(wersja przekształcona)(Tekst mający znaczenie dla EOG)
(Dz.U.UE L z dnia 23 grudnia 2020 r.)
PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 192 ust. 1,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 1 ,
uwzględniając opinię Komitetu Regionów 2 ,
stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą 3 ,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Dyrektywa Rady 98/83/WE 4 została kilkakrotnie znacząco zmieniona 5 . Ze względu na konieczność wprowadzenia dalszych zmian oraz w celu zapewnienia jasności dyrektywa ta powinna zostać przekształcona.
(2) Dyrektywą 98/83/WE ustanowiono ramy prawne ochrony zdrowia ludzkiego przed niepożądanymi skutkami wszelkiego zanieczyszczenia wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi poprzez zapewnienie, aby była ona zdrowa i czysta. Niniejsza dyrektywa powinna mieć taki sam cel oraz powinna poprawić dostęp do takiej wody dla wszystkich w Unii. Dlatego też niezbędne jest ustanowienie na poziomie Unii minimalnych wymogów, które spełniać powinna woda przeznaczona do tego celu. Państwa członkowskie powinny zastosować niezbędne środki w celu zapewnienia, aby woda przeznaczona do spożycia przez ludzi była wolna od wszelkich mikroorganizmów i pasożytów oraz wszelkich substancji w ilościach lub stężeniach, które w pewnych przypadkach stanowią potencjalne niebezpieczeństwo dla zdrowia ludzkiego, oraz aby spełniała ona te minimalne wymogi.
(3) Niezbędne jest wyłączenie z zakresu stosowania niniejszej dyrektywy naturalnych wód mineralnych i wód o właściwościach leczniczych, ponieważ takie rodzaje wody objęte są, odpowiednio, zakresem stosowania dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/54/WE 6 i 2001/83/WE 7 . Dyrektywa 2009/54/WE dotyczy jednak zarówno naturalnych wód mineralnych, jak i wód źródlanych, i tylko ta pierwsza kategoria powinna zostać wyłączona z zakresu stosowania niniejszej dyrektywy. Zgodnie z art. 9 ust. 4 akapit trzeci dyrektywy 2009/54/WE wody źródlane powinny być zgodne z niniejszą dyrektywą, a w odniesieniu do wymogów mikrobiologicznych woda źródlana powinna być zgodna z dyrektywą 2009/54/WE. W przypadku wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi rozlewanej do butelek lub pojemników, przeznaczonej do sprzedaży lub wykorzystywanej w wytwarzaniu, przygotowywaniu lub przetwarzaniu żywności, taka woda powinna być - co do zasady - w dalszym ciągu zgodna z niniejszą dyrektywą aż do osiągnięcia punktu zgodności, tj. wypłynięcia z kranu, a następnie powinna zostać uznana za żywność - jeżeli jest przeznaczona do spożycia przez ludzi lub można racjonalnie przypuszczać, że zostanie przez nich spożyta - zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady 8 .
Ponadto podmioty prowadzące przedsiębiorstwo spożywcze, które mają własne źródło wody i wykorzystują je w konkretnym celu prowadzenia swojego przedsiębiorstwa, powinny mieć możliwość uzyskania zwolnienia ze stosowania niniejszej dyrektywy, pod warunkiem że będą one spełniały odpowiednie obowiązki dotyczące w szczególności zasad analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli oraz działań naprawczych na podstawie odpowiedniego prawodawstwa Unii w zakresie żywności. Podmioty prowadzące przedsiębiorstwo spożywcze, które mają własne źródło wody i występują w roli dostawców wody, powinny przestrzegać niniejszej dyrektywy w ten sam sposób, jak każdy inny dostawca wody.
(4) W wyniku europejskiej inicjatywy obywatelskiej dotyczącej prawa do wody (zwanej dalej "inicjatywą Right2Water") Komisja rozpoczęła ogólnounijne konsultacje publiczne oraz przeprowadziła ocenę sprawności i wydajności regulacyjnej (REFIT) dyrektywy 98/83/WE. W wyniku tych konsultacji i tej oceny stwierdzono, że niektóre przepisy tej dyrektywy powinny zostać zaktualizowane. Jako wymagające poprawy zidentyfikowano cztery obszary, a mianowicie: wykaz wartości parametrycznych jakości wody, ograniczone stosowanie podejścia opartego na ryzyku, nieprecyzyjne przepisy dotyczące informacji dla konsumentów oraz rozbieżności między systemami zatwierdzania materiałów do kontaktu z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi oraz wpływ, jaki takie rozbieżności mają na zdrowie ludzkie. Ponadto w ramach inicjatywy Right2Water jako odrębny problem zidentyfikowano fakt, że część populacji, w szczególności grupy zmarginalizowane, nie ma dostępu do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, a zapewnienie takiego dostępu stanowi zobowiązanie w ramach celu nr 6 Agendy Narodów Zjednoczonych na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030.
Ostatnim zidentyfikowanym problemem jest ogólny brak świadomości na temat wycieków wody, spowodowanych niedoinwestowaniem w zakresie utrzymania i odnawiania infrastruktury wodociągowej, co również wskazano w sprawozdaniu specjalnym Europejskiego Trybunału Obrachunkowego nr 12/2017 z dnia 5 lipca 2017 r. zatytułowanym "Wdrażanie dyrektywy w sprawie wody pitnej - dostęp do wody i jej jakość w Bułgarii, na Węgrzech i w Rumunii poprawiły się, jednak konieczne są znaczne dalsze inwestycje".
(5) W 2017 r. Europejskie Biuro Regionalne Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) przeprowadziło szczegółowy przegląd wykazu parametrów i wartości parametrycznych określonych w dyrektywie 98/83/WE w celu ustalenia, czy istnieje potrzeba dostosowania tego wykazu do postępu technicznego i naukowego. Wyniki tego przeglądu wskazują, że należy objąć kontrolą patogeny jelitowe oraz bakterię Legionella oraz dodać sześć parametrów chemicznych lub grup parametrów. Dla czterech spośród sześciu nowych parametrów lub grup parametrów należy określić - w świetle innych najnowszych opinii naukowych oraz zasady ostrożności - wartości parametryczne, które są bardziej rygorystyczne niż te zaproponowane przez WHO, lecz nadal osiągalne. Dla jednego z nowych parametrów należy zmniejszyć liczbę substancji reprezentatywnych i dostosować wartości. Wartość dla chromu jest nadal poddawana przeglądowi przez WHO i w związku z tym należy zastosować okres przejściowy wynoszący 15 lat, zanim wartość ta stanie się bardziej rygorystyczna. Ponadto WHO zaleciła, aby trzy reprezentatywne substancje zaburzające gospodarkę hormonalną mogły być uznane za wskaźniki odniesienia przy ocenie występowania substancji zaburzających gospodarkę hormonalną oraz skuteczności ich usuwania, tam gdzie to konieczne, z wartościami wynoszącymi 0,1 pg/l dla bisfenolu A, 0,3 pg/l dla nonylofenolu oraz 1 pg/l dla beta-estradiolu.
Na podstawie opinii Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) z 2015 r. zadecydowano jednak, że jeden z tych trzech związków - bisfenol A - należy włączyć do niniejszej dyrektywy, z wartością parametryczną dotyczącą zdrowia wynoszącą 2,5 pg/l. Ponadto nonylofenol i beta-estradiol należy dodać do listy obserwacyjnej, która ma zostać ustanowiona przez Komisję zgodnie z niniejszą dyrektywą.
(6) W odniesieniu do ołowiu WHO zaleca zachowanie obecnej wartości parametrycznej, lecz wskazuje, że stężenia powinny być tak niskie, jak to w praktyce możliwe. W związku z tym powinno być możliwe zachowanie obecnej wartości wynoszącej 10 pg/l przez 15 lat po dniu wejścia w życie niniejszej dyrektywy. Najpóźniej do zakończenia tego okresu przejściowego wartość parametryczna dla ołowiu powinna wynosić 5 pg/l. Ponadto istniejące w domach i budynkach rury ołowiane są utrzymującym się problemem, gdyż państwa członkowskie nie zawsze mają wystarczające uprawnienia, aby nałożyć wymóg wymiany tych rur, zatem wartość 5 pg/l powinna pozostać wartością, do której należy dążyć, jeśli chodzi o obowiązki dotyczące wewnętrznych systemów wodociągowych. Jednakże w przypadku wszystkich nowych materiałów do kontaktu z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi, niezależnie od tego, czy mają one być stosowane w systemach zaopatrzenia czy w wewnętrznych systemach wodociągowych, aby mogły one zostać zatwierdzone zgodnie z niniejszą dyrektywą, dla wody z kranu powinna obowiązywać wartość 5 pg/l.
(7) Wychodząc naprzeciw rosnącemu zainteresowaniu opinii publicznej wpływem na zdrowie ludzkie nowo pojawiających się substancji w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi, takich jak substancje zaburzające gospodarkę hormonalną, farmaceutyki i mikroplastik, oraz w celu rozwiązania problemu nowo pojawiających się substancji w łańcuchu zaopatrzenia w wodę, należy wprowadzić w niniejszej dyrektywie mechanizm listy obserwacyjnej. Mechanizm listy obserwacyjnej umożliwi reagowanie na rosnące obawy w dynamiczny i elastyczny sposób. Umożliwi on również śledzenie nowej wiedzy na temat znaczenia tych nowo pojawiających się substancji dla zdrowia ludzkiego oraz nowej wiedzy odnoszącej się do najodpowiedniejszego podejścia w zakresie monitorowania oraz metodyk. Ten mechanizm listy obserwacyjnej wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi jest częścią odpowiedzi na różne polityki unijne, określone w komunikacie Komisji z dnia 11 marca 2019 r. zatytułowanym "Strategiczne podejście Unii Europejskiej do substancji farmaceutycznych w środowisku", komunikacie Komisji z dnia 7 listopada 2018 r. zatytułowanym "Bardziej kompleksowe ramy Unii Europejskiej w obszarze substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego" oraz konkluzjach Rady z dnia 26 czerwca 2019 r. zatytułowanych "Ku strategii na rzecz zrównoważonej unijnej polityki w zakresie substancji chemicznych".
(8) WHO zaleciła również, aby trzy wartości parametryczne stały się mniej rygorystyczne, oraz aby usunąć pięć parametrów z wykazu parametrów i wartości parametrycznych określonych w dyrektywie 98/83/WE. Jednakże nie wszystkie z tych zmian uznawane są za niezbędne, ponieważ podejście oparte na ryzyku wprowadzone dyrektywą Komisji (UE) 2015/1787 9 umożliwia dostawcom wody, pod pewnymi warunkami, usunięcie parametru z wykazu parametrów, które mają być monitorowane. Techniki uzdatniania pozwalające osiągnąć te wartości parametryczne już istnieją.
(9) Wartości parametryczne określone w niniejszej dyrektywie opierają się na dostępnej wiedzy naukowej i na zasadzie ostrożności oraz zostały wybrane w celu zapewnienia, aby woda przeznaczona do spożycia przez ludzi mogła być bezpiecznie spożywana przez całe życie, zapewniając tym samym wysoki poziom ochrony zdrowia.
(10) Należy zachować równowagę w celu zapobiegania ryzyku zarówno mikrobiologicznemu, jak i chemicznemu; w tym celu oraz w świetle przyszłego przeglądu wartości parametryczne mające zastosowanie do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi powinny zostać oparte na względach dotyczących ochrony zdrowia publicznego oraz na metodzie oceny ryzyka.
(11) Parametry wskaźnikowe nie mają bezpośredniego wpływu na zdrowie publiczne. Są jednak istotne dla określenia, jak funkcjonują urządzenia wykorzystywane do produkcji i dystrybucji wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, oraz dla oceny jej jakości. Parametry te mogą pomóc w zidentyfikowaniu nieprawidłowości w uzdatnianiu wody oraz odgrywają istotną rolę w podnoszeniu i utrzymaniu zaufania konsumentów do jakości wody. Dlatego też państwa członkowskie powinny zapewnić, aby parametry te były monitorowane.
(12) W przypadku gdy jest to konieczne w celu ochrony zdrowia ludzkiego na ich terytorium, państwa członkowskie powinny być zobowiązane do ustalenia - zgodnie z zasadą ostrożności - wartości dla dodatkowych parametrów nieujętych w załączniku I.
(13) Bezpieczna woda przeznaczona do spożycia przez ludzi oznacza nie tylko nieobecność szkodliwych mikroorganizmów i substancji, lecz również obecność pewnych ilości naturalnych minerałów i pierwiastków podstawowych, mając na uwadze, że długotrwałe spożywanie wody demineralizowanej lub wody o bardzo niskiej zawartości pierwiastków podstawowych, takich jak wapń i magnez, może zagrażać zdrowiu ludzkiemu. Pewna zawartość takich minerałów ma również zasadnicze znaczenie dla zapewnienia, aby woda przeznaczona do spożycia przez ludzi nie wykazywała właściwości agresywnych ani korozyjnych, a także dla poprawy smaku takiej wody. Minimalne stężenia takich minerałów w wodzie zmiękczanej lub demineralizowanej można rozpatrywać w kontekście warunków lokalnych.
(14) W dyrektywie 98/83/WE tylko do pewnego stopnia uwzględniono elementy profilaktycznego planowania bezpieczeństwa oraz oparte na ryzyku. Pierwsze elementy podejścia opartego na ryzyku zostały wprowadzone w 2015 r. dyrektywą (UE) 2015/1787, umożliwiając państwom członkowskim stosowanie odstępstw od ustanowionych programów monitorowania, pod warunkiem że przeprowadzone zostaną wiarygodne oceny ryzyka, które mogą opierać się na Wytycznych WHO dotyczących jakości wody do picia (zwanych dalej "wytycznymi WHO"). Wytyczne WHO, określające podejście polegające na opracowaniu tzw. planu bezpieczeństwa wody - w tym również dla małych społeczności - wraz z normą EN 15975-2 dotyczącą bezpieczeństwa zaopatrzenia w wodę pitną, stanowią uznane na poziomie międzynarodowym zasady, na których opierają się produkcja i dystrybucja wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, oraz monitorowanie i analiza parametrów takiej wody. Te pierwsze elementy podejścia opartego na ryzyku należy utrzymać w niniejszej dyrektywie.
(15) W celu zapewnienia, aby elementy podejścia opartego na ryzyku wprowadzone dyrektywą (UE) 2015/1787 nie ograniczały się do aspektów monitorowania, a czas i zasoby skupione były na istotnym ryzyku oraz najbardziej efektywnych kosztowo środkach na ujęciu, a także aby uniknąć analiz i nakładów na nieistotne kwestie, należy wprowadzić całościowe, oparte na ryzyku podejście do bezpieczeństwa wody, obejmujące cały łańcuch dostaw od obszaru zasilania, poprzez pobór, uzdatnianie, magazynowanie i dystrybucję do punktu zgodności. To podejście powinno opierać się na zdobytej wiedzy i działaniach prowadzonych na mocy dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 10 oraz powinno w większym stopniu uwzględniać wpływ zmiany klimatu na zasoby wodne. To podejście oparte na ryzyku powinno składać się z trzech elementów. Po pierwsze, identyfikacji zagrożeń związanych z obszarami zasilania punktów poboru wody (zwanej dalej "oceną ryzyka i zarządzaniem ryzykiem w obszarach zasilania punktów poboru wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi") zgodnie z wytycznymi WHO i Podręcznikiem Planu Bezpieczeństwa Wody. Po drugie, umożliwienia dostawcy wody dostosowania monitoringu do głównych rodzajów ryzyka i zastosowania środków niezbędnych do zarządzania rodzajami ryzyka zidentyfikowanymi w łańcuchu dostaw począwszy od poboru wody, przez uzdatnianie, magazynowanie i dystrybucję wody (zwanej dalej "oceną ryzyka i zarządzaniem ryzykiem w systemie zaopatrzenia"). Po trzecie, oceny potencjalnego ryzyka związanego z wewnętrznymi systemami wodociągowymi, takiego jak stwarzane przez bakterię Legionella lub ołów (zwanej dalej "oceną ryzyka w wewnętrznych systemach wodociągowych"), ze szczególnym uwzględnieniem obiektów priorytetowych. Oceny te powinny podlegać regularnym przeglądom, między innymi w odpowiedzi na zagrożenia ze strony ekstremalnych zjawisk pogodowych związanych ze zmianą klimatu, znane zmiany działalności człowieka w obszarze poboru wody lub incydenty związane ze źródłami zaopatrzenia w wodę. Podejście oparte na ryzyku powinno zapewniać stałą wymianę informacji między właściwymi organami i dostawcami wody.
(16) Aby zmniejszyć ewentualne obciążenia administracyjne dla dostawców wody, którzy dostarczają średnio między 10 m3 a 100 m3 wody dziennie lub obsługują między 50 a 500 osób, państwa członkowskie powinny mieć możliwość zwolnienia tych dostawców wody z obowiązku przeprowadzenia oceny ryzyka w systemie zaopatrzenia, pod warunkiem że będą oni prowadzili regularny monitoring zgodnie z niniejszą dyrektywą. Wdrażanie podejścia opartego na ryzyku należy, w drodze wyjątku, dostosować do szczególnych uwarunkowań sektora statków morskich, które odsalają wodę i przewożą pasażerów. Unijne statki morskie przestrzegają międzynarodowych ram prawnych podczas żeglugi po wodach międzynarodowych. Należy zapewnić, aby priorytet miały te spośród obowiązujących regulacji międzynarodowych lub uznanych na poziomie międzynarodowym norm, takich jak program dotyczący zachowania higieny na statkach opracowany przez publiczną służbę zdrowia USA, które są bardziej szczegółowe i bardziej rygorystyczne oraz mają zastosowanie do statków na wodach międzynarodowych.
(17) Ocena ryzyka i zarządzanie ryzykiem w obszarach zasilania punktów poboru wody powinny uwzględniać holistyczne podejście i być nakierowane na zredukowanie poziomu uzdatniania wymaganego do produkcji wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, na przykład dzięki zmniejszeniu presji powodujących zanieczyszczenie lub ryzyko zanieczyszczenia części wód wykorzystywanych do poboru wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. W tym celu państwa członkowskie powinny scharakteryzować obszary zasilania punktów poboru wody oraz zidentyfikować zagrożenia i zdarzenia niebezpieczne, które mogłyby spowodować pogorszenie jakości wody, takie jak ewentualne źródła zanieczyszczeń związane z tymi obszarami zasilania.
W przypadku gdy będzie to konieczne w świetle identyfikacji zagrożeń, państwa członkowskie powinny monitorować substancje szkodliwe, które uznały za istotne, takie jak azotany, pestycydy lub farmaceutyki określone w dyrektywie 2000/60/WE, lub jeśli ich obecność w obszarze zasilania jest pochodzenia naturalnego, jak w przypadku arsenu, lub jeśli otrzymają od dostawców wody informacje dotyczące na przykład nagłego wzrostu stężenia w wodzie surowej określonego parametru. W przypadku wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi pochodzącej z wód powierzchniowych, państwa członkowskie powinny zwrócić szczególną uwagę w swojej ocenie ryzyka na zawartość mikroplastiku i substancji zaburzających gospodarkę hormonalną, takich jak nonylofenol i beta-estradiol, oraz powinny w razie konieczności wprowadzić wymóg, aby dostawcy wody również monitorowali te i inne parametry umieszczone na liście obserwacyjnej, a w razie konieczności przeprowadzali proces uzdatniania z uwagi na te i inne parametry, jeżeli uznaje się je za potencjalne niebezpieczeństwo dla zdrowia ludzkiego. Na podstawie oceny ryzyka danych obszarów zasilania danych punków poboru wody należy zastosować środki zarządzania służące zapobieganiu zidentyfikowanym rodzajom ryzyka lub ich kontroli, aby zagwarantować jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. W przypadku gdy państwo członkowskie stwierdzi, w ramach identyfikacji zagrożeń i zdarzeń niebezpiecznych, że dany parametr nie jest obecny w danych obszarach zasilania danych punktów poboru wody, na przykład dlatego, że substancja ta nigdy nie występuje w częściach wód podziemnych lub częściach wód powierzchniowych, to państwo członkowskie powinno poinformować o tym właściwych dostawców wody oraz powinno mieć możliwość zezwolenia im na zmniejszenie częstotliwości monitorowania tego parametru lub usunięcie go z wykazu parametrów, które mają być monitorowane, bez przeprowadzania oceny ryzyka w systemie zaopatrzenia.
(18) Dyrektywa 2000/60/WE wymaga, aby państwa członkowskie identyfikowały części wód wykorzystywane do poboru wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, monitorowały je i stosowały niezbędne środki zapobiegające pogorszeniu się ich jakości w celu redukcji poziomu uzdatniania wymaganego w produkcji wody zdatnej do spożycia przez ludzi. Aby uniknąć powielania obowiązków, państwa członkowskie, dokonując identyfikacji zagrożeń i zdarzeń niebezpiecznych, powinny wykorzystywać dostępne - reprezentatywne dla danych obszarów zasilania - wyniki monitorowania uzyskane na podstawie art. 7 i 8 dyrektywy 2000/60/WE lub innego odpowiedniego prawodawstwa Unii. Niemniej jednak, w przypadku gdy dane z takiego monitorowania nie są dostępne, można wprowadzić monitoring odpowiednich parametrów, substancji lub substancji szkodliwych, aby uzupełniać charakterystykę obszarów zasilania i ocenę potencjalnego ryzyka. Taki monitoring należy wprowadzać z uwzględnieniem lokalnej sytuacji i źródeł zanieczyszczeń.
(19) Wartości parametryczne określone w niniejszej dyrektywie do celów oceny jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi mają być przestrzegane w punkcie, w którym woda wypływa z kranów używanych zwykle do poboru wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Na jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi mogą mieć jednak wpływ wewnętrzne systemy wodociągowe. WHO odnotowała, że w Unii bakteria Legionella powoduje największe obciążenie dla zdrowia ze wszystkich patogenów przenoszonych przez wodę. Jest ona przenoszona poprzez systemy dystrybucji ciepłej wody, drogą inhalacyjną, na przykład podczas korzystania z prysznica. Ma to więc wyraźny związek z wewnętrznymi systemami wodociągowymi. Ponieważ nałożenie jednostronnego obowiązku monitorowania na wszystkie zabudowania prywatne i publiczne spowodowałoby nadmiernie wysokie koszty, właściwszym rozwiązaniem tego problemu jest ocena ryzyka w wewnętrznych systemach wodociągowych. Ponadto potencjalne ryzyko związane z produktami i materiałami do kontaktu z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi powinno również zostać uwzględnione w tej ocenie ryzyka. Ocena ryzyka w wewnętrznych systemach wodociągowych powinna zatem obejmować między innymi monitorowanie głównie zidentyfikowanych przez państwa członkowskie obiektów priorytetowych, takich jak szpitale, placówki opieki zdrowotnej, domy opieki, placówki opieki nad dziećmi, szkoły, placówki oświatowe, obiekty zakwaterowania, restauracje, bary, ośrodki sportowe i centra handlowe, obiekty wypoczynkowe, rekreacyjne i wystawowe, zakłady karne i kempingi, oraz na ocenie ryzyka związanego z wewnętrznymi systemami wodociągowymi i powiązanymi z nimi produktami i materiałami. Na podstawie oceny ryzyka państwa członkowskie powinny zastosować wszelkie niezbędne środki, aby zapewnić między innymi wprowadzenie odpowiednich środków kontroli i zarządzania, na przykład w przypadku wystąpienia ognisk chorób, zgodnie z wytycznymi WHO, oraz aby migracja substancji potencjalnie szkodliwych z wyrobów budowlanych nie stwarzała niebezpieczeństwa dla zdrowia ludzkiego.
(20) Przepisy dyrektywy 98/83/WE dotyczące zapewnienia jakości uzdatniania, sprzętu i materiałów nie były skuteczne w stworzeniu jednolitych wymogów higienicznych dotyczących produktów do kontaktu z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi. Skutkiem tego istnieją krajowe procedury zatwierdzania produktów, przy czym wymogi są różne w poszczególnych państwach członkowskich. Utrudnia to producentom wprowadzanie produktów do obrotu w całej Unii, jest dla nich kosztowne, i jest również kosztowne dla państw członkowskich. Ponadto utrudnia to konsumentom i dostawcom wody rozpoznanie, czy wyroby spełniają wymogi zdrowotne. Ustanowienie w niniejszej dyrektywie zharmonizowanych minimalnych wymogów dotyczących materiałów do kontaktu z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi przyczyni się do osiągnięcia w całej Unii jednolitego poziomu ochrony zdrowia, a także do lepszego funkcjonowania rynku wewnętrznego. Ponadto, rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1020 11 ustanawia powszechny ogólnounijny mechanizm nadzoru rynku dla produktów, mając na celu zapewnienie, aby na rynku Unii udostępniane były tylko produkty zgodne z przepisami, spełniające wymogi zapewniające wysoki poziom ochrony interesów publicznych, takich jak zdrowie i bezpieczeństwo ogólnie, bezpieczeństwo i higiena w miejscu pracy, ochrona konsumentów, ochrona środowiska i bezpieczeństwo publiczne. W rozporządzeniu tym przewidziano, że jeżeli przyjęte zostanie nowe prawodawstwo harmonizacyjne Unii, zostanie w tym prawodawstwie określone, czy powinno mieć do niego zastosowanie także rozporządzenie (UE) 2019/1020. W celu zapewnienia, aby możliwe było zastosowanie odpowiednich środków w zakresie nadzoru rynku w odniesieniu do produktów, które nie zostały już objęte zakresem stosowania rozporządzenia (UE) 2019/1020, ale których będzie dotyczyła niniejsza dyrektywa, należy przewidzieć stosowanie tego rozporządzenia do tych produktów.
(21) Charakter materiałów do kontaktu z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi może wpływać na jakość takiej wody poprzez migrację substancji potencjalnie szkodliwych, sprzyjanie rozwojowi drobnoustrojów lub ze względu na oddziaływanie na zapach, barwę lub smak takiej wody. Z oceny dyrektywy 98/83/WE wynika, że przepisy dotyczące zapewnienia jakości uzdatniania, sprzętu i materiałów pozostawiały zbyt dużą elastyczność prawną, co doprowadziło do powstania w Unii różnych krajowych systemów zatwierdzania materiałów do kontaktu z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi. Zachodzi zatem potrzeba ustanowienia bardziej szczegółowych minimalnych wymogów w zakresie higieny dla materiałów, które mają być wykorzystywane do poboru, uzdatniania, magazynowania lub dystrybucji wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w nowych instalacjach lub w istniejących instalacjach, gdy są one poddawane naprawie lub przebudowie w celu zapewnienia, aby nie zagrażały - w sposób bezpośredni albo pośredni - zdrowiu ludzkiemu, nie wpływały niekorzystnie na barwę, zapach lub smak wody, nie sprzyjały rozwojowi drobnoustrojów w wodzie ani nie powodowały uwalniania do wody zanieczyszczeń w stopniu większym, niż to konieczne do założonego celu. W tym celu w niniejszej dyrektywie należy określić szczegółowe minimalne wymogi w zakresie higieny dla materiałów poprzez ustanowienie metodyki badania i zatwierdzania substancji wyjściowych, składów i składników, europejskich list pozytywnych substancji wyjściowych, składów i składników, metod i procedur włączania substancji wyjściowych, składów lub składników do europejskich list pozytywnych lub dokonywania przeglądów ich włączenia, a także procedur i metod badania i zatwierdzania materiałów końcowych stosowanych w produktach wykonanych z połączonych substancji wyjściowych, składów lub składników znajdujących się na europejskich listach pozytywnych.
Aby nie utrudniać innowacji, Komisja powinna zapewnić, aby takie procedury były proporcjonalne i aby nie nakładały zbędnego obciążenia na podmioty gospodarcze, w szczególności małe i średnie przedsiębiorstwa. Procedury te w możliwie największym zakresie powinny być dostosowane do istniejącego prawodawstwa Unii dotyczącego produktów, aby uniknąć podwójnego obciążenia zobowiązującego podmioty gospodarcze do prowadzenia różnych ocen zgodności dla tego samego produktu.
(22) Europejskie listy pozytywne to listy substancji wyjściowych, składów lub składników, w zależności od rodzaju materiałów, a mianowicie organiczne, cementowe, metalowe, emalie i ceramiczne lub inne materiały nieorganiczne, zatwierdzone do stosowania w produkcji materiałów; listy te powinny obejmować - w stosownych przypadkach - warunki ich stosowania i limity migracji. Do włączenia substancji wyjściowej, składu lub składnika do europejskich list pozytywnych należy wymagać oceny ryzyka samej substancji wyjściowej, samego składu lub samego składnika, a także odpowiednich zanieczyszczeń oraz przewidywalnych produktów reakcji i rozpadu przy przewidzianym zastosowaniu. Ocena ryzyka przeprowadzona przez wnioskodawcę lub organ krajowy powinna obejmować ryzyka dla zdrowia wynikające z potencjalnej migracji w najmniej korzystnych przewidywalnych warunkach zastosowania oraz toksyczności. W oparciu o ocenę ryzyka, w celu zapewnienia bezpieczeństwa materiału końcowego, który ma być stosowany w produktach do kontaktu z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi, w europejskich listach pozytywnych należy - w razie konieczności - określić specyfikacje substancji wyjściowej, składu lub składnika oraz ograniczenia stosowania, ograniczenia ilościowe lub limity migracji dla substancji wyjściowej, składu lub składnika, możliwe zanieczyszczenia i produkty lub składniki reakcji.
Do celów ustanowienia pierwszych europejskich list pozytywnych należy udostępnić Europejskiej Agencji Chemikaliów, ustanowionej na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1907/2006 12 (zwanej dalej "ECHA"), krajowe listy pozytywne substancji wyjściowych, składów i składników lub inne przepisy krajowe, metodyki, którymi kierowano się przy tworzeniu takich krajowych list i przepisów, a także towarzyszące im oceny ryzyka dla każdej z substancji wyjściowych, składów i składników. Na tej podstawie ECHA powinna przedstawić Komisji zbiorcze listy. ECHA powinna dokonać przeglądu i wydać opinię dotyczącą substancji, składów i składników znajdujących się na pierwszych europejskich listach pozytywnych w terminie umożliwiającym Komisji dokonanie przeglądu tych list przed upływem 15 lat po ich przyjęciu. Do celów aktualizacji europejskich list pozytywnych ECHA powinna wydawać opinie dotyczące włączenia lub usunięcia substancji, składów lub składników.
(23) Aby ułatwić jednolite badanie produktów pod względem zgodności z wymogami niniejszej dyrektywy, Komisja powinna zwrócić się do Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego (CEN), aby opracował normy w zakresie jednolitego badania i oceny produktów do kontaktu z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi. Przy ustanawianiu i aktualizacji europejskich list pozytywnych Komisja powinna zapewnić, aby wszelkie odpowiednie akty lub mandaty na opracowanie norm przyjmowane przez nią zgodnie z pozostałym prawodawstwem Unii były spójne z niniejszą dyrektywą.
(24) Ponadto, nie później niż dziewięć lat po upływie terminu transpozycji niniejszej dyrektywy, należy dokonać przeglądu funkcjonowania systemu wprowadzonego niniejszą dyrektywą, aby ocenić, czy zdrowie ludzkie jest chronione w całej Unii oraz czy należycie zapewniane jest funkcjonowanie rynku wewnętrznego w zakresie wykorzystujących zatwierdzone materiały produktów do kontaktu z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi. Należy ponadto ocenić, czy potrzebne są dalsze wnioski ustawodawcze w tym zakresie, uwzględniając w szczególności wyniki ocen rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1935/2004 13 i (UE) nr 305/2011 14 .
(25) Produkty do kontaktu z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi powinny składać się z materiału lub kombinacji materiałów zatwierdzonych zgodnie z niniejszą dyrektywą. Niniejsza dyrektywa dotyczy jednak tylko aspektów zdrowotnych i higienicznych materiałów i substancji stosowanych w produktach z punktu widzenia ich wpływu na jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, a także przepisów dotyczących badania zgodności i kontroli jakości końcowych produktów. Nie dotyczy ona innych wymogów, takich jak zasady określania skuteczności działania produktów lub przepisy w zakresie bezpieczeństwa konstrukcji, które mogą być regulowane lub wynikać z prawodawstwa harmonizacyjnego Unii, takiego jak rozporządzenie (UE) nr 305/2011 lub rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/426 15 . Współwystępowanie aspektów zdrowotnych i higienicznych ryzyka harmonizowanych na podstawie niniejszej dyrektywy oraz aspektów związanych z bezpieczeństwem lub innych aspektów ryzyka, do których odnosi się prawodawstwo harmonizacyjne Unii, nie będzie ze sobą kolidowało, pod warunkiem że nie będą się pokrywały rodzaje ryzyka objęte zakresami stosowania poszczególnych regulacji. Istnieje potencjalna kolizja między rozporządzeniem (UE) nr 305/2011 a niniejszą dyrektywą, zważywszy na fakt, że zapobieganie uwalnianiu do wody do picia substancji niebezpiecznych lub substancji, które w inny sposób negatywnie wpływają na wodę do picia jest wymienione w załączniku I do rozporządzenia (UE) nr 305/2011 jako jeden z podstawowych wymogów w przypadku prac budowlanych. Takie pokrywanie się przepisów jednak nie wystąpi, jeśli na podstawie rozporządzenia (UE) nr 305/2011 nie zostanie wydany mandat na opracowanie norm dotyczących aspektów zdrowotnych i higienicznych produktów do kontaktu z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi.
(26) Zachodzi potrzeba zapewnienia na poziomie Unii skutecznego podejmowania decyzji, koordynacji i zarządzania technicznymi, naukowymi i administracyjnymi aspektami niniejszej dyrektywy dotyczącymi materiałów do kontaktu z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi. ECHA powinna wykonywać zadania określone w niniejszej dyrektywie w odniesieniu do oceny substancji i składów materiałów do kontaktu z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi. W związku z tym Komitet ds. Oceny Ryzyka ECHA, ustanowiony na podstawie art. 76 ust. 1 lit. c) rozporządzenia (WE) nr 1907/2006, powinien ułatwiać wykonywanie niektórych zadań powierzonych ECHA na podstawie niniejszej dyrektywy poprzez wydawanie opinii.
(27) Chemikalia do uzdatniania wody i materiały filtracyjne mogłyby być stosowane do uzdatniania surowej wody, aby zapewnić wodę, która będzie odpowiednia do spożycia przez ludzi. Jednakże chemikalia do uzdatniania wody i materiały filtracyjne mogą stanowić ryzyko dla bezpieczeństwa wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. W związku z tym procedury uzdatniania i dezynfekcji wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi powinny zapewniać stosowanie chemikaliów do uzdatniania wody i materiałów filtracyjnych, które są skuteczne, bezpieczne i odpowiednio zarządzane, aby unikać niepożądanych skutków dla zdrowia konsumentów. Chemikalia do uzdatniania wody i materiały filtracyjne muszą być zatem oceniane pod względem ich właściwości, wymogów w zakresie higieny oraz czystości i nie powinny być stosowane w większym stopniu, niż to konieczne, aby uniknąć ryzyka dla zdrowia ludzkiego. Chemikalia do uzdatniania wody i materiały filtracyjne nie powinny sprzyjać rozwojowi drobnoustrojów, z wyjątkiem celowych działań, takich jak pobudzenie denitryfikacji drobnoustrojowej.
Państwa członkowskie powinny zagwarantować zapewnienie jakości chemikaliów do uzdatniania wody i materiałów filtracyjnych bez uszczerbku dla rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 528/2012 16 oraz przy wykorzystaniu istniejących norm europejskich, o ile są dostępne. Istotne jest zapewnienie, aby każdy produkt, a także pojemniki na odczynniki chemiczne i materiały filtracyjne do kontaktu z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi nosiły w momencie wprowadzenia do obrotu wyraźne i nieusuwalne oznakowanie informujące konsumentów, dostawców wody, instalatorów, organy i regulatorów, że dany przedmiot nadaje się do stosowania w kontakcie z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi. Ponadto zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 528/2012 należy umożliwić państwom członkowskim wprowadzenie ograniczeń lub zakazu stosowania produktów biobójczych w ramach zaopatrzenia ludności w wodę do picia, w tym również w indywidualnym zaopatrzeniu.
(28) Mając na celu zminimalizowanie potencjalnej obecności ołowiu w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi, elementy zawierające ołów w wewnętrznych systemach wodociągowych mogą zostać zastąpione, w szczególności w przypadku naprawy lub przebudowy istniejących instalacji. Elementy te powinny zostać zastąpione materiałami, które są zgodne z minimalnymi wymogami dotyczącymi materiałów do kontaktu z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi, ustanowionymi w niniejszej dyrektywie. Aby przyspieszyć ten proces, państwa członkowskie powinny rozważyć i w stosownych przypadkach zastosować środki w celu wymiany elementów zawierających ołów w istniejących wewnętrznych systemach wodociągowych, o ile będzie to ekonomicznie i technicznie wykonalne.
(29) Każde państwo członkowskie powinno zapewnić, aby ustanowione zostały programy monitorowania w celu sprawdzenia, czy woda przeznaczona do spożycia przez ludzi spełnia wymogi niniejszej dyrektywy. Monitorowanie do celów niniejszej dyrektywy będzie w głównej mierze prowadzone przez dostawców wody. Należy zapewnić im pewien stopień elastyczności, jeśli chodzi o parametry, które monitorują oni do celów oceny ryzyka i zarządzania ryzykiem w systemie zaopatrzenia. Jeżeli dany parametr nie zostanie wykryty, dostawcom wody należy umożliwić zmniejszenie częstotliwości monitorowania lub całkowite zaprzestanie monitorowania tego parametru. Ocena ryzyka i zarządzanie ryzykiem w systemie zaopatrzenia powinny być prowadzone w odniesieniu do większości parametrów. Podstawowy zestaw parametrów powinien jednak zawsze podlegać monitorowaniu z określoną minimalną częstotliwością. W niniejszej dyrektywie określono głównie przepisy dotyczące częstotliwości monitorowania do celów kontroli zgodności i tylko nieliczne przepisy dotyczące monitorowania do celów operacyjnych. Dodatkowe monitorowanie do celów operacyjnych może być niezbędne w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania systemu uzdatniania wody. Takie dodatkowe monitorowanie powinno być prowadzone według uznania dostawców wody. W związku z tym dostawcy wody mogliby korzystać z wytycznych WHO i Podręcznika Planu Bezpieczeństwa Wody.
(30) Podejście oparte na ryzyku powinno być stosowane przez wszystkich dostawców wody, w tym również przez małych dostawców, ponieważ ocena dyrektywy 98/83/WE wykazała braki w jego wdrażaniu przez tych dostawców, wynikające czasami z kosztów przeprowadzania niepotrzebnych działań monitorowania. Przy stosowaniu podejścia opartego na ryzyku należy uwzględniać kwestie bezpieczeństwa.
(31) W przypadku niezgodności z wymogami nałożonymi niniejszą dyrektywą zainteresowane państwo członkowskie powinno natychmiast podjąć działania w celu znalezienia przyczyny oraz zapewnić podjęcie niezbędnych działań naprawczych najszybciej, jak to możliwe, w celu przywrócenia jakości dostarczanej wody. W przypadkach gdy dostarczana woda stanowi potencjalne niebezpieczeństwo dla zdrowia ludzkiego, dostawa takiej wody powinna zostać zakazana lub należy ograniczyć jej wykorzystanie. Ponadto w przypadku niezgodności z minimalnymi wymogami dotyczącymi wartości odnoszących się do parametrów mikrobiologicznych i chemicznych, państwa członkowskie powinny uznawać taką niezgodność za potencjalne niebezpieczeństwo dla zdrowia ludzkiego, z wyjątkiem przypadków, w których niezgodność można uznać za nieistotną. W przypadkach gdy niezbędne jest podjęcie działań naprawczych w celu przywrócenia jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, zgodnie z art. 191 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) pierwszeństwo należy nadać działaniom, które rozwiązują problem u źródła.
(32) Państwa członkowskie powinny być uprawnione, pod pewnymi warunkami i w należycie uzasadnionych okolicznościach, do dalszego przyznawania odstępstw od niniejszej dyrektywy, i w tym względzie niezbędne jest ustanowienie odpowiednich ram dla takich odstępstw, pod warunkiem że nie stwarzają one potencjalnego niebezpieczeństwa dla zdrowia ludzkiego oraz pod warunkiem że dostarczanie wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w danym obszarze nie może być utrzymane za pomocą jakichkolwiek innych racjonalnych środków. Odstępstwa te powinny ograniczać się do określonych przypadków. Odstępstwa przyznawane przez państwa członkowskie na podstawie dyrektywy 98/83/WE i wciąż obowiązujące w momencie upływu terminu transpozycji niniejszej dyrektywy powinny nadal obowiązywać do końca okresu ich obowiązywania i powinny być przedłużane na podstawie niniejszej dyrektywy jedynie w przypadku, gdy nie zostało jeszcze przyznane drugie odstępstwo.
(33) W komunikacie z dnia 19 marca 2014 w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej "Dostęp do wody i kanalizacji jest prawem człowieka! Woda jest dobrem publicznym, nie towarem!" Komisja wezwała państwa członkowskie do zapewnienia dostępu do minimalnej ilości wody dla wszystkich obywateli zgodnie z zaleceniami WHO. Zobowiązała się również, że będzie nadal "ułatwiać dostęp do bezpiecznej wody pitnej dla całej ludności za pośrednictwem polityki ochrony środowiska". Jest to zgodne z celem nr 6 zrównoważonego rozwoju oraz powiązanym zadaniem dotyczącym zapewnienia dla wszystkich powszechnego i sprawiedliwego dostępu do bezpiecznej wody do picia po przystępnej cenie. Aby odnieść się do tych aspektów dostępu do wody, które wiążą się z jakością i dostępnością, oraz w ramach odpowiedzi na inicjatywę Right2Water, a także aby wnieść wkład we wdrażanie zasady 20 Europejskiego filaru praw socjalnych, która stanowi, że "każdy ma prawo dostępu do podstawowych usług dobrej jakości, w tym wody", problem dostępu do wody państwa członkowskie powinny rozwiązywać na poziomie krajowym, przy czym powinny one korzystać z pewnej swobody uznania co do rodzaju wdrażanych środków. Powinno się to odbywać poprzez działania mające na celu poprawę dostępu dla wszystkich do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, w szczególności poprzez instalowanie, tam gdzie jest to technicznie wykonalne, urządzeń do poboru wody w przestrzeniach publicznych na zewnątrz i w budynkach, a także poprzez działania mające na celu upowszechnianie korzystania z wody z kranu, na przykład poprzez zachęcanie do nieodpłatnego udostępniania wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w administracji publicznej i budynkach publicznych lub nieodpłatnego, lub po uiszczeniu drobnej opłaty za usługę, udostępniania takiej wody klientom w restauracjach, w punktach gastronomicznych i cate- ringowych.
(34) Unia i państwa członkowskie zobowiązały się, w granicach swoich odpowiednich kompetencji, do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju, uznając jednocześnie główną odpowiedzialność państw członkowskich za działania następcze i przegląd postępów w zakresie realizacji tych celów na poziomach krajowym, regionalnym i światowym. Niektóre cele zrównoważonego rozwoju oraz prawo do wody nie wchodzą w zakres polityki ochrony środowiska Unii ani polityki społecznej Unii, która jest ograniczona i ma charakter uzupełniający. Mając na uwadze ograniczone kompetencje Unii, należy jednak zapewnić, aby stałe zaangażowanie państw członkowskich na rzecz prawa do wody było zgodne z niniejszą dyrektywą, przy jednoczesnym poszanowaniu zasady pomocniczości. W tym zakresie państwa członkowskie podejmują obecnie znaczne wysiłki, aby poprawić dostęp do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Ponadto protokół "Woda i zdrowie" Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ (EKG ONZ) i Biura Regionalnego WHO dla Europy, załączony do Konwencji o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych z 1992 r., którego Stronami jest również wiele państw członkowskich, ma na celu ochronę zdrowia ludzkiego poprzez lepsze gospodarowanie wodą oraz ograniczenie chorób mających związek z wodą. Państwa członkowskie mogłyby wykorzystać dokumenty zawierające wytyczne opracowane na podstawie tego protokołu, aby oceniać kontekst polityczny oraz sytuację wyjściową w dostępie do wody, a także określać działania niezbędne do poprawy równego dostępu dla wszystkich do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.
(35) Parlament Europejski w rezolucji z dnia 8 września 2015 r. w sprawie dalszych działań w następstwie europejskiej inicjatywy Right2Water 17 wymagał, aby państwa członkowskie zwracały szczególną uwagę na potrzeby wrażliwych grup społecznych. Specyficzna sytuacja kultur mniejszościowych, takich jak Romowie i Trawelerzy, niezależnie od tego, czy prowadzą osiadły tryb życia czy nie - a w szczególności ich brak dostępu do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi - została także uznana w komunikacie Komisji z dnia 2 kwietnia 2014 r. zatytułowanym "Sprawozdanie z wdrażania unijnych ram dotyczących krajowych strategii integracji Romów" oraz w zaleceniu Rady z dnia 9 grudnia 2013 r. w sprawie skutecznych środków integracji Romów w państwach członkowskich. W związku z tym ogólnym kontekstem państwa członkowskie powinny zwracać szczególną uwagę na wrażliwe i zmarginalizowane grupy, wprowadzając niezbędne środki, aby poprawić tym grupom dostęp do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Bez uszczerbku dla prawa państw członkowskich do definiowania tych grup, ważne jest, aby obejmowały one uchodźców, społeczności wędrowne, osoby bezdomne i kultury mniejszości, takie jak Romowie i Trawelerzy, niezależnie od tego, czy prowadzą one osiadły tryb życia czy nie. Takie środki poprawy dostępu, których wybór pozostawia się uznaniu państw członkowskich, mogłyby na przykład polegać na zapewnieniu alternatywnych systemów zaopatrzenia, takich jak urządzenia do uzdatniania wody do użytku indywidualnego, dostarczaniu wody za pomocą cystern, w tym również przewoźnych zbiorników, oraz zapewnieniu niezbędnej infrastruktury dla obozów.
(36) W celu lepszego uświadomienia konsumentom skutków zużycia wody powinni oni otrzymywać łatwo dostępne informacje, na przykład na swoich fakturach lub za pomocą inteligentnej aplikacji, dotyczące zużytych rocznie ilości wody, przebiegu zużycia oraz porównania ze średnim zużyciem w gospodarstwach domowych, w przypadku gdy dostawca wody ma dostęp do takich informacji, a także ceny za litr wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, co pozwoli im na porównanie tych opłat z cenami wody butelkowanej.
(37) W siódmym programie działań w zakresie środowiska do 2020 r. "Dobra jakość życia z uwzględnieniem ograniczeń naszej planety" 18 wymaga się, aby społeczeństwo miało dostęp do zrozumiałych informacji o środowisku na poziomie krajowym. W dyrektywie 98/83/WE przewidziano wyłącznie bierny dostęp do informacji, co oznacza, że państwa członkowskie musiały jedynie zapewniać dostępność informacji. Przepisy te powinny zatem zostać zastąpione w celu zapewnienia, aby konsumenci mieli łatwy dostęp online do aktualnych informacji w przyjazny dla użytkownika i dostosowany do ich potrzeb sposób. Konsumenci powinni również mieć możliwość zwrócenia się z uzasadnionym wnioskiem o dostęp do tych informacji za pomocą innych środków.
(38) Aktualne informacje, które mają być udostępniane na podstawie niniejszej dyrektywy, powinny obejmować wyniki programów monitoringu, informacje dotyczące rodzajów zastosowanego uzdatniania i dezynfekcji wody, informacje dotyczące przekroczenia wartości parametrycznych istotnych dla zdrowia ludzkiego, stosowne informacje dotyczące oceny ryzyka i zarządzania ryzykiem w systemie zaopatrzenia, porady w zakresie sposobów zmniejszania zużycia wody oraz unikania ryzyka dla zdrowia w związku ze stagnacją wody, lecz również dodatkowe informacje, które mogłyby być przydatne dla obywateli, takie jak informacje dotyczące wskaźników takich jak zawartość żelaza, twardość i stopień mineralizacji wody, które często wpływają na sposób postrzegania wody z kranu przez konsumentów. Ponadto, w ramach odpowiedzi na zainteresowanie konsumentów kwestiami związanymi z wodą, konsumenci na ich wniosek powinni mieć dostęp do danych historycznych dotyczących wyników monitorowania i przekroczeń.
(39) W przypadku dostawców wody dostarczających co najmniej 10 000 m3 dziennie lub obsługujących co najmniej 50 000 osób powinny być dostępne dla konsumentów online dodatkowe informacje dotyczące między innymi efektywności działania, wielkości wycieków, struktury własnościowej i struktury taryf.
(40) Pogłębienie wiedzy konsumentów w zakresie odpowiednich informacji oraz większa przejrzystość powinny zmierzać do zwiększenia zaufania obywateli do dostarczanej wody i do usług zaopatrzenia w wodę oraz doprowadzić do zwiększonego wykorzystania wody z kranu jako wody do picia, co mogłoby przyczynić się do zmniejszenia wykorzystania tworzyw sztucznych, ilości śmieci i emisji gazów cieplarnianych oraz mieć pozytywny wpływ na przeciwdziałanie zmianie klimatu i na środowisko jako całość.
(41) Dzięki poprawie technik monitorowania wielkość wycieków staje się coraz bardziej widoczna. Aby poprawić wydajność infrastruktury wodociągowej, w tym również aby unikać nadmiernej eksploatacji ograniczonych zasobów wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, wszystkie państwa członkowskie powinny oceniać wielkość wycieków i zmniejszać ją, jeżeli będzie przekraczała pewien próg.
(42) Dyrektywa 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 19 ma na celu zagwarantowanie prawa dostępu do informacji o środowisku w państwach członkowskich zgodnie z Konwencją z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska z 1998 r. 20 (zwaną dalej "konwencją z Aarhus"). Konwencja z Aarhus obejmuje szeroki zakres zobowiązań związanych zarówno z udostępnianiem na wniosek informacji o środowisku, jak i z aktywnym rozpowszechnianiem takich informacji. Dyrektywa 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 21 ma również szeroki zakres stosowania, obejmujący rozpowszechnianie informacji przestrzennych, w tym również zbiorów danych dotyczących różnych zagadnień z zakresu środowiska. Ważne jest, aby przepisy niniejszej dyrektywy dotyczące dostępu do informacji oraz zasady dotyczące wymiany danych stanowiły uzupełnienie tych dyrektyw, a nie tworzyły odrębny system prawny. Dlatego też przepisy niniejszej dyrektywy dotyczące informowania społeczeństwa oraz informacji o monitorowaniu procesu wdrażania powinny pozostać bez uszczerbku dla dyrektyw 2003/4/WE i 2007/2/WE.
(43) W dyrektywie 98/83/WE nie określono obowiązków sprawozdawczych małych dostawców wody. Aby temu zaradzić oraz zaspokoić potrzebę informacji dotyczących wdrażania i zgodności, należy wprowadzić w niniejszej dyrektywie nowy system, w ramach którego państwa członkowskie będą zobowiązane do utworzenia, aktualizacji i udostępniania Komisji i Europejskiej Agencji Środowiska (zwanej dalej "EEA") zbiorów danych zawierających wyłącznie istotne informacje, na przykład związane z przekroczeniem wartości parametrycznych i incydentami o określonym znaczeniu. Powinno to zapewnić, aby obciążenie administracyjne dla wszystkich podmiotów pozostawało jak najmniejsze. Aby zapewnić odpowiednią infrastrukturę dostępu publicznego do wody, sprawozdawczość i wymianę danych między organami publicznymi, państwa członkowskie powinny przygotować specyfikację danych opartą na dyrektywie 2007/2/WE i jej aktach wykonawczych.
(44) Dane zgłaszane przez państwa członkowskie są niezbędne nie tylko do celów kontroli zgodności, ale są również istotne w celu umożliwienia Komisji monitorowania i oceny niniejszej dyrektywy w odniesieniu do jej celów, co będzie przydatne przy formułowaniu przyszłych ocen niniejszej dyrektywy zgodnie z pkt 22 Porozumienia mię- dzyinstytucjonalnego z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa 22 . W związku z tym potrzebne są stosowne dane, które umożliwią lepszą ocenę efektywności, skuteczności, odpowiedniości i unijnej wartości dodanej dyrektywy, stąd konieczność zapewnienia, aby istniały odpowiednie mechanizmy sprawozdawczości, które mogą również służyć jako wskaźniki na potrzeby przyszłych ocen niniejszej dyrektywy.
(45) Zgodnie z pkt 22 Porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie lepszego stanowienia prawa Komisja powinna przeprowadzić ocenę niniejszej dyrektywy przed upływem pewnego okresu wyznaczonego od daty będącej terminem jej transpozycji. Ocena ta powinna opierać się na zdobytym doświadczeniu i danych zebranych w czasie wdrażania niniejszej dyrektywy, na wszelkich dostępnych zaleceniach WHO oraz na odpowiednich danych naukowych, analitycznych i epidemiologicznych.
(46) Niniejsza dyrektywa nie narusza praw podstawowych i jest zgodna z zasadami uznanymi w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej. W szczególności niniejsza dyrektywa ma na celu propagowanie zasad odnoszących się do opieki zdrowotnej, dostępu do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, ochrony środowiska i ochrony konsumentów.
(47) Skuteczność niniejszej dyrektywy oraz jej cel, jakim jest ochrona zdrowia ludzkiego w kontekście polityki środowiskowej Unii, wymagają, aby osoby fizyczne lub prawne lub, w stosownych przypadkach, ich należycie ustanowione organizacje, mogły opierać się na niej w postępowaniach prawnych oraz aby sądy krajowe miały możliwość brania niniejszej dyrektywy pod uwagę jako jednego z elementów prawa Unii w celu, między innymi, kontroli decyzji organów krajowych, w stosownych przypadkach. Ponadto, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości, na mocy zasady lojalnej współpracy ustanowionej w art. 4 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TUE), to sądy państw członkowskich mają zapewniać ochronę sądową praw osoby wynikających z prawa Unii. Ponadto art. 19 ust. 1 TUE wymaga od państw członkowskich, aby ustanowiły środki niezbędne do zapewnienia skutecznej ochrony prawnej w dziedzinach objętych prawem Unii.
Ma to zastosowanie w szczególności do dyrektywy, której celem jest ochrona zdrowia ludzkiego przed niepożądanymi skutkami wszelkich zanieczyszczeń wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Ponadto, zgodnie z konwencją z Aarhus, członkowie zainteresowanej społeczności powinni mieć dostęp do wymiaru sprawiedliwości, aby przyczyniać się do ochrony prawa do życia w środowisku, które jest odpowiednie dla zdrowia i dobrostanu ludzi. Decyzją Rady (UE) 2018/881 23 Komisja została wezwana do przeprowadzenia do dnia 30 września 2019 r. analizy oraz - jeśli jest to stosowne w świetle jej wyników - do przedłożenia do dnia 30 września 2020 r. wniosku w sprawie zmiany rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1367/2006 24 , aby uwzględnić ustalenia Komitetu ds. Przestrzegania Konwencji z Aarhus w sprawie ACCC/C/2008/32. Komisja przedłożyła analizę w wyznaczonym terminie i w komunikacie z dnia 11 grudnia 2019 r. zatytułowanym "Europejski Zielony Ład" oświadczyła, że "rozważy przegląd rozporządzenia w sprawie konwencji z Aarhus w celu poprawy dostępu do administracyjnej i sądowej kontroli na szczeblu UE dla obywateli i organizacji pozarządowych, które mają obawy co do legalności decyzji wywierających wpływ na środowisko". Ważne jest, aby Komisja podjęła również działania w zakresie poprawy dostępu obywateli i organizacji pozarządowych do wymiaru sprawiedliwości przed sądami krajowymi we wszystkich państwach członkowskich.
(48) W celu dostosowania niniejszej dyrektywy do postępu naukowo-technicznego, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do określania progu wycieków, określania procedury oceny zgodności dla produktów do kontaktu z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi, ustanawiania procedury przedkładania ECHA wniosków o włączenie lub usunięcie z europejskich list pozytywnych substancji wyjściowych, składów lub składników, ustanawiania oznaczeń dla produktów do kontaktu z wodą, przyjmowania metodyki pomiaru zawartości mikroplastiku, zmiany załącznika III oraz zmiany wartości parametrycznych dla bis- fenolu A w załączniku I część B. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym w sprawie lepszego stanowienia prawa. W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych. Ponadto określone w załączniku I część C uwaga 10 do dyrektywy 98/83/WE uprawnienie do określania częstotliwości monitorowania oraz metod monitorowania w przypadku substancji promieniotwórczych nie jest już aktualne w związku z przyjęciem dyrektywy Rady 2013/51/Euratom 25 , a zatem powinno zostać uchylone. Uprawnienie określone w załączniku III część A akapit drugi do dyrektywy 98/83/WE dotyczące zmian dyrektywy nie jest już potrzebne i powinno zostać uchylone.
(49) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszej dyrektywy należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do przyjmowania metodyk testowania i zatwierdzania substancji wyjściowych, składów i składników, europejskich list pozytywnych substancji wyjściowych, składów i składników, a także przyjmowania procedur i metod badania i zatwierdzania końcowych materiałów wykonanych z tych substancji wyjściowych, składów i składników. Należy również powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do przyjmowania formatu i szczegółowych zasad przedstawiania informacji dotyczących wdrażania niniejszej dyrektywy, które mają być przekazywane przez państwa członkowskie i opracowywane przez EEA, a także w odniesieniu do ustanowienia i aktualizacji listy obserwacyjnej. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 26 .
(50) Bez uszczerbku dla dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/99/WE 27 państwa członkowskie powinny ustanowić przepisy dotyczące sankcji mających zastosowanie do naruszeń przepisów krajowych przyjętych na podstawie niniejszej dyrektywy oraz powinny zastosować wszelkie niezbędne środki w celu zapewnienia ich wykonania. Sankcje powinny być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.
(51) W celu zapewnienia, aby dostawcy wody dysponowali pełnym zestawem danych w momencie rozpoczęcia przeprowadzania oceny ryzyka i zarządzania ryzykiem w systemie zaopatrzenia, należy wprowadzić trzyletni okres przejściowy dla nowych parametrów. Pozwoli to państwom członkowskim na przeprowadzenie w ciągu tych pierwszych trzech lat po upływie terminu transpozycji niniejszej dyrektywy identyfikacji zagrożeń i zdarzeń niebezpiecznych oraz na dostarczenie dostawcom wody danych odnoszących się do nowych parametrów, unikając w ten sposób prowadzenia przez nich zbędnego monitorowania, jeśli okaże się, że dany parametr nie musi być nadal monitorowany po pierwszej identyfikacji zagrożeń i zdarzeń niebezpiecznych. W ciągu tych pierwszych trzech lat dostawcy wody powinni jednak przeprowadzać ocenę ryzyka w systemie zaopatrzenia lub wykorzystywać istniejące oceny ryzyka przeprowadzone już na podstawie dyrektywy (UE) 2015/1787 dla tych parametrów, które były częścią załącznika I do dyrektywy 98/83/WE, zważywszy na fakt, że w momencie wejścia w życie niniejszej dyrektywy dane dla tych parametrów będą już dostępne.
(52) W dyrektywie 2013/51/Euratom określono szczegółowe zasady monitorowania substancji promieniotwórczych w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi. W związku z tym niniejsza dyrektywa nie powinna określać wartości parametrycznych dotyczących promieniotwórczości.
(53) Ponieważ cele niniejszej dyrektywy, a mianowicie ochrona zdrowia ludzkiego oraz poprawa dostępu do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na ich rozmiary i skutki, możliwe jest ich lepsze osiągnięcie go na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.
(54) Obowiązek transpozycji niniejszej dyrektywy do prawa krajowego powinien ograniczać się do tych przepisów, które stanowią zasadniczą zmianę w porównaniu z wcześniejszymi dyrektywami. Obowiązek transpozycji przepisów, które nie uległy zmianie, wynika z wcześniejszych dyrektyw.
(55) Niniejsza dyrektywa powinna pozostawać bez uszczerbku dla obowiązków państw członkowskich dotyczących terminów transpozycji do prawa krajowego dyrektyw określonych w załączniku VI część B,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:
Sporządzono w Brukseli dnia 16 grudnia 2020 r.
| W imieniu Rady |
W imieniu Parlamentu Europejskiego |
| D. M. SASSOLI |
M. ROTH |
| Przewodniczący |
Przewodniczący |
