Umowa europejska o głównych drogach ruchu międzynarodowego (AGR). Genewa.1975.11.15.

UMOWA EUROPEJSKA

o głównych drogach ruchu międzynarodowego (AGR),

sporządzona w Genewie dnia 15 listopada 1975 r.

W imieniu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej

RADA PAŃSTWA

POLSKIEJ RZECZYPOSPOLITEJ LUDOWEJ

podaje do powszechnej wiadomości:

W dniu 15 listopada 1975 r. sporządzona została w Genewie Umowa europejska o głównych drogach ruchu międzynarodowego (AGR).

Po zaznajomieniu się z powyższą umową Rada Państwa uznała ją i uznaje za słuszną, potwierdzając zastrzeżenie złożone zgodnie z artykułem 15 przy podpisaniu umowy, że Polska Rzeczpospolita Ludowa nie uważa się za związaną artykułem 13 tej umowy; oświadcza, że wymieniona umowa jest przyjęta, ratyfikowana i potwierdzona, oraz przyrzeka, że będzie niezmiennie zachowywana.

Na dowód czego wydany został akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Dano w Warszawie dnia 14 września 1984 r.

(Tekst umowy zawiera załącznik do niniejszego numeru)

ZAŁĄCZNIK

UMOWA EUROPEJSKA O GŁÓWNYCH DROGACH RUCHU MIĘDZYNARODOWEGO (AGR)

sporządzona w Genewie dnia 15 listopada 1975 r.

Umawiające się Strony,

świadome konieczności ułatwienia i rozwoju międzynarodowego ruchu drogowego w Europie,

zważywszy, że dla umocnienia i rozwoju stosunków między krajami europejskimi ważne jest przystąpienie do uzgodnionego planu budowy i rozbudowy dróg przystosowanych do wymagań przyszłego ruchu międzynarodowego,

uzgodniły, co następuje:

Określenie i przyjęcie sieci międzynarodowej dróg "E"

Artykuł  1

Umawiające się Strony przyjmują projekt sieci drogowej, zwanej dalej "siecią międzynarodową dróg «E»", opisanej w załączniku I do niniejszej umowy, jako uzgodniony plan budowy i rozbudowy dróg o znaczeniu międzynarodowym, który zamierzają realizować w ramach swoich programów krajowych.

Artykuł  2

Sieć międzynarodowa dróg "E" składa się z dróg w układzie kratownicy o ogólnym kierunku północ - południe i zachód - wschód; ponadto zawiera drogi pośrednie położone między drogami podstawowymi oraz drogi stanowiące odgałęzienia, odnogi i drogi łącznikowe.

Budowa i rozbudowa dróg sieci międzynarodowej "E"

Artykuł  3

Drogi sieci międzynarodowej "E", o których mowa w artykule 1 umowy, powinny być zgodne z postanowieniami załącznika II do niniejszej umowy.

Oznakowanie dróg sieci międzynarodowej "E"

Artykuł  4

1. Drogi sieci międzynarodowej "E" będą identyfikowane i oznakowane za pomocą znaków opisanych w załączniku III do niniejszej umowy.

2. Wszystkie znaki używane do oznaczania dróg sieci międzynarodowej "E", które nie są zgodne z postanowieniami niniejszej umowy i jej załączników, będą usunięte w ciągu trzech lat od daty wejścia w życie niniejszej umowy w stosunku do danego Państwa, z zastosowaniem artykułu 6.

3. Nowe znaki drogowe, opisane w załączniku III do niniejszej umowy, zostaną wprowadzone na wszystkich drogach sieci międzynarodowej "E" w ciągu czterech lat od daty wejścia w życie niniejszej umowy w stosunku do danego Państwa, z zastosowaniem artykułu 6.

4. Postanowienia niniejszego artykułu nie podlegają ograniczeniom mogącym wyniknąć z programów krajowych, o których mowa w artykule 1 niniejszej umowy.

Tryb podpisywania niniejszej umowy i stania się stroną

Artykuł  5

1. Niniejsza umowa pozostanie otwarta do podpisania do dnia 31 grudnia 1976 r. dla Państw, które są członkiem Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych bądź są przyjęte do Komisji w charakterze doradczym, zgodnie z paragrafem 8 regulaminu tej komisji.

2. Państwa te mogą stać się stronami niniejszej umowy:

a) przez jej podpisanie bez zastrzeżenia ratyfikacji, przyjęcia lub zatwierdzenia;

b) przez jej podpisanie z zastrzeżeniem ratyfikacji, przyjęcia lub zatwierdzenia, po którym nastąpi ratyfikacja, przyjęcie lub zatwierdzenie; albo

c) przez przystąpienie.

3. Ratyfikacja, przyjęcie, zatwierdzenie lub przystąpienie będą dokonane przez złożenie dokumentu sporządzonego w dobrej i należytej formie Sekretarzowi Generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Wejście w życie niniejszej umowy

Artykuł  6

1. Umowa niniejsza wejdzie w życie po upływie 90 dni bądź od dnia jej podpisania przez osiem Państw bez zastrzeżenia ratyfikacji, przyjęcia lub zatwierdzenia bądź od dnia złożenia przez nie dokumentu ratyfikacji, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia, pod warunkiem że jedna lub więcej dróg sieci międzynarodowej "E" łączy w sposób nieprzerwany terytoria co najmniej czterech Państw, które podpisały w ten sposób umowę lub złożyły taki dokument. Jeżeli ten warunek nie będzie spełniony, umowa wejdzie w życie po upływie 90 dni bądź po jej podpisaniu bez zastrzeżenia ratyfikacji, przyjęcia lub zatwierdzenia, bądź od złożenia dokumentu ratyfikacji, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia, które pozwoli wypełnić ten warunek.

2. Dla każdego Państwa, które złoży swój dokument ratyfikacji, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia po dacie, od której biegnie okres 90 dni wymieniony w ustępie 1, umowa wejdzie w życie po upływie 90 dni od daty tego złożenia.

3. Z chwilą wejścia w życie niniejsza umowa uchyli i zastąpi w stosunkach między Umawiającymi się Stronami deklarację o budowie głównych dróg międzynarodowych, podpisaną w Genewie 16 września 1950 r.

Tryb zmiany tekstu zasadniczego niniejszej umowy

Artykuł  7

1. Zasadniczy tekst niniejszej umowy będzie mógł zmieniony w trybie określonym w niniejszym artykule.

2. a) Na wniosek jednej Umawiającej się Strony każda zmiana zaproponowana przez tę Stronę do tekstu zasadniczego niniejszej umowy będzie rozpatrzona przez Grupę Roboczą Transportu Drogowego Europejskiej Komisji Gospodarczej (EKG).

b) Jeżeli zmiana zostanie przyjęta większością dwóch trzecich obecnych i głosujących członków i jeżeli ta większość stanowi dwie trzecie obecnych i głosujących Umawiających się Stron, Sekretarz Generalny zawiadomi o tym wszystkie Umawiające się Strony w celu jej przyjęcia.

c) Jeżeli zmiana zostanie przyjęta przez dwie trzecie Umawiających się Stron, Sekretarz Generalny notyfikuje to wszystkim Umawiającym się Stronom i zmiana wejdzie w życie po upływie dwunastu miesięcy od daty tej notyfikacji. Zmiana wejdzie w życie w stosunku do wszystkich Umawiających się Stron, z wyjątkiem tych, które przed jej wejściem w życie oświadczą, że jej nie przyjmują.

3. Na wniosek co najmniej jednej trzeciej Umawiających się Stron zostanie zwołana przez Sekretarza Generalnego konferencja, na którą zostaną zaproszone Państwa wymienione w artykule 5. Tryb wskazany pod literą a) i b) ustępu 2 będzie stosowany do każdej zmiany przedstawionej do rozpatrzenia na tej konferencji.

Tryb zmiany załącznika I do niniejszej umowy

Artykuł  8

1. Załącznik I do niniejszej umowy będzie mógł być zmieniony w trybie określonym w niniejszym artykule.

2. Na wniosek jednej Umawiającej się Strony każda zmiana zaproponowana przez tę Stronę do załącznika I do niniejszej umowy będzie rozpatrzona przez Grupę Roboczą Transportu Drogowego Europejskiej Komisji Gospodarczej (EKG).

3. Zmiana ta, jeżeli zostanie przyjęta przez większość obecnych i głosujących członków i jeżeli większość ta stanowi większość obecnych i głosujących Umawiających się Stron, będzie podana do wiadomości przez Sekretarza Generalnego właściwym organom bezpośrednio zainteresowanych Umawiających się Stron. Za bezpośrednio zainteresowane Umawiające się Strony uważa się:

a) w razie włączenia nowej lub zmiany istniejącej międzynarodowej drogi kategorii "A", każdą Umawiającą się Stronę, przez której terytorium przebiega dana droga;

b) w razie włączenia nowej lub zmiany istniejącej międzynarodowej drogi kategorii "B", każdą Umawiającą się Stronę, która sąsiaduje z krajem występującym z wnioskiem i której terytorium przecina droga lub drogi międzynarodowe kategorii "A", z którą lub z którymi łączy się nowa lub zmieniona droga międzynarodowa kategorii "B". Będą również uważane za sąsiedzkie w rozumieniu niniejszego ustępu dwie Umawiające się Strony, na których terytorium znajdują się punkty końcowe morskiego połączenia zapewnionego wyżej wymienioną drogą lub drogami międzynarodowymi kategorii "A".

4. Każda propozycja zmiany, która będzie zgłoszona zgodnie z postanowieniami ustępu 3. będzie przyjęta, jeżeli w okresie sześciu miesięcy od daty tego zgłoszenia żaden właściwy organ bezpośrednio zainteresowanych Umawiających się Stron nie zgłosi Sekretarzowi Generalnemu swego sprzeciwu względem zmiany. Jeżeli organ jednej Umawiającej się Strony oświadczy, że zgodnie z ustawodawstwem wewnętrznym jego zgoda uzależniona jest od uzyskania specjalnego zezwolenia lub akceptacji organu ustawodawczego, zgoda tego organu na zmianę załącznika I do niniejszej umowy będzie uważana za udzieloną i propozycja zmiany zostanie przyjęta dopiero w chwili, gdy ten organ notyfikuje Sekretarzowi Generalnemu, że uzyskał wymagane zezwolenie lub akceptację. Jeżeli ta notyfikacja nie zostanie dokonana w terminie osiemnastu miesięcy po dacie, w której propozycja zmiany została zgłoszona temu organowi, lub jeżeli w terminie wyżej wymienionych sześciu miesięcy właściwy organ bezpośrednio zainteresowanej Umawiającej się Strony zgłosi zastrzeżenie do proponowanej zmiany, zmiana ta nie będzie przyjęta.

5. O każdej przyjętej zmianie Sekretarz Generalny powiadomi wszystkie Umawiające się Strony i wejdzie ona w życie w stosunku do wszystkich Umawiających się Stron po upływie trzech miesięcy od daty tego zawiadomienia.

Tryb zmiany załącznika II i III do niniejszej umowy

Artykuł  9

1. Załączniki II i III do niniejszej umowy będą mogły być zmienione w trybie określonym w niniejszym artykule.

2. Na wniosek jednej Umawiającej się Strony każda zaproponowana przez tę Stronę zmiana załącznika II i III do niniejszej umowy będzie rozpatrzona przez Grupę Roboczą Transportu Drogowego Europejskiej Komisji Gospodarczej (EKG).

3. Zmiana ta, jeżeli zostanie przyjęta przez większość obecnych i głosujących członków i jeżeli ta większość stanowi większość obecnych i głosujących Umawiających się Stron, będzie podana przez Sekretarza Generalnego do wiadomości właściwym organom wszystkich Umawiających się Stron w celu jej przyjęcia.

4. Zmiana ta będzie przyjęta, jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od tego zawiadomienia swój sprzeciw względem zmiany zgłosi Sekretarzowi Generalnemu mniej niż jedna trzecia właściwych organów Umawiających się Stron.

5. O każdej zmianie Sekretarz Generalny powiadomi wszystkie Umawiające się Strony i wejdzie ona w życie po upływie trzech miesięcy od daty tego zawiadomienia.

Zawiadomienie o adresie organu, który należy powiadomić o propozycjach zmiany załączników do niniejszej umowy

Artykuł  10

Każde Państwo w chwili podpisania, ratyfikacji, przyjęcia lub zatwierdzenia niniejszej umowy lub przystępowania do niej poda do wiadomości Sekretarzowi Generalnemu nazwę i adres swego organu, który należy zawiadomić zgodnie z postanowieniami artykułów 8 i 9 niniejszej umowy o proponowanych zmianach załączników do tej umowy.

Wypowiedzenie umowy i zaprzestanie jej obowiązywania

Artykuł  11

Każda Umawiająca się Strona będzie mogła wypowiedzieć niniejszą umowę w drodze pisemnej notyfikacji skierowanej do Sekretarza Generalnego. Wypowiedzenie nabierze mocy po upływie roku od dnia otrzymania notyfikacji przez Sekretarza Generalnego.

Artykuł  12

Umowa niniejsza utraci moc, jeżeli w jakimkolwiek okresie kolejnych dwunastu miesięcy liczba Umawiających się Stron będzie mniejsza niż osiem.

Regulowanie sporów

Artykuł  13

1. Każdy spór między dwiema lub wieloma Umawiającymi się Stronami dotyczący interpretacji lub stosowania niniejszej umowy, który nie może być rozstrzygnięty przez uczestniczące w sporze Strony w drodze negocjacji lub w inny sposób, będzie przekazany do arbitrażu, jeżeli tego zażąda którakolwiek z Umawiających się Stron uczestniczących w sporze, i w konsekwencji tego zostanie przekazany jednemu lub kilku arbitrom wybranym na podstawie wzajemnego porozumienia się Stron uczestniczących w sporze. Jeżeli w ciągu trzech miesięcy od daty zażądania arbitrażu Strony uczestniczące w sporze nie osiągną porozumienia co do wyboru arbitra lub arbitrów, każda z tych Stron będzie mogła zwrócić się do Sekretarza Generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych o wyznaczenie jednego arbitra, któremu spór będzie przekazany do rozstrzygnięcia.

2. Orzeczenie arbitra lub arbitrów wyznaczonych zgodnie z ustępem 1 niniejszego artykułu będzie obowiązywało Umawiające się Strony uczestniczące w sporze.

Ograniczenie zastosowania niniejszej umowy

Artykuł  14

Żadne postanowienie niniejszej umowy nie będzie interpretowane jako zakazujące Umawiającej się Stronie zastosowania środków zgodnych z postanowieniami Karty Narodów Zjednoczonych i ograniczonych do wymagań sytuacji, które ona uważa na niezbędne do zapewnienia swego zewnętrznego lub wewnętrznego bezpieczeństwa.

Oświadczenie w sprawie artykułu 13 niniejszej umowy

Artykuł  15

Każde Państwo w chwili podpisywania niniejszej umowy lub składania dokumentu ratyfikacji, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia będzie mogło oświadczyć, że nie uważa się za związane artykułem 13 niniejszej umowy. Inne Umawiające się Strony nie będą związane artykułem 13 wobec każdej Umawiającej się Strony, która złożyła takie oświadczenie.

Notyfikacja Umawiającym się Stronom

Artykuł  16

Oprócz oświadczeń, notyfikacji i zawiadomień przewidzianych w artykułach 7, 8, 9 i 15 niniejszej umowy Sekretarz Generalny będzie zawiadamiał Umawiające się Strony i inne Państwa wymienione w artykule 5 o:

a) podpisaniu, ratyfikacjach, przyjęciach, zatwierdzeniach i przystąpieniach zgodnie z artykułem 5;

b) datach wejścia w życie niniejszej umowy zgodnie z artykułem 6;

c) dacie wejścia w życie zmian do niniejszej umowy zgodnie z artykułem 7 ustęp 2 litera c), artykułem 8 ustępy 4 i 5 i artykułem 9;

d) wypowiedzeniach zgodnie z artykułem 11;

e) wygaśnięciu niniejszej umowy zgodnie z artykułem 12;

Złożenie tekstu niniejszej umowy Sekretarzowi Generalnemu

Artykuł  17

Po dniu 31 grudnia 1976 r. oryginał niniejszej umowy zostanie złożony Sekretarzowi Generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych, który przekaże jego uwierzytelnione odpisy wszystkim Państwom wymienionym w artykule 5 niniejszej umowy.

Na dowód czego niżej podpisani należycie w tym celu upoważnieni, podpisali niniejszą umowę.

Sporządzono w Genewie dnia piętnastego listopada tysiąc dziewięćset siedemdziesiątego piątego roku w jednym egzemplarzu w językach angielskim, francuskim i rosyjskim, przy czym wszystkie trzy teksty są jednakowo autentyczne.

ZAŁĄCZNIK  I

SIEĆ MIĘDZYNARODOWA DRÓG "E"

Objaśnienia

1. Drogi podstawowe i drogi pośrednie określone jako kategoria "A" są oznaczone liczbą dwucyfrową; drogi stanowiące odgałęzienia, odnogi lub drogi łącznikowe określone jako kategoria "B" są oznaczone liczbą trzycyfrową.

2. Drogi podstawowe przebiegające z północy na południe otrzymują oznaczenie nieparzystą liczbą dwucyfrową z końcówką 5, wzrastającą z zachodu na wschód. Drogi podstawowe przebiegające z zachodu na wschód otrzymują oznaczenie parzystą liczbą dwucyfrową z końcówką "0", wzrastającą z północy na południe. Drogi pośrednie otrzymują odpowiednio oznaczenie liczbą dwucyfrową nieparzystą i parzystą, mieszczącą się między liczbami dróg podstawowych, pomiędzy którymi się znajdują. Drogi kategorii "B" otrzymują oznaczenie liczbą trzycyfrową, z której pierwsza cyfra jest cyfrą drogi podstawowej położonej najbliżej na północ od drogi "B", druga - cyfrą drogi podstawowej położonej najbliżej na zachód od tej drogi "B", a trzecia cyfra jest liczbą porządkową.

WYKAZ DRÓG

A. Drogi główne

1) Kierunek zachód - wschód

a) Drogi podstawowe

E 20 Shannon - Limerick - Portlaoise - Dublin ... Liverpool - Manchester - Bradford - Leeds - Hull ... Esbjerg - Kolding - Middelfart - Nyborg ... Korsör - Kobenhavn ... Malmö -Ystad ... Tallin - Leningrad.

E 30 Cork - Waterford - Wexford - Rosslare ... Fishguard - Swansea - Cardiff - Newport - Bristol - London - Colchester - Ipswich - Felixstowe ... Hoek van Holland - Den Haag - Gouda - Utrecht - Amersfoort - Oldenzaal - Osnabrück - Bad Oeynhausen - Hannover - Braunschweig - Magdeburg - Berlin - Świebodzin - Poznań - Łowicz - Warszawa - Brest - Minsk - Smolensk - Moskva.

E 40 Calais - Oostende - Gent - Bruxelles - Liege - Aachen - Köln - Olpe - Giessen - Bad Hersfeld - Herleshausen - Eisenach - Erfurt - Gera - Karl-Marx-Stadt - Dresden - Görlitz - Legnica - Wrocław - Opole - Gliwice - Kraków - Przemyśl - Lvov - Rovno - Zhitomir - Kiev - Kharkov - Rostov na Donu.

E 50 Brest - Rennes - La Mans - Paris - Reims - Metz - Saarbrücken - Mannheim - Heilbronn - Feuchtwangen - Nürnberg - Rozvadov - Plzeň - Praha - Jihlava - Brno - Žilina - Prešov - Košice - Vyšné Nemecké - Uzhgorod - Mukačevo.

E 60 Brest - Nantes - Tours - Mulhouse - Basel - Olten - Zürich - Winterthur - St. Gallen - St. Margrethen - Lauterach - Feldkirch - Imst - Innsbruck - Wörgl - Salzburg - Linz - Wien - Nickelsdof - Mosonmagyaróvár - Györ - Budapest - Püspökladány - Oradea - Cluj - Turda - Tîrgu-Mure° - Bra°ov - Ploie°ti - Bucure°ti - Urziceni - Slobozia - Hîr°ova - Constanţa.

E 70 La Rochelle - Lyon - Chambéry - Susa - Torino - Alessándria - Tortona - Brescia - Verona - Mestre (Venezia) - Palmanova - Trieste - Ljubljana - Zagreb - Djakovo - Beograd - Vrsač - Timisoara - Caransebe° - Turnu Severin - Craiova - Pite°ti - Bucure°ti - Giurgiu - Ruse - Razgrad - Choumen - Varna.

E 80 La Coruňa - Santander - Bilbao - San Sebastián - Pau - Toulouse - Narbonne - Nimes - Aix-en-Provence - Nice - Vintimiglia - Savona - Genova - La Spezia - Migliarino - Livorno - Grosseto - Roma - Pescara ... Dubrovnik - Pétrovac - Titograd - Priština - Niš - Dimitrovgrad - Sofia - Plovdiv - Edirne - Babaeski - Silivri - Istanbul - Izmir - Adapazari - Bolu - Gerede - Ankara - Yozgat - Sivas - Erzincan - Mutu - Askale - Erzurum - Agri - Iran.

E 90 Lisboa - Setúbal - Pegoes - Elvas - Badajoz - Madrid - Zaragoza - Lérida - Barcelona ... Mazara del Vallo - Palermo - Messina ... Reggio di Calabria - Cantanzaro - Sibari - Crotone - Metaponto - Taranto - Brindisi ... Igoumenitsa - Ioannina - Kozani - Thessaloniki - Alexandrovpolis - Ipsula - Kesan ... Izmir - Aydin - Antalya - Tarsus - Adana - Kömürler - Gaziantep - Urfa - Mardin - Nusaybin - Cizre - Esendere - Iran.

b) Drogi pośrednie

E 12 Mo i Rana - Umea ... Vaasa - Tampere - Helsinki.

E 16 Londonderry - Belfast ... Glasgow - Edinburgh.

E 18 Craigavon - Belfast - Larne ... Stranraer - Gretna - Carlisle - Newcastle ... Stavanger - Kristiansand - Larvik - Drammen - Oslo - Ćrje - Karlstad - Örebro - Arboga - Enköping - Stockholm - Norrtälje - Kappelskär ... Aland ... Turku and Naantali - Helsinki - Vaalimaa - Leningrad.

E 22 Holyead - Chester - Warrinton - Manchester - Leeds - Doncaster - Immingham ... Amsterdam - Groningen - Oldenburg - Bremen - Hamburg - Lübeck - Rostock - Stralsund - Sassnitz.

E 24 Hamburg - Berlin.

E 26 Berlin - Szczecin - Goleniów - Koszalin - Gdańsk.

E 28 Birmingham - Cambridge - Ipswich.

E 32 Colchester - Harwich.

E 36 Antwerpen - Eindhoven - Venlo - Oberhausen - Kamen - Bad Oeynhausen.

E 38 Berlin - Lübbenau - Cottbus - Legnica.

E 42 Dunkerque - Lille - Mons - Chaleroi - Namur - Liege - St. Vith - Wittlich - Bingen - Wiesbaden - Frankfurt am Main - Aschaffenburg - Würzburg.

E 44 St. Brieuc - Caen - Rouen - Amiens - Charleville - Mézieres - Luxembourg - Trier - Wittlich - Koblenz - Ransbach - Baumbach - Giessen.

E 46 Rouen - Reims - Charleville - Mézieres - Liege.

E 48 Bayreuth - Marktredwitz - Cheb - Karlovy Vary - Praha.

E 52 Paris - Nancy - Strasbourg - Appenweier - Karlsruhe - Stuttgart - Ulm - München - Braunau - Wels - Linz.

E 54 Paris - Chaumont - Mulhouse - Basel - Waldshut - Lindau - Memmingen - München - Rosenheim - Salzburg.

E 56 Nürnberg - Regensburg - Deggendorf - Passau - Wels - Sattledt.

E 62 Nantes - Poitiers - Mâcon - Geneve - Lausanne - Martigny - Sion - Simplon - Gravellona Toce - Milano - Tortona.

E 64 Szeged - Arad - Deva - Sibiu - Bra°ov.

E 66 Torino - Milano - Brescia.

E 68 Fortezza - St. Candido - Spittal - Villach - Klagenfurt. Graz - Veszprém - Balatonaliga.

E 72 Nice - Cuneo - Asti - Alessandria.

E 74 Migliarino - Firenze.

E 76 Bordeaux - Toulouse.

E 78 Grosseto - Arezzo - Sansepoloro - Fano.

E 82 Coimbra - Celorico da Beira - Salamanca - Valladolid - Burgos.

E 86 Krystalopigi - Florina - Vevi - Yefira - Thessaloniki.

E 88 Kesan - Tekirdag - Silivri.

E 92 Rion - Egion.

E 94 Corinthos - Athinai.

2) Kierunek północ - południe

a) Drogi podstawowe

E 05 Greenock - Glasgow - Gretna - Carlisle - Penrith - Preston - Warrington - Birmingham - Newbury - Southampton ... Le Havre - Paris - Orléans - Tours - Poitiers - Bordeaux - San Sebastián - Burgos - Madrid - Cordóba - Sevilla - Cádiz - Algesiras.

E 15 Inverness - Perth - Edinburgh - Newcastle - Scotch-Corner - Doncaster - London - Folkestone - Dover ... Calais - Paris - Lyon - Orange - Narbonne - Gerona - Barcelona - Tarragona - Castellón de la Plana - Valencia - Alicante - Murcia - Algeciras.

E 25 Amsterdam - Utrecht - 's-Hertogenbosch - Eindhoven - Maastricht - Liege - Bastone - Arlon - Luxembourg - Metz - St. Avold - Strasbourg - Mulhouse - Basel - Olten - Bern - Lausanne - Geneve - Mont-Blanc - Aosta - Torino - Alessandria - Tortona - Genova.

E 35 Hoek van Holland - Rotterdam - Gouda - Utrecht - Arnhem - Emmerich - Oberhausen - Köln - Ransbach-Baumbach - Frankfurt am Main - Heidelberg - Karlsruhe - Offenburg - Basel - Olten - Luzern - Altdorf - S. Gottardo - Bellinzona - Lugano - Chiasso - Como - Milano - Piacenza - Parma - Modena - Firenze - Arezzo - Roma.

E 45 Vollan - Mo i Rana - Stjordalshalsen - Trondheim - Dombas - Otta - Hamar - Eidsvoll - Oslo - Moss - Svinesund - Uddevalla - Göteborg - Halmstad - Hälsingborg ... Helsingör - Kobenhavn - Koge - Vordingborg - Resdby ... Puttgarden ... Hamburg - Walsrode - Hannover - Northeim - Göttingen - Kassel - Bad Hersfeld - Fulda - Würzburg - Nürnberg - München - Rosenheim - Wörgl - Innsburck - Brenner-Pass/Passo del Brennero - Fortezza - Bolzano - Trento - Verona - Modena - Bologna - Cesena - Perugia - Roma - Napoli - Salerno - Sicignano - Cosenza - Villa S. Giovanni ... Messina - Catánia - Siracusa - Gela.

E 55 Tornio - Haparanda - Lulea - Umea - Sundsvall - Gävle - Uppsala - Stockholm - Södertälje - Norrköping - Linköping - Jönköping - Hälsingborg - Malmö - Trelleborg ... Sassnitz - Stralsund - Rostock - Berlin - Lübbenau - Dresden - Cinovec - Teplice - Praha - Tábor - České Budějovice - Dolni Dvořistě - Linz - Salzburg - Villach - Tarvisio - Udine - Palmanova - Mestre (Venezia) - Ravena - Cesena - Rimini - Fano - Ancona - Pescara - Canosa - Bari - Brindisi ... Igoumenitsa - Preveza - Messolongi - Rion - Patrai - Pyrgos - Kalamai.

E 65 Ystad - ... Świnoujście - Wolin - Goleniów - Szczecin - Świebodzin - Jelenia-Góra - Harrachov - Železny Brod - Turnov - Mladá-Boleslav - Praha - Jihlava - Brno - Břechlav - Bratislava - Rajka - Mosonmagyaróvár - Czorna - Szombathely - Körmend - Rédics - Zagreb - Karlovac - Rijeka - Split - Metković - Dubrovnik - Petrovac - Titograd - Bijelo Polje - Scopje - Kicevo - Ohrid - Bitolj - Niki - Vevi - Kozani - Lárissa - Domokos - Lamia - Brallos - Itea ... Egion - Korintos - Tripolos - Gythion.

E 75 Tromso - Nordkjosbotn - Skibotn - Helligskogen - Kilpisjärvi - Tornic - Oulu - Jyväskylä - Lahti - Helsinki ... Gdańsk - Elbląg - Ostróda - Mława - Warszawa - Radom - Kraków - Trstená - Ružomberok - Banská - Bystrica - Zvolen - Šahy - Budapest - Szeged - Beograd - Niš - Kumanovo - Skopje - Gevgelija - Evzoni Thessaloniki - Lárissa - Almyros - Lamia - Athinai - Chania - Iraklion - Agios Nikolaos - Sitia.

E 85 Černovoy - Siret - Suceava - Roman - Bačau - Mără°e°ti - Buzău - Urziceni - Bucure°ti - Giurgiu - Ruse - Bjala - Velico Tirnovo - Stara Zagora - Haskovo - Podkova - Komotini.

E 95 Leningrad - Moskva - Oryol - Kharkov - Simferopol - Alushta - Yalta.

b) Drogi pośrednie

E 01 Larne - Belfast - Dublin - Wexford - Rosslare ... La Coruna - Portevedra - Porto - Albergaria a Velha - Coimbra - Vila Franca de Xira - Lisboa - Setúal - Portimao - Faro - Ruelva - Seville.

E 03 Cherbourg - Rennes - Nantes - La Rochelle.

E 07 Orléans - Limoges - Toulouse - Zaragoza.

E 13 Doncaster - Sheffield - Nottingham - Leicester - Northampton - London.

E 17 Antwerpen - Gent - Kortrijk - Cambrai - Reims - Beaune.

E 19 Amsterdam - Den Haag - Rotterdam - Breda - Antwerpen - Bruxelles - Mons - Valenciennes - Paris.

E 21 Metz - Nancy - Dijon - Genéve - Chambéry - Grenoble - Valence - Marseille.

E 23 Metz - Nancy - Besançon - Vallorbe - Lausanne.

E 27 Dortmund - Köln - Prüm - Luxembourg - Saarbrücken - Sarreguemines - (E 25 Strasbourg).

E 29 Belfort - Bern - Martigny - Grand-Saint-Bernard - Aosta.

E 31 Parma - La Spezia.

E 33 Rotterdam - Gorinchem - Nijmegen - Goch - Krefeld - Köln - Koblenz - Bingen - Ludwigshafen.

E 37 Stockholm - Södertälje - Örebro - Mariestad - Göteborg ... Frederikshavn - Alborg - Arhus - Vejle - Kolding - Krusa - Flensburg - Schleswig - Neumünster - Hamburg - Bremen - Osnabrück - Dortmund - Olpe - Giessen.

E 39 Giessen - Frankfurt am Main - Darmstadt.

E 41 Würzburg - Heilbronn - Stuttgart - Donaueschingen - Schaffhausen - Winterthur - Zürich - Altdorf.

E 43 Würzburg - Feuchtwangen - Ulm - Memmingen - Lindau - Bregenz - St. Margrethen - Buchs - Chur - S. Bernardino - Bellinzona.

E 47 Magdeburg - Halle - Leipzig - Karl-Marx-Stadt - Boži Dar - Karlovy Vary - Plzeň - České Budějovice - Třevoň - Halámky - Wien.

E 49 Orehoved - Nyköbing - Gedser ... Rostock.

E 51 Berlin - Leipzig - Gera - Hof - Bayreuth - Nürnberg.

E 53 Plzeň - Bayer - Eisenstein - Deggendorf - München.

E 57 Sattledt - Liezen - St. Michael - Graz - Maribor - Ljubljana.

E 59 Praha - Jihlava - Wien - Graz - Spielfeld - Maribor - Zagreb - Karlovac - Bihač - Donjilapac - Knin - Split.

E 63 Klagenfurt - Loibl-Pass - Ljubljana - Trieste - Rijeka.

E 67 Warszawa - Łowicz - Wrocław - Kłodzko - Běloves - Náchod - Hradec Králové - Praha.

E 69 Warszawa - Piotrków - Katowice - Český Těšin - Žilina - Trenčin - Pieštany - Bratislava - Wiener Neustadt.

E 71 Košice - Miskolc - Budapest - Balatonaliga - Nagykanizsa - Zagreb.

E 73 Budapest - Szekszárd - Mohács - Osijek - Djakovo - Samak - Zenica - Mostar - Metković.

E 77 Püspökladány - Nyieregháza.

E 79 Oradea - Beius - Deva - Petrosani - Tîrgu Jiu - Craiova - Calafat ... Vidín - Vraca - Botevgrad - Sofia - Blagojevgrad - Serai - Thessaloniki.

E 81 Halmeu - Satu Mare - Zalău - Cluj - Turda - Sebe° - Sibiu - Pite°ti.

E 83 Bjala - Pleven - Jablanica - Botevgrad - Sofia.

E 87 Tulcea - Constanţa - Varna - Burgas - Mičurin - Malco'Tyrnovo - Kirkareli - Babaeski.

E 89 Trabzon - Gümu°ane - A°kale - Mutu - Tunceli - Elâzig - Malatya - Maras - Kömürler - Iskenderun - Antakya - Syrian border.

E 93 Orel - Kiev - Odessa.

B. Drogi: odgałęzienia, odnogi i łącznikowe

E 130 Vejle - Middelfart.

E 135 Haugesund - Haukeli - Kongsberg - Drammen.

E 136 Bergen - Gudvangen ... Laerdalsoyri - Fagernes - Honefoss - Oslo.

E 137 Alessund - Andalsnes - Dombas.

E 140 Trondheim - Storlien - Östersund - Sundsvall.

E 160 Turku - Tampere - Jyväskylä - Kuopio.

E 200 Cork - Portlaoise.

E 230 Amsterdam - Amersfoort.

E 231 Amersfoort - Groningen.

E 232 Oldenzall - Bremen.

E 233 Bremerhaven - Bremen - Walsrode.

E 250 Stralsund - Neubrandenburg - Berlin.

E 267 Gdańsk - Świecie - Poznań - Wrocław.

E 269 Świecie - Łódź - Piotrków.

E 312 Breda - Gorinchem - Utrecht.

E 313 Antwerpen - Liége.

E 314 Hasselt - Heerlen - Aachen.

E 330 Unna - Soest - Kassel - Herleshausen.

E 410 Bruxelles - Namur - Arlon.

E 420 Aachen - St. Vith - Luxembourg.

E 440 Karlovy Vary - Teplice - Turnov - Hradec Králové - Olomouc - Žilina.

E 460 Brno - Olomouc - Český Těšin - Kraków.

E 461 Hradec Králové - Brno - Wien.

E 470 Mukačevo - Lvov.

E 530 Offenburg - Donaueschingen.

E 532 München - Garmisch - Partenkirchen - Mittenwald - Seefeld - Innsbruck.

E 550 České Budějovice - Jihlava.

E 562 Bratislava - Zvolen - Košice.

E 571 Cluj - Dej - Bistriţa - Suceava.

E 572 Bacău - Bra°ov - Pite°ti.

E 573 Nyiregyháza - Tchop - Užgorod.

E 580 Mără°e°ti - Tecuci - Albiţa - Leucheni - Kishinev - Odessa.

E 650 Altenmarkt - Liezen.

E 651 Villach - Podkoren - Naklo.

E 660 Subotica - Sombor - Osijek.

E 661 Balatonkeresztúr - Nagyatád - Barcs - Virovitica - Okučani - Banja Luka - Jajce - Donji Vakuf - Zenica.

E 671 Timi°oara - Arad - Oradea.

E 717 Torino - Savona.

E 751 Rijeka - Pula - Koper.

E 752 Turnu Severin - Negotin - Zajećar - Niš - Pristina - Prizren - (Albania) - Petrovac.

E 760 Beograd - Cacak - Nova Varos - Bijelo Polje.

E 761 Bihač - Jajce - Donji Vakuf - Zenica - Sarajevo - Titovo - Užice - Čačak - Kraljevo - Kruševac - Pojate - Paračin - Zaječar.

E 762 Sarajevo - Titograd - Albanian Border.

E 771 Jablanica - Velico Tirnovo - Choumen.

E 772 Popovica - Stara Zagora - Burgas.

E 800 Albergaria a Velha - Celorico da Beira.

E 801 Vila Franca de Xira - Pegoes.

E 804 Salamanca - Badajoz - Sevilla.

E 805 Bilbao - Logrono - Zaragoza.

E 841 Avellino - Salerno.

E 842 Napoli - Avellino - Benevento - Canosa.

E 843 Bari - Taranto.

E 844 Spezzano - Albanese - Sibari.

E 846 Cosenza - Crotone.

E 847 Sicignano - Potenza - Metaponto.

E 848 S. Eufemia - Catanzaro.

E 850 Ohrid - Albanian Border.

E 851 Joannina - Albanian Border.

E 870 Sofia - Kjustendil - Kumanovo.

E 880 Izmir - Ankara.

E 881 Ankara - Adana.

E 901 Jaén - Granada - Málaga.

E 902 Madrid - Valencia.

E 931 Mazara del Vallo - Gela.

E 950 Joannina - Trikala - Larissa - Volos.

E 951 Lamia - Karpenissi - Amfilochia.

E 952 Tripolos - Megalopolis - Tsakona.

E 957 Joannina - Arta - Agrinion - Messologi.

E 980 Cizre - Iraq.

ZAŁĄCZNIK  II

WARUNKI, JAKIM POWINNY ODPOWIADAĆ GŁÓWNE DROGI RUCHU MIĘDZYNARODOWEGO

Spis treści

I. Uwagi ogólne

II. Kategorie dróg międzynarodowych

II. 1. Drogi zwykłe

II. 2. Autostrady

II. 3. Drogi ekspresowe

III. Kryteria projektowania odcinków między skrzyżowaniami

III. 1. Przekrój poprzeczny

III. 1.1. Jezdnie

III. 1.2. Pobocza i pas dzielący

III. 1.3. Ścieżki specjalne

III. 2. Trasa w planie i przekrój podłużny

III. 2.1. Jednorodność i koordynacja trasy w planie i przekroju podłużnym

III. 2.2. Parametry geometryczne

III. 3. Natężenie ruchu

IV. Kryteria projektowania skrzyżowań

IV. 1. Określenia

IV. 2. Skrzyżowania dróg zwykłych

IV. 2.1. Skrzyżowania jednopoziomowe

IV. 2.2. Skrzyżowania różnopoziomowe

IV. 3. Węzły

IV. 3.1. Określenia

IV. 3.2. Ruch na jezdniach w węzłach

IV. 3.3. Zasady trasowania węzłów

IV. 3.4. Parametry geometryczne węzłów

IV. 4. Skrzyżowania linii kolejowych

V. Obiekty inżynierskie

V. 1. Przekroje poprzeczne

V. 2. Skrajnia pionowa

VI. Urządzenia bezpieczeństwa

VI. 1. Oświetlenie

VI. 2. Urządzenia przeciwolśnieniowe

VI. 3. Bariery ochronne

VII. Dostosowanie do krajobrazu

VIII. Urządzenia pomocnicze

VIII. 1. Urządzenia na przejściach granicznych

VIII. 2. Urządzenia różne

VIII. 3. Punkty pierwszej pomocy medycznej

VIII. 4. Łączność telefoniczna.

WARUNKI, JAKIM POWINNY ODPOWIADAĆ GŁÓWNE DROGI RUCHU MIĘDZYNARODOWEGO

I. Uwagi ogólne

I. 1. Przedmiotem niniejszych postanowień są podstawowe ustalenia obowiązujące przy budowie lub przebudowie głównych dróg ruchu międzynarodowego, zwanych dalej "drogami międzynarodowymi", które uwzględniają aktualne tendencje budownictwa drogowego. Postanowienia te nie mają zastosowania na terenach zabudowanych, które powinny być ominięte, jeżeli stanowią przeszkodę lub niebezpieczeństwo.

I. 2. Podane niżej wartości ustaleń są absolutnie najmniejsze lub największe. Można je zwiększać albo zmniejszać wtedy, gdy jest to możliwe bez dodatkowych nakładów lub gdy są one ekonomicznie uzasadnione.

I. 3. Wszystkie postanowienia niniejszego załącznika stosuje się, uwzględniając porównania nakładów i spodziewanych korzyści, zwłaszcza w dziedzinie poprawy bezpieczeństwa. W odniesieniu do ruchu pojazdów ocenę sporządza się w różnych wariantach, opracowanych przy różnych założeniach prędkości projektowych*) i w zależności od przewidywanego natężenia ruchu, jego struktury i rocznego rozkładu natężeń godzinowych ruchu.

I. 4. W czasie od studiów do budowy nowej drogi międzynarodowej należy uwzględniać wymagania ochrony środowiska.

______

*) Prędkość projektowa w projekcie przebudowy lub budowy drogi jest to prędkość wybrana w celu określenia najmniejszych parametrów geometrycznych, pozwalających na bezpieczną jazdę z taką prędkością pojedynczych pojazdów.

II. Kategorie dróg międzynarodowych

Drogi międzynarodowe dzielą się na następujące kategorie:

II. 1. Drogi zwykłe

Kategoria I: drogi o dwóch pasach ruchu (jednojezdniowe).

Kategoria II: drogi o więcej niż dwóch pasach ruchu (jedno- lub wielojezdniowe).

II. 2. Autostrady

Określenie "autostrada" oznacza drogę specjalnie projektowaną i budowaną dla ruchu samochodowego, która nie obsługuje użytkowników przyległych terenów i która:

i) ma, z wyjątkiem miejsc specjalnych lub przejściowo - odrębne jezdnie dla obu kierunków ruchu, oddzielone od siebie pasem dzielącym, nie przeznaczonym dla ruchu, albo wyjątkowo w inny sposób,

ii) nie przecina w jednym poziomie innej drogi, toru kolejowego lub tramwajowego albo drogi przeznaczonej dla ruchu pieszych,

iii) jest specjalnie oznakowana jako autostrada.

II. 3. Drogi ekspresowe

Są to drogi zarezerwowane dla ruchu samochodowego, dostępne jedynie przez węzły lub skrzyżowania z regulacją ruchu i na których w szczególności zabronione jest zatrzymywanie i postój.

III. Kryteria projektowania odcinków między skrzyżowaniami

III. 1. Przekrój poprzeczny

Korona dróg międzynarodowych obejmuje, oprócz jednej lub wielu jezdni, pobocza ewentualnie pas dzielący i specjalne ścieżki dla pieszych i rowerów. Ścieżki specjalne są niedopuszczalne w obrębie korony autostrady. Są one dopuszczalne wzdłuż dróg ekspresowych tylko wtedy, gdy oddziela je od nich dostateczny odstęp. Torowiska tramwajowe i kolejowe są niedopuszczalne ani w jezdniach dróg zwykłych, ani w obrębie korony autostrad i dróg ekspresowych.**)

______

**) Postanowienie to nie odnosi się do autostrad, które specjalnie zaprojektowano, aby umożliwić poprowadzenie linii kolejowej.

III. 1.1. Jezdnie

III. 1.1.1. Szerokość

Na odcinkach prostych najmniejsza szerokość pasów ruchu wynosi 3,50 m.

Na łukach o promieniu mniejszym od 200 m należy przewidzieć większą szerokość w celu zapewnienia pojazdom o największych dopuszczalnych wymiarach poruszania się bez przeszkód z normalną prędkością.

Dla prędkości projektowych równych lub większych od 100 km/h wyżej podana szerokość nie obejmuje opasek prowadzących.

Jednakże szerokość dodatkowego pasa ruchu powolnego na wzniesieniu może być zmniejszona do 3 m.

III. 1.1.2. Pochylenie poprzeczne

Na odcinku prostym przekrój poprzeczny jezdni powinien składać się z jednej lub dwóch płaszczyzn o pochyleniu poprzecznym od 2 do 3%.

Na łuku największe pochylenie poprzeczne wynosi 7%. Najmniejszy dopuszczalny promień bez zmiany przekroju poprzecznego odcinka prostego podano (w metrach) w zależności od prędkości projektowej (w km/h) w poniższej tabeli:

prędkość projektowa	140	120	100	80	60
drogi zwykłe	-	1800	1300	800	450
autostrady i drogi ekspresowe	3900	2800	2000	1300	-

III. 1.2. Pobocza i pas dzielący

III. 1.2.1. Najmniejsza zalecana szerokość pobocza powinna wynosić 3,25 m dla dróg zwykłych i ekspresowych, a 3,75 m dla autostrad.

III. 1.2.2. Na poboczach autostrad i dróg ekspresowych po prawej stronie jezdni powinien znajdować się ciągły pas awaryjny z nawierzchnią twardą lub stabilizowaną o szerokości co najmniej 2,50 m, umożliwiający postój w nagłych przypadkach.

Pas awaryjny jest zalecany również na drogach zwykłych. Jeżeli pas nie jest przewidziany lub nie ma szerokości 2,50 m, należy budować w pewnych odstępach zatoki postojowe.

W razie potrzeby należy również przewidzieć zatoki autobusowe poza jezdnią.

We wszystkich przypadkach należy przewidzieć na pobocza wzdłuż jezdni boczne pasy z nawierzchnią twardą lub stabilizowane o szerokości 1 m. Ze względów bezpieczeństwa należy przewidywać wzdłuż autostrad i dróg ekspresowych szersze pasy wolne od jakiejkolwiek przeszkody.

III. 1.2.3. Gdy przewidziano pas dzielący, zaleca się, aby jego szerokość między jezdniami autostrady wynosiła co najmniej 4 m. Zaleca się powiększenie tej szerokości zwłaszcza na łukach, jeżeli wymagają tego względy widoczności.

Zaleca się, aby pas dzielący zawierał na krawędzi jezdni opaski prowadzące i bezpieczeństwa, z nawierzchnią twardą lub stabilizowane, o szerokości co najmniej 1,0 m.

III. 1.3. Ścieżki specjalne.

Na poboczach dróg zwykłych, na których ruch samochodowy osiąga co najmniej 2000 pojazdów na dobę, należy przewidzieć ścieżki specjalne ruchu pieszego, rowerowego lub podobnego zawsze wtedy, gdy ich liczba w jednym kierunku osiąga w półgodzinnym szczycie 200 jednostek lub 1000 jednostek na dobę w jednym kierunku.

Ścieżki rowerowe powinny zwykle być jednokierunkowe i mieć co najmniej 2,20 m szerokości.

Należy przewidywać między jezdnią i ścieżkami specjalnymi pas oddzielający o szerokości co najmniej 1,0 m.

III. 2. Trasa w planie i przekrój podłużny.

III. 2.1. Jednorodność i koordynacja trasy w planie i przekroju podłużnego.

Drogi międzynarodowe powinny być geometrycznie jednorodne na odpowiednio długich odcinkach. Zmiany mogą następować w miejscach łatwych do przewidzenia przez kierowcę (przejazd przez obszar zabudowany, zmiany topografii terenu). Jeżeli brak takich miejsc, zmiany należy wprowadzić stopniowo.

Trasa w planie i przekrój podłużny powinny być skoordynowane w sposób umożliwiający kierowcy odnoszenie wrażenia, że trasa jest nieprzerwanie ciągła, pozwalająca przewidywać jego manewry ruchowe i wyraźnie rozróżniać miejsca charakterystyczne, w szczególności skrzyżowania oraz wjazdy i zjazdy z węzłów.

III. 2.2. Parametry geometryczne

III. 2.2.1. Nawierzchnia dróg międzynarodowych powinna mieć wszędzie równą powierzchnię. Różnica poziomów mierzona z reguły na odcinku 3 m nie powinna przekraczać 4 mm.

III. 2.2.2. Podstawowe parametry geometryczne dróg międzynarodowych zawiera poniższa tabela; ich podstawą jest współczynnik tarcia podłużnego (koła zablokowane, opony gładkie) 0,4 przy prędkości 50 km/h. Wartości te należy uznać za najmniejsze z obowiązujących.

prędkość projektowa w km/h		140	120	100	80	60
największe dopuszczalne pochylenie podłużne %		4	5	6	7	8
najmniejsza wartość promienia w obrębie łuku	jezdnia jednokierunkowa	27000	12000	6000	3000	1500
pionowego wypukłego *) (m)	jezdnia dwukierunkowa	-	-	10000	4500	1600
najmniejszy promień łuku poziomego odpowiadający największemu pochyleniu poprzecznemu (M)		1000	650	450	240	120

______

Określenie "łuki pionowe wypukłe", podane w tabeli, dotyczy krzywych o zmiennej krzywiźnie ze stycznymi odpowiednio równymi, lecz przeciwnie skierowanymi, przy różnicy pochyleń wystarczającej do ograniczenia widoczności.

Prędkość projektową 120 km/h można stosować tylko wtedy, gdy jezdnie są rozdzielone oraz większość skrzyżowań zaprojektowano jako różnopoziomowe (patrz pkt IV). Prędkość projektowa 140 km/h dotyczy jedynie autostrad.

Promienie łuków wklęsłych powinny być takie, aby przy określonej prędkości projektowej pionowe przyspieszenie nie przekraczało 0,25 m/sek².

Promienie łuków poziomych są wartościami najmniejszymi i odpowiadającymi największemu pochyleniu poprzecznemu jednostronnemu 7%. W przeciętnych warunkach są one wystarczające dla stateczności pojazdu i wygody jazdy.

Wypadkowa pochylenia podłużnego i pochylenia poprzecznego nie powinna przekraczać 10%.

III. 2.2.3. Odcinki krzywe i proste trasy w planie powinny być połączone krzywymi przejściowymi.

III. 2.2.4. Widoczność pozioma i pionowa powinna zapewnić jednakowe warunki bezpieczeństwa, z uwzględnieniem pochyleń podłużnych.

Najmniejsze odległości widoczności na wyprzedzanie na jezdniach dwukierunkowych określa poniższa tabela:

prędkość projektowa (km/h)	100	80	60
najmniejsza odległość widoczności na wyprzedzanie (m)	400	325	250

Powyższe odległości powinno się zapewnić w możliwie największym procencie długości drogi i przy możliwie równomiernym rozłożeniu.

III. 2.2.5. Jeżeli na drogach zwykłych o dwóch lub trzech pasach ruchu widoczność jest niedostateczna, zaleca się wykonanie podwójnych jezdni na wierzchołkach wzniesień i na łukach poziomych.

III. 3. Natężenie ruchu

Drogi poszczególnych kategorii mogą przepuścić normalnie, tzn. przy poziomie swobody ruchu właściwym dla dróg międzynarodowych i z zachowaniem warunków technicznych podanych w punkcie III.2, ruch o natężeniu*) określonym w kolumnie 1 poniższej tabeli, wyrażony w pojazdach umownych na godzinę**).

Kategoria drogi	1 Normalne natężenie ruchu pu/h	2 Największe dopuszczalne natężenie ruchu pu/h	Uwagi
Kategoria I	900	1500	w obu kierunkach
Kategoria II: droga o 3 pasach ruchu	1500	2000	w obu kierunkach
droga o 4 pasach ruchu	1500	2000	w jednym kierunku
każdy dodatkowy pas	750	1000	w jednym kierunku
Autostrady i drogi ekspresowe: przy 2 x 2 pasy	2000	3000	w jednym kierunku
każdy dodatkowy pas	1200	1500	w jednym kierunku

Zaleca się, aby w odniesieniu do określonej kategorii dróg natężenie ruchu podane w kolumnie 1 nie było przekraczane dłużej niż przez 50 godzin w ciągu roku, chyba że byłoby ekonomicznie nie uzasadnione dobudowanie dodatkowego pasa ruchu albo przebudowanie drogi do wyższej kategorii. Gdy natężenie ruchu przekracza wartości podane w kolumnie 2 dłużej niż 50 godzin w ciągu roku, zaleca się rozważyć budowę dodatkowego pasa ruchu lub przebudowę drogi do wyższej kategorii, biorąc pod uwagę koszty budowy i ochrony środowiska. Wartości te dotyczą ciągłego potoku ruchu i to pod warunkiem że:

1) skrzyżowania jednopoziomowe nie są zbyt liczne i nie występuje na nich zbyt duża liczba wypadków,

2) na drogach o dwóch lub trzech pasach odległość widoczności na wyprzedzanie będzie zachowana na całej trasie.

Nie zaleca się dróg o 3 pasach ruchu, gdy normalne natężenie ruchu jest większe od podanego w kolumnie 1 powyższej tabeli.

Jeżeli na drodze o 4 pasach ruchu natężenie ruchu w szczycie na kierunku bardziej obciążonym jest większe niż 1500 pu na godzinę przez 50 godzin w ciągu roku, to ze względu na bezpieczeństwo zaleca się budować oddzielne jezdnie jednokierunkowe.

______

*) Pojazd umowny (pu) odpowiada samochodowi osobowemu. Inne pojazdy należy przeliczać stosując współczynniki.

**) Na obszarach zamiejskich.

IV. Kryteria projektowania skrzyżowań ***)

______

***) Teksty redagowano z założeniem ruchu prawostronnego.

IV. 1. Określenia

Drogi międzynarodowe, krzyżując się wzajemnie lub z drogami zwykłymi bądź z innymi liniami komunikacyjnymi, tworzą skrzyżowania.

Rozróżnia się następujące rodzaje skrzyżowań:

Skrzyżowania dróg zwykłych:

- skrzyżowanie jednopoziomowe, gdy dojazdy są usytuowane w tej samej płaszczyźnie,

- skrzyżowanie różnopoziomowe lub w rozdzielonych poziomach, w których co najmniej jedno odgałęzienie przecina w innym poziomie jedno lub kilka innych odgałęzień.

Skrzyżowania autostrad lub dróg ekspresowych z drogami tej samej kategorii

węzeł A, w którym nie ma żadnego przecięcia potoków ruchu.

Skrzyżowania autostrad z drogami zwykłymi

węzeł B, w którym nie ma żadnego przecięcia potoków ruchu na jezdniach autostrad.

Skrzyżowania dróg ekspresowych z drogami zwykłymi

Dla ważniejszych skrzyżowań

węzeł B, w którym nie ma żadnego przecięcia potoków ruchu na jezdni lub jezdniach drogi ekspresowej.

Dla skrzyżowań o mniejszym znaczeniu, gdy węzeł nie jest ekonomicznie uzasadniony, skrzyżowanie jednopoziomowe lub różnopoziomowe, w miarę możliwości z sygnalizacją świetlną.

IV. 2. Skrzyżowania dróg zwykłych

IV. 2.1. Skrzyżowania jednopoziomowe

IV. 2.1.1. Na drogach międzynarodowych należy unikać skrzyżowań jednopoziomowych, gdy jest to ekonomicznie uzasadnione.

IV. 2.1.2. Skrzyżowania jednopoziomowe o liczbie wlotów większej niż cztery należy upraszczać przez grupowanie potoku ruchu według ich wielkości.

IV. 2.1.3. Skrzyżowania o ruchu okrężnym i sygnalizacja świetlna powinny być stosowane tylko w tych przypadkach, gdy inne sposoby uniknięcia przecinania albo przeplatania się potoków ruchu nie są ekonomicznie uzasadnione.

IV. 2.1.4. Widoczność skrzyżowania powinna być zapewniona przy dojeździe z odległości wystarczającej do podjęcia przez kierowcę w odpowiednim czasie decyzji narzuconej przez typ rozwiązania i istniejące w danym czasie warunki ruchu. Polepszenie widoczności skrzyżowania można uzyskać, jeżeli jezdnie - szczególnie dróg podporządkowanych - będą miały niewielki spadek w kierunku skrzyżowania.

IV. 2.1.5. Droga międzynarodowa jest drogą z pierwszeństwem przejazdu w stosunku do innych dróg; pierwszeństwo między drogami międzynarodowymi ustala się zależnie od względnego natężenia ruchu.

IV. 2.1.6. Prędkość ruchu na wprost na drodze międzynarodowej z pierwszeństwem przejazdu nie powinna być ograniczona. W tym celu między dwoma kierunkami ruchu powinny być przewidziane dla pojazdów wykonujących manewr skręcania w lewo strefy oczekiwania o wystarczającej długości.

IV. 2.1.7. Jeżeli jest to ekonomicznie uzasadnione, na ważniejszych skrzyżowaniach należy przewidywać pasy włączenia lub wyłączenia ruchu przy wjeździe na jezdnię drogi międzynarodowej z pierwszeństwem przejazdu lub przy wyjeździe z takiej drogi.

IV. 2.1.8. Skrzyżowanie na drodze podporządkowanej powinno być skanalizowane i odpowiadać następującym warunkom:

a) elementy geometryczne wlotu powinny być możliwie najprostsze, aby były niezwłocznie zrozumiałe dla kierowców;

b) należy ograniczyć prędkość podporządkowanych potoków ruchu, a kształt odpowiednich pasów powinien być dostosowany do natężenia ruchu, jaki się na nich odbywa;

c) krzyżujące się pasy ruchu powinny przecinać się pod kątem jak najbardziej zbliżonym do prostego;

d) punkty przecięcia potoków ruchu powinny być odsunięte od siebie (a nie połączone) w taki sposób, aby kierowcy mogli przejeżdżać przez nie oddzielnie i korzystać ze stref oczekiwania;

e) dla pieszych należy przewidzieć przejście najkrótszą drogą;

f) w razie istnienia ścieżki rowerowej, należy ją odsunąć od właściwego skrzyżowania w taki sposób, aby potok rowerów przecinał je możliwie jak najbardziej pod kątem prostym;

g) wysepki kierunkowe powinny być obramowane niskimi krawężnikami z białego materiału; w przypadkach ekonomicznie uzasadnionych należy je w nocy oświetlić. W razie braku oświetlenia krawężniki powinny być oznaczone materiałem odblaskowym.

IV. 2.2. Skrzyżowania różnopoziomowe

Zaleca się rozdzielić w pionie wybrane ważniejsze potoki ruchu - gdy to jest ekonomicznie uzasadnione - w celu wyeliminowania kolizji z innymi potokami na skrzyżowaniu.

Trasy i przekroje podłużne łącznic w różnych poziomach powinny odpowiadać warunkom stosowanym dla węzłów (patrz punkt IV.3.).

Łącznice położone w jednym poziomie powinny tworzyć skrzyżowania odpowiadające warunkom podanym wyżej (patrz punkt IV.2.1.).

IV. 3. Węzły

IV. 3.1. Określenia

Jezdnie w węzłach dzielą się na jezdnie główne i łącznice, które łączą między sobą jezdnie główne.

Jezdnie główne to takie jezdnie, na których jest większe natężenie ruchu (uwzględniając zmienność natężenia godzinowego) i na których nie należy dopuszczać do znacznego zmniejszenia prędkości projektowej.

IV. 3.2. Ruch na jezdniach w węzłach.

Jezdnie węzła A mają być jednokierunkowe. W węźle B niektóre łącznice mogą być dwukierunkowe na pewnej części ich przebiegu, jednakże wjazdy na autostradę i drogę ekspresową i zjazdy z nich powinny być zawsze jednokierunkowe.

IV. 3.3 Zasady trasowania węzłów

Trasy powinny odpowiadać następującym zasadom:

IV. 3.3.1. Zasada A. Typ węzła.

Przy wyborze typu węzła oraz jego jezdni głównych i łącznic powinno się uwzględniać ogólne natężenia ruchu i wielkości poszczególnych potoków ruchu, który się na nich odbywa.

IV. 3.3.2. Zasada B. Rozdzielenie potoków ruchu.

Gdy jezdnia dzieli się na dwie, to rozdzielenie dwóch potoków ruchu powinno przebiegać w taki sposób, aby nie powodowało znacznego zmniejszenia prędkości pojazdów.

W tym celu kierowca powinien mieć czas na skierowanie się na najdogodniejszy pas ruchu w związku z kierunkiem, który obiera, i mieć dostateczną widoczność punktu rozdziału jezdni. W węźle A jezdnia dzieląca się na dwie powinna być poszerzona przed podziałem, tak aby liczba pasów ruchu była równa łącznej liczbie pasów ruchu obu jezdni po podziale, na długości pozwalającej na podział potoków ruchu przed punktem rozdziału. Pożądane jest wykonanie poszerzenia po prawej stronie.

Mniej ważny potok ruchu powinien kierować się na prawą jezdnię w celu zmniejszenia liczby pojazdów zwalniających podczas zmiany pasa ruchu. Jeżeli prędkość tego potoku musi być zmniejszona, trzeba przewidzieć pas wyłączenia. Wymieniona prawa jezdnia - jeśli to możliwe - powinna stopniowo podnosić się w stosunku do jezdni głównej, w celu ułatwienia zwolnienia ruchu i zapewnienia lepszej widoczności punktu rozdziału tych jezdni.

W węźle B jezdnia oddzielająca się od autostrady albo drogi ekspresowej powinna odchodzić w prawo i zawierać pas wyłączenia.

IV. 3.3.3. Zasada C. Łączenie się potoków ruchu.

Jeżeli dwie jezdnie łączą się , aby utworzyć jedną, to połączenie dwóch potoków ruchu powinno odbywać się z zachowaniem pełnego bezpieczeństwa i nie powodować istotnego zmniejszenia prędkości pojazdów. W tym celu:

a) kierowcy jadący w mniej ważnym potoku ruchu powinni włączać się w ważniejszy potok ruchu z prawej strony;

b) kierowca, który musi się włączyć, powinien mieć dobrą widoczność drugiej jezdni przed punktem złączenia się i za tym punktem.

Manewr włączania się, w danym przypadku poprzez pas włączenia ruchu, nie powinien powodować znaczniejszego zmniejszenia prędkości głównego potoku ruchu. Widoczność będzie lepsza i manewr włączenia łatwiejszy, jeżeli jezdnia dla ruchu włączającego się będzie miała niewielkie pochylenie w kierunku jezdni głównej;

c) zaleca się zapewnienie dobrej widoczności z jezdni głównej na podporządkowaną;

d) jeżeli dwie główne jezdnie łączą się w jedną i jeżeli następuje zmniejszenie ogólnej liczby pasów ruchu, to zmniejszenie to należy wykonać w odpowiedniej odległości od punktu połączenia.

W węźle B jezdnia dochodząca do jezdni autostrady lub jezdni drogi ekspresowej powinna włączyć się z prawej strony i zawierać pas włączenia.

IV. 3.3.4. Zasada D. Odcinki przeplatania potoków ruchu.

Należy unikać odcinków przeplatania na głównych jezdniach. Odcinek przeplatania jest na nich dopuszczalny, gdy potoki ruchu przeplatającego się są małe; jeżeli jest to możliwe, należy przewidzieć co najmniej jeden dodatkowy pas ruchu po prawej stronie jezdni głównej. We wszystkich przypadkach parametry geometryczne odcinka przeplatania i jezdni położonych przed i za nimi powinny być takie, aby nie powodowały znacznych różnic prędkości pojazdów, które się przeplatają, i aby nie pociągały za sobą zbyt dużych spadków prędkości praktycznie stosowanych na tych jezdniach.

IV. 3.3.5. Zasada E. Punkty rozdziału i łączenia.

W granicach węzła każda główna jezdnia powinna mieć nie więcej niż jeden punkt rozdziału i jeden punkt łączenia.

We wszystkich przypadkach, gdy istnieje więcej punktów rozdziału lub łączenia na tej samej jezdni, należy zastosować środki zapewniające swobodę manewru i niezależne oznakowanie kolejnych punktów rozdziału i łączenia.

IV. 3.4. Parametry geometryczne węzłów.

IV. 3.4.1. Prędkość projektowa dla jezdni głównych.

Prędkość projektowa dla jezdni głównych węzła powinna być jak najbardziej zbliżona do prędkości dla jezdni poza węzłem, a co najmniej równa 3/4 tej wartości. Jednakże w węzłach B nie należy dla jezdni autostrad i dróg ekspresowych dopuszczać jakiegokolwiek zmniejszenia prędkości projektowej.

IV. 3.4.2. Promienie łącznic.

Najmniejszy promień wewnętrznej krawędzi jezdni w terenie płaskim powinien wynosić 50 m. Wartość ta odpowiada teoretycznie jezdni w płaskim terenie z największym dopuszczalnym pochyleniem poprzecznym.

We wszystkich przypadkach łuki o małym promieniu powinny mieć krzywe przejściowe z ciągłą zmianą krzywizny o zmiennej długości, zapewniające kierowcy łatwe dostosowanie do niej prędkości jazdy.

IV. 3.4.3. Szerokość łącznic.

Należy zapewnić w każdym miejscu łącznicy możliwość ominięcia zatrzymanego pojazdu. Na łącznicach określonej długości pożądane jest również zapewnienie możliwości wyprzedzania pojazdu będącego w ruchu.

W tym celu:

- jezdnie z 1 pasem powinny mieć co najmniej 6 m całkowitej szerokości, wliczając w to stabilizowane pobocze normalnie nie używane do ruchu pojazdów,

- jezdnie z 2 pasami powinny mieć co najmniej 7 m szerokości. W tym przypadku pobocze stabilizowane nie jest obowiązujące. Jezdnie te powinny być zwężone do jednego pasa w sąsiedztwie punktu wjazdu (lub wyjazdu) na jezdnię główną, jeżeli ogólna liczba pasów ruchu jezdni głównej nie zwiększa się za punktem wjazdu (lub zmniejsza się za punktem wyjazdu).

IV. 3.4.4. Odcinki przeplatania.

Zaleca się, aby długość odcinka przeplatania wynosiła co najmniej 0,2 Q (w metrach), gdzie Q oznacza całkowite godzinowe natężenie ruchu na odcinku przeplatania wyrażone w pu/h. Niezbędną liczbę pasów ruchu przy tym założeniu oblicza się mnożąc wielkość mniejszego potoku przeplatającego się przez współczynnik 3.

Jeżeli w wyjątkowym przypadku nie można uniknąć odcinka przeplatania na jezdni głównej, to jego długość powinna wynosić Q metrów i być nie mniejsza niż 500 m.

Węzeł powinien być tak zaprojektowany, aby całkowity przeplatający się w jego granicach ruch był mniejszy od 2000 pu/h.

IV. 3.4.5. Długość pasów włączenia.

Zaleca się, aby jezdnie dojazdowe zawierały właściwy pas włączenia oraz następujący po nim pas o zmiennej szerokości, zwany skosem.

Gdy jezdnia autostrady lub drogi ekspresowej oraz pas włączenia są położone płasko i na prostej, wtedy całkowita długość pasa włączenia powinna wynosić co najmniej 300 m, w tym właściwego pasa włączenia - co najmniej 200 m.

Jeżeli trasa w planie i przekrój podłużny nie spełniają powyższych warunków, to długość pasa włączenia należy do nich odpowiednio dostosować.

IV. 3.4.6. Długość pasów wyłączenia.

Pas wyłączenia powinien zawierać pas o zmiennej szerokości, zwany skosem, oraz następujący po nim właściwy pas wyłączenia o stałej szerokości, który może być równoległy i przylegający do jezdni autostrady lub od niej niezależny.

Skos powinien umożliwiać kierowcy stopniowe wyłączenie się z głównego potoku, bez znacznego zmniejszenia prędkości. Długość skosu określa się zakładając, że wykonanie tego manewru w sposób wygodny trwa około 3,5 sekundy. Długość właściwego pasa wyłączenia ustala się wychodząc z założenia, że wartość opóźnienia pojazdów nie jest większa od 1,5 m/sek.².

IV. Skrzyżowania linii kolejowych.

Skrzyżowania linii kolejowych z drogami międzynarodowymi powinny być w różnych poziomach.

V. Obiekty inżynierskie

V. 1. Przekroje poprzeczne

Poza wyjątkowymi przypadkami (rejon górzysty, teren szczególnie trudny itp.) nie dopuszcza się na obiektach inżynierskich i pod nimi żadnych zmian przekroju poprzecznego jezdni, ścieżek rowerowych i chodników. Na autostradach i drogach ekspresowych należy utrzymać zwłaszcza pas awaryjny przewidziany w pkt III.1.2.

V. 2. Skrajnia pionowa

Skrajnia pionowa obiektu nad jezdnią powinna wynosić 4,5 m.

VI. Urządzenia bezpieczeństwa

VI. 1. Oświetlenie

Na drogach międzynarodowych odcinki między węzłami, skrzyżowania oraz węzły powinny być wyposażone w jednolite i wystarczające oświetlenie, pozwalające zmotoryzowanym kierowcom jechać bez korzystania ze świateł drogowych, gdy wielkość ruchu nocnego uzasadnia ekonomicznie jego instalację i eksploatację.

VI. 2. Urządzenia przeciwolśnieniowe

Jeżeli na drodze międzynarodowej światła drogowe pojazdów jadących w przeciwnym kierunku na drugiej jezdni albo na innej drodze położonej wzdłuż niej powodowałyby wzrokowe utrudnienia, to na pasie dzielącym autostrady lub drogi ekspresowe, ewentualnie także na poboczach, gdy wielkość nocnego ruchu to uzasadnia, należy przewidzieć urządzenia przeciwolśnieniowe, np. żywopłoty lub ekrany.

VI. 3. Bariery ochronne

Bariery ochronne należy przewidzieć w celu uniknięcia zderzenia z przeszkodami znajdującymi się na poboczach lub pasie dzielącym, pod warunkiem że ryzyko i skutki zderzenia z barierą będą mniejsze aniżeli z przeszkodami, przed którymi ochraniają.

Bariery ochronne nie są konieczne do ochrony słupów znaków drogowych i oświetlenia, projektowanych z myślą o złagodzeniu skutków uderzenia pojazdu.

Zaleca się umieszczanie barier ochronnych jak najdalej od krawędzi jezdni, jeżeli daje się to pogodzić z obecnością pojazdów lub zewnętrznymi przeszkodami.

Na autostradach i drogach ekspresowych bariery ochronne należy przewidzieć w szczególności:

a) na pasie dzielącym, gdy jego szerokość jest mniejsza od 6 m, a natężenie ruchu dobowego osiąga 20 000 na 2x2 pasach ruchu lub 30 000 na 2x3 pasach ruchu albo bez względu na natężenie ruchu, gdy szerokość pasa dzielącego jest mniejsza od 4,5 m;

b) na poboczach:

i) gdy przeszkody stałe i sztywne, takie jak przyczółki, podpory mostów, mury oporowe, podpory znaków bramowych, ciągły szereg słupów oświetlenia itp., są usytuowane bliżej niż 3,5 m od krawędzi jezdni,

ii) gdy droga przebiega na nasypie, którego wysokość lub pochylenie skarp stanowi oczywiste niebezpieczeństwo,

iii) gdy wzdłuż drogi w odległości mniejszej niż 10 m od krawędzi jezdni przebiega ciek wodny, droga lub linia kolejowa,

c) na obiektach mostowych, szczególnie wtedy, gdy bariery ochronne istnieją przed i za obiektem.

VII. Dostosowanie do krajobrazu

VII. 1. Koordynację trasy w planie i przekroju podłużnego należy zapewnić (pkt III.2.1.) nie tylko z punktu widzenia bezpieczeństwa, lecz również w celu harmonijnego zespolenia trasy z krajobrazem.

VII. 2. Wszystkie elementy krajobrazu wraz ze znakami drogowymi powinny sprzyjać wygodzie i bezpieczeństwu ruchu. W szczególności pożądane jest stworzenie dobrych warunków wzrokowych dla prowadzących pojazdy przez sadzenie krzewów, a w monotonnym płaskim terenie - wykonanie ekranów z zieleni zmniejszających głębię pola widzenia.

VII. 3. Należy również sadzić krzewy dla zabezpieczenia kierowców przed oślepieniem, wiatrem i zaspami śnieżnymi, a także - w razie potrzeby - dla ochrony zamieszkujących w sąsiedztwie ludzi przed hałasem i zanieczyszczeniem powietrza.

VII. 4. Ze względu na bezpieczeństwo i estetykę ustawianie tablic reklamowych przy drogach międzynarodowych jest zakazane.

VIII. Urządzenia pomocnicze

VIII. 1. Urządzenia na przejściach granicznych

Na przejściach granicznych należy przewidzieć odpowiednie urządzenia obsługi ruchu, a przede wszystkim parkingi dla przyjęcia i przepływu normalnego ruchu. Celowe jest oddzielenie ruchu handlowego i turystycznego oraz urządzanie wspólnych przejść granicznych.

VIII. 2. Urządzenia różne

Autostrady, a jeśli to możliwe także drogi ekspresowe, powinny być wyposażone w miejsca obsługi podróżnych i parkingi, rozmieszczone w regularnych odstępach poza jezdną.

Miejsca obsługi podróżnych powinny obejmować stację paliwową, parking, toalety, punkty pierwszej pomocy medycznej, a w razie potrzeby - restaurację oraz motel.

Odrębne parkingi służą tylko do postoju pojazdów; zwykle nie są wyposażone w wyżej wymienione urządzenia usługowe.

Miejsca obsługi podróżnych przy autostradach są dostępne wyłącznie z autostrady.*) Ich podłączenia do autostrady pasami włączenia i wyłączenia powinny odpowiadać warunkom jak dla węzłów B.

W regionach słabiej rozwiniętych w pobliżu drogi międzynarodowej należy urządzić punkty gastronomiczne, a także w uzasadnionych wypadkach - garaże, warsztaty oraz pomieszczenia do wypoczynku i spożycia posiłków.

VIII. 3. Punkty pierwszej pomocy medycznej.

Wzdłuż dróg międzynarodowych należy instalować punkty pierwszej pomocy medycznej, jeżeli liczba miejscowych placówek jest niewystarczająca. Punkty te należy wyposażyć zgodnie z zaleceniami Stałej Międzynarodowej Komisji Pierwszej Pomocy na Drogach i Ligi Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża.

VIII. 4. Łączność telefoniczna

Drogi międzynarodowe powinny być wyposażone w regularnych odstępach w telefony lub inne urządzenia pozwalające na niezawodne przywołanie służb pomocniczych; posługiwanie się nimi powinno być proste, łatwo zrozumiałe przez kierowców i objaśnione za pomocą symboli lub ideogramów. Miejsca najbliższego telefonu powinny wskazywać strzałki rozmieszczone w krótkich odstępach.

______

*) Dostęp od strony sieci lokalnej może być urządzony dla dostawców i personelu usługowego.

ZAŁĄCZNIK  III

IDENTYFIKACJA I OZNACZENIE DRÓG "E"

1. Znak przeznaczony do identyfikacji i oznaczenia dróg "E" jest prostokątny.

2. Znak składa się z litery "E", za którą zwykle znajduje się przynależny do danej drogi numer napisany cyframi arabskimi.

3. Znak ten ma tło zielone, a napis biały i może być przymocowany do innych znaków albo połączony z nimi.

4. Rozmiary znaku powinny być takie, aby kierowcy pojazdów jadących z dużą prędkością mogli łatwo zauważyć i zrozumieć wskazówki, które daje.

5. Znak przeznaczony do zidentyfikowania i oznaczenia dróg "E" nie wyklucza znaku identyfikującego drogę według oznaczeń krajowych.

• Identyfikator: Dz.U.1985.10.35
• Rodzaj: Umowa międzynarodowa
• Tytuł: Umowa europejska o głównych drogach ruchu międzynarodowego (AGR). Genewa.1975.11.15.
• Data aktu: 15/11/1975
• Data ogłoszenia: 11/03/1985
• Data wejścia w życie: 07/02/1985