25) Program powinien uwzględniać MŚP, zgodnie z definicją w zaleceniu Komisji 2003/361/WE 13 . Stosując niniejsze rozporządzenie w odniesieniu do MŚP, Komisja powinna konsultować się z wszystkimi stosownymi zainteresowanymi stronami, w tym organizacjami publicznymi i prywatnymi reprezentującymi MŚP oraz z działającymi w państwach członkowskich organizacjami ds. promocji handlu.
(26) Program powinien wspierać i propagować kulturę innowacyjności, tworząc przemysłowe ekosystemy zdolne sprzyjać powstawaniu i rozwojowi MŚP, ze szczególnym uwzględnieniem wszystkich MŚP, które są w stanie sprostać wyzwaniom zielonej i cyfrowej transformacji oraz coraz bardziej konkurencyjnego i szybko zmieniającego się otoczenia. Program powinien dążyć do wspierania procesu absorpcji innowacji poprzez promowanie nowych modeli biznesowych opartych na współpracy, tworzenie sieci kontaktów oraz dzielenie się wiedzą i zasobami, w tym w ramach europejskich partnerstw klastrów i organizacji sieci biznesowych.
(27) Przy ustanawianiu programów prac na rzecz wspierania MŚP należy uwzględnić strategiczne przepisy strategii MŚP oraz programu Small Business Act, a także kontekst, w jakim działają MŚP, opisany w przeglądzie wyników MŚP. Przedmiotem uwagi powinna być również sieć pełnomocników ds. MŚP.
(28) Wiele unijnych problemów z konkurencyjnością wiąże się z trudnościami MŚP z uzyskaniem dostępu do finansowania. Trudności te pojawiają się, gdyż MŚP mają kłopoty z wykazaniem zdolności kredytowej i nie mają wystarczających aktywów na zabezpieczenie dla pożyczkodawców (tj. zabezpieczenie/gwarancje) lub ponieważ słabo znają mechanizmy służące wspieraniu ich działalności, które już istnieją na poziomach unijnym, krajowym lub lokalnym. Inne trudności związane z finansowaniem wynikają z tego, że w celu zachowania konkurencyjności MŚP muszą angażować się między innymi w działania w zakresie absorpcji innowacji, cyfryzację i internacjonalizację, a także w podnoszenie i zmianę kwalifikacji swoich pracowników. Ograniczony dostęp do finansowania wpływa negatywnie na wskaźnik tworzenia, wzrostu i przetrwania przedsiębiorstw, jak też na gotowość nowych przedsiębiorców do przejmowania rentownych przedsiębiorstw w kontekście sukcesji.
(29) Brak umiejętności stanowi jedną z głównych przeszkód w rozwoju przedsiębiorstw w Unii. Aby propagować przedsiębiorczość w Unii i wspierać rozwój MŚP oraz ich cyfrową i zieloną transformację, Program powinien promować i wspierać dostęp do programów w zakresie umiejętności i mentoringu dla MŚP, a w szczególności rozwój umiejętności technologicznych, kierowniczych i w zakresie przedsiębiorczości. W ramach tych wysiłków Komisja powinna koordynować swoje działania z inicjatywami podejmowanymi w ramach innych programów unijnych, krajowych i regionalnych, aby zwiększyć synergię i uniknąć powielania działań.
(30) W celu przezwyciężenia niedoskonałości rynku oraz w celu zapewnienia, by MŚP, w tym przedsiębiorstwa typu startup i przedsiębiorstwa scale-up, nadal odgrywały swoją rolę jako fundament konkurencyjności unijnej gospodarki, MŚP potrzebują dodatkowego wsparcia w formie instrumentów dłużnych i kapitałowych ustanowionych w ramach segmentu MŚP Funduszu InvestEU ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/523 14 . Instrument gwarancji kredytowych ustanowiony na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1287/2013 15 ma udowodnioną wartość dodaną i oczekuje się, że będzie miał pozytywny wpływ na co najmniej 500 000 MŚP. Przedmiotem większej uwagi mogłoby być zwiększenie działań informacyjnych, aby rozpropagować po stronie potencjalnych beneficjentów informacje o dostępności Programu InvestEU dla MŚP.
(31) Działania w ramach Programu powinny zmierzać do osiągnięcia jego celów politycznych nie tylko przy wykorzystaniu dotacji, ale również za pomocą ułatwienia dostępu do instrumentów finansowych i gwarancji budżetowych ustanowionych w ramach segmentu MŚP Funduszu InvestEU oraz powinny zwiększać synergię z innymi unijnymi programami. Wszystkie działania powinny charakteryzować się wyraźną unijną wartością dodaną.
(32) Program powinien zapewniać MŚP skuteczne wsparcie w ciągu całego cyklu ich życia, udzielając im pomocy począwszy od znalezienia partnerów do wspólnych projektów po komercjalizację i dostęp do rynku, budowanie zdolności oraz zachęcając je do współpracy w ramach klastrów i organizacji sieci biznesowych. Program powinien też wspierać zieloną i cyfrową transformację MŚP oraz opierać się na wyjątkowej wiedzy ogólnej i fachowej na temat MŚP, jak również na długoletnim doświadczeniu we współpracy z zainteresowanymi podmiotami na poziomie unijnym, krajowym i regionalnym. Wsparcie to powinno się również opierać na doświadczeniu Europejskiej Sieci Przedsiębiorczości (EEN) jako punktu kompleksowej obsługi, aby poprawić konkurencyjność MŚP i rozwijać ich działalność gospodarczą na rynku wewnętrznym i poza nim. EEN kontynuuje świadczenie usług w imieniu innych programów unijnych, w szczególności programu "Horyzont Europa" ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/695 16 , z wykorzystaniem zasobów finansowych tych programów. EEN powinna też ułatwiać większy udział MŚP w pracach nad inicjatywami dotyczącymi polityki rynku wewnętrznego, np. w odniesieniu do zamówień publicznych i procesów normalizacyjnych. EEN powinna usprawnić współpracę z europejskimi centrami innowacji cyfrowych w ramach programu "Cyfrowa Europa" ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/694 17 i Centrum Doradztwa InvestEU. Ponadto udany program mentoringu - "Erasmus" dla młodych przedsiębiorców - powinien pozostać narzędziem umożliwiającym nowym lub przyszłym przedsiębiorcom zdobywanie doświadczenia w biznesie i zarządzaniu poprzez współpracę z doświadczonym przedsiębiorcą z innego kraju i uczenie się od niego, a tym samym zwiększenie swoich zdolności w zakresie przedsiębiorczości. Program powinien rozszerzać swój zasięg geograficzny i oferować przedsiębiorcom szerszą gamę możliwości współpracy, w stosownych przypadkach w połączeniu z innymi inicjatywami Unii.
(33) Należy dołożyć większych starań, aby zmniejszyć obciążenie administracyjne i zwiększyć dostępność inicjatyw w ramach Programu poprzez zmniejszenie kosztów ponoszonych przez MŚP i związanych ze skomplikowanymi procesami składania wniosków i wymogami uczestnictwa. W tym kontekście EEN powinna być głównym punktem informacyjnym dla MŚP zainteresowanych dostępem do unijnych środków finansowych, funkcjonując jako punkt kompleksowej obsługi i zapewniając MŚP indywidualnie dostosowane wskazówki. Ważne jest, by korzystać z doświadczeń związanych z istniejącymi środkami wspierającymi MŚP, a jednocześnie być otwartym na ich dostosowanie w świetle zmieniających się warunków dla MŚP na rynku wewnętrznym, zwłaszcza środków dotyczących cyfryzacji i obciążenia regulacyjnego.
(34) Ponieważ klastry zapewniają sprzyjające i odporne otoczenie biznesowe, są one narzędziem o strategicznym znaczeniu dla wspierania konkurencyjności i rozwoju MŚP. Mogą one ułatwiać zieloną i cyfrową transformację przemysłu, w tym usług, i wzmacniać rozwój gospodarczy regionów poprzez tworzenie wzrostu gospodarczego i miejsc pracy. Istotne jest, aby wspólne inicjatywy na rzecz klastrów osiągnęły masę krytyczną, gdyż przyspieszy to wzrost MŚP. Poprzez łączenie wyspecjalizowanych ekosystemów przemysłowych klastry tworzą nowe możliwości biznesowe dla MŚP i lepiej je integrują z unijnymi i globalnymi strategicznymi łańcuchami wartości. Należy zapewnić wsparcie na potrzeby rozwoju transnarodowych i międzyregionalnych strategii partnerstwa oraz realizacji wspólnych działań, wspieranych przez Europejską Platformę Współpracy Klastrów i jej Europejskie Centrum Wiedzy na temat Efektywnego Gospodarowania Zasobami. Wsparcie powinno również obejmować pomoc MŚP w nawiązywaniu kontaktów z MŚP z państw trzecich. Należy wspierać trwałe partnerstwa poprzez zapewnianie kontynuacji finansowania, jeśli osiągnięte zostaną cele pośrednie dotyczące wykonania i uczestnictwa. Bezpośrednie wsparcie dla MŚP powinno być przekazywane za pośrednictwem organizacji klastrów w następujących sytuacjach: promowanie korzystania z zaawansowanych technologii, nowych modeli biznesowych, niskoemisyjnych i zasobooszczędnych rozwiązań, kreatywność i projektowanie, podnoszenie umiejętności, pozyskiwanie utalentowanych pracowników, przyspieszenie przedsiębiorczości i internacjonalizacja. Do tego bezpośredniego wsparcia do MŚP powinny zostać włączone inne wyspecjalizowane podmioty wspierające MŚP w celu ułatwienia transformacji przemysłowej i realizacji strategii inteligentnej specjalizacji. Program powinien zatem przyczyniać się do tworzenia powiązań z unijnymi centrami innowacji, w szczególności z jej cyfrowymi centrami innowacji, i inwestycjami realizowanymi w ramach polityki spójności i programu "Horyzont Europa", a także tworzyć takie powiązania. Można by również zbadać efekty syner- gii z programem Erasmus+ ustanowionym rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) XXXX/XXX 18 .
(35) Program powinien pomagać w zacieśnianiu relacji między przedsiębiorstwami, zwłaszcza MŚP, a uniwersytetami, ośrodkami badawczymi i innymi instytucjami zaangażowanymi w tworzenie i rozpowszechnianie wiedzy. Relacje te mogłyby pomóc w zwiększaniu zdolności przedsiębiorstw do podejmowania strategicznych wyzwań, jakie stwarza nowe otoczenie międzynarodowe.
(36) Ze względu na swój mniejszy rozmiar MŚP napotykają szczególne przeszkody na drodze wzrostu. Szczególnie trudno jest im rosnąć i rozwijać niektóre rodzaje ich działalności gospodarczej. W oparciu o sukces instrumentu przeznaczonego dla MŚP i unijnych projektów dotyczących klastrów na rzecz nowych przemysłowych łańcuchów wartości w ramach programu "Horyzont 2020" ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1291/2013 19 , a także w oparciu o wnioski i doświadczenia płynące z tego instrumentu i z tych projektów, Program powinien zapewniać wsparcie na rzecz rozszerzania działalności MŚP na wszystkich kluczowych etapach ich rozwoju, w tym wsparcie na rzecz działań w zakresie internacjonalizacji, absorpcji innowacji i komercjalizacji. Wsparcie to uzupełniałoby wsparcie ze strony Europejskiej Rady ds. Innowacji w ramach programu "Horyzont Europa", które będzie się skupiać głównie na przełomowych i radykalnych innowacjach, a co za tym idzie - na innowacyjnych MŚP i będzie ukierunkowane w szczególności na innowacje tworzące rynek, przy jednoczesnym wspieraniu wszystkich rodzajów innowacji, w tym innowacji stopniowych.
(37) Kreatywność i wszelkie formy innowacji, w tym innowacji na rzecz zwiększenia zasobooszczędności i efektywności energetycznej, mają kluczowe znaczenie dla konkurencyjności unijnych przemysłowych łańcuchów wartości. Elementy te stanowią katalizator modernizacji sektora przedsiębiorstw i sektora przemysłu oraz przyczyniają się do inteligentnego, inkluzywnego i trwałego wzrostu gospodarczego. Jednakże ich wykorzystanie przez MŚP wciąż jest jeszcze niewystarczające. W związku z tym Program powinien wspierać ukierunkowane działania, sieci i partnerstwa na rzecz innowacji opartych na kreatywności, aby umożliwić MŚP opanowanie zielonej i cyfrowej transformacji w ramach całych przemysłowych łańcuchów wartości i ekosystemów.
(38) Normy europejskie odgrywają ważną rolę na rynku wewnętrznym. Mają one decydujące znaczenie dla konkurencyjności przedsiębiorstw, a zwłaszcza MŚP. Normy europejskie są również jednym z najważniejszych narzędzi wspierania prawodawstwa i polityk Unii w wielu kluczowych obszarach mających na celu promowanie zielonej i cyfrowej transformacji, takich jak energia, zmiana klimatu i ochrona środowiska, technologie informacyjno-komunikacyjne, zrównoważone wykorzystanie i recykling zasobów, innowacyjność, bezpieczeństwo produktów, ochrona konsumentów, bezpieczeństwo pracowników i warunki pracy oraz starzejące się społeczeństwo, przez co pozytywnie przyczyniają się do rozwoju całego społeczeństwa. Doświadczenie pokazało, że aby zmaksymalizować wkład norm, należy poprawić szybkość i terminowość ich opracowywania oraz zwiększyć wysiłek na rzecz większego zaangażowania wszystkich zainteresowanych stron, w tym podmiotów reprezentujących konsumentów.
(39) Europejskie działania w dziedzinie normalizacji są uregulowane rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1025/2012 20 i wdrażane w ramach długotrwałego partnerstwa publiczno-prywatnego, które ma podstawowe znaczenie dla osiągnięcia celów określonych w rozporządzeniu, jak i tych zawartych w ogólnych i sektorowych unijnych strategiach politycznych w dziedzinie normalizacji.
(40) Dobrze funkcjonujące wspólne ramy sprawozdawczości finansowej i niefinansowej są niezbędne dla rynku wewnętrznego, dla skutecznego funkcjonowania rynków finansowych oraz dla osiągnięcia zintegrowanego rynku usług finansowych w kontekście unii bankowej i unii rynków kapitałowych.
(41) Zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady 21 należy włączyć do prawa unijnego międzynarodowe standardy sprawozdawczości finansowej (MSSF) przyjęte przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości oraz powiązane interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej, aby były one stosowane przez spółki, których papiery wartościowe są notowane na rynku regulowanym w Unii, tylko wtedy, jeśli te MSSF spełniają wymogi określone w tym rozporządzeniu, w tym przewidziane w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE 22 wymóg, aby sprawozdania finansowe przedstawiały prawdziwy i rzetelny obraz oraz wymóg, aby te MSSF były korzystne dla europejskiego dobra publicznego. Takie międzynarodowe standardy rachunkowości powinny być opracowywane w sposób przejrzysty i zapewniający rozli- czalność demokratyczną. MSSF odgrywają zatem zasadniczą rolę w funkcjonowaniu rynku wewnętrznego, a zatem w bezpośrednim interesie Unii leży zapewnienie, aby procesy opracowywania i przyjmowania MSSF skutkowały uzyskaniem standardów, które odpowiadają wymogom ram prawnych rynku wewnętrznego. Ważne jest zatem ustanowienie w Programie odpowiednich mechanizmów finansowania Fundacji MSSF.
(42) Ze względu na rolę Europejskiej Grupy Doradczej ds. Sprawozdawczości Finansowej (EFRAG) w ocenie zgodności MSSF z wymogami unijnego prawa oraz polityki w tym zakresie, określonymi w rozporządzeniu (WE) nr 1606/2002, konieczne jest również, aby Unia zapewniała stabilne finansowanie EFRAG, a zatem przyczyniała się do jej finansowania poprzez Program. Działalność techniczna EFRAG powinna koncentrować się na zapewnieniu Komisji doradztwa technicznego w zakresie zatwierdzania MSSF, a także na odpowiednim poziomie uczestnictwa Unii w procesie opracowywania tych MSSF oraz powinna zapewniać, aby interesy Unii były adekwatnie uwzględniane w międzynarodowym procesie stanowienia standardów. Interesy te powinny obejmować pojęcie "ostrożności" i utrzymanie wymogu dotyczącego "prawdziwego i rzetelnego obrazu" ustanowione w dyrektywie 2013/34/UE, pojęcie europejskiego dobra publicznego ustanowione w rozporządzeniu (WE) nr 1606/2002 oraz powinny uwzględniać wpływ MSSF na stabilność finansową i gospodarkę. Należy również utworzyć Europejskie Laboratorium Sprawozdawczości Przedsiębiorstw jako część EFRAG, które ma wspierać innowacje i rozwój najlepszych praktyk w zakresie sprawozdawczości przedsiębiorstw. Zapewni ono forum, w ramach którego przedsiębiorstwa i inwestorzy będą mogli wymieniać się najlepszymi praktykami, zwłaszcza w dziedzinie sprawozdawczości niefinansowej i sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju. W oparciu o te prace EFRAG powinna również przyczyniać się do opracowywania standardów sprawozdawczości niefinansowej.
(43) W dziedzinie badania ustawowego sprawozdań finansowych Grupa Monitorująca - międzynarodowa organizacja odpowiedzialna za nadzorowanie reformy zarządzania Międzynarodowej Federacji Księgowych (IFAC) - utworzyła w 2005 r. Radę Nadzoru nad Interesem Publicznym (PIOB). Zadaniem PIOB jest monitorowanie procesu prowadzącego do przyjmowania międzynarodowych standardów rewizji finansowej (MSRF) oraz innych obszarów działalności IFAC istotnych z punktu widzenia interesu publicznego. Przyjęcie MSRF na potrzeby stosowania w Unii jest możliwe w szczególności pod warunkiem że standardy te zostały opracowane zgodnie z należytą procedurą, nadzoru publicznego i przejrzystości zgodnie z wymogami art. 26 dyrektywy 2006/43/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 23 . Biorąc pod uwagę wprowadzenie MSRF w Unii oraz kluczową rolę PIOB w zapewnianiu, aby spełniały one wymogi określone w dyrektywie 2006/43/WE, ważne jest zatem ustanowienie w Programie odpowiednich mechanizmów finansowania PIOB.
(44) Unia przyczynia się do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony konsumentów, wzmocnienia ich pozycji oraz ich priorytetowego traktowania w ramach rynku wewnętrznego poprzez wspieranie i uzupełnianie polityk państw członkowskich w zakresie zapewniania obywatelom jako konsumentom pełnych możliwości osiągania korzyści płynących z rynku wewnętrznego, przy zapewnieniu im bezpieczeństwa i należytej ochrony ich interesów prawnych i ekonomicznych za pomocą konkretnych działań. Niezbędne jest zapewnienie przez Unię, by przepisy dotyczące bezpieczeństwa konsumentów i bezpieczeństwa produktów były właściwie i jednakowo egzekwowane w praktyce oraz by przedsiębiorstwa mogły działać na równych warunkach, a zatem przy uczciwej konkurencji na rynku wewnętrznym. Ponadto niezbędne jest, by wzmacniać pozycję konsumentów, zachęcać ich do dokonywania zrównoważonych oraz świadomych wyborów i pomagać im w tym, przyczyniając się w ten sposób do powstawania zrównoważonej, energo- i zasobooszczędnej gospodarki o obiegu zamkniętym.
(45) Program powinien dążyć do poszerzania wśród konsumentów, przedsiębiorstw, przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego i organów władz wiedzy na temat unijnych przepisów dotyczących konsumentów i bezpieczeństwa. Powinien również wzmacniać pozycję konsumentów i ich organizacji przedstawicielskich na poziomach krajowym i unijnym. Powinien to czynić w szczególności poprzez wspieranie Europejskiej Organizacji Konsumentów BEUC (Bureau Européen des Unions de Consommateurs), która jest uznaną organizacją pozarządową o ugruntowanej pozycji reprezentującą interesy konsumentów w odniesieniu do wszystkich stosownych polityk unijnych, co umożliwiło tej organizacji budowanie wzmocnionej synergii w celu większego wspierania konsumentów. Powinien to również czynić w szczególności poprzez wspieranie Europejskiego Stowarzyszenia na rzecz Koordynacji Przedstawicielstwa Konsumentów w Normalizacji (ANEC), które reprezentuje interesy konsumentów w odniesieniu do zagadnień związanych z normalizacją. Należy przy tym zwrócić szczególną uwagę na nowe potrzeby rynkowe w zakresie promowania zrównoważonej konsumpcji poprzez ukierunkowanie w szczególności na działania zwalczające wprowadzające w błąd praktyki polegające na celowym postarzaniu produktów oraz inne wprowadzające w błąd praktyki, takie jak fałszywe twierdzenia dotyczące ekologiczności, poprzez lepsze informowanie konsumentów o trwałości i możliwości naprawy produktów. Szczególną uwagę należy także zwrócić na zapobieganie słabościom i odpowiedź na wyzwania wynikające z cyfryzacji gospodarki w odniesieniu do np. produktów skomunikowanych, internetu rzeczy, sztucznej inteligencji i stosowania algorytmów oraz rozwoju nowych modeli konsumpcji i modeli biznesowych. Program powinien wspierać działania w zakresie opracowywania odpowiednich informacji na temat rynków, w tym publikowania unijnych tabeli wyników dla rynków konsumenckich.
(46) Program powinien wspierać właściwe organy krajowe, w tym organy odpowiedzialne za monitorowanie bezpieczeństwa produktów, które to organy współpracują w szczególności za pośrednictwem unijnego systemu szybkiego informowania o produktach niebezpiecznych. Powinien on również wspierać egzekwowanie dyrektywy 2001/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 24 i rozporządzenie (WE) nr 765/2008 w sprawie ochrony konsumentów i bezpieczeństwa produktów, jak również sieci współpracy w zakresie ochrony konsumentów i współpracę na szczeblu międzynarodowym pomiędzy odpowiednimi organami w państwach trzecich i w Unii. Celem Programu powinno być również zapewnienie wszystkim konsumentom i przedsiębiorcom dostępu do wysokiej jakości pozasądowego rozstrzygania sporów, internetowego systemu rozstrzygania sporów, a także do informacji na temat procedury przyłączania się do powództw w sprawie dochodzenia roszczeń.
(47) Program powinien również wspierać Sieć Europejskich Centrów Konsumenckich, która pomaga konsumentom w korzystaniu z praw przysługujących im na mocy unijnych przepisów przy transgranicznym zakupie towarów i usług na rynku wewnętrznym i w Europejskim Obszarze Gospodarczym, albo w internecie, albo podczas podróży. Składająca się z 29 centrów sieć, która jest wspólnie finansowana z unijnych programów na rzecz konsumentów od ponad 15 lat, wykazuje wartość dodaną w odniesieniu do zwiększenia zaufania konsumentów i przedsiębiorców do rynku wewnętrznego. Rozpatruje ona ponad 120 000 wniosków składanych co roku przez konsumentów i dociera do milionów obywateli za pośrednictwem kampanii informacyjnych w prasie i internecie. Jest to jedna z najbardziej cenionych unijnych sieci zapewniających pomoc obywatelom, a większość jej centrów posiada punkty kontaktowe oferujące doradztwo w zakresie aspektów przepisów dotyczących rynku wewnętrznego, takich jak dyrektywa 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 25 . Z ocen jej działalności wynika, że ważne jest, aby centra kontynuowały swoją działalność. Sieć Europejskich Centrów Konsumenckich może stanowić także ważne źródło informacji na temat wyzwań i problemów napotykanych przez konsumentów na poziomie lokalnym, które są istotne z punktu widzenia kształtowania polityki Unii i ochrony interesów konsumentów. Istnieją także plany, aby sieć rozwinęła porozumienia o wzajemności z podobnymi podmiotami w państwach trzecich.
(48) Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 98/6/WE 26 , 2005/29/WE 27 , 2011/83/UE 28 , (UE) 2019/2161 29 ," i (UE) 2020/1828 30 przyjęto, aby zapewnić m.in. równe traktowanie konsumentów na całym rynku wewnętrznym w odniesieniu do kwestii transgranicznych, takich jak sprzedaż produktów niezgodnych z wymogami w sektorze pojazdów silnikowych, podwójne normy jakości produktów lub problemy napotykane przez pasażerów w przypadku odwołania lotu lub dużych opóźnień lotów. Mają one również na celu wzmocnienie zdolności państw członkowskich w zakresie egzekwowania prawa, zwiększenie bezpieczeństwa produktów i zacieśnienie współpracy międzynarodowej oraz zwiększenie nowych możliwości dochodzenia roszczeń, zwłaszcza poprzez powództwa przedstawicielskie wytaczane przez upoważnione podmioty. W maju 2017 r. Komisja przeprowadziła ocenę adekwatności unijnego prawa ochrony konsumentów i prawa w dziedzinie marketingu, która ujawniła potrzebę lepszego egzekwowania przepisów i ułatwienia dochodzenia roszczeń przez konsumentów poszkodowanych w wyniku naruszeń dotyczących ich przepisów. W świetle tej oceny wspieranie pełnego wdrożenia tych dyrektyw i działań oraz promowanie ich egzekwowania w wymiarze transgranicznym powinno być zatem traktowane priorytetowo.
(49) Funkcjonowanie rynków finansowych ma szczególny wpływ na obywateli, którzy powinni w związku z tym być lepiej informowani o odpowiednich prawach, zagrożeniach i korzyściach. Rynki finansowe są jednym z kluczowych elementów rynku wewnętrznego i wymagają solidnych ram regulacyjnych i nadzorczych, które zapewniają nie tylko stabilność finansową i zrównoważoną gospodarkę, lecz również wysoki poziom ochrony konsumentów i innych użytkowników końcowych usług finansowych, w tym inwestorów detalicznych, oszczędzających, posiadaczy polis ubezpieczeniowych, członków funduszy emerytalnych i osób uposażonych, akcjonariuszy indywidualnych, pożyczkobiorców oraz MŚP. Program powinien przyczyniać się do zwiększenia zdolności konsumentów i innych użytkowników końcowych usług finansowych do uczestnictwa w kształtowaniu polityki, w tym dzięki tworzeniu i rozpowszechnianiu jasnych, pełnych i przyjaznych dla użytkownika informacji o produktach dostarczanych na rynkach finansowych.
(50) Dlatego Program powinien nadal wspierać szczególne działania objęte programem budowania zdolności na lata 2017-2020 zwiększające zaangażowanie konsumentów i innych użytkowników końcowych usług finansowych w proces kształtowania polityki Unii, jak określono w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/826 31 , które przewidywało kontynuację projektu pilotażowego i działania przygotowawczego realizowanego w latach 2012-2017. Jest niezbędne zapewnienie, aby podmioty kształtujące politykę były świadome opinii zainteresowanych stron innych niż specjaliści z sektora finansowego i zapewnienie lepszej reprezentacji interesów konsumentów i innych użytkowników końcowych usług finansowych. Program powinien stale rozwijać swoją metodykę i najlepsze praktyki w zakresie sposobów zwiększenia zaangażowania konsumentów i użytkowników końcowych usług finansowych w celu określenia kwestii istotnych dla kształtowania polityki Unii i zapewnienia ochrony interesów konsumentów w dziedzinie usług finansowych. Powinno to usprawnić polityki dotyczące usług finansowych, zwłaszcza te, które mają na celu propagowanie lepszego zrozumienia przez społeczeństwo kwestii związanych z regulacjami finansowymi i rozpowszechniania wiedzy finansowej.
(51) W związku z projektem pilotażowym oraz działaniem przygotowawczym na lata 2012-2017 Komisja w drodze corocznego otwartego zaproszenia do składania wniosków przyznała dotacje dwóm organizacjom. Te dwie organizacje to Finance Watch, utworzona dzięki unijnym dotacjom w 2011 r. jako międzynarodowe stowarzyszenie o charakterze niekomercyjnym na podstawie prawa belgijskiego, oraz Better Finance, która jest rezultatem przeprowadzanych od 2009 r. kolejnych reorganizacji i przemianowań wcześniej istniejących europejskich federacji inwestorów i akcjonariuszy. W programie budowania zdolności ustanowionym na mocy rozporządzenia (UE) 2017/826 określono te same dwie organizacje jako jedynych beneficjentów. Jest zatem konieczne, aby kontynuować współfinansowanie tych organizacji w ramach Programu. Niemniej jednak finansowanie to powinno być przedmiotem gruntownej oceny jego skuteczności i osiągniętego oddziaływania pod kątem spełnienia zakładanych celów. W związku z tym, jeżeli pojawią się inni potencjalni beneficjenci, którzy wśród swoich głównych celów i działań mają reprezentowanie interesów konsumentów i użytkowników końcowych na poziomie unijnym, a ich członkostwo obejmuje szeroki zasięg geograficzny i szeroki zakres interesów, zaproszenie do składania wniosków powinno być dla nich otwarte.
(52) Aby chronić konsumentów i umożliwić sprawne funkcjonowanie rynku wewnętrznego, niezbędny jest wysoki poziom ochrony zdrowia w dziedzinie roślin, zwierząt, żywności i paszy. Bezpieczny i zrównoważony łańcuch dostaw żywności jest jednym z warunków wstępnych dla funkcjonowania społeczeństwa i rynku wewnętrznego. Kapitalne znaczenie ma zapobieganie transgranicznym kryzysom zdrowotnym i aferom żywnościowym, gdyż zakłócają one funkcjonowanie rynku wewnętrznego poprzez ograniczanie przepływu osób i towarów oraz zakłócenia w produkcji i konsumpcji. W związku z tym Program powinien wspierać konkretne działania, takie jak ustanawianie środków nadzwyczajnych w przypadku sytuacji kryzysowych mających wpływ na zdrowie zwierząt i roślin.
(53) Ogólnym celem prawa Unii w dziedzinie roślin, zwierząt, żywności i paszy jest zapewnienie wysokiego poziomu zdrowia ludzi, zwierząt i roślin na wszystkich etapach łańcucha żywnościowego, wspieranie poprawy dobrostanu zwierząt, przyczynianie się do wysokiego poziomu ochrony konsumentów oraz zapewniania im wystarczającej ilości informacji, a także wysokiego poziomu ochrony środowiska, w tym ochrony różnorodności biologicznej i z uwzględnieniem sytuacji spowodowanych potencjalnymi konsekwencjami zmiany klimatu w państwach członkowskich, przy jednoczesnym zwiększaniu zrównoważoności produkcji żywności i pasz oraz przyczynianiu się do bezpieczeństwa żywnościowego i przystępnych cen, ograniczaniu marnowania żywności, zaostrzeniu norm jakości produktów w całej Unii, a także zwiększaniu konkurencyjności unijnego przemysłu spożywczego i paszowego oraz intensywniejszemu tworzeniu miejsc pracy, w tym poprzez stymulowanie badań naukowych i innowacji.
(54) Zważywszy na szczególny charakter działań związanych z zapewnieniem wysokiego poziomu zdrowia ludzi, zwierząt i roślin, w niniejszym rozporządzeniu należy określić szczególne kryteria kwalifikowalności dotyczące udzielania dotacji i wykorzystania zamówień publicznych. W szczególności, w drodze wyjątku od zasady niedziałania wstecz zawartej w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 32 (zwanym dalej "rozporządzeniem finansowym"), koszty środków nadzwyczajnych, ze względu na ich pilny i nieprzewidywalny charakter, powinny być kwalifikowalne i obejmować również koszty, które zostały poniesione w wyniku podejrzenia wystąpienia choroby lub agrofagów, pod warunkiem że takie wystąpienie zostanie następnie potwierdzone i zgłoszone Komisji. Odnośne zobowiązania budżetowe i płatności wydatków kwalifikowalnych powinny być dokonywane przez Komisję po podpisaniu zobowiązań prawnych i po przeprowadzeniu oceny wniosków o płatności przedłożonych przez państwa członkowskie. Za kwalifikowalne należy również uznać koszty dotyczące środków nadzorczych, zapobiegawczych i ochronnych podejmowanych w przypadku bezpośredniego zagrożenia dla statusu zdrowotnego Unii w wyniku wystąpienia lub rozwoju na terytorium państwa trzeciego, państwa członkowskiego lub jego krajów i terytoriów zamorskich określonych chorób zwierząt i chorób odzwierzęcych, oraz koszty dotyczące środków ochronnych lub innych stosownych działań podejmowanych w celu wspierania statusu zdrowia roślin w Unii.
(55) Z uwagi na rosnącą globalizację w dziedzinie roślin, zwierząt, żywności i paszy kontrole urzędowe przeprowadzane przez państwa członkowskie są jednym z kluczowych narzędzi służących sprawdzaniu i monitorowaniu wdrażania, przestrzegania i egzekwowania stosownych wymogów unijnych, w tym w odniesieniu do przywozów. Skuteczność i wydajność systemów kontroli urzędowych ma zasadnicze znaczenie dla utrzymania wysokiego poziomu bezpieczeństwa na wszystkich etapach łańcucha żywnościowego, jak również zaufania konsumentów, przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony środowiska i dobrostanu zwierząt. Należy udostępnić unijne wsparcie finansowe dla takich środków kontrolnych. W szczególności wkład finansowy powinien być dostępny dla laboratoriów referencyjnych Unii Europejskiej, aby pomóc im w ponoszeniu kosztów związanych z realizacją programów prac zatwierdzanych przez Komisję; wkład taki może być też dostępny dla krajowych laboratoriów referencyjnych ds. zdrowia roślin i zwierząt, które to laboratoria - zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625 33 - mają korzystać z adekwatnych zasobów finansowych zapewnianych przez państwa członkowskie, pod warunkiem że można wyraźnie wykazać, iż prowadzone działania stanowią unijną wartość dodaną oraz że w ramach Programu dostępne są wystarczające środki finansowe na wsparcie tych działań. Ponadto z uwagi na fakt, że skuteczność kontroli urzędowych zależy również od dostępności dla organów kontrolnych dobrze wyszkolonych pracowników posiadających odpowiednią znajomość prawa Unii, Unia powinna móc wnieść wkład w ich szkolenie i stosowne programy wymiany organizowane przez właściwe organy.
(56) Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe jest coraz większym problemem zdrowotnym w Unii i na całym świecie. W związku z tym powinna istnieć możliwość współfinansowania działań służących wspieraniu walki z opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe w ramach Programu.
(57) Wysokiej jakości statystyki europejskie opracowywane, tworzone i rozpowszechniane zgodnie z Programem na mocy rozporządzenia (WE) nr 223/2009 mają zasadnicze znaczenie dla podejmowania decyzji w oparciu o dowody. Statystyki europejskie powinny być dostępne w odpowiednim czasie i powinny przyczyniać się do wdrażania polityk Unii, o których mowa w TFUE, zwłaszcza wzmocnionego i zintegrowanego zarządzania gospodarczego, spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej, zrównoważonego rozwoju, polityki rolnej, wymiaru społecznego Europy i globalizacji.
(58) Statystyki europejskie są niezbędne dla procesu decyzyjnego Unii oraz pomiaru wykonania i skutków unijnych inicjatyw. Dlatego należy zapewnić ciągłe dostarczanie i rozwój statystyk europejskich, z zastosowaniem podejścia ogólnounijnego wykraczającego poza perspektywę rynku wewnętrznego, w celu objęcia nimi wszystkich unijnych działań i obszarów polityki, w tym wzmocnienia pozycji przedsiębiorstw i obywateli w podejmowaniu świadomych decyzji.
(59) Ze względu na swój przekrojowy charakter ramy w zakresie opracowywania, tworzenia i rozpowszechniania statystyk europejskich w rozumieniu rozporządzenia (WE) nr 223/2009 podlegają szczególnym wymogom, zwłaszcza wymogom określonym w tym rozporządzeniu, w szczególności w odniesieniu do przestrzegania zasad statystycznych, a także funkcjonowania europejskiego systemu statystycznego i zarządzania nim, w tym roli i zadań przydzielonych Komitetowi ds. Europejskiego Systemu Statystycznego oraz Komisji (Eurostat), ustanowienia i wykonania programowania działań w dziedzinie statystyki.
(60) Projekt części Programu dotyczącej ram w zakresie opracowywania, tworzenia i rozpowszechniania statystyk europejskich został - zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 223/2009 - przedłożony Komitetowi ds. Europejskiego Systemu Statystycznego do wstępnej analizy.
(61) Unia i państwa członkowskie są zdecydowane odgrywać rolę lidera we wdrażaniu Agendy Organizacji Narodów Zjednoczonych na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030. Przyczyniając się do realizacji Agendy 2030, Unia i państwa członkowskie będą wspierać silniejszą, bardziej stabilną, inkluzywną, bezpieczną i dobrze prosperującą Europę. Program powinien przyczyniać się do realizacji Agendy 2030, w tym poprzez znalezienie równowagi między gospodarczym, społecznym i środowiskowym aspektem zrównoważonego rozwoju, i dając w tym celu jasne i widoczne zobowiązanie na rzecz umieszczenia celów Organizacji Narodów Zjednoczonych dotyczących zrównoważonego rozwoju w głównym nurcie działań.
(62) Odzwierciedlając znaczenie przeciwdziałania zmianie klimatu zgodnie z zobowiązaniami Unii na rzecz realizacji porozumienia paryskiego przyjętego na podstawie Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu i celów Organizacji Narodów Zjednoczonych dotyczących zrównoważonego rozwoju, Program ma na celu przyczynienie się do uwzględnienia działań w dziedzinie klimatu i do osiągnięcia celu ogólnego zakładającego, że 30 % wydatków budżetowych Unii zostanie przeznaczonych na wspieranie celów klimatycznych. Stosowne działania zostaną określone na etapie przygotowania i realizacji Programu oraz ponownie ocenione w ramach odpowiednich ewaluacji i przeglądów. W tym kontekście Program powinien wspierać działania, które są zgodne z unijnymi normami i priorytetami w zakresie klimatu i środowiska i które nie wyrządzałyby poważnych szkód dla celów środowiskowych w rozumieniu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 34 .
(63) Niniejsze rozporządzenie określa pulę środków finansowych na Program, która ma stanowić główną kwotę odniesienia w rozumieniu pkt 18 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 16 grudnia 2020 r. między Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejską w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami oraz w sprawie nowych zasobów własnych, w tym również harmonogramu wprowadzania nowych zasobów własnych i 35 dla Parlamentu Europejskiego i Rady podczas rocznej procedury budżetowej.
(64) Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym 36 przewiduje współpracę w dziedzinach objętych Programem między Unią i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, oraz państwami Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu uczestniczącymi w Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG), z drugiej strony. Należy również umożliwić otwarcie Programu dla uczestnictwa państw przystępujących, państw kandydujących i potencjalnych kandydatów, państw objętych europejską polityką sąsiedztwa i innych państw trzecich. Ponadto w obszarze statystyk europejskich Program powinien być otwarty dla uczestnictwa Szwajcarii zgodnie z warunkami ustanowionymi w Umowie między Wspólnotą Europejską a Konfederacją Szwajcarską o współpracy w dziedzinie statystyki 37 .
(65) Państwa trzecie będące członkami EOG mogą uczestniczyć w programach unijnych w ramach współpracy ustanowionej na mocy Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym, które przewiduje realizację programów na podstawie decyzji wydanej na mocy tego porozumienia. Państwa trzecie mogą również uczestniczyć w tych programach na podstawie innych instrumentów prawnych. W niniejszym rozporządzeniu należy wprowadzić przepis szczególny zobowiązujący państwa trzecie do przyznania właściwemu urzędnikowi zatwierdzającemu, Europejskiemu Urzędowi ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) oraz Trybunałowi Obrachunkowemu praw i dostępu niezbędnych do wykonywania w pełni ich odpowiednich kompetencji.
(66) Do niniejszego Programu stosuje się rozporządzenie finansowe. Rozporządzenie finansowe określa zasady wykonania budżetu Unii, w tym zasady dotyczące dotacji, nagród, zamówień, zarządzania pośredniego, instrumentów finansowych, gwarancji budżetowych, pomocy finansowej oraz zwrotu kosztów poniesionych przez ekspertów zewnętrznych.
(67) Działania realizowane w ramach poprzednich programów i linii budżetowych okazały się odpowiednie i powinny zostać zachowane. Nowe działania wprowadzone w ramach Programu mają na celu wzmocnienie w szczególności dobrze funkcjonującego rynku wewnętrznego. W celu uproszczenia i zwiększenia elastyczności realizacji Programu, a przez to skuteczniejszego osiągnięcia jego celów, działania powinny zostać zdefiniowane wyłącznie w kategoriach ogólnych. Orientacyjne wykazy działań odnoszących się do konkretnych celów w dziedzinie konkurencyjności, ochrony konsumentów lub do konkretnych działań wynikających z wymogów regulacyjnych, takich jak szczegółowe działania w obszarach normalizacji, nadzoru rynku, w dziedzinie roślin, zwierząt, żywności i paszy oraz statystyk europejskich, również powinny zostać włączone do Programu.
(68) Konieczne jest określenie niektórych kategorii podmiotów kwalifikujących się do finansowania, jak również tych podmiotów, które powinny kwalifikować się do finansowania bez zaproszenia do składania wniosków.
(69) Biorąc pod uwagę postępującą współzależność i cyfryzację gospodarki globalnej, Program powinien w dalszym ciągu oferować możliwość angażowania - w pewne działania - ekspertów zewnętrznych, takich jak urzędnicy z państw trzecich, przedstawiciele organizacji międzynarodowych lub podmioty gospodarcze.
(70) Należy wskazać szczególne kryteria dotyczące zasad współfinansowania oraz kosztów kwalifikowalnych. Ponieważ w odniesieniu do niektórych celów szczególnych konieczne może być pełne finansowanie kosztów kwalifikowalnych, możliwe powinno być przewidzenie odstępstwa od art. 190 rozporządzenia finansowego.
(71) Zgodnie z art. 193 ust. 2 akapit drugi lit. a) rozporządzenia finansowego dotacji można udzielić na działanie, które już się rozpoczęło, pod warunkiem że wnioskodawca może wykazać potrzebę rozpoczęcia działania przed podpisaniem umowy o udzielenie dotacji. W takich sytuacjach koszty poniesione przed dniem przedłożenia wniosku o udzielenie dotacji co do zasady nie są kwalifikowalne, jednakże powinno w drodze wyjątku być możliwe ze względu na opóźnione wejście w życie Programu oraz w celu uniknięcia zakłóceń w udzielaniu unijnego wsparcia, które mogłyby szkodzić interesom Unii. W związku z tym, w przypadkach gdy jest to niezbędne dla zapewnienia ciągłości oraz w ograniczonym okresie na początku stosowania wieloletnich ram finansowych 2021-2027 koszty w odniesieniu do działania, które już się rozpoczęło, powinny kwalifikować się od dnia 1 stycznia 2021 r., nawet jeżeli koszty te zostały poniesione przed przedłożeniem wniosku o udzielenie dotacji. Z tych samych powodów i na takich samych warunkach, w drodze odstępstwa od art. 193 ust. 4 rozporządzenia finansowego, koszty poniesione przed datą złożenia wniosku o udzielenie dotacji powinny kwalifikować się w przypadku dotacji na działalność.
(72) Zgodnie ze zobowiązaniem Komisji określonym w jej komunikacie z dnia 19 października 2010 r. zatytułowanym "Przegląd budżetu UE" oraz w celu zapewnienia spójności i uproszczenia programów finansowania, w przypadku gdy działania przewidziane w ramach Programu służą osiągnięciu celów, które są wspólne dla różnych instrumentów finansowania, zasoby powinny być współdzielone z innymi unijnymi instrumentami finansowania, jednak z wyłączeniem możliwości podwójnego finansowania.
(73) Program powinien przyczynić się do ogólnego wsparcia skierowanego na zaspokojenie szczególnych potrzeb regionów najbardziej oddalonych oraz ich integracji na rynku wewnętrznym, jak ostatnio potwierdzono w komunikacie Komisji zatytułowanym "Silniejsze i odnowione partnerstwo strategiczne z regionami najbardziej oddalonymi UE".
(74) Program powinien promować synergię przy jednoczesnym zapobieganiu powielaniu prac prowadzonych już w ramach powiązanych unijnych programów i działań. Działania w ramach Programu powinny stanowić uzupełnienie działań prowadzonych na mocy programów "Cła" i Fiscalis ustanowionych odpowiednio rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/444 38 oraz rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającym program "Fiscalis" na rzecz współpracy w dziedzinie opodatkowania, których celem również jest wspieranie i poprawa funkcjonowania rynku wewnętrznego.
(75) Program powinien promować synergie, komplementarność i dodatkowość w odniesieniu do wsparcia dla MŚP i przedsiębiorczości w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego ustanowionego na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności. Ponadto segment MŚP Funduszu InvestEU zagwarantuje wsparcie na rzecz finansowania dłużnego i kapitałowego w celu zwiększenia dostępu i dostępności finansowania dla MŚP. Program powinien również dążyć do uzyskania synergii z programem kosmicznym ustanowionym rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/696 39 w odniesieniu do zachęcania MŚP do korzystania z przełomowych innowacji i innych rozwiązań opracowanych w ramach tego programu.
(76) Program powinien promować synergie z programem Horyzont Europa, który ma na celu wspieranie badań naukowych i innowacji. Powinno to dotyczyć w szczególności komplementarności z działaniami przyszłej Europejskiej Rady ds. Innowacji na rzecz innowacyjnych przedsiębiorstw, jak również wsparcia usług dla MŚP, zwłaszcza za pośrednictwem EEN.
(77) Program powinien promować synergie i komplementarność w odniesieniu do programu "Cyfrowa Europa", który ma na celu wspieranie cyfryzacji gospodarki Unii i sektora publicznego, przy jednoczesnym wzmocnieniu cyberbez- pieczeństwa.
(78) Ponadto Program powinien również dążyć do uzyskania synergii z programem "Sprawiedliwość" ustanowionym rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/693 40 , który ma na celu wspieranie dalszego rozwoju europejskiej przestrzeni sprawiedliwości z myślą o skuteczności krajowych systemów sprawiedliwości, gdyż ma to zasadnicze znaczenie w kontekście tworzenia sprawiedliwej i efektywnej pod względem kosztów gospodarki unijnej.
(79) Program powinien dążyć do uzyskania synergii z programem Erasmus+, programem "Europejski Korpus Solidarności" ustanowionym rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) XXXX/XXX 41 i Europejskim Funduszem Społecznym Plus ustanowionym rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego Plus (EFS+) w dziedzinie pracy i mobilności młodzieży, co jest niezbędne do sprawnego funkcjonowania rynku wewnętrznego.
(80) Ponadto działania takie, jak środki weterynaryjne i fitosanitarne w przypadku sytuacji kryzysowych dotyczących zdrowia zwierząt i roślin, mogą zostać uzupełnione o interwencje rynkowe objęte programowaniem unijnej wspólnej polityki rolnej.
(81) Działania realizowane w ramach Programu powinny zapewniać wyraźną unijną wartość dodaną i powinny być wykorzystywane w celu skorygowania niedoskonałości rynku lub nieoptymalnych sytuacji inwestycyjnych w proporcjonalny sposób, bez powielania ani wypierania finansowania prywatnego.
(82) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 42 . W przypadku przyjmowania programów prac na potrzeby realizacji działań przyczyniających się do wzmocnienia pozycji konsumentów należy stosować procedurę doradczą. Procedurę sprawdzającą należy stosować odpowiednio do przyjmowania aktów wykonawczych związanych z działaniami przyczyniającymi się do konkurencyjności MŚP oraz do przyjmowania aktów wykonawczych związanych z programami prac na potrzeby realizacji działań przyczyniających się do wysokiego poziomu zdrowia ludzi, zwierząt i roślin oraz w celu ustanowienia niższych stóp współfinansowania w przypadkach gdy jest to niezbędne dla działań dotyczących weterynaryjnych i fitosanitarnych środków nadzwyczajnych oraz rocznych i wieloletnich krajowych programów weterynaryjnych i fitosanitarnych, a także do przyjmowania aktów wykonawczych związanych z programami prac w celu realizacji działań przyczyniających się do bezpieczeństwa żywności i paszy.
(83) W przypadku gdy można osiągnąć synergie pomiędzy celami szczegółowymi Programu, niezbędne przepisy mogłyby być realizowane w ramach wspólnego programu prac.
(84) Rodzaje finansowania unijnego i metody wykonania Programu należy wybrać na podstawie ich potencjału w zakresie realizacji konkretnych celów przyjętych dla działań oraz uzyskania rezultatów, z uwzględnieniem w szczególności unijnej wartości dodanej, kosztów kontroli, obciążenia administracyjnego i przewidywanego ryzyka nieprzestrzegania przepisów. Powinno to obejmować rozważenie stosowania płatności ryczałtowych, stawek zryczałtowanych i kosztów jednostkowych oraz finansowania niepowiązanego z kosztami, o których mowa w art. 125 ust. 1 rozporządzenia finansowego.
(85) W celu zapewnienia regularnego monitorowania i sprawozdawczości na temat poczynionych postępów oraz skuteczności i efektywności Programu, od samego początku należy wprowadzić odpowiednie ramy służące do monitorowania działań i rezultatów Programu. Takie monitorowanie i sprawozdawczość powinny opierać się na wskaźnikach służących do pomiaru skutków działań realizowanych w ramach Programu względem uprzednio zdefiniowanych punktów odniesienia.
(86) Zgodnie z pkt 22 i 23 porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa 43 niniejszy Program powinien być przedmiotem ewaluacji na podstawie informacji zgromadzonych zgodnie ze szczególnymi wymogami dotyczącymi monitorowania, przy czym należy unikać obciążeń administracyjnych, w szczególności dla państw członkowskich, a także nadmiernej regulacji. Wymogi te powinny, w stosownych przypadkach, obejmować mierzalne wskaźniki stanowiące podstawę ewaluacji skutków Programu w praktyce. Komisja powinna sporządzić okresowe sprawozdanie z ewaluacji dotyczące osiągnięcia celów działań wspieranych w ramach Programu, rezultatów i skutków, efektywności wykorzystania zasobów i unijnej wartości dodanej, a także końcowe sprawozdanie z ewaluacji dotyczące bardziej długoterminowych skutków i rezultatów tych działań, ich zrównoważonego charakteru, a także syner- gii z innymi programami.
(87) W celu monitorowania wsparcia dla MŚP, Program powinien wykorzystywać mierzalne wskaźniki efektywności. W zależności od dostępności informacji i w stosownych przypadkach, wskaźniki te powinny mierzyć rezultaty i skutki osiągnięte przez Program w odniesieniu do jego celów szczegółowych i konkretnych grup docelowych (np. kobiet, młodzieży i osób starszych). W szczególności przy monitorowaniu ważne jest zmierzenie udzielanego wsparcia na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji, internacjonalizacji i innowacji. Ponadto monitorowanie powinno uwzględniać wskaźniki kontekstowe, które nie służą do pomiaru wykonania Programu, ale dają pewien ogólny obraz otoczenia, w jakim działają MŚP.
(88) Na podstawie chorób zwierząt, o których mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001 44 , rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 2160/2003 45 , dyrektywie 2003/99/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 46 , oraz rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/429 47 , należy ustanowić niewyczerpujący wykaz chorób zwierząt i chorób odzwierzęcych, które kwalifikują się do finansowania w ramach środków nadzwyczajnych oraz do finansowania w ramach programów zwalczania, kontroli i nadzoru.
(89) W celu uwzględnienia sytuacji spowodowanych przez choroby zwierząt mające znaczący wpływ na produkcję zwierzęcą lub handel zwierzętami, rozwój chorób odzwierzęcych, które stanowią zagrożenie dla ludzi, lub nowe sytuacje naukowe lub epidemiologiczne, jak również choroby zwierząt, które mogą stanowić nowe zagrożenie dla Unii, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjęcia aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do wprowadzania zmian do tych wykazów chorób zwierząt i chorób odzwierzęcych. Aby uwzględnić przyszły rozwój sytuacji w odniesieniu do podmiotów, którym można udzielić dotacji na mocy Programu w odniesieniu do reprezentowania interesów konsumentów na poziomie Unii, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjęcia aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do wprowadzania zmian do wykazu tych podmiotów. Aby zapewnić skuteczną ocenę postępów w realizacji celów Programu, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do wprowadzania zmian, w razie potrzeby, do wykazu wskaźników służących do pomiaru postępów w realizacji celów szczegółowych, a także do uzupełnienia niniejszego rozporządzenia poprzez ustanowienie monitorowania i ewaluacji. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa. Należy również prowadzić konsultacje z zainteresowanymi stronami i stowarzyszeniami konsumentów. Aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.
(90) Zgodnie z decyzją Rady 2013/755/UE 48 osoby fizyczne i podmioty z siedzibą w krajach lub terytoriach zamorskich (KTZ) kwalifikują się do finansowania z zastrzeżeniem zasad i celów Programu oraz ewentualnych uzgodnień mających zastosowanie do państwa członkowskiego, z którym dany kraj lub terytorium zamorskie są powiązane.
(91) Zgodnie z rozporządzeniem finansowym, rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 49 i rozporządzeniami Rady (WE, Euratom) nr 2988/95 50 , (WE, Euratom) nr 2185/96 51 i (UE) 2017/1939 52 interesy finansowe Unii należy chronić za pomocą proporcjonalnych środków, w tym środków w zakresie zapobiegania nieprawidłowościom - w tym nadużyciom finansowym - ich wykrywania, korygowania i prowadzenia w ich sprawie postępowań, odzyskiwania środków utraconych, nienależnie wypłaconych lub nieodpowiednio wykorzystanych oraz, w stosownych przypadkach, nakładania kar administracyjnych. W szczególności, zgodnie z rozporządzeniami (Euratom, WE) nr 2185/96 i (UE, Euratom) nr 883/2013, OLAF jest uprawniony do prowadzenia dochodzeń administracyjnych, w tym kontroli na miejscu i inspekcji, w celu ustalenia, czy miały miejsce nadużycia finansowe, korupcja lub wszelka inna nielegalna działalność na szkodę interesów finansowych Unii. Zgodnie z rozporządzeniem Rady (UE) 2017/1939 Prokuratura Europejska (EPPO) jest uprawniona do prowadzenia postępowań przygotowawczych oraz wnoszenia i popierania oskarżeń w sprawie przestępstw naruszających interesy finansowe Unii, jak przewidziano w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 53 . Zgodnie z rozporządzeniem finansowym każda osoba lub podmiot, które otrzymują środki finansowe Unii, mają w pełni współpracować w celu ochrony interesów finansowych Unii, przyznać Komisji, OLAF, Trybunałowi Obrachunkowemu oraz, w przypadku państw członkowskich, które uczestniczą we wzmocnionej współpracy na podstawie rozporządzenia (UE) 2017/1939, EPPO niezbędne prawa i dostęp, a także zapewniać, aby wszelkie osoby trzecie uczestniczące w wykonywaniu środków finansowych Unii przyznały tym organom równoważne prawa.
(92) Do niniejszego rozporządzenia zastosowanie mają horyzontalne zasady finansowe przyjęte przez Parlament Europejski i Radę na podstawie art. 322 TFUE. Zasady te zostały ustanowione w rozporządzeniu finansowym i określają w szczególności procedurę uchwalania i wykonywania budżetu w drodze dotacji, nagród, zarządzania pośredniego, instrumentów finansowych, gwarancji budżetowych, pomocy finansowej oraz zwrotu kosztów poniesionych przez ekspertów zewnętrznych oraz przewidują kontrolę odpowiedzialności podmiotów upoważnionych do działań finansowych. Zasady przyjęte na podstawie art. 322 TFUE obejmują również ogólny system warunkowości służący ochronie budżetu Unii.
(93) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 54 reguluje przetwarzanie danych osobowych przeprowadzane w państwach członkowskich w kontekście niniejszego rozporządzenia i pod nadzorem właściwych organów państw członkowskich. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1725 55 reguluje przetwarzanie danych osobowych przeprowadzane przez Komisję w kontekście niniejszego rozporządzenia i pod nadzorem Europejskiego Inspektora Ochrony Danych. Wszelka wymiana lub przekazywanie informacji przez właściwe organy ma się odbywać zgodnie z zasadami dotyczącymi przekazywania danych osobowych, o których mowa w rozporządzeniu (UE) 2016/679, a wszelka wymiana lub przekazywanie informacji przez Komisję ma się odbywać zgodnie z zasadami dotyczącymi przekazywania danych osobowych, o których mowa w rozporządzeniu (UE) 2018/1725.
(94) Rozporządzenie (WE) nr 223/2009 ustanawia zasady tworzenia statystyk zgodnie z zasadą poufności informacji statystycznych i przewiduje, że krajowe urzędy statystyczne, inne organy krajowe i Komisja (Eurostat) mają stosować wszelkie środki konieczne do zapewnienia zgodności zasad i wytycznych dotyczących fizycznej i logicznej ochrony poufnych danych.
(95) Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie ustanowienie programu w celu usprawnienia funkcjonowania rynku wewnętrznego, konkurencyjności i zrównoważoności przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP oraz ochrony konsumentów, dziedziny roślin, zwierząt, żywności i paszy, a także ram programowania i finansowania w zakresie opracowywania, tworzenia i rozpowszechniania statystyk europejskich na lata 2021-2027, nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na transgraniczny charakter kwestii związanych z tym celem możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.
(96) Program powinien również zapewniać lepsze eksponowanie i większą spójność unijnego rynku wewnętrznego, konkurencyjności i zrównoważoności przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP, oraz działań w dziedzinie statystyk europejskich na rzecz unijnych obywateli, przedsiębiorstw i administracji.
(97) Ponieważ przepisy zmieniające aktów prawnych wyczerpują swoje skutki prawne w momencie ich wejścia w życie, a zmiany, jakie wprowadzają w innych aktach prawnych stają się tym samym jednocześnie częścią tych aktów prawnych, uchylenie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 652/2014 56 nie ma wpływu na zmiany już wprowadzone na mocy jego przepisów zmieniających w innych aktach prawnych, a w szczególności w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 178/2002 57 i dyrektywy Rady 2008/90/WE 58 w odniesieniu do ustanowienia Stałego Komitetu ds. Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz, które pozostaje w mocy niezależnie od uchylenia rozporządzenia (UE) nr 652/2014.
(98) Aby zapewnić ciągłość udzielania wsparcia pomiędzy programami na lata 2014-2020 w dziedzinach konkurencyjności i zrównoważoności przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP, ochrony konsumentów, usługobiorców i użytkowników końcowych usług finansowych, procesu kształtowania polityki w dziedzinie usług finansowych, dziedzinie roślin, zwierząt, żywności i paszy, a także statystyk europejskich, ustanowionymi na mocy rozporządzenia (UE) nr 1287/2013, rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 254/2014 59 , rozporządzenia (UE) 2017/826, rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 258/2014 60 , rozporządzenia (UE) nr 652/2014, rozporządzenia (UE) nr 99/2013 a Programem, w szczególności w odniesieniu do kontynuacji środków wieloletnich oraz ewaluacji sukcesów poprzednich programów, oraz umożliwić rozpoczęcie wdrażania od początku obowiązywania wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027, niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie w trybie pilnym i być stosowane z mocą wsteczną od dnia 1 stycznia 2021 r. Począwszy od dnia 1 stycznia 2028 r., środki przyznane na pomoc techniczną i administracyjną powinny obejmować, w razie potrzeby, wydatki związane z zarządzaniem działaniami nieukończonymi do końca okresu obowiązywania Programu.
(99) Z powodu opóźnionego wejścia w życie niniejszego rozporządzenia nie jest możliwe dotrzymanie terminów przyjęcia programów prac w dziedzinie roślin, zwierząt, żywności i paszy, a także terminów przedłożenia przez państwa członkowskie ich programów weterynaryjnych i fitosanitarnych na lata 2021 i 2022, ani nie jest możliwe dotrzymanie przez Komisję terminu zatwierdzenia tych programów. Aby zapewnić właściwą realizację działań w dziedzinie roślin, zwierząt, żywności i paszy w latach 2021 i 2022, terminy te nie powinny mieć zastosowania do lat 2021 i 2022.
(100) Rozporządzenie (UE) nr 99/2013, rozporządzenie (UE) nr 1287/2013, rozporządzenie (UE) nr 254/2014 i rozporządzenie (UE) nr 652/2014 należy w związku z tym uchylić ze skutkiem od dnia 1 stycznia 2021 r.,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
