Regulamin nr 118 Europejskiej Komisji Gospodarczej Narodów Zjednoczonych (EKG ONZ) - Jednolite wymagania techniczne dotyczące palności materiałów używanych w konstrukcji wnętrza niektórych kategorii pojazdów samochodowych.

Jedynie oryginalne teksty EKG ONZ mają skutek prawny w świetle międzynarodowego prawa publicznego. Status i datę wejścia w życie niniejszego regulaminu należy sprawdzać w najnowszej wersji dokumentu EKG ONZ dotyczącego statusu TRANS/WP.29/343, dostępnej pod adresem: http://www.unece.org/trans/main/wp29/wp29wgs/wp29gen/wp29fdocstts.html

Regulamin nr 118 Europejskiej Komisji Gospodarczej Narodów Zjednoczonych (EKG ONZ) - Jednolite wymagania techniczne dotyczące palności materiałów używanych w konstrukcji wnętrza niektórych kategorii pojazdów samochodowych

(Dz.U.UE L z dnia 10 lipca 2010 r.)

1. ZAKRES

1.1. Niniejszy regulamin stosuje się do palności (zapalności, szybkości spalania i topliwości) materiałów stosowanych wewnątrz pojazdów kategorii M₃, klasy II i III⁽¹⁾ przewożących więcej niż 22 pasażerów i nie przeznaczonych do przewozu pasażerów stojących i do użytkowania w mieście (autobusy miejskie).

Homologacje typu są udzielane zgodnie z:

1.2. Częścią I - Homologacja typu pojazdu w odniesieniu do palności elementów wewnętrznych stosowanych w przedziale pasażerskim.

1.3. Częścią II - Homologacja części (materiałów, siedzeń, zasłon, ścianek działowych, itp.) w odniesieniu do ich palności

2. DEFINICJE: Ogólne

2.1. "Producent" oznacza osobę lub podmiot odpowiedzialny przed organem udzielającym homologacji za wszystkie aspekty procesu homologacji typu oraz za zapewnienie zgodności produkcji. Nie jest istotne, aby ta osoba lub jednostka były bezpośrednio zaangażowane we wszystkie etapy konstrukcji pojazdu lub części będących przedmiotem procesu homologacji.

2.2. "Przedział pasażerski" oznacza przestrzeń, w której przebywają pasażerowie (łącznie z barkiem, kuchnią, toaletą itp.), ograniczoną przez:

- dach,

- podłogę,

- ściany boczne,

- drzwi,

- szyby zewnętrzne,

- tylną przegrodę przedziału pasażerskiego lub płaszczyznę tylnych siedzeń,

- oparcie,

- po stronie kierowcy od wzdłużnej pionowej płaszczyzny środkowej pojazdu, pionową poprzeczną płaszczyznę przechodzącą przez punkt R kierowcy określony zgodnie z definicją zawartą w regulaminie 17,

- po przeciwległej stronie od wzdłużnej pionowej środkowej płaszczyzny pojazdu, przegrodę przednią.

2.3. "Materiały produkcyjne" oznaczają wyroby w postaci materiałów masowych (np. zwojów materiałów tapicerskich) lub wstępnie ukształtowanych części, dostarczane wytwórcy do zamontowania w typie pojazdu homologowanym zgodnie z niniejszym regulaminem lub dostarczane do warsztatów do celów konserwacji lub naprawy pojazdu.

2.4. "Siedzenie" oznacza konstrukcję, wraz z wykończeniem, która może, ale nie musi, być integralną częścią konstrukcji pojazdu, przeznaczoną na miejsce siedzące dla jednej dorosłej osoby. Pojęcie to obejmuje zarówno pojedyncze siedzenie, jak i część siedzenia kanapowego przeznaczoną na miejsce siedzące dla jednej dorosłej osoby.

2.5. "Grupa siedzeń" oznacza siedzenie kanapowe albo oddzielne siedzenia, zestawione razem bokami (tzn. tak, że przednie zamocowania jednego siedzenia znajdują się w jednej linii lub przed tylnymi zamocowaniami i w jednej linii lub za przednimi zamocowaniami drugiego siedzenia), służące do siedzenia dla jednej lub kilku dorosłych osób.

2.6. "Siedzenie kanapowe" oznacza kompletną konstrukcję z wykończeniem, przeznaczoną do siedzenia dla więcej niż jednej dorosłej osoby.

3. WYSTĄPIENIE O HOMOLOGACJĘ

3.1. O udzielenie homologacji typu pojazdu lub części w zakresie objętym niniejszym regulaminem występuje producent.

3.2. Do wniosku należy dołączyć dokument informacyjny zgodny ze wzorem przedstawionym w załączniku 1 i załączniku 2.

3.3. Placówce technicznej upoważnionej do przeprowadzania badań homologacyjnych należy przedstawić, co następuje:

3.3.1. W przypadku homologacji pojazdu: pojazd reprezentatywny dla typu pojazdu, którego dotyczy wniosek o homologację.

3.3.2. W przypadku elementów wewnętrznych, które już zostały homologowane: wykaz numerów homologacji typu i oznaczenia typu producenta dla tych części załącza się do wniosku o homologację typu pojazdu.

3.3.3. W przypadku części wewnętrznych bez homologacji typu EWG:

3.3.3.1. Próbki (których liczba określona jest w załącznikach 6-8) części wykorzystanych w pojeździe reprezentatywne dla typu, którego dotyczy wniosek o homologację.

3.3.3.2. Ponadto należy dostarczyć placówce technicznej jedną próbkę do wykorzystania w przyszłości jako materiał referencyjny.

3.3.3.3. W przypadku takich urządzeń, jak siedzenia, zasłony, ścianki działowe itd. próbki określone w pkt 3.3.3.1 oraz jedno kompletne urządzenie, tak jak określono powyżej.

3.3.3.4. Próbki muszą być opatrzone w sposób czytelny i nieusuwalny nazwą handlową lub marką wnioskodawcy oraz oznaczeniem typu.

4. HOMOLOGACJA

4.1. Jeżeli typ przedstawiony do homologacji na podstawie niniejszego regulaminu spełnia wymogi odpowiednich części niniejszego regulaminu, to należy udzielić homologacji tego typu.

4.2. Każdemu homologowanemu typowi należy nadać numer homologacji. Dwie pierwsze jego cyfry (obecnie są to cyfry 00 według pierwotnej wersji regulaminu) muszą wskazywać serię poprawek uwzględniających najbardziej aktualne główne zmiany techniczne wprowadzone do niniejszego regulaminu, obowiązujących w chwili udzielania homologacji. Żadna Umawiająca się Strona Porozumienia nie może nadać tego samego numeru innemu typowi pojazdu lub części zdefiniowanych w niniejszym regulaminie.

4.3. Zawiadomienie o udzieleniu lub rozszerzeniu homologacji typu na podstawie niniejszego regulaminu należy przesłać Umawiającym się Stronom Porozumienia stosującym niniejszy regulamin na jednym z formularzy zgodnych ze wzorami zamieszczonymi odpowiednio w załącznikach 3 i 4 do niniejszego regulaminu.

4.4. Na każdym pojeździe zgodnym z typem pojazdu, na opakowaniu każdego materiału (zob. pkt 4.4.2.3) homologowanego zgodnie z niniejszym regulaminem oraz na każdej części dostarczanej osobno homologowanej zgodnie z niniejszym regulaminem, w widocznym i łatwo dostępnym miejscu określonym w formularzu homologacji, umieszcza się międzynarodowy znak homologacji zawierający:

4.4.1. okrąg otaczający literę "E", po której następuje numer wyróżniający kraj udzielający homologacji⁽²⁾,

4.4.2. W pobliżu tego okręgu:

4.4.2.1. Symbole wskazujące kierunki, dla których określona została szybkość spalania części:

grafika

4.4.2.2. Symbol "V" wskazujący, że część homologowano, biorąc pod uwagę jego topliwość (załącznik 7) lub symbol "CD" wskazujący, że część homologowano jako kompletne urządzenie, takie jak siedzenia, ścianki działowe, półki bagażowe itp.

4.4.2.3. Materiały produkcyjne nie muszą być oznaczone indywidualnie. Jednakże opakowania, w którym są one dostarczone, muszą być opatrzone w czytelny sposób znakiem homologacji

4.4.2.4. Duże części, np. siedzenia (jeżeli są oznaczone oddzielnie), obejmujące więcej niż jedną sztukę homologowanego materiału, mogą posiadać pojedynczy znak wskazujący numery homologacji zastosowanych materiałów.

4.4.3. Jeżeli typ jest zgodny z typem homologowanym zgodnie z jednym lub większą liczbą regulaminów stanowiących załączniki do Porozumienia w kraju, który udzielił homologacji na podstawie niniejszego regulaminu, symbol podany w pkt 4.4.1 nie musi być powtarzany. W takim przypadku w kolumnach po prawej stronie symbolu opisanego w pkt 4.4.1 należy umieścić numer regulaminu, zgodnie z którym uzyskano homologację w kraju, który udzielił homologacji zgodnie z niniejszym regulaminem.

4.4.4. Znak homologacji musi być czytelny i nieusuwalny.

4.4.5. W przypadku pojazdu znak homologacji umieszcza się w pobliżu lub na tabliczce znamionowej pojazdu zamontowanej przez producenta.

4.4.6. Przykładowe układy znaków homologacji przedstawiono w załączniku 5 do niniejszego regulaminu.

5. CZĘŚĆ I - HOMOLOGACJA TYPU POJAZDU W ODNIESIENIU DO PALNOŚCI WEWNĘTRZNYCH CZĘŚCI

STOSOWANYCH W PRZEDZIALE PASAŻERSKIM

5.1. Definicja

Do celów części I niniejszego regulaminu:

5.1.1. "Typ pojazdu" oznacza pojazdy, które nie różnią się pod takimi istotnymi względami jak oznaczenie typu producenta.

5.2. Specyfikacje

5.2.1. Materiały stosowane wewnątrz przedziału pasażerskiego homologowanego pojazdu muszą spełniać wymagania części II niniejszego regulaminu.

5.2.2. Materiały lub wyposażenie stosowane w przedziale pasażerskim lub w urządzeniach homologowanych jako części montuje się w taki sposób, aby zminimalizować ryzyko powstania i rozprzestrzeniania się płomienia.

5.2.3. Takie wewnętrzne materiały lub wyposażenie są montowane wyłącznie zgodnie z ich planowanym przeznaczeniem i badaniami, którym je poddano (patrz pkt 6.2.1, 6.2.2 i 6.2.3), szczególnie w odniesieniu do ich palności i topliwości (w kierunku poziomym/pionowym).

5.2.4. Kleje używane do przymocowania materiałów stosowanych wewnątrz do ich konstrukcji nośnej nie mogą zwiększać palności materiałów.

6. CZĘŚĆ II: HOMOLOGACJA TYPU CZĘŚCI W ODNIESIENIU DO JEJ PALNOŚCI

6.1. Definicje

Do celów części II niniejszego regulaminu:

6.1.1. "Typ części" oznacza części, które nie różnią się w zakresie takich istotnych względów, jak:

6.1.1.1. oznaczenie typu nadane przez producenta,

6.1.1.2. zamierzone zastosowanie (tapicerka siedzenia, wykładzina dachowa, itp.),

6.1.1.3. materiał(-y) zasadniczy(-e) (np. wełna, tworzywo sztuczne, guma, materiały wieloskładnikowe),

6.1.1.4. liczba warstw w przypadku materiałów złożonych oraz

6.1.1.5. inne właściwości, o ile wywierają one dostrzegalny wpływ na spełnienie wymagań określonych w niniejszym rozporządzeniu.

6.1.2. "Szybkość spalania" oznacza stosunek długości części spalonej mierzonej zgodnie z załącznikiem 6 lub 8 do niniejszego regulaminu do czasu potrzebnego do spalenia tego odcinka. Wyraża się ją w milimetrach na minutę.

6.1.3. "Materiał złożony" oznacza materiał składający się z kilku warstw podobnych lub różnych materiałów, których płaszczyzny są ściśle ze sobą związane metodą klejenia, powlekania, spawania, zgrzewania itp. Jeżeli różne materiały połączone są ze sobą w sposób nieciągły (na przykład za pomocą szycia, spawania dielektrycznego czy nitowania), wówczas nie uznaje się ich za materiały złożone.

6.1.4. "Powierzchnia licowa" oznacza stronę materiału, która po jego zamontowaniu w pojeździe jest skierowana do przedziału pasażerskiego.

6.1.5. "Tapicerka" oznacza kombinację wewnętrznej wyściółki i zewnętrznego materiału wykończeniowego, które razem tworzą pokrycie ramy siedzenia.

6.1.6. "Wykładzina" oznacza materiały, które (razem) stanowią podłoże i pokrycie wykańczające dachu, ścian i podłogi.

6.2. Specyfikacje

6.2.1. Następujące materiały poddawane są badaniom opisanym w załączniku 6 do niniejszego regulaminu:

a) materiały użyte na tapicerkę dowolnego siedzenia i jego akcesoriów (włączając siedzenie kierowcy);

b) materiały użyte na wykładzinę dachu;

c) materiały użyte na wykładzinę ścianek bocznych i tylnej, łącznie ze ściankami działowymi;

d) materiały o funkcjach termicznych lub akustycznych;

e) materiały użyte na wykładzinę podłogi;

f) materiały użyte jako wykładzina półek bagażowych, przewodów grzewczych i wentylacyjnych;

g) materiały użyte w oprawach oświetleniowych.

Wynik badania uznaje się za zadowalający, jeżeli, biorąc pod uwagę najgorsze wyniki badania, szybkość spalania poziomego wynosi nie więcej niż 100 mm/minutę lub gdy płomień zgaśnie przed osiągnięciem ostatniego punktu pomiarowego.

6.2.2. Następujące materiały poddawane są badaniom opisanym w załączniku 7 do niniejszego regulaminu:

a) materiały użyte na wykładzinę dachu;

b) materiały użyte na wykładziny półek bagażowych, przewodów grzewczych i wentylacyjnych umieszczonych w dachu;

c) materiały użyte w wyposażeniu oświetleniowym umieszczonym w półkach bagażowych lub w dachu.

Wynik badania uznaje się za zadowalający, jeżeli, uwzględniając najgorszy wynik, nie utworzyła się kropla zapalająca watę bawełnianą.

6.2.3. Materiały użyte na zasłony i żaluzje (lub inne zwisające materiały) poddawane są badaniu opisanym w załączniku 8.

Wynik badania uznaje się za zadowalający, jeżeli, uwzględniając najgorszy wynik, szybkość spalania pionowego wynosi nie więcej niż 100 mm/minutę.

6.2.4. Przeprowadzenie badań określonych w załącznikach 6-8 nie jest wymagane w odniesieniu do następujących materiałów:

6.2.4.1. części wykonane z metalu lub szkła;

6.2.4.2. poszczególne akcesoria siedzenia, o masie materiału niemetalowego mniejszej niż 200 g; jeżeli całkowita masa niemetalowego materiału tych części przekracza 400 g na jedno siedzenie, wówczas każdy materiał musi zostać poddany badaniom;

6.2.4.3. elementy, których powierzchnia lub objętość nie przekracza odpowiednio:

6.2.4.3.1. 100 cm² lub 40 cm³ dla elementów, które są połączone z pojedynczymi miejscami siedzącymi;

6.2.4.3.2. 300 cm² lub 120 cm³ na rząd siedzeń i, maksymalnie, na metr wnętrza kabiny pasażerskiej dla tych elementów, które są rozmieszczone w pojeździe i które nie są połączone z pojedynczymi miejscami siedzącymi;

6.2.4.4. przewody elektryczne;

6.2.4.5. elementy, w odniesieniu do których nie jest możliwe pobranie próbek o wymiarach określonych w pkt 3.1 załącznika 6, pkt 3 załącznika 7 i pkt 3.1 załącznika 8.

7. ZMIANA TYPU POJAZDU ORAZ ROZSZERZENIE HOMOLOGACJI

7.1. O każdej zmianie typu pojazdu lub części w związku z niniejszym regulaminem należy powiadomić organ administracji, który udzielił homologacji typu pojazdu lub części. Organ ten może wówczas:

7.1.1. uznać za mało prawdopodobne, aby dokonane zmiany miały istotne negatywne skutki, i uznać, że w każdym wypadku dany pojazd spełnia dalej odpowiednie wymagania lub

7.1.2. zażądać kolejnego sprawozdania z badań od placówki technicznej upoważnionej do ich przeprowadzenia.

7.2. Strony Porozumienia stosujące niniejszy regulamin zostają powiadomione o potwierdzeniu lub odmowie udzielenia homologacji, z wyszczególnieniem zmian, zgodnie z procedurą określoną w pkt 4.3 powyżej.

7.3. Właściwy organ udzielający rozszerzenia homologacji przydziela numer seryjny każdemu formularzowi zawiadomienia sporządzonemu na okoliczność takiego rozszerzenia, oraz informuje o nim pozostałe Strony Porozumienia z 1958 r. stosujące niniejszy regulamin za pomocą formularza zawiadomienia zgodnego ze wzorem w załączniku 3 lub w załączniku 4 do niniejszego regulaminu.

8. ZGODNOŚĆ PRODUKCJI

Procedury zgodności produkcji muszą być zgodne z procedurami określonymi w aneksie 2 do Porozumienia (E/ECE/324-E/ECE/TRANS/505/Rev.2) oraz następującymi wymaganiami:

8.1. Każdy pojazd/każda część homologowany(-a) zgodnie z niniejszym regulaminem, produkowany jest w sposób zapewniający jego zgodność z typem homologowanym w drodze spełnienia wymogów określonych w odpowiednich częściach niniejszego regulaminu.

8.2. Organ, który udzielił homologacji typu, może w dowolnym czasie dokonać weryfikacji metod kontroli zgodności produkcji, stosowanych w każdym zakładzie produkcyjnym. Weryfikacji takich dokonuje się zazwyczaj co dwa lata.

9. SANKCJE Z TYTUŁU NIEZGODNOŚCI PRODUKCJI

9.1. Homologacja udzielona w odniesieniu do typu pojazdu/części zgodnie z niniejszym regulaminem może zostać cofnięta w razie niespełnienia wymogów określonych poniżej.

9.2. Jeżeli Umawiająca się Strona Porozumienia stosująca niniejszy regulamin postanowi o cofnięciu uprzednio przez siebie udzielonej homologacji, niezwłocznie powiadamia o tym fakcie, za pomocą formularza zawiadomienia zgodnego ze wzorami przedstawionymi w załączniku 3 lub załączniku 4 do niniejszego regulaminu, pozostałe Umawiające się Strony stosujące niniejszy regulamin.

10. OSTATECZNE ZANIECHANIE PRODUKCJI

Jeżeli posiadacz homologacji ostatecznie zaniecha produkcji typu pojazdu homologowanego zgodnie z niniejszym regulaminem, informuje o tym organ administracji, który udzielił homologacji. Po otrzymaniu stosownego zawiadomienia wyżej wymieniony organ, powiadamia o tym pozostałe Strony Porozumienia z 1958 r. stosujące niniejszy regulamin za pomocą formularza zawiadomienia zgodnego ze wzorem przedstawionym w załączniku 3 lub 4 do niniejszego regulaminu.

11. NAZWY I ADRESY PLACÓWEK TECHNICZNYCH UPOWAŻNIONYCH DO PRZEPROWADZANIA BADAŃ HOMOLOGACYJNYCH ORAZ NAZWY I ADRESY ORGANÓW ADMINISTRACJI

Strony Porozumienia z 1958 r. stosujące niniejszy regulamin przekazują sekretariatowi Organizacji Narodów Zjednoczonych nazwy i adresy placówek technicznych upoważnionych do przeprowadzania badań homologacyjnych oraz nazwy i adresy organów administracji udzielających homologacji, którym należy przesyłać wydane w innych krajach zawiadomienia poświadczające udzielenie, rozszerzenie, odmowę udzielenia lub cofnięcie homologacji albo ostateczne zaniechanie produkcji.

______

⁽¹⁾ Zgodnie z definicją zawartą w załączniku 7 do ujednoliconej rezolucji w sprawie budowy pojazdów (R.E.3) (TRANS/WP.29/78/Rev.1/Amend.2).

⁽²⁾ 1 - Niemcy, 2 - Francja, 3 - Włochy, 4 - Niderlandy, 5 - Szwecja, 6 - Belgia, 7 - Węgry, 8 - Republika Czeska, 9 - Hiszpania, 10 - Serbia i Czarnogóra, 11 - Wielka Brytania, 12 - Austria, 13 - Luksemburg, 14 - Szwajcaria, 15 (numer wolny), 16 - Norwegia, 17 - Finlandia, 18 - Dania, 19 - Rumunia, 20 - Polska, 21 - Portugalia, 22 - Federacja Rosyjska, 23 - Grecja, 24 - Irlandia, 25 - Chorwacja, 26 - Słowenia, 27 - Słowacja, 28 - Białoruś, 29 - Estonia, 30 (numer wolny), 31 - Bośnia i Hercegowina, 32 - Łotwa, 33 (numer wolny), 34 - Bułgaria, 35 (numer wolny), 36 - Litwa, 37 - Turcja, 38 (numer wolny), 39 - Azerbejdżan, 40 - Była Jugosłowiańska Republika Macedonii, 41 (numer wolny), 42 - Wspólnota Europejska (homologacje udzielone przez jej państwa członkowskie z użyciem właściwych im symboli EKG), 43 - Japonia, 44 (numer wolny), 45 - Australia, 46 - Ukraina, 47 - Republika Południowej Afryki, 48 - Nowa Zelandia, 49 - Cypr, 50 - Malta, 51 - Republika Korei. Kolejne numery są przyznawane innym krajom w kolejności chronologicznej, zgodnie z datą ratyfikacji lub przystąpienia do Porozumienia dotyczącego przyjęcia jednolitych wymagań technicznych dla pojazdów kołowych, wyposażenia i części, które mogą być stosowane w tych pojazdach, oraz wzajemnego uznawania homologacji udzielonych na podstawie tych wymagań, a Sekretarz Generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych powiadamia Umawiające się Strony Porozumienia o przydzielonych w ten sposób numerach..

ZAŁĄCZNIKI

ZAŁĄCZNIK  1

DOKUMENT INFORMACYJNY

grafika

ZAŁĄCZNIK  2

DOKUMENT INFORMACYJNY

grafika

ZAŁĄCZNIK  3

ZAWIADOMIENIE

grafika

ZAŁĄCZNIK  4

ZAWIADOMIENIE

grafika

ZAŁĄCZNIK  5

ROZMIESZCZENIE ZNAKÓW HOMOLOGACJI

grafika

ZAŁĄCZNIK  6

Badanie określające szybkość spalania poziomego materiałów

1. Dobór próbek i zasada badania

1.1. Badaniom należy poddać pięć próbek materiału izotropowego lub dziesięć próbek w przypadku materiału nieizotropowego (po pięć dla każdego kierunku).

1.2. Próbki są pobierane z materiału podlegającego badaniu. W przypadku materiałów o różnej szybkości spalania w różnych kierunkach materiału każdy kierunek musi zostać zbadany. Próbki należy pobrać i umieścić w aparaturze badawczej, tak aby można było zmierzyć największą szybkość spalania. Jeśli materiał jest dostarczany z metra, to należy odciąć część o długości co najmniej 500 mm i szerokości równej szerokości materiału. Z tej części pobiera się próbki znajdujące się w odległości co najmniej 100 mm od krawędzi materiału i w równej odległości względem siebie. Próbki pobiera się w taki sam sposób z produktów gotowych, o ile kształt produktu na to pozwala. Jeśli grubość produktu wynosi więcej niż 13 mm, grubość należy zmniejszyć za pomocą obróbki mechanicznej do 13 mm od strony, która nie jest widoczna w przedziale pasażerskim. Jeżeli nie jest to możliwe, to badanie, po uzgodnieniu z placówką techniczną, przeprowadza się na materiale o początkowej grubości, a informację o tym podaje się w sprawozdaniu z badań.

Materiały złożone (zob. pkt 6.1.3) bada się tak, jak gdyby były one jednolite. W przypadku materiałów wykonanych z nakładanych warstw o różnym składzie, które nie są materiałami złożonymi, wszystkie warstwy materiału znajdujące się na głębokości do 13 mm od powierzchni zwróconej przodem do przedziału pasażerskiego są badane indywidualnie.

1.3. Próbkę umieszcza się poziomo w uchwycie U-kształnym i poddaje działaniu określonego płomienia przez 15 sekund w komorze spalania, gdzie płomień działa na wolną końcówkę próbki. W badaniu określa się, czy i kiedy płomień gaśnie lub czas, w którym płomień przebywa mierzoną odległość.

2. Aparatura

2.1. Komora spalania (rysunek 1), najlepiej ze stali nierdzewnej i o wymiarach podanych na rysunku 2. W przedniej ścianie komory znajduje okno obserwacyjne wykonane z materiału odpornego na płomień; może ono stanowić przednią ścianę komory i być tak skonstruowane, aby umożliwiało dostęp do jej wnętrza.

Spód komory posiada otwory wentylacyjne, zaś naokoło strony wierzchniej znajdują się szczelina odpowietrzająca. Komora spalania stoi na czterech nóżkach o wysokości 10 mm.

Komora może mieć z jednej strony otwór do wprowadzania uchwytu z próbką; po przeciwnej stronie znajduje się otwór na przewód gazowy. Stopiony materiał ścieka do miski (zob. rysunek 3), umieszczonej na spodzie komory, między otworami wentylacyjnymi, tak aby nie przykrywała otworów wentylacyjnych.

Rysunek 1

Przykładowa komora spalania z uchwytem do próbek i z miską ociekową

grafika

Rysunek 2

Przykład komory spalania

(Wymiary w milimetrach)

grafika

Rysunek 3

Typowa miska ociekowa

(Wymiary w milimetrach)

grafika

2.2. Uchwyt do próbek składający się z dwóch płytek lub ramek metalowych w kształcie litery U, wykonany z materiału odpornego na korozję. Wymiary podane są na rysunku 4.

Dolna płytka wyposażona jest w kołki, a górna w odpowiadające im otwory dla zapewnienia właściwego trzymania próbki. Kołki służą także jako punkty pomiarowe na początku i na końcu odcinka palenia.

Nad dolną ramką U-kształtną znajduje się wspornik w postaci żaroodpornych drutów o średnicy 0,25 mm, rozciągniętych na ramce w 25-milimetrowych odstępach (zob. rys. 5).

Dolna płaszczyzna próbek powinna znajdować się 178 mm nad płytą podłogi. Odległość przedniej krawędzi uchwytu do próbek od końca komory wynosi 22 mm; odległość wzdłużnych boków uchwytu od ścian komory wynosi 50 mm (wszystkie wymiary dotyczą wnętrza). (Zob. rys. 1 i 2).

Rysunek 4

Przykładowy uchwyt do próbek

(Wymiary w milimetrach)

grafika

Rysunek 5

Przykład dolnej ramki U-kształtnej do wspornika z drutów

(Wymiary w milimetrach)

grafika

2.3. Palnik gazowy

Jako małe źródło ognia wykorzystuje się palnik Bunsena o średnicy wewnętrznej 9,5 mm ± 0,5 mm. Jest on umieszczony w komorze badawczej w taki sposób, że środek jego dyszy znajduje się 19 mm poniżej środka dolnej krawędzi otwartego końca próbki (zob. rys. 2).

2.4. Gaz używany do badań

Gaz zasilający palnik ma wartość kaloryczną około 38 MJ/m³ (np. gaz ziemny).

2.5. Metalowy grzebień o długości co najmniej 110 mm z siedmioma lub ośmioma gładkimi, zaokrąglonymi zębami o długości 25 mm.

2.6. Stoper zapewniający dokładność do 0,5 sekundy.

2.7. Szafa wyciągowa. Komora spalania może być umieszczona w szafie wyciągowej pod warunkiem, że jej wewnętrzna objętość będzie co najmniej 20 razy, ale nie więcej niż 110 razy większa niż objętość komory spalania i że wysokość, szerokość lub długość szafy nie będzie większa o 2,5 raza od dwóch pozostałych wymiarów. Przed badaniem należy zmierzyć pionową prędkość powietrza w szafie wyciągowej w odległości 100 mm przed i za ostatecznym miejscem umieszczenia komory spalania. Musi ona wynosić od 0,10 do 0,30 m/s, w celu uniknięcia ewentualnej uciążliwości produktów spalania dla operatora. Możliwe jest użycie szafy wyciągowej z naturalną wentylacją i z odpowiednią prędkością powietrza.

3. Próbki

3.1. Kształt i wymiary

3.1.1. Kształt i wymiary próbek określone są na rys. 6. Grubość próbki odpowiada grubości badanego produktu. Nie może być większa niż 13 mm. O ile to możliwe, próbka powinna mieć taki sam przekrój poprzeczny na całej długości.

Rysunek 6

Próbka

(Wymiary w milimetrach)

grafika

3.1.2. Jeżeli kształt i wymiary produktu nie pozwalają na pobranie próbki podanego rozmiaru, wówczas zachowane muszą być następujące wymiary minimalne:

a) dla próbek o szerokości od 3 do 60 mm długość wynosi 356 mm. W takim przypadku materiał bada się na szerokości produktu;

b) dla próbek o szerokości od 60 do 100 mm długość wynosi co najmniej 138 mm. W tym przypadku potencjalny odcinek palenia odpowiada długości próbki; pomiar zaczyna się od pierwszego punktu pomiarowego.

3.2. Przygotowanie do badania

Próbki są kondycjonowane co najmniej przez 24 godziny, ale nie dłużej niż siedem dni w temperaturze 23 °C ± 2 °C i wilgotności względnej 50 ± 5 % i są przechowywane w tych warunkach aż do chwili rozpoczęcia badań.

4. Procedura

4.1. Próbki z puszystą lub włochatą powierzchnią umieścić na płaskiej powierzchni i przeczesać dwukrotnie pod włos grzebieniem (pkt 2.5).

4.2. Umieścić próbkę w uchwycie (pkt 2.2) w taki sposób, aby strona licowa była skierowana do dołu w kierunku płomienia.

4.3. Wyregulować płomień do wysokości 38 mm, korzystając z podziałki wewnątrz komory spalania, przy zamkniętym wlocie powietrza do palnika. Przed rozpoczęciem pierwszego badania płomień musi się palić przez 1 min w celu stabilizacji.

4.4. Wsunąć uchwyt próbki do komory spalania, tak aby koniec próbki został wystawiony na działanie płomienia, i po 15 sekundach odciąć dopływ gazu.

4.5. Pomiar czasu spalania rozpoczyna się w momencie, kiedy podstawa płomienia przechodzi pierwszy punkt pomiarowy. Obserwować rozprzestrzenianie się płomienia po tej stronie próbki, która pali się szybciej (górna lub dolna strona).

4.6. Pomiar czasu spalania kończy się, gdy płomień przejdzie ostatni punkt pomiarowy lub gdy zgaśnie przed osiągnięciem ostatniego punktu pomiarowego. Jeżeli płomień nie osiągnie ostatniego punktu pomiarowego, mierzy się spalony odcinek aż do punktu, w którym płomień zgasł. Spalony odcinek jest częścią próbki, której powierzchnia lub wnętrze uległo zniszczeniu przez spalenie.

4.7. Jeśli próbka nie zapala się lub nie pali się po wygaszeniu palnika, lub jeżeli płomień zgaśnie przed osiągnięciem pierwszego punktu pomiarowego i nie zostanie zmierzony czas spalania, to w sprawozdaniu z badań należy zanotować, że szybkość spalania wynosi 0 mm/min.

4.8. W przypadku przeprowadzania serii badań lub powtarzania badań należy się upewnić, że przed rozpoczęciem następnego badania temperatura komory spalania i uchwytu próbki wynosi nie więcej niż 30 °C.

5. Obliczenia

Szybkość spalania B⁽¹⁾, w milimetrach na minutę, jest wyrażona wzorem:

B = 60 s/t

gdzie:

s = długość spalonej próbki, w milimetrach;

t = czas, w sekundach, potrzebny do spalenia odcinka s.

______

⁽¹⁾ Szybkość spalania (B) dla każdej próbki oblicza się tylko w przypadku, gdy płomień osiąga ostatni punkt pomiarowy lub koniec próbki.

ZAŁĄCZNIK  7

Badanie określające topliwość materiałów

1. Dobór próbek i zasada badania

1.1. Badaniom poddaje się cztery próbki z obu powierzchni (jeżeli nie są identyczne).

1.2. Próbkę należy umieścić w położeniu pionowym i poddać działaniu promiennika elektrycznego. Pod próbką należy umieścić zbiornik do zbierania kropli. W zbiorniku należy umieścić niewielką ilość waty bawełnianej w celu sprawdzenia, czy jakaś kropla się nie pali.

2. Aparatura

Aparatura składa się z (rys. 1):

a) promiennika elektrycznego;

b) wspornika próbki z siatką;

c) zbiornika (na spadające krople);

d) wspornika (aparatury).

2.1. Źródło ciepła stanowi promiennik elektryczny o mocy użytkowej 500 W. Powierzchnia grzewcza musi być wykonana z przezroczystej płytki kwarcowej o średnicy 100 ± 5 mm.

Ciepło wypromieniowywane z aparatury, mierzone na powierzchni równoległej do powierzchni promiennika i oddalonej od niej o 30 mm, wynosi 3 W/cm².

2.2. Kalibracja

Do kalibracji promiennika używa się miernika strumienia ciepła (miernik promieniowania) typu Gardona (folia) o zakresie pomiarowym nieprzekraczającym 10 W/cm². Tarcza przyjmująca promieniowanie o możliwie małej przewodności cieplnej, musi być płaska, okrągła, o średnicy nie większej niż 10 mm i pokryta trwałym, matowym, czarnym wykończeniem.

Tarcza musi być osadzona w korpusie chłodzonym wodą, o powierzchni czołowej o średnicy około 25 mm, wykonanej z dokładnie wypolerowanego metalu i ściśle odpowiadającej płaszczyźnie tarczy.

Padające na tarcze promienie nie mogą biec przez żaden inny ośrodek.

Przyrząd musi być mocnej konstrukcji, prosty do ustawienia i użytkowania, nieczuły na przeciągi i zapewniający stabilność w kalibracji. Dokładność przyrządu powinna wynosić ± 3 %, a powtarzalność-0,5 %.

Kalibracja miernika strumienia ciepła jest sprawdzana po każdej rekalibracji promiennika, metodą porównania z przyrządem przechowywanym jako wzorzec i nieużywanym do żadnego innego celu.

Przyrząd wzorcowy powinien być kalibrowany w odstępach rocznych zgodnie z normami krajowymi.

2.2.1. Kontrola kalibracji

Należy odpowiednio często sprawdzać natężenie promieniowania wytworzone przez moc wejściową, którą kalibrowanie początkowe wskazało za odpowiednią do wytworzenia natężenia promieniowania 3 W/cm², a jeżeli wykazane odchylenie wyniesie więcej niż 0,06 W/cm², aparatura podlega rekalibracji.

2.2.2. Procedura kalibracji

Aparaturę umieszcza się w otoczeniu zasadniczo wolnym od prądów powietrznych (prądy nie większe niż 0,2 m/s).

Umieścić miernik strumienia ciepła w aparaturze w miejscu próbki w taki sposób, aby tarcza miernika strumienia ciepła była ustawiona współosiowo z powierzchnią promiennika.

Włączyć zasilanie elektryczne i ustalić moc wejściową sterownika wymaganą do wytworzenia natężenia promieniowania w środku powierzchni promiennika równego 3 W/cm². Wyregulować zespół zasilający tak, aby rejestrowanie 3 W/cm² mogło być możliwe przez okres pięciu minut bez dalszych regulacji wyrównujących.

2.3. Wspornik próbki stanowi metalowy pierścień (rys. 1). Na górze tego wspornika znajduje się siatka wykonana z nierdzewnego drutu stalowego o następujących wymiarach::

a) średnica wewnętrzna: 118 mm,

b) wymiary otworów: kwadrat o boku 2,10 mm,

c) średnica drutu stalowego: 0,70 mm.

2.4. Zbiornik składa się z cylindrycznej rury o wewnętrznej średnicy 118 mm i głębokości 12 mm. Zbiornik należy wypełnić watą bawełnianą.

2.5. Kolumna pionowa podtrzymuje elementy określone w pkt 2.1, 2.3 i 2.4.

Promiennik umieszczony jest na górze wspornika w taki sposób, że powierzchnia grzewcza jest pozioma, a strumień ciepła jest skierowany do dołu.

Kolumnę należy wyposażyć w dźwignię/pedał umożliwiający powolne podnoszenie wspornika promiennika. Kolumnę należy także wyposażyć w zaczep zapewniający powrót promiennika do normalnego położenia.

W normalnym położeniu osie promiennika, wspornika próbki i zbiornika muszą leżeć w jednej linii.

3. Próbki

Wymiary próbek wynoszą: 70 mm × 70 mm. Próbki pobiera się w taki sam sposób z wyrobów gotowych, o ile kształt produktu na to pozwala. Jeśli grubość produktu przekracza 13 mm, należy ją zmniejszyć za pomocą obróbki mechanicznej do 13 mm od strony, która nie jest widoczna w przedziale pasażerskim. Jeżeli jest to niemożliwe, badanie należy wykonać, po uzgodnieniu z placówką techniczną, na materiale o pierwotnej szerokości, którą należy podać w sprawozdaniu z badań.

Materiały złożone (zob. pkt 6.1.3 niniejszego regulaminu) bada się tak, jak gdyby były jednolite.

W przypadku materiałów wykonanych z nakładanych warstw o różnym składzie, które nie są materiałami złożonymi, wszystkie warstwy materiału znajdujące się na głębokości do 13 mm od powierzchni zwróconej przodem do przedziału pasażerskiego są badane indywidualnie.

Całkowita masa badanej próbki wynosi co najmniej 2 g. Jeżeli masa jednej próbki jest mniejsza, to należy dodać wystarczającą liczbę próbek.

Jeżeli dwie strony materiału się różnią, należy badać obie strony, co oznacza, że należy poddać badaniom osiem próbek. Próbki i wata bawełniana są kondycjonowane co najmniej przez 24 godziny w temperaturze 23 °C ± 2 °C i wilgotności względnej 50 ± 5 % i są przetrzymywane w tych warunkach aż do chwili rozpoczęcia badań.

4. Procedura

Próbkę należy położyć na wsporniku, który ustawia się tak, aby odległość pomiędzy powierzchnią promiennika i górną stroną próbki wynosiła 30 mm.

Zbiornik, łącznie z watą bawełnianą, należy umieścić poniżej siatki wspornika w odległości 300 mm.

Promiennik należy odsunąć na bok, tak aby nie promieniował na próbkę, i włączyć. Kiedy osiągnie pełną moc należy ustawić go ponad próbką i rozpocząć odliczanie czasu.

Jeżeli materiał topi się lub deformuje, to wysokość promiennika należy zmieniać tak, aby zachować odległość 30 mm.

Jeżeli materiał się zapala, promiennik należy odsunąć na bok po 3 sekundach. Przywraca się go do pierwotnego położenia, gdy płomień zgaśnie; taką samą procedurę należy powtarzać przez pierwsze pięć minut badania, tak często, jak to jest konieczne.

Po pięciu minutach badania:

(i) jeżeli próbka zgasła (niezależnie od tego, czy zapaliła się podczas pierwszych pięciu minut badania), pozostawić promiennik w tym położeniu nawet wtedy, gdy próbka zapali się ponownie;

(ii) jeżeli materiał płonie, odczekać, aż zgaśnie przed ponownym ustawieniem promiennika.

W obu przypadkach badanie należy przedłużyć o dodatkowe pięć minut.

5. Wyniki

W sprawozdaniu z badań należy podać takie zaobserwowane zjawiska jak: (i) spadnięcie płonącej lub niepłonącej kropli, jeżeli wystąpiło; (ii) zapalenie się waty bawełnianej.

Rysunek 1

(Wymiary w milimetrach)

grafika

ZAŁĄCZNIK  8

Badanie określające szybkość spalania pionowego materiałów

1. DOBÓR PRÓBEK I ZASADA BADANIA

1.1. W przypadku materiałów izotropowych badaniu należy poddać trzy próbki, a w przypadku materiałów nieizotropowych - sześć próbek.

1.2. Badanie to polega na wystawianiu próbek, trzymanych w pozycji pionowej, na działanie płomienia i określeniu szybkości rozprzestrzeniania się płomienia na badanym materiale.

2. APARATURA Aparatura składa się z:

a) uchwytu do próbek;

b) palnika;

c) układu wentylacyjnego do odprowadzania gazu i produktów spalania;

d) szablonu;

e) nici znacznikowych z białej, merceryzowanej, bawełnianej nitki, o maksymalnej gęstości 50 teksów.

2.1. Uchwyt do próbek składa się z prostokątnej ramy o wysokości 560 mm i dwóch sztywno połączonych równoległych prętów, rozstawionych w odległości 150 mm od siebie, na których są zamontowane kołki do mocowania próbki umieszczonej w płaszczyźnie odległej od ramy o co najmniej 20 mm. Kołki mocujące mają średnicę nie większą niż 2 mm i długość nie mniejszą niż 27 mm długości. Kołki umieszcza się na równoległych prętach w miejscach pokazanych na rys. 1. Ramę należy zamocować na odpowiednim wsporniku umożliwiającym utrzymanie prętów w położeniu pionowym w czasie badania (aby umieścić próbkę na kołkach w płaszczyźnie znajdującej się poza ramą można zastosować podkładki dystansowe o średnicy 2 mm przylegające do kołków).

2.2. Palnik jest przedstawiony na rysunku 3.

Gazem stosowanym w palniku może być przemysłowy propan lub butan.

Palnik umieszcza się przed próbką, ale poniżej niej, w płaszczyźnie przechodzącej przez pionową linię środkową próbki i prostopadłej do jej powierzchni (zob. rysunek 2). Wzdłużna oś palnika powinna być nachylona pod kątem 30° w stosunku do pionu w kierunku dolnej krawędzi próbki. Odległość między wierzchołkiem palnika i dolną krawędzią próbki musi wynosić 20 mm.

2.3. Aparatura badawcza może być umieszczona w szafie wyciągowej, której objętość wewnętrzna będzie co najmniej 20 razy, ale nie więcej niż 110 razy większa od objętości aparatury badawczej, z zastrzeżeniem, że żaden z pojedynczych wymiarów - wysokość, szerokość lub długość szafy wyciągowej - nie będzie 2,5 raza większy od dwóch pozostałych wymiarów. Przed badaniem należy zmierzyć pionową prędkość powietrza w szafie wyciągowej w odległości 100 mm przed i za ostatecznym miejscem umieszczenia aparatury badawczej. Prędkość ta musi mieścić się w granicach od 0,10 do 0,30 m/s, w celu uniknięcia ewentualnej uciążliwości produktów spalania dla operatora. Dopuszcza się zastosowanie szafy wyciągowej z naturalną wentylacją i z odpowiednią prędkością powietrza.

2.4. Należy użyć płaskiego, sztywnego szablonu, wykonanego z odpowiedniego materiału i o wymiarach odpowiadających rozmiarom próbki. W szablonie należy wykonać otwory o średnicy równej ok. 2 mm i rozmieszczone tak, że odległości pomiędzy środkami otworów odpowiadają odległościom pomiędzy kołkami znajdującymi się na ramach (zob. rys. 1). Otwory muszą być umieszczone w równej odległości od pionowej linii środkowej szablonu.

3. PRÓBKI

3.1. Wymiary próbek wynoszą: 560 × 170 mm

3.2. Próbki należy kondycjonować przez co najmniej 24 godziny w temperaturze 23 °C ± 2 °C i wilgotności względnej 50 ± 5 % i przetrzymywać w tych warunkach aż do rozpoczęcia badań.

4. PROCEDURA

4.1. Badania należy wykonywać w otoczeniu o temperaturze w granicach od 10 °C do 30 °C i wilgotności względnej od 15 % do 80 %.

4.2. Palnik jest wstępnie podgrzewany przez 2 minuty. Wysokość płomienia, mierzona jako odległość pomiędzy wierzchołkiem rurki palnika a wierzchołkiem żółtej części płomienia, gdy palnik jest ustawiony pionowo, a płomień jest obserwowany w przyćmionym świetle, ustawia się na 40 ± 2 mm.

4.3. Próbkę należy umieścić na kołkach ramy i upewnić się czy kołki przechodzą przez oznakowane punkty szablonu i czy próbka jest oddalona od ramy przynajmniej o 20 mm. Ramę mocuje się na wsporniku w taki sposób, aby próbka była w położeniu pionowym.

4.4. Nici znacznikowe są przymocowane poziomo z przodu próbki i w miejscach pokazanych na rys. l. W każdym położeniu pętelka nici jest umieszczona tak, aby jej dwa odcinki były rozmieszczone w odległości 1 mm i 5 mm od przedniej płaszczyzny próbki.

Każda pętelka jest przymocowana do odpowiedniego urządzenia mierzącego czas. Nić musi być odpowiednio napięta w celu utrzymania jej położenia względem próbki.

4.5. Próbkę poddaje się działaniu płomienia przez pięć sekund. Należy przyjąć, że zapłon nastąpił, jeżeli próbka pali się przez 5 sekund po odsunięciu płomienia zapalającego. Jeżeli nie doszło do zapalenia, płomień należy przyłożyć na 15 sekund do innej kondycjonowanej próbki.

4.6. Jeżeli którykolwiek z wyników w dowolnym zestawie trzech próbek przekracza wynik minimalny o 50 %, należy poddać badaniom następny zestaw trzech próbek dla tego kierunku lub powierzchni. Jeżeli jedna lub dwie próbki w dowolnym zestawie trzech próbek nie spalą się do górnej nici znacznikowej, należy poddać badaniom następny zestaw trzech próbek dla tego kierunku lub powierzchni.

4.7. Należy zmierzyć następujące czasy, w sekundach:

a) od momentu przyłożenia płomienia zapalającego do zerwania pierwszej nici znacznikowej (t₁);

b) od momentu przyłożenia płomienia zapalającego do zerwania drugiej nici znacznikowej (t₂);

c) od momentu przyłożenia płomienia zapalającego do zerwania trzeciej nici znacznikowej (t₃).

5. WYNIKI

W sprawozdaniu z badań należy odnotować zaobserwowane zjawiska, uwzględniając:

(i) czasy trwania spalania: t₁, t₂ i t₃ w sekundach; oraz

(ii) odpowiadające im spalone odcinki: d₁, d₂ i d₃ w milimetrach.

Szybkość spalania V₁ i szybkości V₂ i V₃, jeśli ma to zastosowanie, należy obliczyć (dla każdej próbki, jeżeli płomień osiąga co najmniej pierwszą nić znacznikową) następująco:

V_i = 60 d_i/t_i (mm/min)

Należy wziąć pod uwagę najwyższą szybkość spalania spośród V₁, V₂ i V₃.

Rysunek 1

Uchwyt do próbek

(Wymiary w milimetrach)

grafika

Rysunek 2

Umiejscowienie palnika zapalającego

grafika

Rysunek 3

Palnik gazowy

(Wymiary w milimetrach)

grafika

• Identyfikator: Dz.U.UE.L.2010.177.263
• Rodzaj: Umowa międzynarodowa
• Tytuł: Regulamin nr 118 Europejskiej Komisji Gospodarczej Narodów Zjednoczonych (EKG ONZ) - Jednolite wymagania techniczne dotyczące palności materiałów używanych w konstrukcji wnętrza niektórych kategorii pojazdów samochodowych.
• Data aktu: 10/07/2010
• Data ogłoszenia: 10/07/2010
• Data wejścia w życie: 06/04/2005