Rezolucja 2020/1915 zawierająca uwagi stanowiące integralną część decyzji w sprawie absolutorium z wykonania budżetu Europejskiego Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Realizacji Projektu ITER i Rozwoju Energii Termojądrowej za rok budżetowy 2018

REZOLUCJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO (UE) 2020/1915

z dnia 14 maja 2020 r.

zawierająca uwagi stanowiące integralną część decyzji w sprawie absolutorium z wykonania budżetu Europejskiego Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Realizacji Projektu ITER i Rozwoju Energii Termojądrowej za rok budżetowy 2018

PARLAMENT EUROPEJSKI,

– uwzględniając swoją decyzję w sprawie absolutorium z wykonania budżetu Europejskiego Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Realizacji Projektu ITER i Rozwoju Energii Termojądrowej za rok budżetowy 2018,

– uwzględniając art. 100 Regulaminu i załącznik V do Regulaminu,

– uwzględniając sprawozdanie Komisji Kontroli Budżetowej (A9-0049/2020),

A. mając na uwadze, że Europejskie Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Realizacji Projektu ITER i Rozwoju Energii Termojądrowej (zwane dalej "Wspólnym Przedsięwzięciem") zostało utworzone decyzją Rady 2007/198/Euratom w marcu 2007 r. na okres 35 lat ¹ ;

B. mając na uwadze, że członkami Wspólnego Przedsięwzięcia są Euratom reprezentowany przez Komisję, państwa członkowskie Euratomu oraz państwa trzecie, które zawarły z Euratomem umowę o współpracy w dziedzinie kontrolowanej syntezy jądrowej;

C. mając na uwadze, że celem Wspólnego Przedsięwzięcia jest wnoszenie przez Unię wkładu w międzynarodowy projekt ITER w zakresie energii termojądrowej, wdrażanie umowy między Euratom a Japonią w sprawie szeroko zakrojonej koncepcji oraz przygotowanie do budowy demonstracyjnego reaktora syntezy jądrowej;

D. mając na uwadze, że Wspólne Przedsięwzięcie rozpoczęło autonomiczną działalność w marcu 2008 r.;

Uwagi ogólne

1. zauważa, że Trybunał Obrachunkowy (zwany dalej "Trybunałem") w swoim sprawozdaniu w sprawie rocznego sprawozdania finansowego Wspólnego Przedsięwzięcia za rok budżetowy 2018 (zwanym dalej "sprawozdaniem Trybunału") stwierdził, iż w sprawozdaniu tym Wspólne Przedsięwzięcie przedstawia rzetelnie we wszystkich istotnych aspektach swoją sytuację finansową na dzień 31 grudnia 2018 r. oraz wyniki transakcji, przepływy pieniężne i zmiany swych aktywów netto za kończący się tego dnia rok, zgodnie z przepisami swojego regulaminu finansowego oraz z zasadami rachunkowości przyjętymi przez księgowego Komisji;

2. uznaje, że transakcje leżące u podstaw rocznego sprawozdania finansowego Wspólnego Przedsięwzięcia za rok 2018 są legalne i prawidłowe we wszystkich istotnych aspektach;

3. podkreśla, że Wspólne Przedsięwzięcie ponownie obliczyło swój wkład w fazę budowy projektu w wysokości 12 000 000 000 EUR, co stanowi wzrost w stosunku do kwoty 6 600 000 000 EUR zatwierdzonej przez Radę UE w 2010 r.; zauważa, że kwota ta nie uwzględnia nieprzewidzianych zdarzeń, mimo iż Komisja zasugerowała, że właściwe byłoby uwzględnienie ewentualnych nieprzewidzianych opóźnień w realizacji harmonogramu do 24 miesięcy oraz możliwości wzrostu nieplanowanych kosztów o 10-20%;

4. odnotowuje, że w listopadzie 2016 r. Rada organizacji ITER (zwana dalej "Radą ITER") zatwierdziła nowe podstawy projektu ITER; zauważa, że według nowych podstaw ITER szacuje się uzyskanie "pierwszej plazmy" i rozpoczęcie etapu operacyjnego w 2025 r., natomiast zakończenie etapu budowy - w 2035 r.; zwraca jednak uwagę, że według podstaw z 2010 r. zakończenie etapu budowy miało nastąpić w 2020 r.; zauważa też, że nowe podstawy wyznaczają możliwie najwcześniejszą i technicznie osiągalną datę;

5. zauważa, że w marcu 2017 r. Zjednoczone Królestwo poinformowało Radę o decyzji wystąpienia z Unii i z Euratomu; zauważa z niepokojem, że może to mieć skutki dla funkcjonowania Wspólnego Przedsięwzięcia oraz projektu ITER po roku 2020;

6. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w kwietniu 2018 r. Rada upoważniła Komisję do zatwierdzenia w imieniu Euratomu nowych podstaw ITER i potwierdziła zobowiązanie do udostępnienia zasobów w granicach kolejnych wieloletnich ram finansowych (WRF) bez uszczerbku dla wszelkich późniejszych negocjacji w sprawie WRF, które określą szczegóły dotyczące przyszłego finansowania ² ;

7. podkreśla fakt, że poza etapem budowy Wspólne Przedsięwzięcie będzie musiało współfinansować etap operacyjny projektu ITER po 2035 r., a następnie etap dezaktywacji i etap likwidacji projektu; zauważa, że wkłady w odniesieniu do etapu dezaktywacji i etapu likwidacji projektu zostały oszacowane odpowiednio na na 95 540 000 EUR i 180 200 000 EUR; zauważa, że projekt ITER będzie działał do 2042 r., czyli do daty wygaśnięcia umowy ITER, a do tego czasu Unia będzie kontynuowała wnoszenie wkładu w koszty ITER; zauważa, że wspomniane dodatkowe koszty obejmują ostatni rok wnoszenia wkładów pieniężnych na rzecz etapu operacyjnego i etapu likwidacji oraz pełne koszty etapu dezaktywacji;

8. zauważa, że wciąż istnieje ryzyko dalszego wzrostu kosztów i opóźnień w realizacji projektu w stosunku do obecnie zatwierdzonych założeń, mimo iż podjęto właściwe kroki w celu poprawy zarządzania wkładem Wspólnego Przedsięwzięcia w fazę budowy projektu oraz jego kontroli; apeluje do Wspólnego Przedsięwzięcia o nieprzekraczanie obecnego zatwierdzonego poziomu bazowego całkowitych kosztów projektu;

9. zauważa, że skuteczna komunikacja to zasadniczy składnik udanych projektów finansowanych ze środków unijnych; uważa, że ważne jest zwiększanie widoczności osiągnięć Wspólnego Przedsięwzięcia oraz rozpowszechnianie informacji o ich wartości dodanej; apeluje do Wspólnego Przedsięwzięcia o kontynuację proaktywnej polityki komunikacyjnej poprzez rozpowszechnianie wyników badań wśród społeczeństwa, np. za pośrednictwem mediów społeczno- ściowych lub innych narzędzi medialnych, co pozwoli poszerzyć wiedzę społeczeństwa na temat znaczenia wsparcia udzielanego przez Unię, zwłaszcza w odniesieniu do wchodzenia na rynek;

10. zwraca się do Trybunału o ocenę prawidłowości i wiarygodności metod obliczania i szacowania wkładów niepieniężnych;

Zarządzanie budżetem i finansami

11. zauważa, że ostateczny budżet gotowy do wykonania na 2018 r. obejmował środki na zobowiązania w wysokości 706 230 231 EUR oraz środki na płatności w wysokości 847 366 988 EUR; zauważa, że stopy wykorzystania środków na zobowiązania i środków na płatności wynosiły odpowiednio 98,4% i 96,1% (99,9% i 96,3% w 2017 r.);

12. zauważa, że z uwagi na błędy w procesie planowania budżetowego w 2017 r. środki na płatności, które okazały się potrzebne w 2017 i 2018 r., przewyższyły poziom środków na płatności przewidziany w początkowym budżecie; zauważa, że dodatkowe środki na płatności potrzebne Wspólnemu Przedsięwzięciu wynosiły 160 700 000 EUR, czyli 25% więcej niż przewidywał pierwotny budżet; przyjmuje do wiadomości odpowiedź Wspólnego Przedsięwzięcia, zgodnie z którą jest ono wdzięczne Euratomowi za dodatkowy wkład w budżet na 2018 r.; Wspólne Przedsięwzięcie pragnie poinformować, że brak środków na płatności nie miałby żadnego wpływu ani nie wiązałby się z żadnym ryzykiem, ponieważ kwota w wysokości 137 000 000 EUR została wypłacona organizacji ITER jako zaliczka na poczet wkładu pieniężnego na 2019 r.; zauważa, że system prognozowania płatności został całkowicie przeprojektowany i włączony do nowego narzędzia zarządzania finansami, a to, wraz z nową strukturą organizacyjną, zapewnia prawidłowe planowanie budżetowe, co już zastosowano w określeniu dochodów w budżecie na 2019 r.;

13. przyjmuje z zadowoleniem, że z kwoty 706 200 000 EUR na środki na zobowiązania 98,4% wykorzystano w drodze bezpośrednich zobowiązań indywidualnych (w porównaniu z 96,5% w 2017 r.);

14. odnotowuje, że w roku budżetowym 2018 saldo wyniku budżetowego wyniosło 1 316 734 EUR (w porównaniu z 17 236 192 EUR w 2017 r.);

15. zauważa, że w 2018 r. Wspólne Przedsięwzięcie dokonało płatności regulującej, przekazując 1 000 000 EUR zatwierdzonych i zweryfikowanych płatności związanych z kosztami podróży służbowych pracowników z budżetu administracyjnego do budżetu operacyjnego; zauważa jednak, że budżetowa zasada specyfikacji nie była przestrzegana w przypadku płatności regulującej; przyjmuje do wiadomości odpowiedź Wspólnego Przedsięwzięcia, zgodnie z którą dokonanie płatności regulującej opiewającej na kwotę globalną oraz pozycje niezróżnicowane nie stanowiło - ze względu na postrzegany brak przejrzystości - optymalnego narzędzia do ujęcia wydatków; oczekuje jednak, że ulepszenia dokonane przez wydział handlowy Wspólnego Przedsięwzięcia w trakcie roku 2019 zostaną potwierdzone przez Trybunał w sprawozdaniu za 2019 r.;

16. stwierdza, że w 2018 r. Wspólne Przedsięwzięcie zrealizowało sześć etapów ustalonych przez Radę ITER i radę zarządzającą, zaplanowanych na 2018 r., oraz że zrealizowało 93% wszystkich swoich etapów w porównaniu z 91% w 2017 r., 70% w 2016 r. i 75% w 2015 r.; stwierdza również, że organizacja ITER zakomunikowała w grudniu 2018 r., że w odniesieniu do projektu ITER zrealizowano 60% (50% w 2017 r.) wszystkich działań budowlanych, aby osiągnąć etap pierwszej plazmy w 2025 r.;

Wyniki

17. zauważa, w oparciu o sprawozdanie Trybunału, że decyzja dyrektora o zmianie miejsca zatrudnienia nowo zatrudnionego kierownika wyższego szczebla z Barcelony na Cadarache nie została poparta odpowiednią dokumentacją uzasadniającą dodatkowe koszty wynagrodzenia z powodu innego współczynnika korygującego; przyjmuje z zadowoleniem, że Wspólne Przedsięwzięcie w swojej odpowiedzi uznaje, iż zmiana miejsca zatrudnienia nie została odpowiednio udokumentowana, ponieważ leżało to w gestii organu powołującego; zauważa, że Wspólne Przedsięwzięcie stanęło w obliczu pewnych zagrożeń w związku z projektem dotyczącym zwojów pól poloidalnych, które to zagrożenia wymagają uwagi ze strony kierownika wyższego szczebla; zauważa, że w związku z tym dyrektor postanowił poprosić kandydata o natychmiastowe rozpoczęcie pracy w Cadarache, aby skoncentrował on się całkowicie na kryzysie związanym z polami poloidanymi;

18. zauważa z zadowoleniem, że Wspólne Przedsięwzięcie wdrożyło system zarządzania wartością wypracowaną, a nie system punktów ITER, aby monitorować postępy projektu w oparciu o wniosek grupy ad hoc, którego wyniki są obecnie rutynowo przedstawiane;

19. odnotowuje postępy w budowie ITER-a polegające na ukończeniu ogromnej osłony biologicznej otaczającej tokamak oraz zainstalowaniu pierwszych części składowych w kompleksie tokamaku;

Zapobieganie konfliktom interesów i zarządzanie nimi oraz przejrzystość

20. zauważa, że w 2017 r. rada zarządzająca Wspólnego Przedsięwzięcia kontynuowała wdrażanie części strategii zwalczania nadużyć w zakresie zamówień publicznych; zauważa, że Wspólne Przedsięwzięcie przyjęło listę kontrolną opartą na własnym, opracowanym wewnętrznie zestawie wskaźników ryzyka nadużyć w zakresie zamówień publicznych, tj. sygnałów ostrzegawczych, stanowiących warunek wstępny rozwoju narzędzia informatycznego do zwalczania nadużyć finansowych; przyznaje, że urzędnik ds. zwalczania nadużyć finansowych i etyki kontynuował koordynację realizacji strategii zwalczania nadużyć finansowych Wspólnego Przedsięwzięcia w ścisłej współpracy ze wszystkimi odpowiednimi jednostkami i z uznaniem odnotowuje, że pod koniec 2018 r. grupa robocza kontynuowała prace nad rozwojem strategii zwalczania nadużyć finansowych;

Personel i rekrutacja

21. zauważa, że Trybunał wykrył istotne niedociągnięcia w odniesieniu do rekrutacji kluczowych pracowników kadry kierowniczej; przyjmuje do wiadomości odpowiedź Wspólnego Przedsięwzięcia, zgodnie z którą podążając za ustaleniami Trybunału i wykorzystując metodologię Six Sigma do analizy, identyfikacji i wdrożenia usprawnień, Wspólne Przedsięwzięcie wzmocniło solidność procesu selekcji i dodatkowych działań bieżących; apeluje do Wspólnego Przedsięwzięcia o unikanie w przyszłości wszelkich nieprawidłowości i niedociągnięć;

22. zauważa, że pod koniec 2018 r. plan zatrudnienia Wspólnego Przedsięwzięcia obejmował 162 kobiety i 284 mężczyzn, przy czym mężczyźni zajmowali większość stanowisk w trzech z pięciu kategorii pracowników, natomiast ponad 50% unijnych pracowników kontraktowych i urzędników zajmujących stanowiska asystentów to kobiety; zauważa również, że pracownicy Wspólnego Przedsięwzięcia pochodzili z 22 państw członkowskich, większość pracowników pochodziła z trzech państw członkowskich oraz że czterech pracowników pochodziło z kolejnych czterech państw członkowskich pochodziło po jednym pracowniku; zachęca Wspólne Przedsięwzięcie do podjęcia wysiłków mających na celu zapewnienie zrównoważonej reprezentacji geograficznej, przyznając jednocześnie, że zależy to od kandydatów na wakujące stanowiska i odpowiadających na zaproszenia do wyrażenia zainteresowania;

Kontrola wewnętrzna

23. zauważa, że Wspólne Przedsięwzięcie nie podejmowało w sposób konsekwentny działań następczych w związku z deklaracjami interesów kadry kierowniczej wyższego szczebla; z uznaniem odnotowuje, że Wspólne Przedsięwzięcie opracowało i udostępniło pewne dokumenty dotyczące zarządzania deklaracją o braku konfliktu interesów złożoną przez całą kadrę kierowniczą, także zgodnie z art. 13 przepisów dotyczących konfliktu interesów Wspólnego Przedsięwzięcia; zauważa ponadto, że w styczniu 2019 r. urzędnik ds. etyki przeprowadził prezentację dotyczącą tego tematu dla całej kadry kierowniczej;

24. zauważa, że 25 stycznia 2018 r. Sąd wydał wyrok unieważniający wyniki procedury naboru, obejmujący decyzje o zatrudnieniu wyłonionych kandydatów z listy rezerwowej utworzonej w ramach procedury naboru; zauważa, że choć w swojej opinii z 29 stycznia 2019 r. rzecznik generalny poparł odwołanie się Wspólnego Przedsięwzięcia do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (Trybunał Sprawiedliwości) w kwietniu 2018 r. i zasugerował uchylenie orzeczenia Sądu przez Trybunał Sprawiedliwości w odniesieniu do anulowania decyzji o zatrudnieniu wyłonionych kandydatów, ale nie listy rezerwowej, Trybunał Sprawiedliwości podtrzymał orzeczenie Sądu ³ ; apeluje do Wspólnego Przedsięwzięcia o przestrzeganie przepisów dotyczących procedury naboru, aby uniknąć wszelkich przyszłych postępowań sądowych;

25. zauważa, że niedociągnięcia w wewnętrznych strategiach komunikacji nie zapewniły rozpowszechniania - w ramach organizacji - odpowiednich informacji na temat szacowanych kosztów etapu likwidacji, w związku z czym Wspólne Przedsięwzięcie nie ujawniło rezerwy na to zobowiązanie w sprawozdaniach finansowych za poprzednie lata, które oszacowano na 85 200 000 EUR; przyjmuje jednak z zadowoleniem odpowiedź Wspólnego Przedsięwzięcia, zgodnie z którą braki zostały już usunięte poprzez dwa działania: kadra kierownicza wyższego szczebla przekazuje księgowemu wszelkie istotne informacje, a w maju 2019 r. zaktualizowano wewnętrzny proces "PM-76 - Otwarcie/za- mknięcie rocznego sprawozdania finansowego";

Zamówienia i dotacje na składniki operacyjne

26. odnotowuje, że w 2018 r. wszczęto 55 postępowań o udzielenie zamówienia na składniki operacyjne i podpisano 69 umów o udzielenie zamówienia, a także uruchomiono w sumie jedną procedurę przyznawania dotacji oraz podpisano dwie takie procedury.

1 Decyzja Rady 2007/198/Euratom z dnia 27 marca 2007 r. powołująca Europejskie Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Realizacji Projektu ITER i Rozwoju Energii Termojądrowej oraz przyznająca mu określone korzyści (Dz.U. L 90 z 30.3.2007, s. 58).

2 Rada Unii Europejskiej, 7881/18, przyjęte dnia 12 kwietnia 2018 r.

3 Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości z 8 maja 2019 r., Europejskie Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Realizacji Projektu ITER i Rozwoju Energii Termojądrowej przeciwko Yosu Galochi, sprawa C-243/18 P, ECLI:EU:C:2019:378.

• Identyfikator: Dz.U.UE.L.2020.417.245
• Rodzaj: Rezolucja
• Tytuł: Rezolucja 2020/1915 zawierająca uwagi stanowiące integralną część decyzji w sprawie absolutorium z wykonania budżetu Europejskiego Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Realizacji Projektu ITER i Rozwoju Energii Termojądrowej za rok budżetowy 2018
• Data aktu: 14/05/2020
• Data ogłoszenia: 11/12/2020