PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 179,
uwzględniając wniosek Komisji(1),
stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w art. 251 Traktatu(2),
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Prawo do zachowania zdrowia fizycznego i psychicznego na jak najwyższym poziomie jest podstawowym prawem człowieka, zgodnym z przepisami art. 25 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Tego prawa odmawia się jednej piątej ludności na świecie.
(2) Artykuł 35 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej domaga się wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego podczas określania i wprowadzania w życie wszystkich unijnych polityk i działań.
(3) HIV/AIDS, gruźlica i malaria powodują śmierć ponad pięciu i pół miliona ludzi rocznie, najsilniej wpływając na zachorowalność i skrócenie przeciętnej długości życia w krajach rozwijających się. Co więcej, choroby te zatarły efekty wieloletnich wysiłków i osiągnięć w sferze rozwoju, stwarzając poważny problem w długofalowej perspektywie ze względu na swoje destabilizujące oddziaływanie na społeczeństwo.
(4) Obecnie powszechnie uznawany jest fakt, że zapobieganie, opieka i leczenie są elementami współzależnymi oraz wzajemnie na siebie oddziałującymi.
(5) Niepowodzenie w ograniczaniu obciążenia tymi chorobami oraz dowody ich rosnącego wpływu spowodowały, że znalazły się one w centrum debaty o rozwoju, jak potwierdziła to Deklaracja Zobowiązań Sesji Specjalnej Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych w czerwcu 2001 r., która uznała, że AIDS rozprzestrzenił się w stopniu stanowiącym zagrożenie dla rozwoju, a także deklaracja dotycząca gruźlicy i malarii jako światowych zagrożeń, wydana przez Światowe Zgromadzenie Zdrowia WHO. Choroby te wymagają pilnych działań oraz szeregu krajowych, regionalnych i międzynarodowych inicjatyw, z myślą o osiągnięciu celów rozwojowych na nowe tysiąclecie, obejmujących jasno określone zadania zwalczania HIV/AIDS, gruźlicy i malarii; wykonania tych zadań podjęła się Wspólnota Europejska i jej Państwa Członkowskie.
(6) Wspomniana wyżej Deklaracja Zobowiązań NZ potwierdziła osiągnięcie do 2005 r. za pomocą zwiększania nakładów ogólnego celu wydatkowania na zwalczanie epidemii między 7 a 10 mld USD, w odniesieniu do samego HIV/AIDS, w krajach o niskim i średnim dochodzie, a także w państwach, które doświadczają gwałtownego rozwoju tej choroby lub są nim zagrożone. Nakłady zostaną przeznaczone na zapobieganie HIV/AIDS, opiekę, leczenie oraz udzielanie wsparcia i łagodzenie skutków choroby. Deklaracja ta potwierdziła także podjęcie środków w celu zapewnienia, że zostaną zgromadzone wymagane fundusze, których źródłem w szczególności będą państwa oferujące pomoc i krajowe budżety, mając na uwadze, że zasoby w większości krajów dotkniętych chorobą są poważnie ograniczone.
(7) HIV/AIDS, gruźlica i malaria wymagają odpowiedniej strukturalnej, wszechstronnej i spójnej reakcji, która przekracza możliwości zasobów finansowych i ludzkich większości krajów rozwijających się. Ze względu na znaczenie chorób związanych z ubóstwem i ich transgraniczny charakter są one problemem, który zmusza międzynarodową społeczność do systematycznego, skoordynowanego odzewu. Działania interwencyjne w tym obszarze leżą w interesie wszystkich i dlatego też nie powinny być rozpatrywane jedynie jako kwestia pomocy rozwojowej.
(8) Deklaracja z Doha dotycząca Porozumienia w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (TRIPs) i ochrony zdrowia publicznego potwierdziła, że "TRIPs nie powstrzymuje i nie powinno powstrzymywać członków przed podejmowaniem środków w celu ochrony zdrowia publicznego" oraz "może ono i powinno być interpretowane i wdrażane w sposób, który wspierałby prawo członków WTO do ochrony zdrowia publicznego, w szczególności promowania powszechnego dostępu do lekarstw", a także raz jeszcze potwierdziła "prawo tych członków WTO do pełnego wykorzystywania przepisów TRIPs wprowadzających dużą elastyczność w osiąganiu tego celu".
(9) Skuteczność programów mających na celu wspieranie krajowych strategii zwalczania HIV/AIDS, gruźlicy i malarii zależy częściowo od usprawnienia koordynacji w zakresie pomocy zarówno na poziomie europejskim, jak i międzynarodowym, w szczególności z agencjami, funduszami i programami ONZ, w tym również spółkami zawieranymi między sektorami: publicznym, prywatnym i wolontariatem, a także od wykorzystania procedur dopasowywanych do szczególnego charakteru strategii i zainteresowanych partnerów.
(10) Zdrowie publiczne stanowi odpowiedzialność zbiorową. Niewłaściwy porządek publiczny przyczynił się do niepowodzenia mechanizmów rynkowych w zakresie generowania prac badawczo-rozwojowych, obejmujących zaniedbane choroby. W 2000 r., jedynie 10 % całej tej działalności dotyczyło chorób, które są odpowiedzialne za 90 % zachorowań na świecie. Dynamika zaniedbań jest różna w przypadku różnych chorób, niezbędne są więc odmienne strategie w celu przywrócenia równowagi. Należy podjąć działania kompleksowe w celu wyrównania niedostatków rynku w dziedzinie opracowywania leków, poprzez zwiększenie publicznego finansowania, włącznie ze wspieraniem prac badawczo-rozwojowych, dotyczących określonych powszechnych dóbr publicznych oraz skutecznych metod zapobiegania i leczenia, aby stawić czoła chorobom w krajach rozwijających się, a także wprowadzić odpowiednie bodźce do inwestowania w sektorze prywatnym.
(11) Działania skierowane szczególnie na zwalczanie chorób związanych z ubóstwem muszą być właściwie osadzone w szerszym kontekście ulepszonych, bardziej wydajnych systemów opieki zdrowotnej oraz służb zdrowia w krajach rozwijających się. Jeżeli HIV/AIDS, gruźlica i malaria mają być skutecznie zwalczane, konieczne jest znaczące usprawnienie tych systemów. Szczególne wysiłki muszą zmierzać do zintegrowania działań interwencyjnych, których celem jest zwalczanie chorób związanych z ubóstwem, z akcjami skierowanymi na kwestie zdrowia seksualnego, rozrodczości i praw z tym związanych.
(12) Poprawa zdrowia jest warunkiem wstępnym i kluczowym elementem trwałego rozwoju. Rodzaj pomocy przewidziany w niniejszym rozporządzeniu przyczynia się bezpośrednio i w sposób konkretny do rozwoju krajów partnerskich oraz danej populacji, mając znaczący udział we wspólnotowej polityce współpracy na rzecz rozwoju.
(13) W interesie spójności wszystkie polityki Wspólnoty powinny uwzględniać cel, jakim jest poprawa zdrowia i ograniczenie ubóstwa.
(14) W swoich komunikatach skierowanych do Rady i Parlamentu Europejskiego z dnia 20 września 2000 r. i dnia 21 lutego 2001 r. w sprawie działań odnoszących się do chorób zakaźnych w kontekście ograniczania ubóstwa Komisja przedstawiła ramy zasad polityki i strategicznych priorytetów niezbędnych do zwiększenia efektywności działań Komisji oraz Państw Członkowskich w tej dziedzinie.
(15) W swoich rezolucjach z dnia 10 listopada 2000 r. i dnia 14 maja 2001 r. Rada podkreśliła powagę epidemii HIV/AIDS, gruźlicy i malarii oraz potrzebę wzmożenia wysiłków w celu zwiększenia wsparcia na poziomie krajowym, regionalnym i globalnym.
(16) Rada w rezolucji z dnia 14 maja 2001 r. oraz Parlament Europejski w rezolucji z dnia 4 października 2001 r.(3) zatwierdziły wspólnotowy program działań: przyspieszone działanie dotyczące zwalczania HIV/AIDS, gruźlicy i malarii w kontekście ograniczania ubóstwa, a także podkreśliły potrzebę zapewnienia odpowiednich i właściwych zasobów ludzkich oraz finansowych do jego skutecznego wdrożenia.
(17) We wspólnej deklaracji z dnia 31 maja 2001 r. Rady i Komisji, wyżej wspomnianej rezolucji Parlamentu Europejskiego z dnia 4 października 2001 r. oraz rezolucji Wspólnego Zgromadzenia Parlamentarnego AKP-UE z dnia 1 listopada 2001 r. przychylnie przyjęto propozycję sekretarza generalnego ONZ, dotyczącą ustalenia Światowego Funduszu na rzecz Walki z HIV/AIDS, Gruźlicą i Malarią, który zaczął funkcjonować dnia 29 stycznia 2002 r., i podkreślono, że udział w tym funduszu powinien stanowić uzupełnienie w stosunku do dotychczasowych zasobów.
(18) Wyżej wspomniana Deklaracja Zobowiązań NZ, w szczególności konferencja w Monterey, przewiduje, że zwiększona urzędowa pomoc na rzecz rozwoju (ODA) oraz plany umorzenia długów powinny zostać wykorzystane w celu osiągnięcia lepszego poziomu ochrony zdrowia i szkolnictwa. Wspólnota i jej Państwa Członkowskie mają do odegrania istotną rolę w znalezieniu odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób zwiększona pomoc ODA, wraz z mechanizmami umarzania długów, może stać się bardziej skutecznym narzędziem walki z HIV/AIDS, gruźlicy i malarii.
(19) W rezolucjach z września 1998 r., października 2000 r. i marca 2002 r. Wspólne Zgromadzenie parlamentarne AKP-UE podkreśliło zagrożenie, jakie stanowi HIV/AIDS dla wszystkich wysiłków na rzecz rozwoju, a także uwypukliło potrzebę szybkiego działania.
(20) Przyjęcie niniejszego rozporządzenia powoduje, że rozporządzenie Rady (WE) nr 550/97 z dnia 24 marca 1997 r. w sprawie działań związanych z HIV/AIDS w krajach rozwijających się(4) przestaje być stosowane, powinno więc zostać uchylone.
(21) Niniejsze rozporządzenie ustanawia na cały czas trwania programu ramy finansowe tworzące podstawowe odniesienie, w rozumieniu pkt 33 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 6 maja 1999 r. między Parlamentem Europejskim, Radą a Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej i poprawy procedury budżetowej(5) dla władz budżetowych w okresie rocznej procedury budżetowej.
(22) Środki niezbędne do wykonania niniejszego rozporządzenia powinny zostać przyjęte zgodnie z decyzją Rady 1999/468/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. ustanawiającą warunki wykonania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji(6).
(23) Cel proponowanych działań, a mianowicie zwalczanie trzech głównych chorób zakaźnych w kontekście ograniczania ubóstwa, w szczególności w odniesieniu do krajów rozwijających się, nie może być w wystarczającym stopniu osiągnięty przez Państwa Członkowskie i dlatego, ze względu na skalę i efekty proponowanych działań, jego realizacja jest łatwiejsza na poziomie Wspólnoty, zgodnie z zasadami subsydiarności, określonymi w art. 5 Traktatu. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, również określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest niezbędne do osiągnięcia tego celu,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich Państwach Członkowskich.Sporządzono w Brukseli, dnia 15 lipca 2003 r.
W imieniu Parlamentu Europejskiego |
W imieniu Rady |
P. COX |
G. TREMONTI |
Przewodniczący |
Przewodniczący |
______
(1) Dz.U. C 151 E z 25.6.2002, str. 202.
(2) Opinia Parlamentu Europejskiego z dnia 30 stycznia 2003 r. (dotychczas nieopublikowana w Dzienniku Urzędowym) i decyzja Rady z dnia 16 czerwca 2003 r.
(3) Dz.U. C 87 E z 11.4.2002, str. 244.
(4) Dz.U. L 85 z 27.3.1997, str. 1.
(5) Dz.U. C 172 z 18.6.1999, str. 1.
(6) Dz.U. L 184 z 17.7.1999, str. 23.
(7) Dz.U. L 344 z 27.12.2005, str. 1.
(8) Dz.U. L 248 z 16.9.2002, str. 1.