Rzesza Niemiecka-Polska. Układ o obrocie prawnym. Warszawa.1924.03.05.

UKŁAD

Polsko-Niemiecki o obrocie prawnym podpisany w Warszawie dnia 5 marca 1924 roku.

(Ratyfikowany zgodnie z ustawą z dn. 19 grudnia 1924 r. - Dz. U. R. P. z 1925 r. № 1, poz. 8).

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ,

MY, STANISŁAW WOJCIECHOWSKI,

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ,

wszem wobec i każdemu zosobna, komu o tem wiedzieć należy, wiadomem czynimy:

Dnia piątego marca tysiąc dziewięćset dwudziestego czwartego roku w Warszawie został podpisany układ pomiędzy Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Rzeszy Niemieckiej o obrocie prawnym o dosłownem brzmieniu następującem:

Układ Polsko-Niemiecki o obrocie prawnym.

Rzeczpospolita Polska i Rzesza Niemiecka, powodowane życzeniem uproszczenia wzajemnego obrotu prawnego, zawarły niniejszy układ.

W tym celu mianowały swymi Pełnomocnikami:

Rząd Polski:

Prezesa Oddziału Generalnej Prokuratorji w Poznaniu pana Dr. Witolda Prądzyńskiego,

Rząd Niemiecki:

Rzeczywistego Tajnego Radcę Legacyjnego, Dyrektora Ministerialnego w Urzędzie dla Spraw Zagranicznych pana Karl Edler von Stockhammern,

którzy po przedłożeniu swoich pełnomocnictw, uznanych za sporządzone w dobrej i należytej formie, zgodzili ślą na następujące postanowienia:

Rozdział  pierwszy.

Ochrona prawna w sprawach cywilnych.

Artykuł  1.

Obywatele jednego z Państw, zawierających niniejszy układ, będą w sprawach cywilnych traktowani na obszarze drugiego Państwa w przedmiocie sądowej ochrony swej osoby i swej własności narówni z obywatelami własnego Państwa, sądowa opieka polega na tem, że mają oni swobodny i niczem nie ograniczony dostęp do sądów i że mogą występować przed nimi pod temi samemi warunkami, co obywatele własnego Państwa.

Artykuł  2.

(1) Na obywateli jednego Państwa, którzy występują przed sądami drugiego Państwa jako powodowie lub interwenienci, nie wolno z tego powodu, że są obcokrajowcami lub że nie mają w danem Państwie miejsca zamieszkania lub pobytu, nakładać obowiązku dania zabezpieczenia albo złożenia do depozytu pod jakąkolwiekbądź nazwą.

(2) To samo stosuje się w przedmiocie zaliczki, której należałoby zażądać od powodów lub interwenjentów celem pokrycia kosztów sądowych.

Artykuł  3.

(1) Jeżeli na obszarze jednego Państwa zasądzono na zwrot kosztów sporu powoda lub interwenjenta, który w mysi artykułu 2 lub w myśl ustawy obowiązującej w Państwie, w którem wniesiono skargą, jest uwolniony od dania zabezpieczenia, od złożenia do depozytu lub od złożenia zaliczki, wówczas wspomniane orzeczenie o zwrocie kosztów sporu ma być także na obszarze drugiego Państwa uznane przez właściwą władzę za wykonalne bez liczenia za to jakichkolwiek kosztów. Wniosek może podać interesowania strona w drodze dyplomatycznej lub bezpośrednio u właściwej władzy.

(2) Ta sama zasada stosuje się do rozstrzygnięć sądowych, ustalających później koszta sporu.

(3) Za rozstrzygnięcia sądowe należy uważać także uchwały, wydane przez sekretarzy sądowych w granicach ich kompetencji, a ustalających koszta.

Artykuł  4

(1) O uznaniu wykonalności wspomnianych w artykule 3 rozstrzygnięć w przedmiocie kosztów orzeka się bez wysłuchania stron, jednak bez ujmy dla późniejszego rekursu, przysługującego stronie zasądzonej wedle ustawodawstwa tego Państwa, na którego obszarze wykonanie nastąpi.

(2) Przytem należy jedynie zbadać:

1. Czy wedle, ustaw kraju, w którym orzeczono zasądzenie, wypis rozstrzygnięcia czyni zadość warunkom potrzebnym do oceny jego mocy dowodowej;

2. Czy wedle tych ustaw rozstrzygnięcie jest prawomocne.

(3) Jako dowód zaistnienia powyższych warunków wystarcza poświadczenie prezesa właściwego (sądu ziemiańskiego) trybunału pierwszej instancji, lub jeżeli sądem rozstrzygającym jest sąd wyższego rzędu, poświadczenie prezesa tego sądu, stwierdzające prawomocność.

(4) Do wniosku należy dołączyć przekład odpowiedniej części rozstrzygnięcia oraz wspomniane w ust. 3 poświadczenie w języku oficjalnym wezwanego Państwa. Przekłady winny być uwierzytelnione przez dyplomatycznego lub konsularnego przedstawiciela Państwa wzywającego lub wezwanego albo przez sędziego Państwa wzywającego.

Artykuł  5.

Obywateli jednego Państwa dopuszcza się w drugiem Państwie do korzystania z prawa ubogich pod temi samemi warunkami, jak obywateli własnego Państwa.

Artykuł  6.

(1) Świadectwo ubóstwa musi być wystawione przez władze zwykłego miejsca pobytu wnioskodawcy albo w braku takiego miejsca przez władze chwilowego miejsca pobytu.

(2) Jeżeli wnioskodawca nie przebywa w jednym z obu Państw, wystarcza świadectwo właściwego przedstawiciela dyplomatycznego lub konsularnego.

Artykuł  7.

(1) Władza powołana do wystawienia świadectwa ubóstwa może zasięgać u władz drugiego Państwa wyjaśnień co do stosunków majątkowych wnioskodawcy.

(2) Władzy, która ma rozstrzygać w sprawie wniosku o przyznanie prawa ubogich, służy w zakresie jej działań urzędowych prawo badania powtórnego świadectw i wyjaśnień.

(3) Jeżeli obywatelowi jednego Państwa właściwa władza przyznała prawo ubogich, natenczas przysługuje mu to prawo także przy wszystkich czynnościach procesowych, łącznie z czynnościami należącemi do instancji egzekucyjnej, które odnoszą się do tego samego sporu i mają być na podstawie pierwszego i drugiego rozdziału niniejszego układu przedsięwzięte przed sądami drugiego Państwa.

Artykuł  8.

Najwyższa władza zarządu wymiaru sprawiedliwości - w Polsce Ministerstwo Sprawiedliwości, w Rzeszy Niemieckiej Ministerstwo Sprawiedliwości dla Rzeszy Niemieckiej - winna udzielać na wezwanie najwyższej władzy zarządu wymiaru sprawiedliwości drugiego Państwa, które to wezwanie należy w drodze dyplomatycznej dalej posłać, wyjaśnień co do prawa obowiązującego w jej Państwie.

Rozdział  drugi.

Pomoc prawna w sprawach cywilnych.

Artykuł  9.

(1) W cywilnych sprawach spornych i w sprawach sądownictwa niespornego uskutecznia się doręczenie pism i załatwienie wezwań o pomoc prawną w drodze bezpośredniego znoszenia się władz obu Państw.

(2) Do wysyłania wniosku o doręczenie i wezwań o pomoc prawną są właściwemi wszystkie władze sądowe, zaś do ich przyjmowania właściwemi są w Polsce tylko prezesi trybunałów pierwszej instancji, w Rzeszy Niemieckiej tylko prezesi sądów ziemiańskich. Pisma sporządzone w załatwieniu wniosków o doręczenie i wezwań o pomoc prawną należy przesłać bezpośrednio władzy wzywającej.

(3) W razie miejscowej niewłaściwości władzy wezwanej należy wezwanie przesłać z urzędu właściwej władzy i o tem niezwłocznie zawiadomić władzę wzywającą.

Artykuł  10.

(1) Wnioski o doręczenie i pisma zawierające wezwania o pomoc prawną należy wystosowywać w języku oficjalnym Państwa wzywającego. Winny one zawierać wymienienie władzy wzywającej oraz nazwiska i oznaczenie stron. Nadto wnioski o doręczenie winny podawać adres odbiorcy i rodzaj pisma, które ma być doręczone.

(2) Do wniosków o doręczenie będą używać oba Rządy wzorów, sporządzanych w dwóch językach, a wzory te prześlą sobie oba Rządy wzajemnie.

Artykuł  11.

(1) Doręczeniem winna się zająć właściwa władza Państwa wezwanego. Władza ta może, pominąwszy wypadki przewidziane ust. 2, ograniczyć się do uskutecznienia doręczenia przez oddanie pisma odbiorcy, o ile on zgadza się na przyjęcie tego pisma.

(2) Jeżeli pismo, przeznaczone do doręczenia, sporządzone jest w języku oficjalnym Państwa wezwanego lub zaopatrzone w przekład w tymże języku, władza wezwana, stosownie do życzenia władzy wzywającej, winna doręczyć to pismo w sposób przepisany jej wewnątrznem ustawodawstwem dla doręczeń tego rodzaju, albo też w inny szczególny sposób, o ile tenże nie sprzeciwia się jej ustawodawstwu.

(3) Pod względem uwierzytelnienia przekładów stosuje się przepisy ust. 4 artykułu 4.

Artykuł  12.

(1) Jako dowód doręczenia służyć będzie albo zaopatrzone w datę i uwierzytelnione potwierdzenie odbioru ze strony odbiorcy albo poświadczenie władzy wezwanej, stwierdzające fakt doręczenia, jego formę i czas.

(2) Jeżeli pismo, przeznaczone do doręczenia, przesłano w dwóch równych egzemplarzach, powinno się potwierdzenie odbioru lub poświadczenie zamieścić na jednym z tych egzemplarzy lub z nim złączyć.

Artykuł  13.

Każde Państwo ma prawo własnym obywatelom, przebywającym na obszarze drugiego Państwa uskuteczniać, jednak bez stosowania przymusu, doręczenia przez swoich dyplomatycznych lub konsularnych przedstawicieli.

Artykuł  14.

(1) Władza sądowa, do której skierowano wezwanie o pomoc prawną, winna je wykonać i użyć przy tem takich samych środków przymusowych, jak przy załatwianiu wezwania własnych władz albo wniosku, przedstawionego w tym samym celu przez stroną interesowaną. Środków przymusowych nie potrzeba stosować, gdy chodzi o osobiste stawiennictwo stron spór wiodących.

(2) Władzę wzywającą należy na jej żądanie zawiadomić o czasie i miejscu, w którem ma być na wezwanie czynność podjęta, a to w tym celu, aby strona interesowaną mogła być przy tym obecną.

Artykuł  15.

Wezwania o pomoc prawną mają być załatwione w formie przepisanej ustawodawstwem Państwa wezwanego. Atoli należy zadość uczynić wnioskowi władzy wzywającej do zastosowania w postępowaniu pewnej szczególnej formy, jeżeli forma ta nie sprzeciwia się ustawodawstwu Państwa wezwanego.

Artykuł  16.

Można odmówić załatwienia wniosków o doręczenie i wezwań o pomoc prawną tylko wówczas, jeżeliby załatwienie według zapatrywania Państwa, na którego obszarze ono ma nastąpić, mogło naruszyć jego prawa zwierzchnicze lub jego bezpieczeństwo.

Artykuł  17.

(1) Za załatwienie wniosków o doręczenie i we-zwań o pomoc prawną nie będzie się pobierać żadnych opłat ani żądać zwrotu wydatków, z wyjątkiem odszkodowania zapłaconego biegłym.

(2) Władza wezwana winna jednak wysokość powstałych dla niej kosztów, których stosownie do ust. 1 Państwo wzywające nie ma zwrócić, podać do wiadomości władzy wzywającej, aby ona mogła je ściągnąć od osoby, obowiązanej do ich uiszczenia. Kwoty ściągnięte zatrzymuje Państwo wzywające.

Rozdział  trzeci.

Uwierzytelnienie (legalizacja) dokumentów.

Artykuł  18.

(1) Dokumenty, sporządzone, wystawione lub uwierzytelnione przez polski trybunał pierwszej instancji lub przez niemiecki sąd ziemiański albo przez polski lub niemiecki sąd wyższego rządu, albo przez jedną z najwyższych lub wyższych polskich lub niemieckich władz administracyjnych lub przez najwyższy sąd administracyjny, a zaopatrzone w pieczęć lub stempel władzy, nie potrzebują dla użycia ich na obszarze drugiego Państwa uwierzytelnienia (legalizacji).

(2) O ile dokumenty zostały sporządzone, wystawione lub uwierzytelnione przez polskie lub niemieckie sądy nie wymienione w ust. 1, przez komornika sądowego lub przez wydział hipoteczny lub władzą upoważnioną do przyjmowania depozytów (urząd depozytowy), albo przez polskiego lub niemieckiego notarjusza, natenczas dla użycia ich na obszarze drugiego Państwa wystarcza uwierzytelnienie (legalizacja) przez właściwego prezesa trybunału pierwszej instancji (prezesa sądu ziemiańskiego) i zaopatrzenie ich w pieczęć urzędową lub w stempel urzędowy. To samo obowiązuje przy dokumentach sporządzonych, wystawionych lub uwierzytelnionych przez sekretarza sądowego polskiego lub niemieckiego sądu. Jeżeli sekretarz sądowy należy do sądu wyższego rządu, uwierzytelnienia dokona prezes tego sądu.

Rozdział  czwarty.

Wyciągi z ksiąg stanu cywilnego.

Artykuł  19.

(1) Władze obu Państw będą sobie wzajemnie na wniosek udzielać wyciągów z rejestrów urodzin, ślubów i wypadków śmierci.

(2) Wnioski władz należy skierowywać bezpośrednio do najwyższej władzy administracyjnej drugiego Państwa, właściwej do prowadzenia rejestrów. W przedmiocie języka, w jakim ma być ułożone pismo zawierające podanie, stosuje się odpowiednio postanowienia ust. 1 artykułu 10. Wezwana władza rejestrowa przesyła dokument bezpośrednio władzy wzywającej. Jeżeli wniosek podano wyraźnie w interesie urzędowym, nie pobiera się opłat.

(3) Osoby prywatne mogą swe wnioski skierowywać bezpośrednio do władzy rejestrowej drugiego Państwa. Za załatwienie ich nie będzie się od nich żądać wyższych opłat niż od obywateli własnego Państwa. Jeżeli wnioskodawca przedłożył po myśli artykułu 6 niniejszego układu świadectwo ubóstwa, wniosek załatwi się bezpłatnie.

Rozdział  piąty.

Postanowienia końcowe.

Artykuł  20.

W zrozumieniu niniejszego układu uważa się za język oficjalny w Polsce język polski, w Rzeszy Niemieckiej - język niemiecki.

Artykuł  21.

(1) Rządy Polski i Niemiecki udzielą sobie wykaz, obejmujący miejscowy podział swych sądów, podpadających pod artykuł 18 sądów administracyjnych, najwyższych władz administracyjnych i wyższych władz administracyjnych, tudzież najwyższych władz administracyjnych, powołanych do wykonania artykułu 19, i zawiadamiać się bada o zaszłych w wykazie zmianach.

(2) Wykaz wyższych władz administracyjnych można tylko w porozumieniu się obu Rządów uzupełnić.

Artykuł  22.

Układ niniejszy pozostaje w mocy także i w tym wypadku, gdyby Polska przystąpiła do Konwencji Haskiej z dnia 17-go lipca 1905 r. o postępowaniu w spornych sprawach cywilnych.

Artykuł  23.

Z chwilą wejścia w życie niniejszego układu tracą moc obowiązującą postanowienia artykułu 4 polsko-niemieckiego układu z dnia 12 kwietnia 1922 r. w przedmiocie przejęcia wymiaru sprawiedliwości na górnośląskim obszarze plebiscytowym.

Artykuł  24.

(1) Układ ten ma być ratyfikowany, a wymiana dokumentów ratyfikacyjnych winna nastąpić w Warszawie możliwie najprędzej.

(2) Układ wchodzi w życie po upływie dwóch miesięcy od dnia wymiany dokumentów ratyfikacyjnych. Może go wymówić każde z układających się Państw w całości lub odnośnie do poszczególnych rozdziałów, pozostaje jednak on w mocy jeszcze przez sześć miesięcy po wymówieniu.

Na dowód tego Pełnomocnicy podpisali układ w dwóch oryginalnych egzemplarzach w języku polskim i niemieckim i zaopatrzyli go swemi pieczęciami.

Działo się w Warszawie, dnia 5 marca 1924 r.

(L. S.) (-) Dr. Witold Prądzyński

(L. S.) (-) K. E. Stockhammern

Zaznajomiwszy się z powyższym układem, uznaliśmy go i uznajemy za słuszny, zarówno w całości, jak i każde z zawartych w nim postanowień, oświadczamy, że jest przyjęty, ratyfikowany i zatwierdzony i przyrzekamy, że będzie ściśle stosowany. Na dowód czego wydaliśmy Akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Rzeczypospolitej Polskiej.

W Warszawie, dnia 4 maja 1925 r.

• Identyfikator: Dz.U.1926.36.217
• Rodzaj: Umowa międzynarodowa
• Tytuł: Rzesza Niemiecka-Polska. Układ o obrocie prawnym. Warszawa.1924.03.05.
• Data aktu: 05/03/1924
• Data ogłoszenia: 24/04/1926
• Data wejścia w życie: 01/06/1926