a także mając na uwadze, co następuje:(1) Rtęć jest substancją bardzo toksyczną, stanowiącą globalne i poważne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, w tym również w postaci metylortęci obecnej w rybach i owocach morza oraz w ekosystemach i organizmach dzikiej fauny i flory. Ze względu na transgraniczny charakter zanieczyszczenia rtęcią, od 40 % do 80 % całkowitej depozycji rtęci w Unii pochodzi spoza Unii. Uzasadnione jest więc podjęcie działań na poziomie lokalnym, regionalnym, krajowym i międzynarodowym.
(2) Większość emisji rtęci i powiązanego z nimi ryzyka narażenia wynikają z działalności człowieka, takiej jak podstawowe wydobycie i przetwarzanie rtęci, stosowanie rtęci w produktach i procesach przemysłowych, tradycyjne wydobycie i przetwarzanie złota na małą skalę, spalanie węgla oraz gospodarowanie odpadami rtęciowymi.
(3) Siódmy program działań w zakresie środowiska przyjęty decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1386/2013/UE 3 ustanawia cel długoterminowy, jakim jest nietoksyczne środowisko, oraz przewiduje w tym celu, że niezbędne jest podjęcie działań zapewniających do 2020 r. minimalizację znaczących negatywnych skutków chemikaliów dla zdrowia ludzkiego i środowiska.
(4) Określona w komunikacie Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2005 r. "Strategia Wspólnoty w zakresie rtęci", zmieniona w dniu 7 grudnia 2010 r. (zwana dalej "strategią"), ma na celu ograniczenie, a jeżeli to możliwe, całkowite wyeliminowanie globalnego antropogenicznego uwalniania rtęci do atmosfery, wody i gruntu.
(5) W ciągu ostatnich 10 lat w Unii poczyniono znaczące postępy w dziedzinie gospodarowania rtęcią w następstwie przyjęcia strategii oraz szeregu środków dotyczących emisji rtęci, podaży, popytu, a także wykorzystania nadwyżek i zapasów rtęci oraz gospodarowania nimi.
(6) Strategia zaleca, aby wynegocjowanie i zawarcie prawnie wiążącego instrumentu międzynarodowego dotyczącego rtęci stało się priorytetem, ponieważ działanie samej Unii samo nie może zagwarantować skutecznej ochrony obywateli Unii przed negatywnymi skutkami rtęci dla zdrowia.
(7) Unia i 26 państw członkowskich podpisały konwencję z Minamaty w sprawie rtęci z 2013 r. (zwaną dalej "konwencją"). Dwa państwa członkowskie, które nie podpisały konwencji - Estonia i Portugalia - oświadczyły, że zobowiązują się do jej ratyfikowania. Unia i wszystkie jej państwa członkowskie są zatem zobowiązanie do zawarcia, transpozycji i wykonania konwencji.
(8) Szybkie zatwierdzenie konwencji przez Unię oraz jej ratyfikacja przez państwa członkowskie zachęci największych światowych użytkowników i emitentów rtęci, którzy są sygnatariuszami konwencji, do jej ratyfikowania i wykonania.
(9) Niniejsze rozporządzenie powinno uzupełniać dorobek prawny Unii oraz ustanowić przepisy potrzebne do zapewnienia pełnego dostosowania dorobku prawnego Unii do konwencji, tak aby umożliwić Unii i jej państwom członkowskim, odpowiednio, zatwierdzenie lub ratyfikację oraz wykonanie konwencji.
(10) Podjęcie przez Unię dalszych działań, wychodzących poza wymogi określone w konwencji, otworzyłoby drogę, podobnie jak w przypadku rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1102/2008 4 , produktom i procesom bezrtęciowym.
(11) Zgodnie z art. 193 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), niniejsze rozporządzenie nie stanowi przeszkody dla państw członkowskich w utrzymaniu lub wprowadzaniu bardziej rygorystycznych środków ochronnych, pod warunkiem że środki te są zgodne z traktatami i że zostały one notyfikowane Komisji.
(12) Zakaz wywozu rtęci ustanowiony w rozporządzeniu (WE) nr 1102/2008 należy uzupełnić o ograniczenia dotyczące przywozu rtęci, które różnią się w zależności od źródła, planowanego wykorzystania oraz miejsca pochodzenia rtęci. Rozporządzenie (WE) nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady 5 powinno nadal mieć zastosowanie do przywozu odpadów rtęciowych, w szczególności w odniesieniu do uprawnień przyznanych w tym rozporządzeniu właściwym organom.
(13) Przepisy niniejszego rozporządzenia dotyczące przywozu rtęci i mieszanin rtęci do Unii mają na celu zapewnienie spełnienia przez Unię i państwa członkowskie zobowiązań wynikających z konwencji w zakresie handlu rtęcią.
(14) Należy zakazać wywozu, przywozu i produkcji szeregu produktów z dodatkiem rtęci odpowiadających za znaczący odsetek wykorzystania rtęci i związków rtęci w Unii i na świecie.
(15) Niniejsze rozporządzenie powinno stosować się bez uszczerbku dla mającego zastosowanie dorobku prawnego Unii, który ustanawia surowsze wymogi dotyczące produktów z dodatkiem rtęci, w tym w odniesieniu do maksymalnej zawartość rtęci.
(16) Należy stopniowo wycofywać rtęć i związki rtęci z procesów produkcyjnych, a w tym celu należy zapewnić zachęty do badań nad substancjami będącymi alternatywą dla rtęci, nieszkodliwymi lub przynajmniej mniej niebezpiecznymi dla środowiska i zdrowia ludzi.
(17) Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady 6 zakazuje - od dnia 10 października 2017 r. - produkcji, wprowadzania do obrotu i stosowania pięciu związków fenylortęci, o których wiadomo, że są stosowane, głównie jako katalizator, w produkcji poliuretanu. Stosowanie innych katalizatorów zawierających rtęć w produkcji poliuretanu również powinno być zakazane od dnia 1 stycznia 2018 r.
(18) Należy stopniowo zaprzestawać produkcji alkoholanów z wykorzystaniem rtęci jako elektrody i jak najszybciej zastąpić taki proces produkcyjny wykonalnymi bezrtęciowymi procesami produkcyjnymi. W przypadku niedostępności odpowiednich bezrtęciowych procesów produkcyjnych należy określić warunki działalności w odniesieniu do produkcji metanolanu lub etanolanu sodu lub potasu z wykorzystaniem rtęci. Należy przyjąć środki służące ograniczeniu stosowania rtęci, tak aby stopniowo zaprzestawać jego stosowana w takiej produkcji możliwie najszybciej, a w każdym razie przed dniem 1 stycznia 2028 r.
(19) Produkcja i wprowadzanie do obrotu nowych produktów z dodatkiem rtęci oraz wykorzystanie nowych procesów produkcyjnych wykorzystujących rtęć lub związki rtęci spowodowałyby zwiększenie stosowania rtęci i związków rtęci oraz wzrost emisji rtęci w Unii. Taka nowa działalność powinna zatem zostać zakazana, chyba że ocena wykaże, że nowy produkt z dodatkiem rtęci lub nowy proces produkcyjny przyniósłby znaczące korzyści dla środowiska lub zdrowia raz że nie stanowią one znaczącego zagrożenia dla środowiska ani dla zdrowia ludzkiego, a także że nie są dostępne wykonalne pod względem technicznym bezrtęciowe alternatywy przynoszące takie korzyści.
(20) Stosowanie rtęci i związków rtęci w tradycyjnym wydobyciu i przewarzaniu złota na małą skalę odpowiada za znaczący odsetek zużycia i emisji rtęci na świecie oraz przynosi negatywne skutki zarówno społecznościom lokalnym, jak i na poziomie globalnym. Takie stosowanie rtęci i związków rtęci powinno zatem zostać zakazane na mocy niniejszego rozporządzenia i powinno być regulowane na poziomie międzynarodowym. Bez uszczerbku dla zakazu takich zastosowań oraz w uzupełnieniu do wdrażanych przez państwa członkowskie skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających sankcji za naruszenia niniejszego rozporządzenia, należy również przewidzieć plan krajowy na wypadek częstszych niż jedynie sporadyczne przypadków naruszania tego zakazu, aby rozwiązać problem tradycyjnego wydobycia i przetwarzania złota na małą skalę z wykorzystaniem amalgamacji przy użyciu rtęci w celu otrzymania złota z rudy.
(21) Stosowanie amalgamatu stomatologicznego odpowiada za największe zużycie rtęci w Unii i jest znaczącym źródłem zanieczyszczenia. Dlatego też należy stopniowo ograniczać stosowanie amalgamatu stomatologicznego zgodnie z konwencją i planami krajowymi w oparciu w szczególności o środki wymienione w załączniku A część II do konwencji. Komisja powinna dokonać oceny wykonalności stopniowego zaprzestawania stosowania amalgamatu stomatologicznego w perspektywie długoterminowej, najlepiej do 2030 r., oraz przygotować sprawozdanie na ten temat, z uwzględnieniem planów krajowych wymaganych na mocy niniejszego rozporządzenia i przy pełnym poszanowaniu kompetencji państw członkowskich w dziedzinie organizacji i świadczenia usług zdrowotnych i opieki medycznej. Ponadto należy przyjąć szczególne profilaktyczne środki ochrony zdrowia w odniesieniu do podatnych na zagrożenia grup ludności, takich jak dzieci oraz kobiety ciężarne lub karmiące piersią.
(22) Należy dopuścić do stosowania jedynie amalgamat stomatologiczny w formie kapsułkowanej w odmierzonej dawce, a stosowanie separatorów amalgamatu w gabinetach stomatologicznych, w których stosuje się amalgamat stomatologiczny lub wypełnienia z amalgamatu stomatologicznego, lub w którym usuwa się zęby zawierające takie wypełnienia, powinno być obowiązkowe, aby zapewnić ochronę lekarzy dentystów i pacjentów przed narażeniem na działanie rtęci oraz w celu zapewnienia, aby powstałe odpady były zbierane i unieszkodliwiane zgodnie z należytą gospodarką odpadami oraz aby w żadnych okolicznościach nie były uwalniane do środowiska. Dlatego też należy zakazać lekarzom dentystom stosowania rtęci w formie niekapsułkowanej. Kapsułki amalgamatu, takie jak opisane w normach europejskich EN ISO 13897:2004 i EN ISO 24234:2015, są uważane za odpowiednie do użytku przez lekarzy dentystów. Ponadto należy określić minimalną skuteczność separatorów amalgamatu pod względem poziomu zatrzymywania. Zgodność separatorów amalgamatu powinna być określana według odpowiednich norm, takich jak norma europejska EN ISO 11143:2008. Z uwagi na wielkość podmiotów gospodarczych z sektora stomatologii, których dotyczy ta zmiana, należy zapewnić wystarczający okres czasu na dostosowanie się do nowych wymogów.
(23) Szkolenia dla studentów stomatologii i lekarzy dentystów dotyczące stosowania bezrtęciowych alternatyw, w szczególności dla grup ludności podatnych na zagrożenia, takich jak dzieci i kobiety ciężarne lub karmiące piersią, a także prowadzenie badań i innowacje w dziedzinie zdrowia jamy ustnej w celu podniesienia poziomu wiedzy na temat istniejących materiałów i technik rekonstrukcji oraz w celu tworzenia nowych materiałów, mogą pomóc w ograniczeniu stosowania rtęci.
(24) Do końca 2017 r. w Unii powstanie ponad 6 000 ton metrycznych płynnych odpadów rtęciowych, głównie w wyniku obowiązkowego wycofania z eksploatacji ogniw rtęciowych w przemyśle chloro-alkalicznym zgodnie z decyzją wykonawczą Komisji 2013/732/UE 7 . Ze względu na ograniczone dostępne zdolności konwersji odpadów płynnej rtęci, w niniejszym rozporządzeniu należy nadal zezwolić na czasowe składowanie płynnych odpadów rtęciowych przez okres wystarczający do zapewnienia konwersji, a w stosownych przypadkach zestalenia wszystkich wytworzonych odpadów tego rodzaju. Takie składowanie powinno być prowadzone zgodnie z wymogami określonymi w dyrektywie Rady 1999/31/WE 8 .
(25) Ponieważ rtęć jest substancją niezwykle niebezpieczną w stanie płynnym, należy zakazać stałego składowania, bez uprzedniej obróbki, odpadów rtęciowych, ze względu na zagrożenia związane z takim unieszkodliwianiem. Należy zatem poddać odpady rtęciowe odpowiedniej konwersji oraz - w stosownych przypadkach - zestaleniu przed trwałym składowaniem. W tym celu, a także w celu zmniejszenia powiązanych zagrożeń, państwa członkowskie powinny uwzględnić wytyczne techniczne dotyczące rtęci określone w Konwencji bazylejskiej o kontroli transgranicznego przemieszczania i usuwania odpadów niebezpiecznych.
(26) Aby zapewnić właściwe wykonywanie przepisów niniejszego rozporządzenia dotyczących odpadów, należy podjąć środki zapewniające skuteczny system identyfikowalności w całym łańcuchu gospodarowania odpadami rtęciowymi, wymagającymi od producentów rtęci i operatorów obiektów gospodarowania odpadami, którzy składują i przetwarzają takie odpady, ustanowienia rejestru informacji jako elementu dokumentacji prowadzonej zgodnie z wymogami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE 9 .
(27) Konwencja zobowiązuje Strony, aby dążyły do opracowania odpowiednich strategii identyfikacji i oceny terenów zanieczyszczonych rtęcią lub związkami rtęci. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE 10 wymaga od operatorów instalacji przemysłowych przeciwdziałania zanieczyszczeniu gruntu. Ponadto dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 11 wymaga od państw członkowskich przeciwdziałania zanieczyszczeniu gruntu, jeżeli ma ono negatywny wpływ na stan jednolitej części wód. Dlatego też Komisja i państwa członkowskie powinny prowadzić wymianę informacji, aby dzielić się doświadczeniami z inicjatyw i środków podejmowanych na poziomie krajowym.
(28) Aby odzwierciedlić obecną wiedzę naukową na temat zagrożeń związanych z metylortęcią, przy okazji przeglądu niniejszego rozporządzenia Komisja powinna dokonać oceny obecnych wartości pobrania niestanowiącego zagrożenia dla zdrowia i ustalić nowe bezpieczne dla zdrowia wartości odniesienia dla rtęci.
(29) W celu dostosowania prawodawstwa unijnego do decyzji Konferencji Stron konwencji popartych przez Unię w drodze decyzji Rady przyjętej zgodnie z art. 218 ust. 9 TFUE, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do zmian załączników do niniejszego rozporządzenia oraz w odniesieniu do przedłużania dozwolonego okresu tymczasowego składowania odpadów rtęciowych. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa 12 . W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.
(30) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do określenia form przywozu i wywozu, określenia wymogów technicznych dotyczących bezpiecznego dla środowiska tymczasowego składowania rtęci, związków rtęci i mieszanin rtęci, zakazu lub zezwolenia dotyczącego nowych produktów z dodatkiem rtęci oraz procesów produkcyjnych wykorzystujących rtęć lub związki rtęci, a także obowiązków sprawozdawczych, należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 13 .
(31) Państwa członkowskie powinny ustanowić przepisy dotyczące sankcji mających zastosowanie do naruszeń niniejszego rozporządzenia oraz zapewnić ich wdrożenie. Sankcje te powinny być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.
(32) Ze względu na charakter i zakres zmian, które należy wprowadzić do rozporządzenia (WE) nr 1102/2008, oraz w celu zwiększenia pewności prawa, jasności, przejrzystości oraz dla uproszczenia przepisów, rozporządzenie to należy uchylić.
(33) Aby właściwe organy państw członkowskich i podmioty gospodarcze, których dotyczy niniejsze rozporządzenie, miały wystarczający czas na dostosowanie się do nowego systemu ustanowionego na mocy niniejszego rozporządzenia, powinno ono mieć zastosowanie od dnia 1 stycznia 2018 r.
(34) Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzi i środowiska przed antropogenicznymi emisjami i uwolnieniami rtęci i związków rtęci, między innymi za pomocą zakazu wywozu i przywozu rtęci i produktów z dodatkiem rtęci, ograniczeń dotyczących stosowania rtęci w procesach produkcyjnych, produktach, w tradycyjnym wydobyciu i przetwarzaniu złota na małą skalę oraz w amalgamacie stomatologicznym, a także poprzez obowiązki mające zastosowanie do odpadów rtęciowych, nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na transgraniczny charakter zanieczyszczeń rtęcią i charakter środków, jakie mają zostać podjęte, możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE: