Bułgaria-Polska. Traktat o koncyljacji, postępowaniu sądowem i arbitrażu. Warszawa.1929.12.31.

TRAKTAT

o koncyljacji, postępowaniu sądowem i arbitrażu między Polską a Bułgarją,

podpisany w Warszawie dnia 31 grudnia 1929 r.

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ,

MY, IGNACY MOŚCICKI,

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ,

Wszem wobec i każdemu zosobna, komu o tem wiedzieć należy, wiadomem czynimy:

Dnia trzydziestego pierwszego grudnia tysiąc dziewięćset dwudziestego dziewiątego roku, został podpisany w Warszawie pomiędzy Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Królestwa Bułgarji traktat o koncyljacji, postępowaniu sądowem i arbitrażu wraz z protokółem dodatkowym, o następującem brzmieniu dosłownem:

TRAKTAT

o koncyljacji, postępowaniu sądowem i arbitrażu między Polską a Bułgarją, podpisany w Warszawie dnia 31 grudnia 1929 roku.

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

i

JEGO KRÓLEWSKA MOŚĆ KRÓL BUŁGARÓW,

ożywieni pragnieniem zacieśnienia węzłów przyjaźni istniejących między Polską a Bułgarją, oraz rozstrzygania, zgodnie z najszczytniejszymi zasadami międzynarodowego prawa publicznego, sporów, które mogłyby powstać między obydwoma krajami,

postanowili zawrzeć w tym celu ogólny traktat arbitrażowy i wyznaczyli swych Pełnomocników, a mianowicie: (pominięto),

KTÓRZY, po zakomunikowaniu sobie swych odnośnych pełnomocnictw, uznanych za dobre i w należytej formie, zgodzili się na następujące postanowienia:

Artykuł  pierwszy.

Wysokie Układające się Strony zobowiązują się wzajemnie załatwiać w drodze pokojowej i zgodnie z przewidzianemi przez niniejszy traktat metodami wszelkiego rodzaju spory lub zatargi, które powstałyby między Polską a Bułgarją i które nie mogłyby być rozstrzygnięte zwykłemi sposobami dyplomatycznemi.

CZĘŚĆ  I.

SPORY.

Artykuł  2.

1. Wszystkie spory między Wysokiemi Stronami Umawiającemi się jakiegokolwiek bądź rodzaju, w których Strony zaprzeczałyby sobie wzajemnie pewnego prawa i które nie mogłyby być załatwione polubownie zwykłemi sposobami dyplomatycznemi i we właściwym terminie, poddane będą do osądzenia Stałemu Sądowi Rozjemczemu w Hadze.

2. Sprawy sporne, dla których rozstrzygnięcia specjalne postępowanie jest lub będzie przewidziane przez inne obowiązujące między Umawiającemi się Stronami konwencje, będą załatwiane zgodnie z postanowieniami tych konwencyj.

Artykuł  3.

Jeżeli chodzi o spór, którego przedmiot, według ustawodawstwa wewnętrznego jednej ze Stron, podlega kompetencji sądów krajowych. Strona ta będzie mogła sprzeciwić się, aby spór ten był poddany postępowaniu przewidzianemu przez niniejszy traktat, zanim kompetentna krajowa władza sądowa nie wyda prawomocnego wyroku we właściwym terminie.

Artykuł 4.

Zanim spór zostanie poddany postępowaniu rozjemczemu przepisanemu w art. 2 niniejszego traktatu, będzie on mógł być, za wspólną zgodą Stron, oddany w celu załatwienia go w drodze koncyljacji do Stałej Komisji Międzynarodowej, zwanej Stałą Komisją Koncyljacyjną, utworzoną zgodnie z postanowieniami niniejszego traktatu.

Artykuł  5.

1. Stała Komisja Koncyljacyjna utworzona będzie z 3 członków. Każda ze Stron Umawiających się zamianuje po jednym komisarzu dowolnie i wyznaczy za wspólną zgodą z drugą Stroną, trzeciego, który będzie przewodniczącym Komisji. Przewodniczący nie może być obywatelem którejkolwiek ze Stron Umawiających się, ani posiadać miejsca stałego zamieszkania na ich terytorjum, ani pozostawać w ich służbie.

2. Komisarze będą mianowani na 3 lata. Jeżeli po wygaśnięciu mandatu jednego z członków Komisji nie postarano się o jego zastępstwo, mandat ten uważany jest za odnowiony na okres 3-letni.

3. Członek, którego mandat wygasa podczas toczącego się postępowania, bierze udział w dalszym ciągu udział w badaniu sporu aż do ukończenia postępowania, mimo, że jego następca byłby już wyznaczony.

4. W razie śmierci lub ustąpienia jednego z członków Komisji Koncyljacyjnej należy postarać się o jego zastępcę na resztę okresu jego mandatu, o ile można w ciągu 3 następnych miesięcy, i w każdym razie z chwilą gdy jakiś spór poddany będzie Komisji.

5. W razie, gdyby przewodniczący Komisji Koncyljacyjnej, wyznaczony za wspólną zgodą przez Umawiające się Strony, nie mógł wziąć udziału w pracach Komisji wskutek choroby lub jakiejkolwiek innej okoliczności, Strony porozumieją się w celu wyznaczenia zastępcy, ktory czasowo będzie zamiast niego urzędował.

6. Jeżeli wyznaczenie tego zastępcy nie nastąpi w okresie 3 miesięcy licząc od chwili czasowego zawakowania miejsca, należy postąpić zgodnie z art. 6 niniejszego traktatu.

Artykuł  6.

1. Stała Komisja Koncyljacyjna utworzona będzie w ciągu 10 miesięcy, które nastąpią po wymianie ratyfikacyj niniejszego traktatu.

2. Jeżeli mianowanie przewodniczącego, mającego być wyznaczonym za wspólną zgodą, nie nastąpiłoby w wyżej wspomnianym terminie, lub w razie zastępstwa, w ciągu 3 miesięcy licząc od chwili zawakowania miejsca, mianowanie to zostanie powierzone mocarstwu trzeciemu, wyznaczonemu przez strony za wspólną zgodą.

Jeżeli zgoda w tej sprawie nie nastąpi, każda Strona wyznaczy odrębne mocarstwo i mianowanie dokonane będzie wspólnie przez mocarstwa w ten sposób wyznaczone. Jeżeli w ciągu dwóch miesięcy te dwa mocarstwa nie będą mogły dojść do porozumienia, to każde z nich przedstawi kandydata, a losowanie określi, który z kandydatów w ten sposób przedstawionych będzie przyjęty.

Artykuł  7.

1. Sprawy będą wnoszone do Stałej Komisji Koncyljacyjnej w drodze podania skierowanego do przewodniczącego przez obie Strony, działające za wspólną zgodą.

2. Podanie, po wyłożeniu pokrótce przedmiotu sporu, zawierać będzie wezwanie do Komisji o podjęcie wszelkich kroków mogących doprowadzić do pojednania.

Artykuł  8.

1. W ciągu 15-tu dni, począwszy od daty wniesienia do Komisji sporu, każda ze Stron będzie mogła, dla zbadania sporu zastąpić stałego członka wyznaczonego przez nią, przez osobę posiadającą specjalną kompetencję w danej sprawie. Strona, która zechciałaby skorzystać z tego prawa, powiadomi o tem niezwłocznie drugą Stronę; ta ostatnia będzie mogła skorzystać z tego samego prawa w ciągu 15-tu dni licząc od daty, w której otrzymała zawiadomienie.

2. Każda Strona zastrzega sobie prawo mianowania niezwłocznie zastępcy w celu zastąpienia czasowo stałego członka wyznaczonego przez nią, a który, wskutek choroby lub jakiejkolwiek innej okoliczności chwilowo nie mógłby brać udziału w pracach Komisji.

Artykuł  9.

1. Stała Komisja Koncyljacyjna będzie miała za zadanie wyjaśniać kwestje sporne, zbierać w tym celu wszelkie użyteczne informacje w drodze badania lub w inny sposób i usiłować pojednać Strony. Będzie ona mogła, po zbadaniu sprawy, podać Stronom warunki porozumienia, które będzie się jej wydawało właściwe, oraz wyznaczyć im termin do wypowiedzenia się.

2. Po zakończeniu swoich prac, Komisja sporządzi protokół stwierdzający, stosownie do okoliczności, bądź że Strony doszły do porozumienia i, jeśli zajdzie potrzeba, warunki tego porozumienia, bądź, że Strony nie mogły być pojednane.

3. Prace Komisji powinny być ukończone, o ile Strony nie ułożą się inaczej, w terminie 6-cio miesięcznym, licząc od dnia, w którym spór wniesiony został do Komisji.

4. Jeżeli Strony nie mogły być pojednane, Komisja będzie mogła, o ile dwaj komisarze dowolnie mianowani przez Strony nie sprzeciwią się temu, nakazać opublikowanie sprawozdania, w którem zaznaczona zostanie opinja każdego z członków Komisji, zanim Stały Sąd Rozjemczy, do którego spór wniesiono, wyda ostatecznie orzeczenie.

Artykuł  10.

1. O ile nie będzie specjalnego postanowienia przeciwnego, Stała Komisja Koncyljacyjna ustali swoją procedurę, która, w każdym razie, winna być kontradyktoryjna.

2. W sprawie badań Komisja, o ile nie zadecyduje jednogłośnie o tem inaczej, zastosuje się do postanowień tytułu III (Międzynarodowe Komisje badań) konwencji haskiej z dnia 18 października 1907 r. o pokojowem załatwianiu sporów międzynarodowych.

Artykuł  11.

Stała Komisja Koncyljacyjna będzie się zbierała o ile Strony nie umówią się inaczej, w miejscu wyznaczonem przez jej przewodniczącego, który unikać wszakże będzie wyznaczania miejscowości położonej na terytorjach Wysokich Umawiających się Stron.

Artykuł 12.

Prace Stałej Komisji Koncyljacyjnej będą ogłaszane jedynie na mocy decyzji powziętej jednogłośnie przez Komisję za zgodą Stron.

Artykuł  13.

1. Strony będą reprezentowane przed Stałą Komisją Koncyljacyjną przez agentów, których zadaniem będzie pośredniczyć między niemi a Komisją; będą one mogły, pozatem, korzystać z pomocy doradców i rzeczoznawców mianowanych przez nie w tym celu, oraz żądać przesłuchania wszystkich osób, których świadectwo wydałoby się im pożyteczne.

2. Komisja będzie mogła, ze swej strony, żądać wyjaśnień ustnych od agentów, doradców i rzeczoznawców obydwóch Stron, oraz od wszystkich osób, których stawienie się, za zgodą ich Rządów, Komisja uznałaby za pożyteczne.

Artykuł  14.

Z wyjątkiem odmiennych postanowień niniejszego traktatu, decyzje Stałej Komisji Koncyljacyjnej będą pobierane większością głosów, przyczem każdy członek rozporządza jednym głosem.

Artykuł 15.

Strony Umawiające się zobowiązują się ułatwiać prace Stałej Komisji Koncyljacyjnej a w szczególności dostarczać jej w możliwie jaknajszerszej mierze wszelkich pożytecznych dokunentów i informacyj, oraz używać środków, które mają do rozporządzenia, aby pozwolić Komisji przeprowadzić na ich terytorjum i zgodnie z ich ustawodawstwem wezwania i przesłuchania świadków lub rzeczoznawców oraz wizje lokalne.

Artykuł  16.

1. Podczas trwania prac Stałej Komisji Koncyljacyjnej każdy z komisarzy otrzymywać będzie wynagrodzenie, którego wysokość będzie ustalona za wspólną zgodą Umawiających się Stron.

2. Każda Strona poniesie swoje własne koszty i równą część wspólnych kosztów Komisji, przyczem wynagrodzenia przewidziane w pierwszym ustępie włączone do kosztów wspólnych.

Artykuł  17.

1. W braku porozumienia o skierowanie sporu do Stałej Komisji Koncyljacyjnej, lub w razie, gdy pomimo podobnego porozumienia nie dojdzie do pojednania przed Stałą Komisją Koncyljacyjną, spór wniesiony zostanie do Stałego Sądu Rozjemczego, stosownie do postanowień art. 2 niniejszego traktatu.

2. W tym wypadku, zarówno jak i wtedy, gdy nie zwrócono się uprzednio do Stałej Komisji Koncyljacyjnej, Strony ułożą, za wspólną zgodą, zapis o wniesieniu sporu do Stałego Sądu Rozjemczego i wyznaczą arbitrów. Zapis określi jasno przedmiot sporu, specjalne kompetencje, które mogłyby być nadane Trybunałowi Rozjemczemu, oraz wszelkie inne warunki postanowione między Stronami; zapis będzie zawarty w formie odrębnego układu podlegającego ratyfikacji obydwóch Rządów.

3. Trybunał Rozjemczy, któremu przekazane zostało orzeczenie w sporze, będzie kompetentny do interpretowania postanowień zapisu.

4. Procedurą stosowaną będzie procedura przewidziana przez konwencję haską z 18 października 1907 r. o pokojowem załatwianiu sporów międzynarodowych.

CZĘŚĆ  II.

ZATARGI.

Artykuł  18.

1. Wszelkie kwestje, będące przedmiotem sporu między Wysokiemi Umawiającemi się Stronami, niezałatwione polubownie zwykłemi sposobami dyplomatycznemi, a których rozstrzygnięcia nie można było osiągnąć w drodze orzeczenia arbitrażowego, jak to jest przewidziane przez artykuł 2-gi niniejszego traktatu i dla których inne załatwienie nie byłoby już przewidziane przez obowiązujące między Stronami traktaty lub konwencje, będą przekazane Stałej Komisji Koncyljacyjnej.

2. W braku zgody między Stronami co do złożenia podania do Komisji, każda z nich będzie mogła wnieść sprawę bezpośrednio do wspomianej Komisji, uprzedzając o tem miesiąc naprzód.

3. Jeżeli podanie pochodzi tylko od jednej ze Stron, poda ona je do wiadomości niezwłocznie Stronie przeciwnej.

4. Stosowane będzie postępowanie przewidziane przez artykuł 7 ust. 2 oraz artykuły 8 do 16-go niniejszego traktatu.

Artykuł  19.

Jeżeli nie udało się Stron pogodzić, spór zostanie, w drodze podania tylko jednej ze Stron, wniesiony dla rozstrzygnięcia do Trybunału Rozjemczego, który w braku innego porozumienia między Stronami, złożony będzie z trzech członków wyznaczonych dla każdego poszczególnego wypadku, według metody przewidzianej w artykułach 5 i 6 niniejszego traktatu, dotyczących Komisji Koncyljacyjnej. Orzeczenie wydane przez ten Trybunał Rozjemczy będzie obowiązujące dla Stron, które winny wykonać je z dobrą wiarą.

Artykuł 20.

1. Gdy dojdzie do arbitrażu pomiędzy Umawiającymi się Stronami, zobowiązują się one zawrzeć w terminie sześciu miesięcy, licząc od dnia, w którym jedna ze Stron skierowała do drugiej żądanie o arbitraż, specjalny zapis dotyczący przedmiotu sporu oraz warunków postępowania.

2. Jeżeli zapis ten nie może być zawarty w przewidzianym terminie, każda Strona będzie miała prawo zwrócić się do Trybunału Rozjemczego, utworzonego zgodnie z art. 19 w drodze zwykłego podania. W tym wypadku Trybunał Rozjemczy sam ustali procedurę, którą należy stosować.

CZĘŚĆ  III.

POSTANOWIENIA OGÓLNE.

Artykuł  21.

Gdyby Trybunał Rozjemczy orzekł, że decyzja pewnej instancji sądowej lub wszelkiej innej władzy zależnej od jednej ze Stron Umawiających się, włączając w to i trybunały administracyjne, jest całkowicie lub częściowo sprzeczną z prawem narodów i jeżeliby prawo wewnętrzne tej Strony nie pozwalało wcale lub pozwalało tylko w niedostatecznej mierze na uchylenie w drodze administracyjnej skutków decyzji o której mowa, wówczas Stronie poszkodowanej przyznane zostanie sprawiedliwe zadośćuczynienie innego rodzaju.

Artykuł 22.

Podczas trwania postępowania koncyljacyjnego lub postępowania rozjemczego, Strony Umawiające się powstrzymają się od wszelkich zarządzeń, mogących szkodliwie odbić się na przyjęciu propozycji Stałej Komisji Koncyljacyjnej lub na wykonaniu orzeczenia rozjemczego.

Artykuł  23.

Spory, które powstałyby co do interpretacji niniejszego traktatu, będą, z wyjątkiem odmiennego porozumienia, przekazane Stałemu Trybunałowi Spprawiedliwości Międzynarodowej.

Artykuł 24.

1. Traktat niniejszy będzie ratyfikowany, i dokumenty ratyfikacyjne zostaną wymienione w Sofji w terminie możliwie najkrótszym.

2. Traktat niniejszy wejdzie w życie w 30-tym dniu po wymianie dokumentów ratyfikacyjnych i trwać będzie trzy lata począwszy od tej daty. Jeżeli nie będzie on wypowiedziany na sześć miesięcy przed upływem tego terminu, będzie uważany za odnowiony na okres jednego roku i t.d.

3. Jeżeli w chwili wygaśnięcia niniejszego traktatu jakiekolwiek postępowanie w myśl i w zastosowaniu tego traktatu byłoby w toku przed Stałą Komisją Koncyljacyjną lub przed Trybunałem Rozjemczym, wówczas postępowanie to będzie prowadzone w dalszym ciągu, aż do jego ukończenia, zgodnie z postanowieniami niniejszego traktatu.

NA DOWÓD CZEGO wyżej wymienieni Pełnomocnicy podpisali niniejszy traktat i wycisnęli na nim swe pieczęcie.

Sporządzono w Warszawie w dwóch egzemplarzach, dn. 31 grudnia 1929 r.

PROTOKÓŁ DODATKOWY.

Ze względu na przyjętą przez każdą z Wysokich Umawiających się Stron zasadę nienadawania mocy wstecznej traktatom tego rodzaju, rozumie się, że postanowienia niniejszego traktatu będą miały zastosowanie tylko do sporów, które powstałyby po jego ratyfikacji i wynikły ze stanu rzeczy lub faktów późniejszych od tej ratyfikacji.

Sporządzono w Warszawie, dn. 31 grudnia 1929 roku.

Zaznajomiwszy się z powyższym traktatem i protokółem dodatkowym, uznaliśmy je i uznajemy za słuszne zarówno w całości, jak i każde z zawartych w nich postanowień, oświadczamy; że są przyjęte, ratyfikowane i potwierdzone i przyrzekamy, że będą niezmiennie zachowywane.

NA DOWÓD CZEGO, wydaliśmy Akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Rzeczypospolitej.

W Warszawie, dnia 29 marca 1930 r.

• Identyfikator: Dz.U.1931.20.118
• Rodzaj: Umowa międzynarodowa
• Tytuł: Bułgaria-Polska. Traktat o koncyljacji, postępowaniu sądowem i arbitrażu. Warszawa.1929.12.31.
• Data aktu: 31/12/1929
• Data ogłoszenia: 11/03/1931
• Data wejścia w życie: 14/03/1931