a także mając na uwadze, co następuje:1) Bazy danych są obecnie niedostatecznie chronione we wszystkich Państwach Członkowskich przez obowiązujące przepisy; taka ochrona, tam gdzie istnieje, ma różne właściwości.
2) Takie różnice w prawnej ochronie baz danych, udzielanej przez ustawodawstwo Państw Członkowskich, wywierają bezpośrednio negatywny wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego w odniesieniu do baz danych, w szczególności na swobodę osób fizycznych i prawnych w dostarczaniu on-line baz danych towarów i usług na podstawie ujednoliconych ustaleń prawnych w całej Wspólnocie; różnice takie mogą stać się znacznie wyraźniejsze, gdy Państwa Członkowskie wprowadzą nowe przepisy w tej dziedzinie, która obecnie nabiera coraz bardziej międzynarodowego wymiaru.
3) Należy usunąć istniejące różnice zakłócające funkcjonowanie rynku wewnętrznego oraz należy zapobiec powstawaniu nowych, natomiast nie należy usuwać ani zapobiegać powstawaniu różnic niewywierających negatywnego wpływu na funkcjonowanie rynku wewnętrznego ani na rozwój rynku informatycznego we Wspólnocie.
4) W Państwach Członkowskich ochrona praw autorskich baz danych istnieje w różnych formach, zgodnie z obowiązującymi przepisami lub orzecznictwem, oraz, jeśli między Państwami Członkowskimi utrzymają się różnice w ustawodawstwie w odniesieniu do zakresu oraz warunków ochrony, takie niezharmonizowane prawa własności intelektualnej mogą zapobiegać swobodnemu przepływowi towarów i usług we Wspólnocie.
5) Prawo autorskie pozostaje właściwą formą wyłącznego prawa autorów, którzy stworzyli bazy danych.
6) W braku zharmonizowanego systemu legislacji lub orzecznictwa odnoszącego się do nieuczciwej konkurencji potrzebne są inne środki w celu zapobiegania nieuprawnionemu pobieraniu danych i/lub wtórnemu ich wykorzystaniu.
7) Sporządzanie bazy danych wymaga zaangażowania znacznych zasobów ludzkich, środków technicznych i finansowych, podczas gdy takie bazy danych mogą być kopiowane lub można mieć do nich dostęp, ponosząc tylko ułamkową część kosztu potrzebnego do ich niezależnego sporządzenia.
8) Nieuprawnione pobieranie danych i/lub wtórne ich wykorzystywanie stanowi działanie mogące mieć poważne gospodarcze i techniczne konsekwencje.
9) Bazy danych są istotnym narzędziem w rozwoju rynku informatycznego we Wspólnocie; narzędzie to będzie również używane w wielu innych dziedzinach.
10) We Wspólnocie i na całym świecie wykładniczy wzrost ilości informacji zbieranych i przetwarzanych rocznie we wszystkich sektorach handlu i przemysłu wymaga inwestycji we wszystkich Państwach Członkowskich w zaawansowane systemy przetwarzania informacji.
11) Obecnie istnieją znaczne dysproporcje w poziomie inwestycji w sektorze baz danych, zarówno między Państwami Członkowskimi, jak i między Wspólnotą a największymi producentami baz danych w państwach trzecich.
12) Takie inwestycje w nowoczesne systemy przechowywania i przetwarzania danych nie będą dokonywane we Wspólnocie, jeżeli nie wprowadzi się stabilnego oraz jednolitego, prawnego systemu ochrony praw twórców baz danych.
13) Niniejsza dyrektywa obejmuje ochroną zbiory, zwane czasem "kompilacją", składające się z utworów, danych lub innych materiałów, które mogą być za pomocą różnych środków, w tym elektronicznych, elekromagnetycznych lub elektrooptycznych, a także analogicznych procesów porządkowane, przechowywane lub udostępniane.
14) Ochrona na mocy niniejszej dyrektywy powinna objąć również nieelektroniczne bazy danych.
15) Kryteria stosowane do określenia, czy baza danych powinna być chroniona przez prawo autorskie, powinny uwzględniać, że dobór lub układ zawartości bazy danych stanowi intelektualną twórczość autora; taka ochrona powinna objąć strukturę bazy danych.
16) W celu określenia, czy baza danych ma podlegać ochronie prawa autorskiego, nie powinno się stosować kryteriów innych niż oryginalność utworu, w sensie intelektualnej twórczości autora, w szczególności nie powinno się stosować kryteriów estetycznych lub jakościowych.
17) Pojęcie "baza danych" należy rozumieć tak, aby obejmowało zbiory utworów literackich, artystycznych, muzycznych oraz zbiory innych materiałów, takich jak teksty, dźwięk, obrazy, liczby, fakty oraz dane; pojęcie to powinno obejmować zbiory niezależnych utworów, danych lub innych materiałów uporządkowanych systematycznie lub metodycznie, dostępnych indywidualnie; zarejestrowanie utworu audiowizualnego, filmowego, literackiego lub muzycznego jako takie nie jest objęte zakresem niniejszej dyrektywy.
18) Niniejsza dyrektywa jest bez uszczerbku dla wolności autorów w zakresie decydowania, czy i w jaki sposób zezwolą na włączenie swoich utworów do bazy danych, w szczególności czy udzielone upoważnienie jest upoważnieniem wyłącznym; ochrona baz danych na mocy prawa sui generis jest bez uszczerbku dla istniejących praw w odniesieniu do ich zawartości, w szczególności w przypadku, gdy autor lub posiadacz praw pokrewnych, na podstawie niewyłącznej umowy, zezwala na włączenie do bazy danych niektórych swoich utworów lub przedmiotu, w stosunku do których służy mu prawo pokrewne, strona trzecia może te utwory lub przedmiot wykorzystać, pod warunkiem otrzymania wymaganej zgody autora lub posiadacza praw pokrewnych, bez odwołania się do prawa sui generis twórcy bazy danych, zakazującego takiego działania, pod warunkiem że te utwory lub przedmioty ani nie zostały pobrane z bazy danych, ani nie są w oparciu o bazę wtórnie wykorzystywane.
19) W zasadzie zestawienie kilku nagrań muzycznych wykonań na płycie kompaktowej nie jest objęte zakresem niniejszej dyrektywy, zarówno dlatego, że jako kompilacja nie spełnia warunków do ochrony praw autorskich, jak i dlatego, że nie przedstawia dość znacznych nakładów inwestycyjnych, aby kwalifikować się na mocy prawa sui generis.
20) Ochrona na mocy niniejszej dyrektywy może również stosować się do materiałów niezbędnych do funkcjonowania lub konsultowania niektórych baz danych, takich jak np. tezaurus i systemy indeksacji.
21) Ochrona przewidziana w niniejszej dyrektywie dotyczy baz danych, w których utwory, dane lub inne materiały zostały zgromadzone systematycznie lub metodycznie; nie jest konieczne, aby materiały te fizycznie były przechowywane w sposób zorganizowany.
22) Elektroniczne bazy danych, w rozumieniu niniejszej dyrektywy, mogą również obejmować nośniki takie, jak CD-ROM i płyty kompaktowe.
23) Pojęcie "baza danych" nie powinno obejmować programów komputerowych użytych do sporządzania lub funkcjonowaniu baz danych, które są chronione na mocy dyrektywy Rady 91/250/EWG z dnia 14 maja 1991 r. w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych 4 .
24) Wynajem i wypożyczanie baz danych w dziedzinie prawa autorskiego i praw pokrewnych jest objęte wyłącznie dyrektywą Rady 92/100/EWG z dnia 19 listopada 1992 r. w sprawie prawa najmu i użyczenia oraz niektórych praw pokrewnych prawu autorskiemu w zakresie własności intelektualnej 5 .
25) Okres ochrony prawem autorskim jest objęty dyrektywą Rady 93/98/EWG z dnia 29 października 1993 r. w sprawie harmonizacji czasu ochrony prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych 6 .
26) Utwory chronione prawem autorskim i przedmioty chronione prawami pokrewnymi włączone do bazy danych pozostają pomimo to chronione odpowiednimi prawami wyłącznymi i nie mogą być włączone lub pobrane z bazy danych bez zezwolenia uprawnionego albo jego następców prawnych.
27) Prawo autorskie do tych utworów i prawa pokrewne przedmiotów, które zostały włączone do bazy danych, nie jest w żaden sposób naruszone istnieniem oddzielnego prawa do wyboru lub układu utworów oraz przedmiotów w bazie danych.
28) Prawa do autorstwa utworu osoby fizycznej, która sporządziła bazę danych, należą do autora i powinny być wykonywane zgodnie prawem Państw Członkowskich oraz przepisów Konwencji Berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych; takie prawa do autorstwa utworu pozostają poza zakresem niniejszej dyrektywy.
29) Ustalenia stosowane do baz danych sporządzonych przez pracowników pozostawia się uznaniu Państw Członkowskich; dlatego żaden przepis w niniejszej dyrektywie nie stanowi przeszkody, aby Państwa Członkowskie zastrzegły w swoich przepisach, iż w przypadku gdy baza danych jest sporządzona przez pracownika, w ramach wykonywania obowiązków służbowych lub w wykonywaniu poleceń pracodawcy, pracodawca jest wyłącznie uprawniony do wykorzystywania wszystkich praw majątkowych dotyczących tak sporządzonej bazy danych, chyba że umowa stanowi inaczej.
30) Wyłączne prawa autora powinny również zawierać prawo do określania sposobu, w jaki utwór będzie wykorzystywany, i przez kogo, w szczególności prawo do kontrolowania rozpowszechniania jego utworu osobom nieuprawnionym.
31) Ochrona baz danych przez prawo autorskie obejmuje również udostępnianie baz danych w inny sposób niż rozpowszechnianie kopii.
32) Państwa Członkowskie zobowiązane są do zapewnienia, aby przepisy krajowe były co najmniej materialnie równoważne w przypadku czynności podlegającym ograniczeniom przewidzianym w niniejszej dyrektywie.
33) W przypadku bazy danych on-line, wchodzącej w zakres świadczenia usług, nie występuje kwestia wyczerpania prawa do rozpowszechniania; stosuje się to również do materialnych kopii takiej bazy danych, sporządzonych przez korzystającego z takiej usługi, za zgodą uprawnionego; inaczej niż w przypadku CD-ROM-ów lub płyt kompaktowych, gdzie własność intelektualna jest połączona z materialnym nośnikiem, mianowicie z towarem, każda usługa on-line jest w rzeczywistości czynnością, która musi podlegać upoważnieniu w przypadku, gdy prawo autorskie tak przewiduje.
34) Jednak gdy uprawniony decyduje się na udostępnienie kopii bazy danych użytkownikowi, czy to w formie usługi on-line, czy przy użyciu innych środków rozpowszechniania, legalny użytkownik musi mieć dostęp do i możliwość korzystania z bazy danych do celów oraz w sposób ustalony w umowie zawartej z uprawnionym, nawet jeżeli taki dostęp czy korzystanie wymaga wykonywania w inny sposób zastrzeżonych czynności.
35) Należy sporządzić wykaz wyjątków od zastrzeżonych czynności, uwzględniając fakt, iż prawo autorskie, objęte niniejszą dyrektywą, stosuje się jedynie do wyboru lub układu zawartości bazy danych; Państwa Członkowskie powinny mieć możliwość ustanowienia takich wyjątków w niektórych przypadkach; jednakże taka możliwość powinna być wykorzystywana zgodnie z Konwencję Berneńską i tylko w takim zakresie, w jakim wyjątki dotyczą struktury bazy danych; należy dokonać rozróżnienia między wyjątkami dotyczącymi użytku osobistego i wyjątkami dotyczącymi kopiowania do użytku osobistego, które w niektórych Państwach Członkowskich objęte są zakresem ustawodawstwa krajowego dotyczącego opłat od niezapisanych nośników lub urządzeń nagrywających.
36) W rozumieniu niniejszej dyrektywy pojęcie "badania naukowe" obejmuje zarówno nauki przyrodnicze, jak i nauki humanistyczne.
37) Niniejsza dyrektywa nie narusza art. 10 ust. 1 Konwencji Berneńskiej.
38) Coraz częstsze korzystanie z technologii zapisu cyfrowego naraża producenta bazy danych na ryzyko elektronicznego kopiowania jej zawartości oraz zmiany układu danych bazy elektronicznie, bez jego zezwolenia, w celu sporządzenia bazy danych o identycznej zawartości, która jednakże nie narusza prawa autorskiego do układu bazy danych.
39) W uzupełnieniu do ochrony prawem autorskim oryginalnego wyboru lub zestawienia zawartości bazy danych niniejsza dyrektywa ma na celu zabezpieczenie pozycji producentów baz danych przed przywłaszczeniem rezultatów jego finansowych i zawodowych inwestycji, dokonanych w celu uzyskania i zgromadzenia zawartości bazy danych, poprzez ochronę całości lub istotnej części bazy danych przed niektórymi działaniami użytkownika lub konkurenta.
40) Celem prawa sui generis jest zapewnienie ochrony każdej inwestycji dokonanej w celu uzyskania, zweryfikowania lub przedstawienia zawartości bazy danych przez oznaczony czas trwania prawa; taka inwestycja może polegać na zaangażowaniu zasobów finansowych i/lub wydatkowaniu czasu, wysiłku i energii.
41) Celem prawa sui generis jest zapewnienie producentowi bazy danych możliwości zapobiegania nieuprawnionemu pobieraniu danych i/lub wtórnemu ich wykorzystaniu w całości lub w istotnej części; producent bazy danych podejmuje inicjatywę oraz ponosi ryzyko inwestowania; wyłącza to w szczególności podwykonawców z definicji producenta.
42) Szczególne prawo zapobiegania nieuprawnionemu pobieraniu danych i/lub wtórnemu ich wykorzystaniu dotyczy tych czynności użytkownika, które wykraczają poza jego uzasadnione prawnie uprawnienia i w związku z tym szkodzą inwestycji; prawo zakazania pobierania danych i/lub wtórnego ich wykorzystania w całości lub istotnej części zawartości bazy danych dotyczy nie tylko produkcji pirackiego produktu konkurencyjnego, ale również każdego użytkownika, który poprzez swoje czynności powoduje znaczne szkody, szacowane jakościowo lub ilościowo, w inwestycji.
43) W przypadku transmisji on-line prawo do zakazania wtórnego wykorzystania danych nie zostaje wyczerpane ani w odniesieniu do bazy danych, ani w odniesieniu do materialnej kopii bazy danych lub jej części, sporządzonej przez adresata transmisji za zgodą uprawnionego.
44) Gdy prezentacja na ekranie danych wymaga stałego lub czasowego przeniesienia całości lub jej istotnej części bazy danych na inny nośnik, czynność ta wymaga upoważnienia przez uprawnionego.
45) Prawo zapobiegania nieuprawnionemu pobieraniu danych i/lub wtórnemu ich wykorzystaniu nie może w żaden sposób prowadzić do rozszerzenia ochrony prawa autorskiego na same fakty lub dane.
46) Istnienie prawa do zapobiegania nieuprawnionemu pobieraniu i/lub wtórnemu wykorzystaniu w całości lub w istotnej części utworu, danych lub materiałów z bazy danych nie powinno prowadzić do stworzenia nowego prawa do utworów, danych i materiałów.
47) W interesie konkurencji między dostawcami produktów i usług informatycznych nie wolno zapewniać ochrony na mocy prawa sui generis w taki sposób, który ułatwiałby nadużywanie pozycji dominującej, w szczególności w odniesieniu do tworzenia i rozpowszechniania nowych produktów i usług mających wartość intelektualną, dokumentalną, techniczną, gospodarczą lub handlową; przepisy niniejszej dyrektywy są bez uszczerbku dla stosowania wspólnotowych lub krajowych reguł konkurencji.
48) Cel niniejszej dyrektywy, którym jest zapewnienie właściwego i jednakowego poziomu ochrony baz danych jako środków do zabezpieczenia wynagrodzenia producenta bazy danych, różni się od celu dyrektywy Parlamentu Europejskiego 95/46/WE oraz dyrektywy Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych 7 , która ma zapewniać swobodny obrót danymi osobowymi na podstawie zharmonizowanych zasad mających na celu ochronę podstawowych praw, mianowicie prawa do prywatności, które jest uznane przez art. 8 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności; przepisy niniejszej dyrektywy są bez uszczerbku dla przepisów ochrony danych.
49) Bez względu na prawo zapobiegania pobieraniu danych i/lub wtórnemu ich wykorzystaniu w całości lub w istotnej części należy ustanowić, iż producent bazy danych lub uprawniony nie mogą zabronić legalnemu użytkownikowi bazy danych pobierania danych i wtórnego wykorzystania w nieistotnej części; jednakże ten użytkownik nie może w sposób nieuzasadniony naruszać słusznych interesów uprawnionego z tytułu prawa sui generis lub z tytułu prawa autorskiego albo praw pokrewnych w odniesieniu do utworu lub przedmiotu stanowiącego zawartość bazy danych.
50) Państwa Członkowskie powinny mieć możliwość ustanowienia wyjątków od prawa zapobiegania nieuprawnionemu pobieraniu danych i/lub wtórnemu ich wykorzystaniu w całości lub w istotnej części, w przypadku pobierania danych do użytku osobistego, w charakterze ilustracji do celów dydaktycznych lub badawczych lub w przypadku gdy pobieranie danych i/lub wtórne ich wykorzystanie dokonywane jest w interesie bezpieczeństwa publicznego lub do celów procedur administracyjnych lub sądowych; takie działania nie mogą mieć celu handlowego oraz nie mogą naruszać wyłącznego prawa producenta do korzystania z bazy danych.
51) Państwa Członkowskie mające możliwość zezwolenia legalnemu użytkownikowi bazy danych na pobieranie danych w istotnej części w charakterze ilustracji w celach dydaktycznych lub badawczych mogą ograniczyć takie zezwolenie do niektórych kategorii instytucji dydaktycznych lub naukowych.
52) Te Państwa Członkowskie, które mają szczególne zasady przewidujące prawo porównywalne do prawa sui generis, przewidzianego w niniejszej dyrektywie, powinny uzyskać zezwolenie na utrzymanie, w zakresie, w jakim to dotyczy nowego prawa, wyjątków tradycyjnie określonych przez te zasady.
53) Ciężar dowodu dotyczącego dnia ukończenia sporządzania bazy danych spoczywa na producencie bazy danych.
54) Ciężar dowodu, że spełnione są kryteria pozwalające uznawać istotną zmianę zawartości bazy danych za istotną nową inwestycję, spoczywa na producencie danej bazy danych.
55) Istotna nowa inwestycja, wymagająca nowego okresu ochrony, może również obejmować istotną weryfikację zawartości bazy danych.
56) Prawo zapobiegania nieuprawnionemu pobieraniu danych i/lub wtórnemu ich wykorzystaniu stosuje się do baz danych, których producenci są obywatelami państw trzecich lub zwykle zamieszkują w takich krajach, oraz do baz danych sporządzonych przez osoby prawne niemające siedziby, w rozumieniu Traktatu, w Państwie Członkowskim, jedynie gdy takie państwa trzecie zapewniają porównywalną ochronę baz danych sporządzonych przez obywateli lub osoby zwykle zamieszkujące na terytorium Wspólnoty.
57) Poza środkami zaradczymi przewidzianymi na mocy przepisów Państw Członkowskich, w przypadku naruszenia prawa autorskiego lub innych praw, Państwa Członkowskie powinny ustanowić odpowiednie środki zaradcze dotyczące nieuprawnionego pobierania danych i/lub wtórnego ich wykorzystania.
58) W uzupełnieniu ochrony przyznanej na mocy niniejszej dyrektywy dla struktury bazy danych na podstawie prawa autorskiego oraz ochrony jej zawartości przed nieuprawnionym pobieraniem danych i/lub wtórnym ich wykorzystaniem na mocy prawa sui generis inne przepisy prawne Państw Członkowskich odnośnie do dostarczania towarów i usług związanych z bazą danych stosuje się nadal.
59) Niniejsza dyrektywa jest bez uszczerbku dla stosowania przewidzianych przez ustawodawstwo Państw Członkowskich zasad dotyczących nadawania programów audiowizualnych, w odniesieniu do baz danych, których zawartość stanowią utwory audiowizualne.
60) Niektóre Państwa Członkowskie obecnie chronią, na mocy przepisów prawa autorskiego, bazy danych, które nie spełniają kryteriów kwalifikowania się do ochrony prawa autorskiego, ustanowionej w niniejszej dyrektywie; nawet jeżeli bazy danych, których to dotyczy, kwalifikują się do ochrony na mocy prawa ustanowionego w niniejszej dyrektywie w celu zapobiegania nieuprawnionemu pobieraniu danych i/lub wtórnemu ich wykorzystaniu, okres ochrony na mocy tego prawa jest znacznie krótszy niż okres, z którego korzystają na mocy obecnie obowiązujących przepisów krajowych; skutkiem harmonizacji kryteriów określenia, czy baza danych ma być chroniona na podstawie prawa autorskiego, nie może być skrócenie okresu ochrony, z którego obecnie korzystają uprawnieni, których to dotyczy; należy ustanowić w tym celu odstępstwo; skutki takiego odstępstwa muszą być ograniczone do terytoriów zainteresowanych Państw Członkowskich,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:
