Na posiedzeniu PKW 16 grudnia 2024 r., które było związane z postanowieniem Sądu Najwyższego z 11 grudnia 2024 r. w sprawie o sygn. I NSW 55/24, członkowie Komisji przyjęli wniosek członka PKW, Pawła Gierasa, o odroczenie rozstrzygnięcia w sprawie sprawozdania finansowego Komitetu Wyborczego PiS z wyborów do Sejmu i Senatu, przeprowadzonych 15 października 2023 r. do czasu systemowego uregulowania przez konstytucyjne władze Rzeczypospolitej Polskiej statusu prawnego Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego. Wniosek poparło pięciu członków PKW: Paweł Gieras, Ryszard Balicki, Ryszard Kalisz, Maciej Kliś i Konrad Składowski. Pomimo podjęcia decyzji o odroczeniu rozstrzygnięcia, przewodniczący PKW podjął działania, które mogą budzić wątpliwości co do jego kompetencji.
Wątpliwości dotyczące statusu Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych
W przedmiotowej sprawie pojawia się kluczowy problem związany z legalnością i statusem Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, której członkowie rozpatrywali sprawę skargi na postanowienie PKW. Spór o status tej Izby trwa od 2018 r. Zgodnie z orzeczeniami Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPCz) oraz Trybunału Sprawiedliwości UE (TSUE), Izba Kontroli Nadzwyczajnej nie spełnia standardów niezawisłego i bezstronnego sądu, co podważa jej uprawnienia do rozstrzygania spraw związanych z procesem wyborczym.
W związku z powyższym, w opinii członka PKW Ryszarda Kalisza wyrażonej w pisemnym stanowisku z 30 grudnia 2024 r., Państwowa Komisja Wyborcza nie mogła niezwłocznie postanowić o przyjęciu sprawozdania finansowego Komitetu Wyborczego PiS z wyborów do Sejmu i Senatu, przeprowadzonych 15 października 2023 r., albowiem doręczony dokument w postaci postanowienia Sądu Najwyższego z 11 grudnia 2024 r. nie spełniał normy prawnej art. 145 par. 3 kodeksu wyborczego, tj. żaden z członków składu sędziowskiego nie został powołany zgodnie z art. 179 Konstytucji RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa powołanej zgodnie z art. 187 ust. 1 Konstytucji RP i tym samym nie nastąpiło rozpatrzenie skargi przez Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów.
Kompetencje PKW a odroczenie rozstrzygnięcia
Zdaniem przewodniczącego PKW wyrażonym w wyjaśnieniach dotyczących obiegowego trybu podjęcia uchwał Państwowej Komisji Wyborczej w dniu 23 grudnia 2024 roku: „… wbrew temu co twierdzi mec. Kalisz, w dniu 16 grudnia 2024 r. nie zapadła uchwała o odroczeniu rozpatrzenia sprawozdania finansowego Komitetu Wyborczego Prawo i Sprawiedliwość z wyborów do Sejmu i Senatu przeprowadzonych w dniu 15 października 2023 r., albowiem zgodnie z art. 161 par. 3 Kodeksu wyborczego, PKW podejmuje uchwały jedynie w zakresie swoich ustawowych uprawnień, a co więcej – Kodeks wyborczy, w przeciwieństwie do innych ustaw, nie przewiduje podstawy prawnej do odroczenia lub zawieszenia postępowania w sprawach wyborczych. Dodać należy, że na tym posiedzeniu nie została podjęta przez Komisję żadna uchwała".
Czytaj w LEX: Subwencja budżetowa dla partii politycznych > >
Cena promocyjna: 55.2 zł
|Cena regularna: 69 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 55.2 zł
Biorąc jednak pod uwagę, iż zgodnie z art. 160 par. 1 pkt 1 i pkt 10 kodeksu wyborczego, na PKW spoczywa ustawowy obowiązek sprawowania nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego oraz wykonywania innych zadań określonych w ustawach, jak również to, że rolą PKW jest analizowanie problemów związanych ze stosowaniem prawa wyborczego oraz przedstawianie właściwym organom odpowiednich wniosków (zob. par. 18 ust. 3 Regulaminu Państwowej Komisji Wyborczej stanowiącego załącznik do uchwały Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 21 marca 2011 r.), decyzja o odroczeniu rozstrzygnięcia w związku z potrzebą wyjaśnienia kwestii związanych z legalnością Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, wydaje się być uzasadniona. Co więcej, należy zauważyć, iż realizacja wymienionych obowiązków niewątpliwie może wiązać się z koniecznością podejmowania przez PKW uchwał, o których mowa w art. 161 par. 3 kodeksu wyborczego.
Zobacz również: PKW przyjęła sprawozdanie finansowe komitetu PiS z wyborów parlamentarnych 2023 r.
Ponadto, wszelkie wątpliwości dotyczące postępowań wyborczych powinny być skrupulatnie badane, albowiem ignorowanie takich wątpliwości, szczególnie w kontekście spraw związanych z finansami wyborczymi, może prowadzić do daleko idących konsekwencji finansowych. Dlatego też chronione wartości, takie jak uczciwość procesu wyborczego i transparentność decyzji PKW, wymagają, aby ich ochrona odbywała się „wszelkimi kosztami”, również w kontekście niezrealizowania dyspozycji art. 145 par. 6 kodeksu wyborczego, który nakłada na Komisję obowiązek „niezwłocznego” przyjęcia sprawozdania finansowego. Zbyt pośpieszne działanie w tego typu sprawach, bez uprzedniego upewnienia się, że decyzje są podejmowane zgodnie z prawem i nie prowadzą do niepotrzebnych ryzyk finansowych, może bowiem stworzyć sytuację, w której zostaną wystawione na szwank publiczne fundusze.
Czytaj również w LEX: Status prawny i gospodarka finansowa komitetów wyborczych w wyborach do organów jednostek samorządu terytorialnego > >
Wątpliwości dotyczące formy podjęcia uchwały przez przewodniczącego
Zgodnie z par. 4 ust. 1 pkt 2 Regulaminu PKW, przewodniczący PKW był zobowiązany do nadzorowania wykonania decyzji Komisji z 16 grudnia 2024 r. W związku z tym wyznaczenie terminu na ponowne rozpoznanie sprawy, mimo wcześniejszej decyzji o jej odroczeniu, może budzić wątpliwości jako potencjalne naruszenie procedur wewnętrznych PKW.
Pojawia się także pytanie, czy przewodniczący, działając wbrew wcześniejszemu rozstrzygnięciu Komisji, nie przekroczył swoich kompetencji, zwołując posiedzenie na dzień 30 grudnia 2024 r. i de facto zmuszając członków PKW do ponownego zajęcia się sprawą, która została już wcześniej odroczona. Tego rodzaju działania mogą bowiem podważać zaufanie obywateli nie tylko do instytucji odpowiedzialnych za nadzór nad procesem wyborczym, ale przede wszystkim do wiarygodności i legalności podejmowanych przez PKW decyzji oraz całego systemu wyborczego.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
