Szczegółowe sposoby postępowania przy zwalczaniu i zapobieganiu rozprzestrzenianiu się mątwika ziemniaczanego (Globodera rostochiensis) i mątwika agresywnego (Globodera pallida).

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ¹

z dnia 13 października 2010 r.

w sprawie szczegółowych sposobów postępowania przy zwalczaniu i zapobieganiu rozprzestrzenianiu się mątwika ziemniaczanego (Globodera rostochiensis) i mątwika agresywnego (Globodera pallida) ²

Na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (Dz. U. z 2016 r. poz. 17 i 50) zarządza się, co następuje:

§ 1. Użyte w rozporządzeniu określenia oznaczają:

1) sadzenie - każdą czynność mającą na celu umieszczenie roślin w podłożu uprawowym w sposób umożliwiający ich wzrost, reprodukcję lub rozmnożenie;

2) rośliny przeznaczone do sadzenia:

a) rośliny już posadzone, które mają pozostać w podłożu uprawowym lub być przesadzone, lub

b) rośliny nieposadzone w momencie wprowadzania do obrotu lub przemieszczania, lecz przeznaczone do późniejszego sadzenia;

3) mątwiki - mątwik ziemniaczany (Globodera rostochiensis) i mątwik agresywny (Globodera pallida);

4) odporna odmiana ziemniaka - odmianę roślin gatunku Solanum tuberosum, której uprawa znacząco hamuje rozwój danej populacji mątwików;

5) pole - obszar gruntu, przeznaczonego pod uprawę lub na którym prowadzi się jednolitą uprawę roślin w sposób zapewniający jednorodny stan fitosanitarny gruntu, lub na którym składuje się rośliny;

6) rośliny żywicielskie - rośliny rodzaju Capsicum oraz gatunków: Solanum tuberosum, Solanum melongena i Solanum lycopersicum;

7) cysty mątwików - cysty zawierające żywe jaja lub osobniki młodociane mątwików.

§ 2. Wojewódzki inspektor ochrony roślin i nasiennictwa, zwany dalej "wojewódzkim inspektorem", przeprowadza kontrole występowania mątwików:

1) na polach przeznaczonych pod uprawę:

a) elitarnych i kwalifikowanych sadzeniaków ziemniaka (Solanum tuberosum), zwanych dalej "sadzeniakami",

b) roślin rodzajów: Capsicum, Brassica, Fragaria oraz gatunków: Allium porrum, Asparagus officinalis, Beta vulgaris, Solanum lycopersicum i Solanum melongena - z których uzyskuje się rośliny z korzeniami przeznaczone do sadzenia,

c) roślin rodzajów: Dahlia, Gladiolus, Hyacinthus, Iris, Lilium, Narcissus i Tulipa oraz gatunków: Allium ascalonicum i Allium cepa - z których uzyskuje się cebule, bulwy lub kłącza, przeznaczone do sadzenia;

2) na polach przeznaczonych pod składowanie cebul, bulw i kłączy oraz roślin z korzeniami, rodzajów i gatunków, o których mowa w pkt 1, przeznaczonych do sadzenia;

3) na polach, na których uprawiane są ziemniaki inne niż sadzeniaki, lub na polach przeznaczonych pod taką uprawę;

4) w podłożach przeznaczonych do uprawy roślin przeznaczonych do sadzenia oraz na polach przeznaczonych pod uprawę roślin innych niż wymienione w pkt 1-3, jeżeli obowiązek przeprowadzenia takiej kontroli wynika z odrębnych przepisów.

§  3.

1. Kontrolę, o której mowa w § 2 pkt 1 i 2, przeprowadza się w okresie po zbiorze roślin ostatnio uprawianych na danym polu, a przed sadzeniem lub składowaniem roślin, o których mowa w § 2 pkt 1 i 2.

2. Wojewódzki inspektor może przeprowadzić kontrolę, o której mowa w § 2 pkt 1 i 2, przed zbiorem roślin uprawianych bezpośrednio przed sadzeniem lub składowaniem roślin, o których mowa w § 2 pkt 1 i 2, jeżeli podmiot zajmujący się uprawą posiada dokumenty potwierdzające, że od przeprowadzenia poprzedniej urzędowej kontroli, w wyniku której stwierdzono, że pole jest wolne od cyst mątwików, oraz podczas jej przeprowadzania, na tym polu nie składowano i nie uprawiano roślin żywicielskich.

§  4.

1. W ramach kontroli, o której mowa w § 2 pkt 1 i 2, wojewódzki inspektor przeprowadza badanie gleby na obecność cyst mątwików.

2. Glebę do badania, o którym mowa w ust. 1, pobiera się w równych wielkościach z nie mniej niż 100 punktów pobrania z jednego ha.

3. Punkty pobrania, o których mowa w ust. 2, określa się za pomocą prostokątnej siatki, pokrywającej całe pole, w której odległość pomiędzy punktami pobrania wynosi nie mniej niż 5 m na szerokość i nie więcej niż 20 m na długość pola.

4. Glebę do badania, o którym mowa w ust. 1, pobiera się w objętości nie mniejszej niż 1500 ml/ha z pól o powierzchni do 8 ha, a w przypadku pól o powierzchni większej niż 8 ha - w objętości nie mniejszej niż 1500 ml/ha z powierzchni 8 ha i nie mniejszej niż 400 ml/ha z każdego kolejnego ha - w przypadku pól, na których planuje się:

1) uprawę roślin, o których mowa w § 2 pkt 1, lub

2) składowanie roślin z korzeniami, cebul, bulw i kłączy rodzajów i gatunków, o których mowa w § 2 pkt 1, przeznaczonych do sadzenia.

5. Jeżeli podmiot posiada dokumentację potwierdzającą, że przez sześć lat, poprzedzających urzędową kontrolę, na danym polu nie uprawiano ani nie składowano roślin żywicielskich, w ramach badania, o którym mowa w ust. 1, dopuszcza się pobranie gleby o objętości nie mniejszej niż 400 ml/ha z pól o powierzchni do 4 ha i 200 ml/ha z każdego kolejnego ha.

6. Objętość gleby pobranej z jednego pola do badań na obecność cyst mątwików nie może być mniejsza niż 100 ml.

7. Badaniu na obecność cyst mątwików poddaje się całą pobraną glebę, z zastosowaniem metod określonych w procedurach fitosanitarnych lub protokołach diagnostycznych Europejskiej i Śródziemnomorskiej Organizacji Ochrony Roślin.

8. Badanie na obecność cyst mątwików przeprowadza się odrębnie dla każdej próby gleby o objętości do 200 ml.

§  5.

1. W ramach kontroli, o której mowa w § 2 pkt 3, wojewódzki inspektor przeprowadza badanie gleby na obecność cyst mątwików, na co najmniej 0,5% areału pól, na których uprawia się ziemniaki inne niż sadzeniaki lub przeznaczonych w danym roku do takiej uprawy.

2. Glebę do badania, o którym mowa w ust. 1, pobiera się w objętości nie mniejszej niż 400 ml/ha:

1) z miejsc występowania roślin z objawami porażenia przez mątwiki albo z gleby osypanej z ziemniaków po zbiorze, jeżeli możliwe jest ustalenie pola, na którym ziemniaki były uprawiane, lub

2) w sposób określony w § 4 ust. 2 i 3.

3. Przepisy § 4 ust. 6-8 stosuje się odpowiednio do badania, o którym mowa w ust. 1.

§  6.

1. W ramach kontroli, o której mowa w § 2 pkt 4, jeżeli obowiązek przeprowadzenia takiej kontroli wynika z odrębnych przepisów - wojewódzki inspektor przeprowadza badanie podłoży lub gleby na obecność cyst mątwików, pobierając do badań:

1) glebę w objętości nie mniejszej niż 400 ml/ha;

2) 200 ml podłoża:

a) z partii podłoża w workach lub luzem o wielkości do 100 m³,

b) z 500 m³ podłoża stosowanego w uprawie pod osłonami,

c) z podłoża osypanego z partii roślin lub towarzyszącego roślinom - z partii materiałów roślinnych wydzielanych do badań na obecność organizmów szkodliwych;

3) 200 ml podłoża - w przypadku podłoża, w którym uprawiane są rośliny w doniczkach lub innych pojemnikach - z partii roślin wydzielonej do badań na obecność organizmów szkodliwych.

2. Przepisy § 4 ust. 2 i 3 oraz ust. 5-8 stosuje się odpowiednio do badania gleby, o którym mowa w ust. 1.

3. Przepisy § 4 ust. 7 i 8 stosuje się odpowiednio do badania podłoży, o którym mowa w ust. 1.

4. W ramach kontroli podłoża, o której mowa w § 2 pkt 4, wojewódzki inspektor może pobrać do badań mniejszą niż 200 ml ilość tego podłoża, jeżeli jego pobranie w ilości 200 ml nie jest możliwe.

§  7.

1. Rośliny wymienione w § 2 pkt 1 i 2 uprawia się i składuje wyłącznie na polach, które w wyniku kontroli zostały uznane za wolne od cyst mątwików.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do uprawy lub składowania roślin, o których mowa w § 2 pkt 1 lit. b i c, jeżeli te rośliny lub rośliny z nich wyprodukowane są przeznaczone do wykorzystania w tym samym miejscu produkcji.

§ 8. W przypadku stwierdzenia występowania cyst mątwików wojewódzki inspektor:

1) wyznacza strefę porażenia na polach:

a) na których stwierdzono występowanie cyst mątwików lub

b) z których pochodzą rośliny, gleba lub podłoże, na których stwierdzono występowanie cyst mątwików,

2) może wyznaczyć strefę bezpieczeństwa na polach sąsiadujących ze strefą porażenia, w celu ochrony tych pól przed rozprzestrzenieniem się mątwików

- biorąc pod uwagę w szczególności: warunki lokalne, ukształtowanie terenu, występowanie naturalnych granic gruntów, możliwość stworzenia sztucznych granic między polem porażonym i sąsiadującymi polami oraz użytkowanie tego samego sprzętu rolniczego i środków transportu;

3) uznaje za porażone:

a) rośliny i produkty roślinne:

– na których stwierdzono występowanie cyst mątwików, lub w podłożu, które im towarzyszy, lub w glebie lub w podłożu, które było wykorzystywane do ich uprawy, kompostowania, składowania lub przechowywania, stwierdzono występowanie cyst mątwików,

– pochodzące ze strefy porażenia lub bezpieczeństwa,

– które miały kontakt z roślinami i produktami roślinnymi, o których mowa w tiret pierwsze lub drugie, lub z podłożem, o którym mowa w lit. b, lub z glebą w strefie porażenia lub bezpieczeństwa,

– pochodzące z partii, w której na roślinach lub produktach roślinnych stwierdzono występowanie cyst mątwików,

b) podłoża, w których stwierdzono występowanie cyst mątwików lub które były używane do uprawy, kompostowania, składowania lub przechowywania roślin lub produktów roślinnych, o których mowa w pkt 1, lub które pochodziły ze strefy porażenia lub bezpieczeństwa;

4) uznaje za skażone: maszyny, urządzenia, narzędzia, środki transportu, opakowania, miejsca przechowywania oraz inne przedmioty, które miały kontakt z roślinami lub produktami roślinnymi, o których mowa w pkt 3 lit. a, z podłożem, o którym mowa w pkt 3 lit. b, lub z glebą w strefie porażenia lub bezpieczeństwa.

§  9.

1. W strefie porażenia i bezpieczeństwa, przez okres 6 lat od stwierdzenia występowania cyst mątwików:

1) nie uprawia się roślin:

a) rodzaju Capsicum,

b) gatunków: Solanum tuberosum, Solanum lycopersicum i Solanum melongena,

c) innych roślin z rodziny psiankowatych, oprócz tytoniu

- przeznaczonych do sadzenia lub składowania, lub przechowywania na polach innych niż położone w strefie porażenia lub bezpieczeństwa;

2) nie kompostuje się, nie składuje i nie przechowuje w gruncie roślin przeznaczonych do przesadzania lub składowania, lub przechowywania na polach innych niż położone w strefie porażenia lub bezpieczeństwa;

3) nie wywozi się poza tę strefę gleby, roślin, produktów roślinnych i przedmiotów z przylegającą do nich glebą;

4) niszczy się samosiewy i łęty ziemniaków oraz zwalcza chwasty z rodziny psiankowatych.

2. W strefie porażenia dopuszcza się, o ile nie występuje ryzyko rozprzestrzeniania się mątwików, uprawę ziemniaków odmian odpornych, o najwyższym stopniu odporności na występujący gatunek i patotyp mątwików, z przeznaczeniem do konsumpcji lub do przerobu przemysłowego w zakładzie, w którym procesy unieszkodliwiania odpadów nie stwarzają ryzyka rozprzestrzeniania się mątwików.

3. W strefie bezpieczeństwa dopuszcza się, o ile nie występuje ryzyko rozprzestrzeniania się mątwików, uprawę ziemniaków odmian odpornych, o co najmniej 6. stopniu odporności na występujący gatunek i patotyp mątwików, z przeznaczeniem do konsumpcji lub do przerobu przemysłowego w zakładzie, w którym procesy unieszkodliwiania odpadów nie stwarzają ryzyka rozprzestrzeniania się mątwików.

§  10.

1. Roślin i produktów roślinnych uznanych za porażone nie przeznacza się do sadzenia, kompostowania, składowania, kopcowania lub przechowywania na polach innych niż położone w strefie porażenia lub bezpieczeństwa, z zastrzeżeniem ust. 2 pkt 3 i 4.

2. Rośliny i produkty roślinne uznane za porażone niszczy się w sposób gwarantujący zniszczenie mątwików albo:

1) zużywa się we własnym gospodarstwie do konsumpcji lub na paszę;

2) przeznacza się do konsumpcji, na paszę lub do przerobu przemysłowego, po ich uprzednim oczyszczeniu z gleby w gospodarstwie, z którego pochodzą; przerób przemysłowy powinien odbywać się w zakładzie, w którym procesy unieszkodliwiania odpadów nie stwarzają ryzyka rozprzestrzeniania się mątwików;

3) w przypadku roślin ozdobnych, przeznacza się do sadzenia na gruntach niewykorzystywanych rolniczo, po uprzednim oczyszczeniu z gleby lub podłoża;

4) w przypadku roślin sadowniczych, przeznacza się do sadzenia w ogrodach przydomowych po uprzednim oczyszczeniu z gleby lub podłoża.

§ 11. Podłoże uznane za porażone:

1) składuje się na gruntach, które przez okres co najmniej 6 lat od momentu ich umieszczenia nie będą użytkowane rolniczo; dla gruntów tych stosuje się odpowiednio wymagania określone w § 9 i 10, lub

2) poddaje się fumigacji przy użyciu środków ochrony roślin dopuszczonych do obrotu w zakresie zwalczania nicieni, lub

3) poddaje się parowaniu przy użyciu pary wodnej, w czasie którego osiągnięto przez co najmniej 1 h minimalną temperaturę podłoża wynoszącą 90°C.

§  12.

1. Gleby pochodzącej z pól, na których wyznaczono strefy porażenia i bezpieczeństwa, oraz podłoża uznanego za porażone nie przeznacza się do sadzenia, kompostowania, składowania, kopcowania lub przechowywania roślin, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. Podłoże poddane zabiegom, o których mowa w § 11 pkt 2 i 3, może być przeznaczone do sadzenia, kompostowania, składowania, kopcowania lub przechowywania roślin, jeżeli na podstawie badania, o którym mowa w § 6 ust. 1, wojewódzki inspektor nie stwierdzi występowania cyst mątwików.

§  13.

1. Maszyny, urządzenia, narzędzia, środki transportu, opakowania i inne przedmioty oraz miejsca przechowywania roślin niezwłocznie po uznaniu ich za skażone czyści się i odkaża pod nadzorem wojewódzkiego inspektora w sposób uniemożliwiający rozprzestrzenianie się mątwików.

2. Maszyny, urządzenia, narzędzia, środki transportu, opakowania i inne przedmioty oraz miejsca przechowywania roślin, czyści się i odkaża pod nadzorem wojewódzkiego inspektora przez okres 6 kolejnych lat od stwierdzenia występowania cyst mątwików, w sposób uniemożliwiający rozprzestrzenianie się mątwików, po każdym ich kontakcie z glebą w strefie porażenia lub bezpieczeństwa, z roślinami lub produktami roślinnymi pochodzącymi ze strefy porażenia lub bezpieczeństwa lub z podłożem, o którym mowa w § 8 pkt 3 lit. b, przed jego fumigacją lub parowaniem.

§  14.

1. Po upływie okresu od stwierdzenia występowania cyst mątwików, o którym mowa w § 9 ust. 1, wojewódzki inspektor ponownie przeprowadza badanie na obecność cyst mątwików:

1) pól położonych w strefie porażenia - w sposób określony w § 4 ust. 1-3, ust. 7 i 8, pobierając próby gleby o objętości nie mniejszej niż 1500 ml/ha;

2) podłoży - w sposób określony w § 6 ust. 1 pkt 2 lit. a i b oraz ust. 3.

2. W przypadku stwierdzenia w wyniku badania, o którym mowa w ust. 1, występowania cyst mątwików stosuje się przepisy § 8-13.

3. Jeżeli wojewódzki inspektor stwierdzi, że w strefie porażenia lub bezpieczeństwa były uprawiane:

1) rośliny uznane za porażone,

2) rośliny rodzaju Capsicum, gatunku: Solanum lycopersicum lub Solanum melongena lub inne rośliny z rodziny psiankowatych, oprócz tytoniu,

3) ziemniaki niespełniające wymagań określonych w § 9 ust. 2 lub 3

- badanie, o którym mowa w ust. 1, przeprowadza po upływie 6 lat, licząc od roku następującego po roku, w którym rośliny te były uprawiane.

4. Jeżeli wojewódzki inspektor stwierdzi, że w strefie porażenia lub bezpieczeństwa były uprawiane rośliny, o których mowa w ust. 3, do momentu otrzymania wyniku badania, o którym mowa w ust. 1, stosuje się przepisy § 8-13.

§  15.

1. Stopień odporności odmian ziemniaka na mątwiki określa się z zastosowaniem tabeli punktacji określonej w sekcji I załącznika IV dyrektywy Rady 2007/33/WE z dnia 11 czerwca 2007 r. w sprawie zwalczania mątwików tworzących cysty na ziemniaku i uchylającej dyrektywę 69/465/EWG (Dz. Urz. UE L 156 z 16.06.2007, str. 12).

2. Badanie odporności odmian ziemniaka na mątwiki przeprowadza się zgodnie z protokołem określonym w sekcji II załącznika IV dyrektywy wymienionej w ust. 1.

§ 16. Jeżeli przed wejściem w życie niniejszego rozporządzenia przeprowadzono kontrolę występowania mątwików z zastosowaniem terminu, o którym mowa w § 3, wojewódzki inspektor nie przeprowadza kontroli, o których mowa w § 2.

§ 17. Traci moc rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 lutego 2004 r. w sprawie szczegółowych sposobów postępowania przy zwalczaniu i zapobieganiu rozprzestrzeniania się mątwika ziemniaczanego i mątwika agresywnego (Dz. U. poz. 282).

§ 18. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 3 dni od dnia ogłoszenia.

1 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi kieruje działem administracji rządowej - rolnictwo, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 listopada 2015 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi (Dz.U.2015.1906).

2 Przepisy niniejszego rozporządzenia wdrażają postanowienia dyrektywy Rady 2007/33/WE z dnia 11 czerwca 2007 r. w sprawie zwalczania mątwików tworzących cysty na ziemniaku i uchylającej dyrektywę 69/465/EWG (Dz. Urz. UE L 156 z 16.06.2007, str. 12).

• Identyfikator: Dz.U.2016.1288 t.j.
• Rodzaj: Rozporządzenie
• Tytuł: Szczegółowe sposoby postępowania przy zwalczaniu i zapobieganiu rozprzestrzenianiu się mątwika ziemniaczanego (Globodera rostochiensis) i mątwika agresywnego (Globodera pallida).
• Data aktu: 13/10/2010
• Data ogłoszenia: 19/08/2016
• Data wejścia w życie: 26/10/2010