Zm.: rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego.

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ

z dnia 4 stycznia 2001 r.

zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego.

Na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 i Nr 106, poz. 496, z 1997 r. Nr 28, poz. 153 i Nr 141, poz. 943, z 1998 r. Nr 117, poz. 759 i Nr 162, poz. 1126 oraz z 2000 r. Nr 12, poz. 136, Nr 19, poz. 239, Nr 48, poz. 550, Nr 104, poz. 1104, Nr 120, poz. 1268 i Nr 122, poz. 1320) zarządza się, co następuje:

§ 1. W rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 lutego 1999 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego (Dz. U. Nr 14, poz. 129 i Nr 60, poz. 642 oraz z 2000 r. Nr 2, poz. 18) wprowadza się następujące zmiany:

1) w § 1 w ust. 1 w pkt 2 dodaje się lit. c) w brzmieniu:

"c) uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym w sześcioletnich szkołach podstawowych i gimnazjach, stanowiącą załącznik nr 4 do rozporządzenia.";

2) w § 3 skreśla się wyrazy "umiarkowanym, znacznym i";

3) dodaje się załącznik nr 4 do rozporządzenia w brzmieniu określonym w załączniku do niniejszego rozporządzenia.

§ 2. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia.

ZAŁĄCZNIK

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO UCZNIÓW Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM W STOPNIU UMIARKOWANYM I ZNACZNYM W SZEŚCIOLETNICH SZKOŁACH PODSTAWOWYCH I GIMNAZJACH

A.

Wskazania ogólne

1. Edukacja dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym polega na integralnej realizacji funkcji wychowawczej, dydaktycznej i opiekuńczej szkoły z uwzględnieniem specyficznych form i metod pracy oraz zasad nauczania, opisanych przez współczesne nauki pedagogiczne.

2. Specyfika kształcenia dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym polega na wychowaniu i nauczaniu całościowym, zintegrowanym, opartym na wielozmysłowym poznawaniu otaczającego świata - w całym procesie edukacji. W stosunku do wielu uczniów, zwłaszcza z upośledzeniem umysłowym w stopniu znacznym, przez cały okres ich pobytu w szkole podstawowej, a następnie w gimnazjum, działania edukacyjne mogą nie wykraczać poza pewien obszar, zaspokajając specyficzne potrzeby edukacyjne tych uczniów. Należy uznać prawo osób niepełnosprawnych do rozwoju we własnym tempie i uwzględniać to prawo podczas ustalania kierunków pracy.

Z opisanego wyżej powodu podstawa programowa nie przypisuje kolejnym etapom edukacyjnym w szkole podstawowej i gimnazjum odrębnych celów i nie wyróżnia dla nich odrębnych zadań ani treści.

3. Działalność edukacyjna szkoły (dydaktyczna, wychowawcza i rewalidacyjna) opiera się na indywidualnych programach edukacyjnych, ustalonych dla każdego ucznia na podstawie wielospecjalistycznej oceny poziomu jego funkcjonowania, i zawierających realne, szczegółowe cele, zadania i treści, mieszczące się w strefie najbliższego rozwoju ucznia. Powinny one pozostawać w zbieżności z celami, zadaniami i treściami niniejszej podstawy programowej.

4. Indywidualne programy edukacyjne powinny być opracowywane przez zespół nauczycieli i specjalistów pracujących z uczniem. Do zadań członków tego zespołu należy:

a) ustalanie dla każdego ucznia w określonych odstępach czasu, nie rzadziej jednak niż raz w roku, oceny poziomu funkcjonowania (do rejestrowania oceny zmian w funkcjonowaniu ucznia mogą być stosowane różne dokumenty, opisane w literaturze pedagogicznej lub wypracowane w danej placówce - dokumentacja ma charakter ciągły, obejmujący cały czas pobytu ucznia w szkole),

b) programowanie aktywności indywidualnej i zespołowej uczniów z równoczesnym zaangażowaniem sfery umysłowej, emocjonalno-motywacyjnej i działaniowej,

c) programowanie zintegrowanych oddziaływań rewalidacyjnych wspierających rozwój ucznia.

5. Nauczyciele powinni prowadzić zajęcia edukacyjne, organizując uczniów w zespoły edukacyjno-terapeutyczne (zwane w ramowych planach nauczania klasami), zachowując ciągłość nauczania i dostosowując czas zajęć i przerw do potrzeb i możliwości psychofizycznych uczniów. O doborze uczniów do zespołów decydują głównie ich potrzeby edukacyjne i możliwości psychofizyczne, w mniejszym stopniu wiek i lata nauki.

6. W miarę zmian zachodzących w rozwoju uczniów, w wyniku rozbudzenia zainteresowań i ujawnienia zdolności, możliwe jest na każdym etapie edukacyjnym wyodrębnienie dla celów organizacyjno-metodycznych zajęć edukacyjnych:

a) funkcjonowanie w środowisku,

b) muzyka z rytmiką,

c) plastyka,

d) technika,

e) wychowanie fizyczne,

f) religia/etyka.

W kształceniu tym wskazana jest pełna korelacja treści nauczania i wychowania.

7. Nawet niewielkie postępy ucznia powinny być wzmacniane pozytywnie, natomiast brak postępów nie podlega wartościowaniu negatywnemu.

8. Wskazane jest nawiązanie współpracy z rodziną ucznia, włączanie jej w tworzenie planu rewalidacji, a także w miarę możliwości w realizowanie pewnych jego elementów w domu rodzinnym ucznia. Konieczna jest też taka organizacja działalności rewalidacyjnej szkoły, która przygotuje środowisko do przyjęcia ucznia, jego zaakceptowania i udzielania mu pomocy.

9. Pożądany jest udział rodziców (opiekunów) w konsultacjach dotyczących postępów i trudności ucznia, wspieranie przez szkołę ich wysiłków w pracy z dzieckiem (zgodnie ze specyfiką rodziny, wyznawanymi przez nią wartościami, kultywowaną tradycją).

B.

Cele edukacyjne

Celem edukacji uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym jest rozwijanie autonomii ucznia niepełnosprawnego, jego personalizacja oraz socjalizacja, a w szczególności wyposażenie go - w ramach posiadanych przez niego realnych możliwości - w takie umiejętności i wiadomości, aby:

a) mógł porozumiewać się z otoczeniem w najpełniejszy sposób, werbalnie lub pozawerbalnie,

b) zdobył maksymalną niezależność życiową w zakresie zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych,

c) był zaradny w życiu codziennym, adekwatnie do indywidualnego poziomu sprawności i umiejętności, oraz miał poczucie sprawczości,

d) mógł uczestniczyć w różnych formach życia społecznego na równi z innymi członkami danej zbiorowości, znając i przestrzegając ogólnie przyjęte normy współżycia, zachowując prawo do swojej inności.

C.

Zadania szkoły

1. Tworzenie właściwych warunków, niezbędnych do zapewnienia uczniowi komfortu psychicznego, poczucia bezpieczeństwa i akceptacji, nawiązanie pozytywnego kontaktu emocjonalnego nauczyciela z uczniem.

2. Wypracowywanie sposobów dokonywania oceny aktualnego funkcjonowania ucznia i na jej podstawie wytyczanie bądź korygowanie indywidualnego programu edukacyjnego.

3. Rozwijanie u ucznia motywacji do porozumiewania się z drugą osobą (rówieśnikiem, dorosłym), komunikowania potrzeb i stanów emocjonalnych.

4. Tworzenie sytuacji edukacyjnych i wykorzystywanie sytuacji życiowych do rozwijania umiejętności komunikacyjnych uczniów, w tym także umiejętności czytania i pisania, jak również elementarnych umiejętności matematycznych.

5. Wdrażanie do samodzielnego wykonywania czynności związanych z samoobsługą, budzenie chęci pomocy innym, umożliwianie doznawania satysfakcji z osiąganej niezależności.

6. Konstruowanie sytuacji wychowawczych umożliwiających doświadczanie relacji społecznych, przygotowanie do pełnienia ról społecznych, wzmacnianie pozytywnych przeżyć związanych z pełnionymi rolami.

7. Uczenie zasad współistnienia społecznego (pomoc sąsiedzka i inne zachowania prospołeczne, poszanowanie godności osobistej drugiego człowieka, uprzejmość, życzliwość i inne).

8. Kształtowanie umiejętności radzenia sobie w różnych sytuacjach społecznych, uczenie umiejętności rozwiązywania sytuacji konfliktowych.

9. Uczenie umiejętności kierowania swoim postępowaniem, rozwijanie umiejętności dokonywania wyboru i poczucia odpowiedzialności za własne decyzje, uczenie obowiązkowości i kształtowanie niezależności uczuciowej.

10. Stwarzanie sytuacji sprzyjających poznawaniu otoczenia, w którym przebywa uczeń - instytucji i obiektów, z których będzie w przyszłości korzystał.

11. Umożliwianie uczniowi udziału w różnorodnych wydarzeniach społecznych i kulturalnych w roli odbiorcy i twórcy kultury, uczenie przy tym wyrażania swoich przeżyć i emocji.

12. Przybliżanie tradycji i obyczajów lokalnych, narodowych, rozbudzanie poczucia przynależności do społeczności lokalnej, regionu, kraju.

13. Umożliwianie poznawania środowiska przyrodniczego, budzenie zainteresowania i szacunku dla otaczającej przyrody, wychowanie do życia w harmonii z przyrodą.

14. Wspieranie rozwoju sprawności psychofizycznej uczniów, prowadzenie zajęć niezbędnych do rozwoju psychoruchowego,

15. Organizowanie warunków do uprawiania przez uczniów różnych dyscyplin sportowych, udziału w zawodach sportowych, turystyce i krajoznawstwie.

16. Stwarzanie warunków do zdobywania umiejętności technicznych i wykorzystywania ich w różnych sytuacjach życiowych. Umożliwianie korzystania z urządzeń technicznych, ułatwiających funkcjonowanie w życiu.

17. Zapewnienie uczniowi udziału w różnorodnych zajęciach rewalidacyjnych wspierających rozwój, zgodnie ze wskazaniami zawartymi w wielospecjalistycznej ocenie jego rozwoju.

D.

Treści nauczania

Treści nauczania i wychowania w kształceniu uczniów z upośledzeniem umysłowym powinny być podporządkowane indywidualnemu programowi edukacyjnemu. Przy realizacji treści należy wykorzystać wszystkie możliwości, jakie stwarza określone środowisko społeczno-kulturowe ucznia oraz baza dydaktyczna szkoły. Zakres treści ulega poszerzaniu w miarę nabywania przez uczniów wiadomości, umiejętności i sprawności.

1. Umiejętność samoobsługi:

a) kształtowanie sprawności niezbędnych w codziennym życiu, dotyczących ubierania się, jedzenia, higieny osobistej, czynności fizjologicznych, ochrony organizmu przed szkodliwymi czynnikami,

b) kształtowanie nawyków i postaw ogólnie akceptowanych w tym zakresie.

2. Dbałość o zdrowie:

a) przyjmowanie prawidłowej pozycji ciała przy nauce,

b) utrwalanie podstawowych nawyków higienicznych i żywieniowych,

c) unikanie czynników szkodliwych dla zdrowia,

d) korzystanie z pomocy medycznej.

3. Umiejętność porozumiewania się z otoczeniem, w tym:

a) wykorzystywanie komunikatów pozawerbalnych,

b) poznawanie wspierających bądź alternatywnych metod komunikacji (w stosunku do uczniów napotykających trudności w słownym porozumiewaniu się),

c) doskonalenie języka,

d) doskonalenie wymowy.

4. Rozwijanie percepcji wzrokowej i spostrzegania:

a) w toku obserwacji rzeczywistości i na obrazkach,

b) poprzez manipulowanie przedmiotami i porządkowanie przedmiotów,

c) poprzez wyszukiwanie różnic i podobieństw oraz zauważanie zmian w otoczeniu.

5. Rozwijanie percepcji słuchowej poprzez:

a) ćwiczenia wrażliwości słuchowej,

b) ćwiczenia rytmiczne,

c) ćwiczenia słuchu fonematycznego,

d) analizę i syntezę słuchową.

6. Ćwiczenia pamięci - dotykowej, ruchowej, słownej i innej.

7. Czytanie i pisanie, poprzedzone starannym przygotowaniem:

a) usprawnianie analizatora wzrokowego i słuchowego,

b) rozwijanie orientacji przestrzennej,

c) rozwijanie sprawności manualnej i grafomotorycznej,

d) rozwijanie lateralizacji,

e) rozwijanie koordynacji wzrokowo-ruchowej,

f) inne wskazane usprawnienia.

(Biorąc pod uwagę indywidualne uwarunkowania uczniów, którzy nie posiądą umiejętności pisania ręcznego - w miarę możliwości - należy przygotować ich do posługiwania się maszyną do pisania bądź komputerem.)

8. Elementarne umiejętności matematyczne:

a) porównywanie,

b) odwzorowywanie,

c) porządkowanie zbiorów przedmiotów,

d) liczenie, posługiwanie się pieniędzmi,

e) mierzenie długości, objętości, ciężaru, czasu - z zastosowaniem prostych przyrządów pomiarowych.

9. Poznawanie najbliższego otoczenia:

a) szkoły,

b) instytucji, urzędów,

c) placówek kulturalnych,

d) sklepów, punktów usługowych.

10. Poznawanie najbliższego środowiska społeczno-kulturowego:

a) aktywne uczestniczenie w różnych formach życia społecznego, kulturalnego i religijnego,

b) przygotowanie ucznia do pełnienia różnorodnych ról społecznych (w tym roli dorosłej kobiety i mężczyzny),

c) wdrażanie do kulturalnego, społecznie akceptowanego sposobu bycia.

11. Twórczość artystyczna:

a) kontakt z dziełami muzycznymi, plastycznymi, filmowymi, teatralnymi,

b) aktywność muzyczna, plastyczna, parateatralna, taneczna,

c) umiejętne stosowanie różnorodnych środków artystycznego wyrazu,

d) rozwijanie specjalnych uzdolnień i zainteresowań kulturalnych.

12. Poznawanie przyrody:

a) zapoznawanie z różnorodnymi środowiskami naturalnymi,

b) prowadzenie hodowli i upraw,

c) kształtowanie postaw proekologicznych w kontaktach z przyrodą.

13. Zajęcia ruchowe:

a) zabawy i gry ruchowe służące rozwijaniu sprawności psychofizycznej,

b) ćwiczenia gimnastyczne i korekcyjne niezbędne do rozwoju psychoruchowego,

c) udział w zawodach sportowych, turystyce i krajoznawstwie,

d) wykorzystywanie nabytych umiejętności ruchowych w życiu codziennym,

e) przygotowanie do aktywnego spędzania wolnego czasu.

14. Kształcenie techniczne:

a) poznawanie materiałów i produktów codziennego użytku, ich właściwości i zastosowań,

b) korzystanie z prostych narzędzi,

c) korzystanie z urządzeń socjalnych i technicznych powszechnego użytku, zgodnie z ich przeznaczeniem,

d) kształtowanie zachowań proekologicznych w trakcie posługiwania się narzędziami, korzystania z urządzeń socjalnych i technicznych.

15. Zajęcia rewalidacyjne.

Prowadzone są na wszystkich etapach kształcenia, wspomagają rozwój ucznia. Mogą mieć charakter korekcyjny, kompensacyjny, usprawniający, stymulujący, rozwijający - w zależności od indywidualnych potrzeb poszczególnych uczniów.

• Identyfikator: Dz.U.2001.5.49
• Rodzaj: Rozporządzenie
• Tytuł: Zm.: rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego.
• Data aktu: 04/01/2001
• Data ogłoszenia: 24/01/2001
• Data wejścia w życie: 01/02/2001