a także mając na uwadze, co następuje:(1) Zaopatrzenie Wspólnoty w ropę naftową i produkty ropopochodne pozostaje w dalszym ciągu bardzo ważną kwestią, zwłaszcza dla sektora transportu i przemysłu chemicznego.
(2) Rosnąca koncentracja produkcji, wyczerpywanie się zasobów ropy naftowej oraz rosnące światowe zużycie produktów ropopochodnych przyczyniają się do zwiększenia ryzyka wystąpienia trudności z zaopatrzeniem.
(3) Rada Europejska w swoim planie działań (2007-2009), zatytułowanym "Europejska polityka energetyczna", podkreśliła konieczność zwiększenia bezpieczeństwa dostaw, zarówno w skali całej Unii Europejskiej (UE), jak i na poziomie poszczególnych państw członkowskich, między innymi poprzez przeprowadzenie przeglądu mechanizmów utrzymywania zapasów naftowych w Unii, zwłaszcza w odniesieniu do dostępności ropy naftowej w przypadku kryzysu.
(4) Cel ten wymaga między innymi zbliżenia systemu wspólnotowego do systemu Międzynarodowej Agencji Energetycznej (zwanej dalej "MAE").
(5) Zgodnie z dyrektywą Rady 2006/67/WE z dnia 24 lipca 2006 r. nakładającą na państwa członkowskie obowiązek utrzymywania minimalnych zapasów ropy naftowej lub produktów ropopochodnych 4 obliczanie zapasów przeprowadzane jest na podstawie średniego dziennego zużycia krajowego w poprzednim roku kalendarzowym. Natomiast obowiązki w zakresie przechowywania zapasów nałożone na mocy Porozumienia o Międzynarodowym Programie Energetycznym z dnia 18 listopada 1974 r. (zwanego dalej "porozumieniem MAE") obliczane są na podstawie przywozu netto ropy naftowej i produktów ropopochodnych. Z tego powodu i ze względu na inne różnice metodologiczne należy przybliżyć sposób obliczania wielkości zapasów obowiązkowych przechowywanych przez państwa członkowskie do metod obliczeniowych stosowanych w ramach porozumienia MAE, niezależnie od tego, że metody obliczeniowe MAE mogą wymagać oceny w świetle postępu technologicznego, jaki nastąpił w ciągu ostatnich dziesięcioleci, i że kraje niebędące członkami MAE, a które są całkowicie uzależnione od przywozu, mogą potrzebować więcej czasu, aby dostosować wielkość ich przechowywanych zapasów obowiązkowych. Dodatkowe zmiany metod i procedur obliczania poziomu zapasów mogą się okazać niezbędne i korzystne celem dalszego zwiększania spójności z praktyką MAE, włączając np. zmiany prowadzące w przypadku niektórych państw członkowskich do procentowego obniżenia wynoszącego 10 % stosowanego przy obliczaniu zapasów, które umożliwiłyby odmienne traktowanie zapasów benzyny pirolitycznej lub umożliwiłyby obliczanie zapasów przechowywanych na zbiornikowcach na wodach terytorialnych państwa członkowskiego.
(6) Krajowa produkcja ropy naftowej sama w sobie może przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa dostaw i mogłaby zatem uzasadniać przechowywanie przez państwa członkowskie będące producentami ropy naftowej zapasów mniejszych niż w pozostałych państwach członkowskich. Tego rodzaju odstępstwo nie powinno jednak doprowadzić do zasadniczych różnic co do wymaganej ilości zapasów w porównaniu z wymogami mającymi zastosowanie na podstawie dyrektywy 2006/67/WE. W związku z tym obowiązki niektórych państw członkowskich związane z przechowywaniem zapasów powinny zostać ustalone w oparciu o dane dotyczące krajowego zużycia ropy naftowej, a nie w zależności od przywozu.
(7) Konkluzje Prezydencji z posiedzenia Rady Europejskiej w Brukseli w dniach 8-9 marca 2007 r. wskazują, że coraz ważniejsze i pilne staje się dla Wspólnoty wdrożenie zintegrowanej polityki energetycznej, która połączy działania na szczeblu europejskim z działaniami podejmowanymi na szczeblu państw członkowskich. Konieczne jest zatem zapewnienie większego zbliżenia standardów gwarantowanych przez mechanizmy przechowywania zapasów stosowane w różnych państwach członkowskich.
(8) Dostępność zapasów naftowych oraz zabezpieczenie dostaw energii stanowią kluczowe elementy bezpieczeństwa publicznego państw członkowskich i Wspólnoty. Istnienie we Wspólnocie krajowych central zapasów (KCZ) pozwala zbliżyć się do osiągnięcia tych celów. Aby umożliwić zainteresowanym państwom członkowskim jak najlepsze wykorzystanie prawa krajowego do określenia zakresu uprawnień KCZ, przy jednoczesnym ograniczeniu obciążenia finansowego dla użytkowników końcowych, jakie wynika z działań związanych z tworzeniem zapasów, wystarczy wprowadzić zakaz wykorzystywania zapasów w celach komercyjnych, jednocześnie zezwalając na przechowywanie zapasów w dowolnym miejscu na terenie Wspólnoty oraz przez dowolną KCZ, utworzoną w tym celu.
(9) Zważywszy na cele prawodawstwa wspólnotowego w zakresie zapasów naftowych na względy bezpieczeństwa, jakie mogą być ewentualnie zgłaszane przez niektóre państwa członkowskie, oraz na chęć wprowadzenia bardziej rygorystycznych i przejrzystych mechanizmów dotyczących solidarności państw członkowskich, konieczne jest, w miarę możliwości, skupienie działań KCZ na terytorium ich krajów.
(10) Przechowywanie zapasów naftowych powinno być możliwe w dowolnym miejscu na całym terenie Wspólnoty pod warunkiem odpowiedniego uwzględnienia możliwości fizycznego dostępu do tych zapasów. W związku z tym podmioty gospodarcze, na których spoczywa obowiązek przechowywania zapasów, powinny mieć możliwość wypełnienia tych obowiązków poprzez zlecanie ich innym podmiotom gospodarczym lub dowolnej KCZ. Ponadto jeżeli możliwe jest zlecenie wykonania tych obowiązków dowolnie wybranej KCZ położonej na terytorium Wspólnoty za wynagrodzeniem ograniczonym do kosztu świadczonych usług, zmniejszone zostanie ryzyko dyskryminacyjnych praktyk na szczeblu krajowym. Prawo podmiotu gospodarczego do zlecania nie powinno oznaczać dla jakiegokolwiek podmiotu obowiązku przyjęcia zlecenia, chyba że niniejsza dyrektywa stanowi inaczej. W przypadkach gdy państwa członkowskie postanawiają o ograniczeniu prawa podmiotów do zlecania, powinny zapewnić, aby zagwarantowano podmiotom prawo do zlecania pewnej procentowej minimalnej wielkości ich obowiązku, z tego powodu te państwa członkowskie powinny zapewnić, aby ich KCZ przyjmowały zlecenie obowiązku przechowywania zapasów w odniesieniu do wielkości koniecznych do zagwarantowania wspomnianych minimalnych progów procentowych.
(11) Państwa członkowskie powinny zapewnić pełną dostępność wszystkich zapasów, których przechowywanie jest określone przez prawodawstwo wspólnotowe. Aby zagwarantować tę dostępność, nie powinny istnieć żadne ograniczenia prawa własności tych zapasów, które mogłyby utrudniać ich wykorzystanie w przypadku zakłóceń w dostawach ropy naftowej. Nie należy uwzględniać produktów ropopochodnych stanowiących własność przedsiębiorstw, w których występuje poważne ryzyko egzekucji z ich majątku. W przypadku gdy podmioty gospodarcze podlegają obowiązkowi utrzymywania zapasów, wszczęcie postępowania upadłościowego lub postępowania układowego mogłoby być uznane za świadczące o istnieniu takiego ryzyka.
(12) Aby umożliwić państwom członkowskim szybką reakcję w szczególnie nagłych przypadkach lub w przypadkach lokalnych kryzysów, celowe mogłoby być umożliwienie im wykorzystania części zapasów w takich sytuacjach. Takie szczególnie nagłe przypadki lub lokalne kryzysy nie obejmowałyby sytuacji zaistniałych w wyniku zmian cen ropy naftowej lub produktów ropopochodnych, ale mogłyby obejmować zakłócenia w dostawach gazu ziemnego, które wymagają zastąpienia innym paliwem, np. stosowania ropy naftowej lub produktów ropopochodnych jako paliwa do produkcji energii.
(13) Ze względu na potrzeby związane z wdrożeniem polityki antykryzysowej, zbliżaniem standardów gwarantowanych przez krajowe mechanizmy utrzymywania zapasów i zapewnieniem lepszego przeglądu sytuacji w zakresie poziomu zapasów, zwłaszcza w przypadku kryzysu, państwa członkowskie i Wspólnota powinny dysponować środkami wzmocnionej kontroli tych zapasów. Przechowywanie zapasów na podstawie umów dwustronnych lub praw wynikających z umowy do zakupu określonej wielkości zapasów ("bilety"), które spełnia wszystkie obowiązki wynikające z niniejszej dyrektywy, powinno stanowić użyteczny instrument zgodny z celem większego zbliżania standardów.
(14) Własność dużej części zapasów, należąca do państw członkowskich lub KCZ utworzonych przez różne organy krajowe, powinna umożliwiać zwiększenie poziomu kontroli i przejrzystości, co najmniej w odniesieniu do tej części zapasów.
(15) Aby pomóc w zwiększeniu bezpieczeństwa dostaw w ramach Wspólnoty, zapasy zakupione przez państwa członkowskie lub KCZ i ustanowione decyzjami podjętymi przez państwa członkowskie, zwane "zapasami specjalnymi", powinny odpowiadać faktycznemu zapotrzebowaniu w przypadku wystąpienia kryzysu. Powinny mieć one także odrębny status prawny, zapewniający ich całkowitą dostępność w przypadku wystąpienia kryzysu. W tym celu państwa członkowskie powinny podjąć niezbędne środki dla zapewnienia bezwarunkowej ochrony wymienionych zapasów przed wszelkimi środkami egzekucyjnymi.
(16) Na obecnym etapie ilości zapasów, które mają być własnością KCZ lub państw członkowskich, należy ustanowić na poziomie określonym przez każde z zainteresowanych państw członkowskich w sposób niezależny i dobrowolny.
(17) Zważywszy na potrzebę zwiększenia poziomu kontroli i przejrzystości, zapasy interwencyjne niebędące zapasami specjalnymi powinny podlegać zwiększonym wymogom w zakresie nadzoru, a w niektórych przypadkach należy nałożyć na państwa członkowskie obowiązek informowania o środkach zarządzania dostępnością zapasów interwencyjnych oraz o wszelkich zmianach w ustaleniach dotyczących utrzymywania tych zapasów.
(18) Można by zezwolić na zmiany wielkości zapasów specjalnych, wynikające z określonych czynności wymiany zapasów, celem umożliwienia niezbędnych działań, takich jak te wymagane dla zapewnienia odpowiedniej jakości zapasów, zgodności ze zmienionymi specyfikacjami produktu lub ogłaszania nowych przetargów na magazynowanie.
(19) W przypadku gdy zapasy interwencyjne i zapasy specjalne są magazynowane wspólnie z innymi zapasami przechowywanymi przez podmioty gospodarcze, należy położyć nacisk na przejrzystość poziomów zapasów interwencyjnych.
(20) Częstotliwość sporządzania sprawozdań dotyczących zapasów oraz terminy, w jakich należy je przekazywać, ustanowione przez dyrektywę 2006/67/WE, wydają się nie przystawać do różnych systemów przechowywania zapasów naftowych ustanowionych w innych częściach świata. W rezolucji w sprawie makroekonomicznych skutków wzrostu cen energii Parlament Europejski opowiedział się za częstszym składaniem sprawozdań.
(21) Aby uniknąć dublowania sprawozdań dotyczących informacji, które państwa członkowskie mają dostarczać odnośnie do różnych kategorii produktów, punktem odniesienia dla różnych kategorii produktów ropopochodnych, o których mowa w niniejszej dyrektywie, powinno być rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1099/2008 z dnia 22 października 2008 r. w sprawie statystyki energii 5 .
(22) Celem zwiększenia bezpieczeństwa dostaw, dokładnego informowania rynku, zapewnienia konsumentów o stanie zapasów naftowych oraz jak najlepszego wykorzystania środków przekazu informacji należy przewidzieć możliwość wprowadzenia późniejszych poprawek i doprecyzowania zasad sporządzania i przekazywania sprawozdań statystycznych.
(23) Te same cele wymagają, aby opracowywaniem i przekazywaniem sprawozdań statystycznych objąć oprócz zapasów interwencyjnych i specjalnych również pozostałe zapasy oraz wprowadzenia comiesięcznego obowiązku przekazywania takich sprawozdań.
(24) Ponieważ w sprawozdaniach przekazywanych Komisji mogą się pojawiać błędy lub rozbieżności, pracownicy Komisji lub upoważnieni agenci powinni mieć możliwość dokonania przeglądu przygotowania państw członkowskich do podejmowania działań w sytuacjach kryzysowych i stanu przechowywanych zapasów. Systemy krajowe państw członkowskich powinny zapewniać skuteczne przeprowadzanie takich przeglądów zgodnie z procedurami krajowymi.
(25) Otrzymane lub zgromadzone dane powinny być poddane złożonemu przetwarzaniu elektronicznemu i statystycznemu. Wymaga to stosowania zintegrowanych narzędzi i procedur. Komisja powinna zatem mieć możliwość podjęcia wszelkich stosownych środków w tym celu, zwłaszcza w zakresie rozwoju nowych systemów komputerowych.
(26) Ochronę osób fizycznych w odniesieniu do przetwarzania danych osobowych przez państwa członkowskie reguluje dyrektywa 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych 6 , natomiast ochronę osób fizycznych w odniesieniu do przetwarzania danych osobowych przez Komisję reguluje rozporządzenie (WE) nr 45/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2000 r. o ochronie osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje i organy wspólnotowe i o swobodnym przepływie takich danych 7 . Wymienione akty prawne nakładają w szczególności wymóg, aby przetwarzanie danych osobowych było uzasadnione celami zgodnymi z prawem, oraz nakładają obowiązek bezzwłocznego usunięcia wszelkich danych osobowych zgromadzonych przypadkowo.
(27) Z produktami ropopochodnymi często są mieszane biopaliwa i niektóre inne dodatki. W przypadku gdy są mieszane lub mają być mieszane z tymi produktami, należy umożliwić uwzględnienie ich zarówno przy obliczaniu poziomu zapasów, jak i przy obliczaniu poziomu przechowywanych zapasów.
(28) Zainteresowane państwa członkowskie powinny mieć możliwość wypełniania obowiązków, jakim mogą podlegać na mocy decyzji dotyczących uwolnienia zapasów, podjętej w ramach realizacji porozumienia MAE lub jego środków wykonawczych. Prawidłowe i terminowe wykonywanie decyzji MAE jest kluczowym elementem skutecznego reagowania w przypadku zaistnienia trudności w dostawach. Celem zapewnienia powyższego, państwa członkowskie powinny uwolnić część swoich zapasów interwencyjnych w ilości przewidzianej w odnośnej decyzji MAE. Komisja powinna ściśle współpracować z MAE oraz opierać działania na szczeblu Wspólnoty na metodologii MAE. W szczególności należy umożliwić Komisji wydanie zalecenia o uwolnieniu zapasów przez wszystkie państwa członkowskie jako zasadne celem uzupełnienia i ułatwienia wprowadzania w życie decyzji MAE wzywającej jej członków do uwolnienia zapasów. Wskazane jest, aby państwa członkowskie, reagując na zakłócenia dostaw, odpowiadały pozytywnie na takie zalecenia Komisji w imię silnej wspólnotowej solidarności i spójności między państwami członkowskimi, będącymi członkami MAE, a tymi, które nimi nie są.
(29) Dyrektywa Rady 73/238/EWG z dnia 24 lipca 1973 r. w sprawie środków zmniejszania skutków trudności w dostawach ropy naftowej i produktów ropopochodnych 8 ma na celu w szczególności wyrównanie, a przynajmniej ograniczenie niekorzystnych skutków wszelkich trudności, nawet tymczasowych, powodujących znaczne obniżenie dostaw ropy naftowej lub produktów ropopochodnych, w tym poważnych zakłóceń, jakie ograniczenie dostaw mogłoby wywołać w działalności gospodarczej Wspólnoty. Niniejsza dyrektywa powinna zawierać podobne środki.
(30) Dyrektywa 73/238/EWG ma na celu również powołanie organu konsultacyjnego, który ułatwiałby koordynację praktycznych środków w tej dziedzinie przyjmowanych lub proponowanych przez państwa członkowskie. Tego rodzaju organ powinien zostać przewidziany w niniejszej dyrektywie. Konieczne jest, aby każde państwo członkowskie sporządziło plan, który mógłby być wykorzystany w przypadku powstania trudności w dostawach ropy naftowej i produktów ropopochodnych. Każde z państw członkowskich powinno podjąć kroki dotyczące środków organizacyjnych, które miałyby zostać uruchomione w przypadku wystąpienia kryzysu.
(31) Zważywszy, że niniejsza dyrektywa wprowadza pewną liczbę nowych mechanizmów, należy poddać przeglądowi jej wdrażanie i funkcjonowanie.
(32) Niniejsza dyrektywa zastępuje lub obejmuje wszystkie aspekty określone w decyzji Rady 68/416/EWG z dnia 20 grudnia 1968 r. w sprawie zawierania i wdrażania indywidualnych umów między rządami odnoszących się do obowiązku państw członkowskich utrzymywania minimalnych zapasów ropy naftowej i/lub produktów ropopochodnych 9 . Wymieniona decyzja staje się zatem bezprzedmiotowa.
(33) W związku z tym, że cel niniejszej dyrektywy, którym jest utrzymywanie wysokiego poziomu bezpieczeństwa zaopatrzenia w ropę naftową we Wspólnocie za pomocą niezawodnych i przejrzystych mechanizmów opartych na solidarności między państwami członkowskimi przy jednoczesnym zachowaniu zasad rynku wewnętrznego i reguł konkurencji, nie może zostać w wystarczającym stopniu osiągnięty przez państwa członkowskie, natomiast z uwagi na jego rozmiary lub skutki możliwe jest lepsze jego osiągnięcie na poziomie Wspólnoty, Wspólnota może przyjąć środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, określoną w tym artykule, niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.
(34) Środki niezbędne do wykonania niniejszej dyrektywy powinny zostać przyjęte zgodnie z decyzją Rady 1999/468/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. ustanawiającą warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji 10 .
(35) Zgodnie z pkt 34 Porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie lepszego stanowienia prawa zachęca się państwa członkowskie do sporządzania, do ich własnych celów i w interesie Wspólnoty, własnych tabel, które w możliwie najszerszym zakresie odzwierciedlają korelację między niniejszą dyrektywą a środkami transpozycji, oraz do podawania ich do wiadomości publicznej.
(36) Należy zatem uchylić dyrektywy 73/238/EWG i 2006/67/WE oraz decyzję 68/416/EWG,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:
1 Opinia z dnia 22.4.2009 r. (dotychczas nieopublikowana w Dzienniku Urzędowym).
2 Opinia z dnia 13.5.2009 r. (dotychczas nieopublikowana w Dzienniku Urzędowym).
3 Dz.U. C 128 z 6.6.2009, s. 42.
4 Dz.U. L 217 z 8.8.2006, s. 8.
5 Dz.U. L 304 z 14.11.2008, s. 1.
6 Dz.U. L 281 z 23.11.1995, s. 31.
7 Dz.U. L 8 z 12.1.2001, s. 1.
8 Dz.U. L 228 z 16.8.1973, s. 1.
9 Dz.U. L 308 z 23.12.1968, s. 19.
10 Dz.U. L 184 z 17.7.1999, s. 23.
11 Art. 2 lit. i) zmieniona przez art. 1 pkt 1 dyrektywy nr (UE) 2018/1581 z dnia 19 października 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.263.57) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 11 listopada 2018 r.
12 Art. 3 ust. 3 zmieniony przez art. 1 pkt 2 dyrektywy nr (UE) 2018/1581 z dnia 19 października 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.263.57) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 11 listopada 2018 r.
13 Art. 6 ust. 1 zmieniony przez art. 1 pkt 3 dyrektywy nr (UE) 2018/1581 z dnia 19 października 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.263.57) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 11 listopada 2018 r.
14 Art. 6 ust. 2 zmieniony przez art. 52 rozporządzenia nr (UE) 2018/1999 z dnia 11 grudnia 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.328.1) zmieniającego nin. dyrektywę z dniem 24 grudnia 2018 r.
15 Art. 9 ust. 2 zmieniony przez art. 1 pkt 4 dyrektywy nr (UE) 2018/1581 z dnia 19 października 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.263.57) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 11 listopada 2018 r.
16 Art. 9 ust. 3 zmieniony przez art. 1 pkt 5 dyrektywy nr (UE) 2018/1581 z dnia 19 października 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.263.57) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 11 listopada 2018 r.
17 Załącznik I zmieniony przez art. 1 pkt 8 dyrektywy nr (UE) 2018/1581 z dnia 19 października 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.263.57) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 11 listopada 2018 r.
18 Zmienionego rozporządzeniem Komisji (UE) 2017/2010 z dnia 9 listopada 2017 r.
19 Załącznik II zmieniony przez art. 1 pkt 6 dyrektywy nr (UE) 2018/1581 z dnia 19 października 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.263.57) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 11 listopada 2018 r.
20 Załącznik III zmieniony przez art. 1 pkt 7 dyrektywy nr (UE) 2018/1581 z dnia 19 października 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.263.57) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 11 listopada 2018 r.