(notyfikowana jako dokument nr C(2017) 4990)(Jedynie tekst w języku angielskim jest autentyczny)
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
(Dz.U.UE L z dnia 27 października 2017 r.)
KOMISJA EUROPEJSKA,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 108 ust. 2 akapit pierwszy, uwzględniając Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym, w szczególności jego art. 62 ust. 1 lit. a), po wezwaniu zainteresowanych stron do przedstawienia uwag zgodnie z przywołanymi artykułami 1 , a także mając na uwadze, co następuje:
1. PROCEDURA
(1) Na początku 2012 r. Dania podjęła dialog z Komisją, aby omówić problemy, z jakimi zmagał się wówczas Vestjysk Bank A/S ("Vestjysk Bank" lub "bank").
(2) W dniu 25 kwietnia 2012 r. Komisja przyjęła decyzję w sprawie SA.34423 ("decyzja w sprawie ratowania") 2 , w której stwierdziła, że trzy środki na rzecz Vestjysk Bank i Aarhus Lokalbank (który został przejęty przez Vestjysk Bank w dniu 30 marca 2012 r. w wyniku połączenia) stanowią pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu, oraz uznała je za tymczasowo zgodne z rynkiem wewnętrznym ze względu na stabilność finansową. W związku z tym środki zatwierdzono na okres sześciu miesięcy lub - jeżeli Dania przedstawi w ciągu sześciu miesięcy od daty przedmiotowej decyzji szczegółowy plan restrukturyzacji - do momentu, gdy Komisja podejmie ostateczną decyzję w sprawie tego planu restrukturyzacji.
(3) W dniu 18 kwietnia 2012 r. Dania przedłożyła wstępną wersję planu restrukturyzacji Vestjysk Bank, która zawierała projekt zestawu zobowiązań służący jako punkt wyjściowy do dyskusji związanych z planem restrukturyzacji.
(4) W okresie od kwietnia 2012 r. do grudnia 2015 r. w trakcie szeregu posiedzeń, telekonferencji i poprzez pisemną korespondencję Komisja i Dania prowadziły dyskusję w sprawie planu restrukturyzacji, który był kilkukrotnie aktualizowany. Od sierpnia 2013 r. do kwietnia 2014 r. Dania podjęła próbę sprzedaży swojego udziału w banku. W rezultacie w tym okresie wstrzymano dyskusje nad planem restrukturyzacji. Próba nie powiodła się ze względu na brak zainteresowanych oferentów.
(5) Pismem z dnia 4 grudnia 2015 r. Komisja powiadomiła Danię o swojej decyzji w sprawie wszczęcia postępowania zgodnie z art. 108 ust. 2 Traktatu dotyczącego wyżej wspomnianego środka pomocy ("decyzja o wszczęciu postępowania").
(6) W dniu 7 stycznia 2016 r. Komisja otrzymała od Danii uwagi dotyczące decyzji o wszczęciu postępowania.
(7) W kwietniu 2016 r. Dania rozpoczęła nowy, bezwarunkowy i przejrzysty proces sprzedaży w celu zbycia swoich udziałów w banku.
(8) Decyzję o wszczęciu postępowania opublikowano w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej 3 w dniu 17 czerwca 2016 r. Komisja wezwała zainteresowane strony do przedstawienia uwag. Nie otrzymała żadnych uwag od zainteresowanych stron.
(9) W dniu 23 listopada 2016 r., po tym jak w procesie sprzedaży nie udało się przyciągnąć żadnej oferty kupna banku, Dania poinformowała Komisję, że duński bank Nykredit wyraził zainteresowanie utworzeniem konsorcjum złożonego z inwestorów spoza sektora bankowego, które nabyłoby i dokapitalizowałoby bank. Zdaniem Danii taka transakcja w połączeniu z późniejszymi wysiłkami restrukturyzacyjnymi przywróciłaby długoterminową rentowność banku.
(10) Od 23 listopada 2016 r. do początku czerwca 2017 r. Komisja i Dania w trakcie szeregu posiedzeń, telekonferencji i poprzez pisemną korespondencję prowadziły dyskusję w sprawie nowego planu restrukturyzacji.
(11) W dniu 14 czerwca 2017 r. Dania przedłożyła wersję ostateczną nowego planu restrukturyzacji oraz podpisaną z konsorcjum inwestorów prywatnych umowę kupna udziałów banku. Następnie konsorcjum inwestorów złożyło publiczną ofertę przejęcia pozostałych udziałów banku (posiadanych przez podmioty prywatne) z datą zamknięcia przypadającą na dzień 18 lipca 2017 r.
(12) Pismem z dnia 12 czerwca 2017 r. Dania zgodziła się zrzec się swoich praw wynikających z art. 342 Traktatu w związku z art. 3 rozporządzenia nr 1 4 oraz zgodziła się na przyjęcie i notyfikowanie niniejszej decyzji w języku angielskim.
2. KONTEKST
2.1. Vestjysk Bank obecnie
(13) Założony w 1874 r. Vestjysk Bank został sklasyfikowany przez Duński Urząd Nadzoru Finansowego ("DFSA") jako instytucja finansowa niemająca znaczenia systemowego i jest on obecnie 15. największym bankiem w Danii, a jego udział w rynku wynosi mniej niż 0,3 %. Na podstawie najnowszych dostępnych danych (z dnia 31 marca 2017 r.) bilans banku wynosi 19,5 mld DKK (2,6 mld EUR), posiada on 14 mld DKK (1,9 mld EUR) depozytów, 12,4 mld DKK (1,7 mld EUR) kredytów ogółem, ma 15 oddziałów i zatrudnia 438 pracowników (ekwiwalent pełnego czasu pracy "EPC").
(14) Państwo duńskie jest udziałowcem większościowym banku, kontroluje 81,47 % kapitału zakładowego i praw głosu w Vestjysk Bank. Vestjysk Bank jest notowany na giełdzie kopenhaskiej.
(15) Model biznesowy banku łączy lokalne udzielanie pożyczek detalicznych z dużą ekspozycją wobec sektora rolnego i nieruchomości komercyjnych. Bank prowadzi działalność głównie w duńskim regionie Jutlandii.
2.2. Środki pomocy tymczasowo zatwierdzone w decyzji w sprawie ratowania
(16) W 2012 r. Vestjysk Bank otrzymał pomoc państwa, aby połączyć się z Aarhus Lokalbank, innym duńskim bankiem regionalnym, prowadzącym działalność w regionie Jutlandii. Pod koniec 2011 r. bilans odpowiednio Vestjysk Bank wynosił 29,2 mld DKK (3,9 mld EUR), a Aarhus Lokalbank - 4,4 mld DKK (600 mln EUR).
(17) W 2009 r. zarówno Vestjysk Bank, jak i Aarhus Lokalbank otrzymały pomoc w ramach duńskiego programu dokapitalizowania. Pomoc na rzecz banku przyznano w postaci kapitału hybrydowego w wysokości 1 438 mln DKK 5 i 177,8 mln DKK 6 o łącznej wartości 1 615,8 mln DKK (około 216 mln EUR) i odpowiadającego 6,2 % aktywów ważonych ryzykiem (RWA). W rezultacie państwo duńskie już przed połączeniem było głównym udziałowcem w obu bankach (miało udział w wysokości 53,1 % w Vestjysk Bank i 45,2 % w Aarhus Lokalbank) 7 .
(18) W dniu 28 lutego 2012 r. Dania poinformowała Komisję, że Vestjysk Bank i Aarhus Lokalbank planują połączenie, ponieważ każdy z nich był narażony na narastające ryzyko stania się bankiem znajdującym się w trudnej sytuacji. Połączenie dwóch banków miało na celu sprostanie wyzwaniom finansowym banków poprzez stworzenie jednego wstępującego w ich prawa podmiotu, Vestjysk Bank, oraz wzmocnienie jego pozycji jako banku regionalnego.
(19) W celu dokonania połączenia Dania notyfikowała Komisji następujące środki dotyczące Vestjysk Bank:
- środek 1 - dokonanie podwyższenia kapitału banku o zysku netto o wartości od 250 mln DKK do 300 mln DKK,
- środek 2 - pozyskanie nowego podporządkowanego kapitału pożyczkowego w kwocie głównej wynoszącej 200 mln DKK,
- środek 3 - sprzedaż na rzecz duńskiego banku centralnego mniejszościowych udziałów o wartości 175 mln DKK (23 mln EUR), jakie bank posiadał w duńskiej instytucji kredytowej zajmującej się kredytami hipotecznymi,
- środek 4 - indywidualne gwarancje państwowe na nowe obligacje maksymalnie do kwoty 8,6 mld DKK (1 154 mln EUR).
(20) W dniu 25 kwietnia 2012 r. Komisja tymczasowo zatwierdziła środki 1, 3 i 4, uznając je za pomoc na ratowanie, na okres sześciu miesięcy lub - jeżeli Dania przedstawi w ciągu sześciu miesięcy od daty przedmiotowej decyzji szczegółowy plan restrukturyzacji - do momentu, gdy Komisja podejmie ostateczną decyzję w sprawie tego planu restrukturyzacji. Środek 2 został w całości sfinansowany przez inwestorów prywatnych i w rezultacie uznano, że nie stanowi pomocy państwa.
(21) W dniu 28 czerwca 2012 r. Vestjysk Bank otrzymał od duńskiego przedsiębiorstwa stabilności finansowej 8 ostateczne prawnie wiążące zobowiązanie względem środka 4, w ramach którego ograniczono indywidualne gwarancje państwowe na zobowiązania do 6,8 mld DKK (914 mln EUR).
(22) Przychody brutto z tytułu środka 1 wyniosły 318,7 mln DKK (przychody netto osiągnęły wartość 300 mln DKK), a udziałowi państwa odpowiadała kwota 166 mln DKK (22 mln EUR). Środek 3 wywołał efekt ulgi w kapitale w wysokości 0,60 %, obniżając aktywa ważone ryzykiem banku.
(23) Ostateczna kwota wsparcia wynikającego z wdrożenia tych trzech środków, które opisano w decyzji w sprawie ratowania, wyniosła 7 293,7 mln DKK (979 mln EUR).
2.3. Brak solidnego planu restrukturyzacji i decyzja o wszczęciu postępowania
(24) W dniu 18 kwietnia 2012 r. Dania przedłożyła wstępną wersję planu samodzielnej restrukturyzacji Vestjysk Bank, która zawierała projekt podstawowych ustaleń dotyczących możliwych zobowiązań. Po jego przedłożeniu doszło do licznych aktualizacji i zmian, mających na celu zapewnienie dodatkowych działań służących przywróceniu długoterminowej rentowności banku, ponieważ w ramach ostatniego planu nie udało się osiągnąć planowanej rentowności.
(25) W sierpniu 2013 r. Dania poinformowała Komisję o planach sprzedaży Vestjysk Bank i w związku z tym dyskusje nad samodzielną restrukturyzacją banku zostały zawieszone.
(26) W kwietniu 2014 r. Dania poinformowała Komisję o odstąpieniu od sprzedaży banku, ponieważ żaden potencjalny nabywca nie złożył oferty. W związku z tym wznowiono dyskusje nad samodzielną restrukturyzacją banku. W toku tych dyskusji nie opracowano jednak ostatecznego i solidnego planu restrukturyzacji, którego realizacja mogłaby zapewnić przywrócenie rentowności i Komisja podjęła decyzję o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego zgodnie z art. 108 ust. 2 Traktatu.
2.4. Podstawy wszczęcia postępowania
(27) W decyzji o wszczęciu postępowania z dnia 4 grudnia 2015 r. Komisja wyraziła wątpliwości co to tego, czy:
Sporządzono w Brukseli dnia 18 lipca 2017 r.
|
W imieniu Komisji |
|
Margrethe VESTAGER |
|
Członek Komisji |
1 Dz.U. C 220 z 17.6.2016, s. 23.
2 Decyzja Komisji w sprawie SA.34423 (Dz.U. C 348 z 3.10.2014, s. 2).
3 Zob. przypis 1.
4 Rozporządzenie Rady nr 1 w sprawie określenia systemu językowego Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (Dz.U. 17 z 6.10.1958, s. 385).
5 W 2012 r. 287,6 mln DKK (39 mln EUR) wraz z odsetkami naliczonymi wynoszącymi 8,7 mln DKK (1,2 mln EUR) przekształcono w udziały.
6 W 2012 r. 142,2 mln DKK (19 mln EUR) wraz z odsetkami naliczonymi wynoszącymi 5 mln DKK (0,7 mln EUR) przekształcono w udziały.
7 Po dokapitalizowaniu dokonanym w 2009 r. w ramach programu dokapitalizowania i przekształceniu zastrzyku kapitałowego w kapitał zakładowy w dniu 20 lutego 2012 r. Vestjysk Bank pozyskał państwowy hybrydowy kapitał podstawowy z pierwotną kwotą główną wynoszącą 1,44 mld DKK (194 mln EUR), z czego 287,6 mln DKK (39 mln EUR) wraz z odsetkami naliczonymi wynoszącymi około 8,7 mln DKK (1,2 mln EUR) przekształcono w udziały w Vestjysk Bank. W latach 2009-2011 Vestjysk Bank wypłacał państwu duńskiemu kupony o łącznej wartości 312,8 mln DKK (42 mln EUR). Stopy procentowe kuponów ustalono na 9,69 % i 10,19 % rocznie, w zależności od tego, czy zawierały opłatę za opcję zamiany. Aarhus Lokalbank pozyskał państwowy hybrydowy kapitał podstawowy z pierwotną kwotą główną wynoszącą 177,8 mln DKK (24 mln EUR), z czego 142,2 mln DKK (19 mln EUR) wraz z odsetkami naliczonymi o wartości 5 mln DKK (0,7 mln EUR) przekształcono następnie w udziały w Aarhus Lokalbank. W latach 2009-2011 Aarhus Lokalbank wypłacał państwu duńskiemu kupony o łącznej wartości 25,9 mln (3,5 mln EUR). Stopy procentowe kuponów ustalono na 10,92 % i 11,42 % rocznie, w zależności od tego, czy zawierały opłatę za opcję zamiany.
8 Podmiot będący własnością państwa utworzony w celu zajęcia się środkami pomocy państwa, które wdrożono w Danii w związku z kryzysem finansowym.
9 Transakcja odkupu, o której mowa, dotyczyła długu podporządkowanego o wartości nominalnej 40 mln NOK (około 5,2 mln EUR). Przedmiotowego odkupu dokonano w dniu 13 czerwca 2013 r. i dokonano go za średnią cenę w wysokości 62 % kwoty głównej, tj. o 2 punkty procentowe wyższą od ceny rynkowej w wysokości 50 % powiększonej o premię w wysokości 10 %. Vestjysk Bank w ten sposób zapłacił posiadaczom podporządkowanych instrumentów dłużnych zbyt dużą kwotę, a nadpłata odpowiadała 2 % kwoty głównej.
10 Komunikat Komisji w sprawie stosowania od dnia 1 stycznia 2012 r. reguł pomocy państwa w odniesieniu do środków wsparcia na rzecz banków w kontekście kryzysu finansowego ("komunikat w sprawie przedłużenia z 2011 r."), Dz.U. C 356 z 6.12.2011, s. 7.
11 Konsorcjum składa się z: Nykredit, Maj Invest (w imieniu klientów), Arbejdernes Landsbank, AP Pension, Novo A/S, C.L. David Foundation and Collection, ISP Pension oraz Vestjylland Forsikring. Konsorcjum uważa, że jego inwestycja w Vestjysk Bank ma charakter czysto finansowy. Żaden z członków konsorcjum nie uzyska kontroli nad bankiem Vestjysk (największa indywidualna inwestycja będzie dotyczyć mniej niż 20 % banku), ani żaden z nich nie planuje połączyć działalności banku ze swoją własną działalnością.
12 Cena wykupu stanowi 110 % kwoty głównej, co oznacza, że kwota spłaty wyniesie około 316 mln DKK.
* Informacje poufne.
13 Przedmiotowy dekret wykonawczy stanowi wdrożenie wytycznych EUNB dotyczących zarządzania wewnętrznego.
14 Zob. pkt 84 i 89-96 zawiadomienia Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa.
15 Zob. pkt 80 komunikatu bankowego z 2013 r.
16 W ramach tego procesu kontaktowano się z co najmniej dziewięcioma bankami, z których siedem wyraziło wstępne zainteresowanie kupnem banku (jego części). Po przeprowadzeniu badania due diligence żaden jednak nie złożył oferty.
17 W szczególności skontaktowano się z wszystkimi odpowiednimi nabywcami, których działanie miało uzasadnienie strategiczne i którzy dysponowali znaczącymi synergiami, a także z potencjalnym inwestorem finansowym (innym niż [...]), który w trakcie procesu wyraził zainteresowanie.
18 W drugim procesie skontaktowano się co najmniej z siedmioma bankami i jednym inwestorem finansowym; trzy z tych podmiotów wyraziły wstępne zainteresowanie. Jedynie dwa z nich przeszły do etapu badania due diligence, lecz żaden nie złożył oferty.
19 Wszyscy potencjalni konkurenci, nawet jeżeli nie zostali formalnie zaproszeni, mogli wziąć udział w trwającym przetargu, a o poszukiwaniu nabywcy uczestników rynku poinformował SEB, któremu Dania zleciła zadanie znalezienia nabywcy jej udziału w banku i zarządzania procesem sprzedaży (zob. przypis 17).
20 Należy zauważyć, że od ogłoszenia udział stracił ponad jedną trzecią swojej wartości. W rezultacie w dniu 28 czerwca 2017 r. cena jednego udziału wynosiła jedynie 9 DKK. Ponadto wydaje się, że zmiana ceny udziału jest w dużej mierze determinowana przez około 40 000 prywatnych inwestorów detalicznych, i może to tłumaczyć, dlaczego zmiana ceny udziału w banku nie odzwierciedla wyników bazowych. Ponadto udziały są niepłynne (jedynie 6 % kapitału podstawowego sprzedanego w ciągu ostatniego roku) w ograniczonym wolnym obrocie (jedynie 18,52 %), co dodatkowo zmniejsza prawdopodobieństwo, że cena udziału stanowi wierne odzwierciedlenie prawdziwej wartości banku.
21 W tym scenariuszu państwo nie zbyłoby swoich udziałów w banku Vestjysk, lecz po emisji udziałów jego udział spadłby z 81 % do 23 %. Cały podporządkowany kapitał, w tym państwowe instrumenty hybrydowe, zostałyby wcześnie wykupione zgodnie z ich wartością nominalną. Ponadto emisji nowych udziałów dokonano by w ramach nowej emisji Tier II na kwotę 275 mln DKK.
22 Ostateczny termin złożenia takiej oferty konkurencyjnej przypada na dzień 18 lipca 2017 r. na godzinę 16.00.
24 Komunikat Komisji - Zastosowanie zasad pomocy państwa do środków podjętych w odniesieniu do instytucji finansowych w kontekście obecnego, globalnego kryzysu finansowego ("komunikat bankowy z 2008 r.") (Dz.U. C 270 z 25.10.2008, s. 8); komunikat w sprawie dokapitalizowania instytucji finansowych w związku z obecnym kryzysem finansowym: ograniczenie pomocy do niezbędnego minimum oraz mechanizmy zabezpieczające przed nadmiernym zakłóceniem konkurencji ("komunikat o dokapitali-zowaniu") (Dz.U. C 10 z 15.1.2009, s. 2); komunikat Komisji w sprawie postępowania z aktywami o obniżonej wartości we wspólnotowym sektorze bankowym ("komunikat o aktywach o obniżonej wartości") (Dz.U. C 72 z 26.3.2009, s. 1); komunikat Komisji w sprawie przywrócenia rentowności i oceny środków restrukturyzacyjnych stosowanych w sektorze finansowym w dobie kryzysu zgodnie z regułami pomocy państwa ("komunikat w sprawie restrukturyzacji") (Dz.U. C 195 z 19.8.2009, s. 9); Komunikat Komisji w sprawie stosowania od dnia 1 stycznia 2011 r. reguł pomocy państwa w odniesieniu do środków wsparcia na rzecz banków w kontekście kryzysu finansowego ("komunikat w sprawie przedłużenia z 2010 r.") (Dz.U. C 329 z 7.12.2010, s. 7), komunikat Komisji w sprawie stosowania od dnia 1 stycznia 2012 r. reguł pomocy państwa w odniesieniu do środków wsparcia na rzecz banków w kontekście kryzysu finansowego ("komunikat w sprawie przedłużenia z 2011 r.") (Dz.U. C 356 z 6.12.2011, s. 7); komunikat Komisji z 2013 r. w sprawie stosowania od dnia 1 sierpnia 2013 r. reguł pomocy państwa w odniesieniu do środków wsparcia na rzecz banków w kontekście kryzysu finansowego ("komunikat bankowy z 2013 r.") (Dz.U. C 216 z 30.7.2013, s. 1).
25 Należy zauważyć, że w wymogach dotyczących podziału obciążenia, które obowiązywały w chwili przyznania środków, nie uwzględniono umorzenia lub przekształcenia długu podporządkowanego, co stało się wymogiem dopiero po wejściu w życiu komunikatu bankowego z 2013 r. w dniu 1 sierpnia 2013 r.
26 Zob. pkt 26 komunikatu w sprawie restrukturyzacji.
27 Nota wyjaśniająca służb Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji Komisji Europejskiej z dnia 13 czerwca 2012 r. dotycząca odkupu hybrydowych papierów wartościowych przez banki otrzymujące pomoc państwa.
28 Pod koniec 2016 r. relacja kredytów do depozytów banku kształtowała się na poziomie 74 %, przy czym przewiduje się, że w 2018 r. relacja ta będzie wynosiła około 73 %.
29 Straty brutto w portfelu związanym z sektorem rolnictwa i rybołówstwa kształtowały się odpowiednio na poziomie 57 %, 68 % i 78 % całkowitych strat brutto w latach 2014, 2015 i 2016.
31 W przedstawionych danych liczbowych wzięto pod uwagę planowane podwyższenie kapitału o 745 mln DKK.
32 Deloitte dokonał przeglądu 135 umów kredytowych banku, co odpowiadało 25 % jego wszystkich komercyjnych umów kredytowych i 40 % wszystkich umów kredytowych, w przypadku których istnieją obiektywne dowody świadczące o wystąpieniu strat. Bank ekstrapolował ustalenia badania due diligence i na podstawie określonych założeń doszedł do wniosku, że należy zaksięgować dodatkowe straty w odniesieniu do całego jego portfela.
33 Docelowe wartości będą stosowane na poziomie portfela w przypadku klientów będących konsumentami, natomiast w przypadku klientów będących przedsiębiorstwami będą one stosowane na poziomie indywidualnej relacji z danym klientem.
34 Rozporządzenie Rady (UE) 2015/1589 z dnia 13 lipca 2015 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania art. 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U. L 248 z 24.9.2015, s. 9).
35 Wyjaśnienie: do celów niniejszego zobowiązania wielkość bilansu jest równa łącznej kwocie aktywów banku Vestjysk Bank.
36 Wyjaśnienie: w przypadku zatwierdzenia przez Komisję zniesienia zakazu nabywania bilans banku Vestjysk Bank na dzień wejścia w życie zobowiązań oblicza się z uwzględnieniem aktywów nabytych podmiotów lub nabytych aktywów na dzień nabycia.