a także mając na uwadze, co następuje:(1) Podstawą Wspólnoty jest unia celna. W interesie zarówno przedsiębiorców, jak i organów celnych Wspólnoty leży zebranie obowiązujących przepisów prawa celnego we wspólnotowym kodeksie celnym (zwanym dalej "kodeksem"). Kodeks, oparty na założeniach rynku wewnętrznego, powinien zawierać ogólne zasady i procedury, które zapewniają stosowanie środków taryfowych i innych środków wspólnej polityki ustanowionych na szczeblu Wspólnoty, związanych z wymianą towarową pomiędzy Wspólnotą a krajami lub terytoriami znajdującymi się poza obszarem celnym Wspólnoty, z uwzględnieniem wymogów tych wspólnych polityk. Przepisy prawa celnego powinny zostać w większym stopniu dostosowane do przepisów dotyczących poboru należności związanych z przywozem bez zmiany zakresu obowiązujących przepisów podatkowych.
(2) Zgodnie z komunikatem Komisji dotyczącym ochrony interesów finansowych Wspólnoty oraz planu działania na lata 2004-2005 właściwe jest ustanowienie odpowiednich ram prawnych w celu zapewnienia ochrony interesów finansowych Wspólnoty.
(3) Rozporządzenie Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiające wspólnotowy kodeks celny(3) oparte było na integracji procedur celnych stosowanych oddzielnie przez odpowiednie państwa członkowskie w latach 80. Od momentu wejścia w życie rozporządzenie to było wielokrotnie i w znaczący sposób zmieniane, w celu rozwiązania określonych problemów, takich jak ochrona działania w dobrej wierze oraz uwzględnienie wymogów bezpieczeństwa. Konieczne jest wprowadzenie dodatkowych zmian w kodeksie w następstwie istotnych zmian w prawodawstwie, które zaszły w ostatnich latach, zarówno na poziomie Wspólnoty, jak i międzynarodowym, jak np. wygaśnięcie Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Węgla i Stali, wejście w życie aktów przystąpienia z 2003 r. i 2005 r., czy zmiany wprowadzone w Międzynarodowej konwencji dotyczącej uproszczenia i harmonizacji postępowania celnego (zwanej dalej "zmienioną konwencją z Kioto"), do której przystąpienie przez Wspólnotę zostało zatwierdzone decyzją Rady 2003/231/WE(4). Obecnie niezbędne jest usprawnienie procedur celnych oraz uwzględnienie faktu, że dokonywanie zgłoszeń, składanie deklaracji i przetwarzanie danych w formie elektronicznej stało się regułą, a czynienie tego w formie papierowej - wyjątkiem. Z wyżej wymienionych powodów dalsze wprowadzanie zmian do obowiązującego kodeksu nie jest już wystarczające, należy więc dokonać jego gruntownej modyfikacji.
(4) Należy zawrzeć w kodeksie ramy prawne stosowania pewnych przepisów prawa celnego do wymiany towarowej pomiędzy częściami obszaru celnego, do których stosuje się dyrektywę Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej(5), a częściami tego obszaru, do których nie stosuje się tych przepisów, lub do handlu między częściami obszaru, do których nie stosuje się tych przepisów. Biorąc pod uwagę fakt, że przedmiotowe towary, które są towarami wspólnotowymi, oraz uwzględniając fiskalny charakter środków wchodzących w grę w tym handlu wewnątrzwspólnotowym, uzasadnione jest wprowadzenie - za pośrednictwem środków wykonawczych - odpowiednich uproszczeń formalności celnych, które będą miały zastosowanie do tych towarów.
(5) Aby ułatwić legalną wymianę handlową oraz zwalczanie nadużyć, konieczne są proste, szybkie i ujednolicone procedury i postępowanie celne. Należy zatem, zgodnie z komunikatem Komisji w sprawie prostego, bezpapierowego środowiska dla urzędów celnych i handlu, uprościć przepisy prawa celnego, aby zapewnić wykorzystanie nowoczesnych narzędzi i technologii, w dalszym ciągu wspierać jednolite stosowanie przepisów prawa celnego oraz nowoczesne podejście do kontroli celnych, co przyczyni się do ustanowienia podstawy skutecznych i prostych procedur odprawy celnej. W celu zwiększania konkurencyjności przedsiębiorstw należy łączyć ze sobą lub dostosować procedury celne, a także zmniejszać ich liczbę, pozostawiając tylko te, które są ekonomicznie uzasadnione.
(6) W związku z utworzeniem rynku wewnętrznego, zniesieniem barier w handlu międzynarodowym i przeszkód dla inwestycji oraz z rosnącą potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony na zewnętrznych granicach Wspólnoty zakres zadań organów celnych uległ modyfikacji i uzyskały one wiodącą rolę w łańcuchu dostaw, a także - ze względu na swój udział w monitorowaniu i zarządzaniu handlem międzynarodowym - stały się katalizatorem konkurencyjności państw i przedsiębiorstw. Przepisy prawa celnego powinny zatem odzwierciedlać nową rzeczywistość gospodarczą oraz nową rolę i nowe zadania organów celnych.
(7) Wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych, jak ustanowiono w przyszłej decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie eliminowania papierowej formy dokumentów w sektorach: ceł i handlu, ma istotne znaczenie dla ułatwienia wymiany handlowej i równocześnie umożliwia zapewnienie skuteczności kontroli celnych, powodując zmniejszenie kosztów przedsiębiorstw oraz poziomu ryzyka dla społeczeństwa. Należy zatem ustanowić w kodeksie ramy prawne umożliwiające wdrożenie tej decyzji, w szczególności zasadę prawną stanowiącą, że wszystkie transakcje celne i handlowe mają być przeprowadzane elektronicznie, a systemy informacyjno-komunikacyjne wykorzystywane w operacjach celnych mają oferować przedsiębiorcom we wszystkich państwach członkowskich takie same możliwości.
(8) Takiemu wykorzystaniu technologii informacyjnokomunikacyjnych powinno towarzyszyć zharmonizowane i ujednolicone stosowanie kontroli celnych przez państwa członkowskie w celu zapewnienia równoważnego poziomu tych kontroli w całej Wspólnocie i po to, aby nie dopuszczać do występowania w różnych wspólnotowych miejscach wejścia i wyjścia zachowań zakłócających konkurencję.
(9) Mając na uwadze ułatwienie prowadzenia działalności oraz zapewnienie odpowiedniego poziomu kontroli towarów wprowadzanych na obszar celny Wspólnoty lub z niego wyprowadzanych, pożądane jest, by dane przekazywane przez przedsiębiorców były udostępniane - z poszanowaniem odpowiednich przepisów dotyczących ochrony danych - innym organom celnym oraz innym organom zaangażowanym w tę kontrolę, takim jak policja, straż graniczna, organy weterynaryjne i środowiskowe, oraz by kontrole prowadzone przez różne organy zostały zharmonizowane, dzięki czemu dany przedsiębiorca przekazywałby dane tylko raz, a wspomniane organy przeprowadzałyby kontrolę towarów w tym samym czasie i miejscu.
(10) W celu ułatwienia prowadzenia niektórych rodzajów działalności gospodarczej, każda osoba powinna nadal mieć prawo do ustanowienia przedstawiciela reprezentującego ją w kontaktach z organami celnymi. Nie powinno być już jednak możliwe ograniczenie tego prawa do przedstawicielstwa na mocy prawa ustanowionego przez jedno z państw członkowskich. Ponadto przedstawiciel celny spełniający kryteria dotyczące przyznawania statusu upoważnionego przedsiębiorcy powinien mieć prawo świadczyć swoje usługi w innym państwie członkowskim niż to, w którym ma siedzibę.
(11) Spełniający wymagania i wiarygodni przedsiębiorcy, jako "upoważnieni przedsiębiorcy", powinni być w stanie w sposób maksymalnie szeroki korzystać z szerokiego zakresu uproszczeń oraz - biorąc pod uwagę kwestie bezpieczeństwa i ochrony - korzystać ze zmniejszonych poziomów kontroli celnych. Mogą oni zatem korzystać ze statusu przedsiębiorcy "upoważnionego do korzystania z uproszczeń celnych" lub ze statusu przedsiębiorcy "upoważnionego do korzystania z ułatwień w zakresie bezpieczeństwa i ochrony". Mogą uzyskać jeden z tych statusów lub oba.
(12) Do wszystkich decyzji a mianowicie aktów urzędowych wydawanych przez organy celne dotyczących przepisów prawa celnego, o skutkach prawnych dla jednej lub kilku osób, w tym wiążących informacji wydanych przez te organy, powinno się stosować jednakowe zasady. Każda z tych decyzji powinna być ważna na całym obszarze Wspólnoty, przy czym należy przewidzieć możliwość ich unieważnienia, zmiany, chyba że postanowiono inaczej, lub cofnięcia jej, jeżeli nie jest ona zgodna z przepisami prawa celnego lub ich interpretacją.
(13) Zgodnie z Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej, oprócz prawa odwołania się od każdej decyzji organów celnych konieczne jest również zapewnienie każdej osobie prawa do złożenia wyjaśnień, zanim zostanie podjęta decyzja, która byłaby dla niej niekorzystna.
(14) Usprawnienie procedur celnych w ramach systemu elektronicznego wymaga podziału odpowiedzialności między organy celne różnych państw członkowskich. Niezbędne jest zastosowanie odpowiedniego poziomu skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających sankcji na całym obszarze rynku wewnętrznego.
(15) W celu zagwarantowania równowagi pomiędzy spoczywającym na organach celnych obowiązkiem zapewnienia prawidłowego stosowania przepisów prawa celnego a prawem przedsiębiorców do sprawiedliwego traktowania należy nadać organom celnym szerokie uprawnienia w zakresie kontroli, a przedsiębiorcom zapewnić prawo do odwołania się.
(16) W celu ograniczenia ryzyka dla Wspólnoty, jej obywateli i partnerów handlowych, zharmonizowane przeprowadzanie kontroli celnych przez państwa członkowskie powinno odbywać się na podstawie ram wspólnego zarządzania ryzykiem i z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego. Ustanowienie wspólnych dla wszystkich państw członkowskich ram zarządzania ryzykiem nie powinno uniemożliwiać państwom członkowskim przeprowadzania wyrywkowych kontroli towarów.
(17) Konieczne jest ustalenie czynników, na podstawie których określane są należności celne przywozowe lub wywozowe oraz inne środki odnoszące się do wymiany towarowej. Należy również ustanowić przejrzyste przepisy dotyczące wydawania dowodów pochodzenia we Wspólnocie, jeżeli takie są wymogi wymiany towarowej.
(18) Aby zapobiec trudnościom w określaniu podstawy prawnej powstania długu celnego, pożądane jest zebranie wszystkich przypadków powstawania długu celnego w przywozie, innych niż wynikające z przedstawienia zgłoszenia celnego o dopuszczenie do swobodnego obrotu lub do odprawy czasowej z częściowym zwolnieniem. To samo należy zastosować do przypadków powstawania długu celnego w wywozie.
(19) Zważywszy, że nowa rola organów celnych oznacza podział obowiązków i współpracę między wewnętrznymi a granicznymi urzędami celnymi, w większości przypadków dług celny powinien być uznawany za powstały w miejscu, gdzie dłużnik ma swoją siedzibę, ponieważ to urząd celny właściwy dla tego miejsca będzie mógł w najlepszy sposób nadzorować działania osoby, której ta sytuacja dotyczy.
(20) Ponadto, zgodnie z postanowieniami zmienionej konwencji z Kioto, należy dążyć do ograniczenia liczby przypadków, w których - w celu ustalenia miejsca powstania długu celnego i odzyskania należności - konieczna jest współpraca administracyjna między państwami członkowskimi.
(21) Zastosowanie reguł dotyczących procedur specjalnych powinno umożliwić wykorzystanie jednego zabezpieczenia dla wszystkich rodzajów procedur specjalnych i - ponieważ będzie to zabezpieczenie generalne - objęcie nim wielu transakcji.
(22) W celu zapewnienia lepszej ochrony interesów finansowych Wspólnoty i państw członkowskich zabezpieczenie to powinno obejmować towary niezgłoszone lub zgłoszone nieprawidłowo wchodzące w skład przesyłki lub figurujące w zgłoszeniu, w odniesieniu do których zabezpieczenie to zostało złożone. Z tego samego powodu zobowiązanie złożone przez gwaranta powinno obejmować również kwoty należności celnych przywozowych lub wywozowych wynikające z kontroli po zwolnieniu towarów.
(23) Aby chronić interesy finansowe Wspólnoty i państw członkowskich oraz zapobiec występowaniu nadużyć, wskazane jest dokonanie ustaleń obejmujących proporcjonalne środki stosowania zabezpieczenia generalnego. Tam, gdzie istnieje zwiększone ryzyko powstania nadużyć, należy zapewnić możliwość wprowadzenia czasowego zakazu stosowania zabezpieczenia generalnego, uwzględniając specyficzną sytuację danych przedsiębiorców.
(24) W przypadkach gdy dług celny powstaje w wyniku nieprzestrzegania przepisów prawa celnego, należy uwzględnić istnienie dobrej wiary dłużnika oraz zminimalizować skutki spowodowanego przez niego zaniedbania.
(25) Konieczne jest ustanowienie zasady określania statusu celnego towarów wspólnotowych oraz okoliczności prowadzących do utraty takiego statusu, a także zapewnienie podstawy pozwalającej określić przypadki, w których status ten pozostaje niezmieniony podczas czasowego opuszczenia przez towary obszaru celnego Wspólnoty.
(26) Należy zapewnić powszechne stosowanie zasady szybkiego zwolnienia towarów, w przypadkach gdy przedsiębiorca z wyprzedzeniem dostarcza oparte na analizie ryzyka informacje niezbędne do przeprowadzenia kontroli dopuszczalności towarów. Kontrole z zakresu polityki podatkowej i handlowej powinny być zasadniczo przeprowadzane przez urząd celny właściwy dla miejsca, w którym znajduje siedziba danego przedsiębiorcy.
(27) Przepisy dotyczące zgłoszeń celnych oraz objęcia towarów procedurą celną powinny zostać zmodernizowane i usprawnione; w szczególności powinny one stanowić, że zgłoszenia celne są zasadniczo przedstawiane w formie elektronicznej, oraz przewidywać jeden rodzaj zgłoszenia uproszczonego.
(28) Ponieważ zmieniona konwencja z Kioto popiera składanie, rejestrowanie i sprawdzanie zgłoszeń celnych przed przybyciem towarów, a także z uwagi na rozróżnienie miejsca dokonania zgłoszenia od miejsca, w którym towary rzeczywiście się znajdują, należy zapewnić scentralizowaną odprawę celną w miejscu, gdzie przedsiębiorca ma swoją siedzibę. Scentralizowana odprawa celna powinna obejmować ułatwienia polegające na stosowaniu zgłoszeń uproszczonych, odroczeniu daty dokonania pełnego zgłoszenia i wymaganych dokumentów, zgłoszeń okresowych i odroczeń płatności.
(29) W celu przyczynienia się do zapewnienia jednakowych warunków konkurencji na całym obszarze Wspólnoty właściwe jest określenie na szczeblu Wspólnoty zasad mających zastosowanie w przypadkach, gdy organy celne dokonują zniszczenia towarów lub dysponują nimi w inny sposób, które to kwestie wymagały uprzednio odpowiednich przepisów prawa krajowego.
(30) Należy ustanowić wspólne i proste zasady w odniesieniu do procedur specjalnych (tranzyt, składowanie, szczególne przeznaczenie, przetwarzanie), uzupełnione niewielką ilością zasad w odniesieniu do poszczególnych rodzajów procedur specjalnych, aby ułatwić przedsiębiorcy dokonanie wyboru właściwej procedury, zapobiec występowaniu błędów i ograniczyć liczbę przypadków egzekwowania należności i zwrotów dokonywanych po zwolnieniu.
(31) Należy ułatwić wydawanie pozwoleń dla kilku procedur specjalnych objętych jednym zabezpieczeniem w jednym urzędzie celnym kontrolnym; należy także wprowadzić proste zasady odnoszące się do powstającego w tych przypadkach długu celnego. Podstawową zasadą stosowaną w tym przypadku powinno być wycenianie towarów objętych procedurą specjalną lub wytworzonych z nich produktów w chwili powstania długu celnego. W przypadkach gdy jest to ekonomicznie uzasadnione, wycena towarów powinna być również możliwa w chwili obejmowania ich procedurą specjalną. Te same zasady powinny mieć zastosowanie do zwyczajowych zabiegów.
(32) Zważywszy na wzmocnione środki bezpieczeństwa, wprowadzone do kodeksu na mocy rozporządzenia (WE) nr 648/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 kwietnia 2005 r. zmieniającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Celny(6), umieszczanie towarów w wolnych obszarach celnych powinno stać się procedurą celną, a towary powinny podlegać kontroli celnej przy wprowadzeniu oraz ich ewidencji.
(33) W związku z tym, że zamiar powrotnego wywozu nie jest już konieczny, procedura uszlachetniania czynnego w systemie zawieszeń powinna zostać połączona z przetwarzaniem pod kontrolą celną, a procedura uszlachetniania czynnego w systemie ceł zwrotnych powinna zostać zlikwidowana. Taka pojedyncza procedura uszlachetniania czynnego powinna obejmować również zniszczenie, z wyjątkiem przypadków, gdy jest ono przeprowadzane przez organy celne lub pod ich dozorem.
(34) Środki bezpieczeństwa stosowane w odniesieniu do towarów wspólnotowych wyprowadzanych z obszaru celnego Wspólnoty powinny być także stosowane do powrotnego wywozu towarów niewspólnotowych. Te same podstawowe zasady powinny odnosić się do wszystkich rodzajów towarów z możliwością wprowadzenia wyjątków, gdy zaistnieje taka potrzeba, takich jak dla towarów jedynie przewożonych przez obszar celny Wspólnoty.
(35) Środki niezbędne do wykonania niniejszego rozporządzenia należy przyjąć zgodnie z decyzją Rady 1999/468/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. ustanawiającą warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji(7).
(36) Właściwe jest zapewnienie przyjęcia odpowiednich środków wykonawczych do niniejszego kodeksu. Środki te należy przyjąć zgodnie z procedurą zarządzania i procedurą regulacyjną, przewidzianymi w art. 4 i 5 decyzji 1999/468/WE.
(37) W szczególności należy przyznać Komisji uprawnienia w zakresie określania warunków i kryteriów niezbędnych do skutecznego stosowania niniejszego kodeksu. Ponieważ środki te mają zasięg ogólny i ich celem jest zmiana innych niż istotne elementów niniejszego rozporządzenia lub uzupełnienie niniejszego rozporządzenia przez dodanie nowych, innych niż istotne elementów, muszą one zostać przyjęte zgodnie z procedurą regulacyjną połączoną z kontrolą, przewidzianą w art. 5a decyzji 1999/468/WE.
(38) W celu zapewnienia skutecznego procesu decyzyjnego właściwe jest rozpatrywanie zagadnień odnoszących się do wypracowywania stanowiska, które ma zostać przyjęte przez Wspólnotę w komitetach, grupach roboczych oraz zespołach utworzonych w ramach lub na mocy umów międzynarodowych dotyczących przepisów prawa celnego.
(39) Mając na względzie uproszczenie i zracjonalizowanie przepisów prawa celnego oraz zapewnienie przejrzystości, wiele przepisów znajdujących się obecnie w odrębnych aktach Wspólnoty zostało włączonych do kodeksu.
Należy w związku z tym uchylić rozporządzenie (EWG) nr 2913/92, a także następujące rozporządzenia:
rozporządzenie Rady (EWG) nr 3925/91 z dnia 19 grudnia 1991 r. dotyczące zniesienia kontroli i formalności stosowanych wobec bagażu podręcznego i w ładowni osób odbywających lot wewnątrzwspólnotowy oraz bagażu osób przekraczających morze wewnątrz Wspólnoty(8) oraz rozporządzenie Rady (WE) nr 1207/2001 z dnia 11 czerwca 2001 r. w sprawie procedur ułatwiających wystawianie lub sporządzanie we Wspólnocie dowodów pochodzenia i wydawanie pozwoleń niektórym upoważnionym eksporterom w ramach przepisów regulujących handel na warunkach preferencyjnych między Wspólnotą Europejską i niektórymi państwami(9).
(40) Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia, to jest określenie zasad i procedur mających zastosowanie do towarów wprowadzanych na obszar celny Wspólnoty lub z niego wyprowadzanych w celu umożliwienia skutecznego funkcjonowania unii celnej, stanowiącej fundament rynku wewnętrznego, nie mogą zostać osiągnięte w wystarczającym stopniu przez państwa członkowskie i w związku z tym mogą zostać lepiej zrealizowane na szczeblu Wspólnoty, Wspólnota może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest niezbędne do osiągnięcia tych celów,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
