Powództwo złożyła w sądzie cywilnym spółka G. z ograniczoną odpowiedzialnością przeciwko Naczelnej Radzie Aptekarskiej w Warszawie. Domagała się ochrony dóbr osobistych i zwalczanie czynów nieuczciwej konkurencji.
Spółka G. prowadzi portale internetowe. Zajmuje się przetwarzaniem danych i zarządzaniem stronami internetowymi. Naczelna Izba Aptekarska w Warszawie jest z kolei głównym podmiotem samorządu zawodu aptekarskiego w Polsce, a jej podstawowym celem i zadaniem jest reprezentacja zawodowych, społecznych i gospodarczych interesów tego zawodu.
Obrażające oświadczenie w sieci
W dniach 19 i 25 czerwca 2020 r. pozwana zwróciła się do prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych i Głównego Inspektora Farmaceutycznego z wnioskami o kontrolę przestrzegania przepisów przez spółkę G. w związku z organizacją konkursu. Szczególne oburzenie Naczelnej Izby Aptekarskiej wzbudzał konkurs zorganizowany przez sieć aptek, która w zamian za zachęcanie pacjentów do rezerwowania e-recept za pomocą aplikacji […], oferuje farmaceutom bon żywieniowy do restauracji. Zdaniem Izby powyższe działanie było co najmniej poniżające dla osób wykonujących zawód zaufania publicznego, jakim są farmaceuci.
1 lipca 2020 r. NIA opublikowała na swojej stronie internetowej oświadczenie o treści: „W związku z artykułem opublikowanym w serwisie […], Naczelna Izba Aptekarska pragnie wyrazić głęboki sprzeciw wobec działań podjętych przez G., na nieuprawnionym pobieraniu danych o stanie zdrowia polskich pacjentów a następnie poddawaniu tych pacjentów procesom profilowania. Należy wskazać, że system […] z którego pobierane
są wspomniane informacje zawiera wrażliwe dane medyczne pacjentów m.in. dostęp do e-recept, na podstawie których można tworzyć opis stanu zdrowia chorych zwykle objęty tajemnicą lekarską i aptekarską.”
Opisane działania sieci godzą w wizerunek farmaceuty, dlatego Naczelna Izba Aptekarska oraz członkowie samorządu aptekarskiego apelowali do przedstawicieli rządu o podjęcie działań, których celem będzie ukrócenie nieetycznych praktyk godzących w dobre imię farmaceutów, a tym samym szkodzącym pacjentom. Naczelna Izba Aptekarska zwróciła się także "do wszystkich organów o zainteresowanie się przedmiotowym problemem oraz o podjęcie skutecznych działań eliminujących patologię".
Ministerstwo Zdrowia także sprzeciwiło się opisanym w artykule praktykom, kierując zawiadomienie do prokuratury oraz jednostki zajmującej się walką z cyberprzestępczością. Zdaniem MZ działania podjęte przez sieć aptek podważają zaufanie do aptek oraz farmaceutów.
Czytaj w LEX: Domniemanie niewinności a naruszenie dóbr osobistych > >
Izba Aptekarska ma usunąć oświadczenie
Wyrokiem z 19 kwietnia 2021 r. Sąd Okręgowy w Warszawie zobowiązał Naczelną Izbę Aptekarską w Warszawie do usunięcia oświadczenia z 1 lipca 2020 r., opublikowanego na stronie internetowej. Ponadto zasądził od Naczelnej Izby Aptekarskiej w Warszawie na cel społeczny kwotę 25 tys. zł.
U podstaw tego rozstrzygnięcia legło przekonanie sądu pierwszej instancji, że doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda w postaci jego dobrego imienia (renomy). Ponadto sąd stwierdził, że pozwana nie jest przedsiębiorcą, a tym samym w sprawie nie mogła znaleźć zastosowania ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Wyrokiem z 4 kwietnia 2022 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie, na skutek apelacji obu stron, zmienił częściowo wyrok sądu okręgowego z 19 kwietnia 2021 r. w ten sposób, że oddalił powództwo w części, w której zostało ono uwzględnione, a także - oddalił apelację powoda w całości.
Przesłankami oddalenia powództwa były dwie okoliczności eksponowane przez sąd apelacyjny:
- z jednej strony – brak bezpośredniego (zdaniem SA nawet pośredniego) odniesienia w spornym komunikacie do powodowej spółki i
- brak możliwości zidentyfikowania powoda jako podmiotu, którego dobre imię zostało naruszone,
- z drugiej zaś – odmówienie pozwanej statusu przedsiębiorcy na gruncie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Po opublikowaniu artykułu Ministerstwo Zdrowia, Rzecznik Praw Obywatelskich i Urząd Ochrony Danych Osobowych wszczęli postępowania wyjaśniające w związku z przetwarzaniem danych osobowych w ramach należącej do powoda aplikacji […] Postępowania w tych sprawach nie zostały zakończone wydaniem niekorzystnych dla powoda decyzji lub orzeczeń.
Sprawdź także w LEX: Naruszenie dóbr osobistych poprzez osadzenie skazanego w przeludnionej celi > >
Naruszenie bez imiennego wskazania
Od wyroku Sądu Apelacyjnego skargę kasacyjną wywiódł powód, zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie wyłącznie prawa materialnego, a mianowicie art. 24 par. 1 w zw. z art. 43 k.c. i art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Sąd Najwyższy uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie i przekazał mu sprawę do ponownego rozpoznania. Przypomniał, że sprawa o ochronę dóbr osobistych jest zawsze sprawą dotyczącą ochrony konkretnego dobra oznaczonego podmiotu, naruszonego określonym działaniem oznaczonego pozwanego. Z żądaniem ochrony dóbr osobistych może wystąpić więc jedynie osoba bezpośrednio dotknięta naruszeniem – ta, której dobra zostały bezpośrednio naruszone działaniem sprawcy.
Naruszenie dóbr osobistych określonego podmiotu nie wymaga jednak imiennego, bezpośredniego wskazania go w wypowiedzi; wystarczające jest powołanie jakichkolwiek danych, które pozwalają na zidentyfikowanie tego podmiotu i powiązanie treści analizowanej wypowiedzi z jego działalnością. Wystarczające jest, by wypowiedź ta mogła wpływać na odbiór określonego podmiotu w społeczeństwie, przy czym za miarodajne uznać należy przeciętne opinie ludzi rozsądnie i uczciwie myślących.
- Niewskazanie przez Naczelną Izbę Aptekarską wprost podmiotu odpowiedzialnego za krytykowane działania (pozwana używa określeń spółka G. i apteki sieci) nie oznacza, że analizowana wypowiedź nie dotyczy żadnego konkretnego podmiotu prawa – stwierdził SN. - Nie oznacza, że nie stanowi ona zarzutu, który może godzić w dobra osobiste żadnego konkretnego podmiotu prawa, w szczególności powoda. Dość wskazać, że komunikat wprost odwołuje się do artykułu z 30 czerwca 2020 r., którego autorzy bezpośrednio wskazują na G. jako producenta kwestionowanej aplikacji - wskazał sąd.
Uznał, że naruszenie art. 24 w związku z art. 43 k.c. jest wystarczające dla uchylenia zaskarżonego orzeczenia, ponieważ przesłanką oddalenia powództwa w całości było właśnie odmówienie powódce legitymacji czynnej w niniejszej sprawie.
Czytaj także w LEX: Zasady redagowania przez sąd oświadczenia o przeproszeniu za naruszenie dóbr osobistych > >
Pozwana to przedsiębiorstwo
Stanowisko sądów obu instancji co do tego, iż pozwana nie spełniała warunków uznania jej za przedsiębiorcę w rozumieniu ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, a zatem uczestniczącej w działalności gospodarczej, jest zatem błędne. Dla zakwalifikowania podmiotu jako przedsiębiorcy w rozumieniu art. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, nie ma przy tym znaczenia, że, wydając komunikat z 1 lipca 2020 r., Naczelna Izba Aptekarska działała w ramach realizacji obowiązków organu samorządu aptekarskiego i że nie kierowała się dążeniem do osiągnięcia dochodu. - Istotne jest to, czy pozwana aktywnie działa na rynku, w tym przypadku rynku aptecznym, dysponując możliwością oddziaływania na ten rynek i wpływania na bieżące albo przyszłe wyniki przedsiębiorców (prowadzących działalność apteczną) lub interesy klientów – stwierdził Sąd Najwyższy.
Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w składzie: Prezes SN Joanna Misztal-Konecka (przewodniczący, sprawozdawca), SSN Marcin Krajewski oraz SSN Marcin Łochowski
Wyrok Izby Cywilnej SN z 13 listopada 2024 r., sygnatura akt II CSKP 351/24
Cena promocyjna: 79.2 zł
|Cena regularna: 99 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 79.2 zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
