Organizacja konsulatów i czynności konsulów.

USTAWA

z dnia 11 listopada 1924 r.

o organizacji konsulatów i o czynnościach konsulów.

Na mocy art. 44 Konstytucji ogłaszam ustawą na-stepującej treści:

Dział  I.

Organizacja służby konsularnej.

Art.  1.

Zadaniem konsulów jest obrona interesów gospodarczych Rzeczypospolitej Polskiej, opieka nad obywatelami polskimi zagranicą i czuwanie nad wykonaniem umów międzynarodowych.

Art.  2.

Kierownictwo służby konsularnej należy do Ministerstwa Spraw Zagranicznych, któremu podlegają służbowo wszyscy konsulowie. Ministerstwo czuwa nad działalnością konsulatów, udziela im ogólnych instrukcyj kierowniczych oraz poleceń szczegółowych. Pozatem konsulaty podlegają przedstawicielom dyplomatycznym w krajach ich urzędowania. Jeżeli w kraju urzędowania konsula niema przedstawiciela dyplomatycznego, zależność służbową ustala Ministerstwo Spraw Zagranicznych.

Art.  3.

Konsulaty pozostają pod urzędową opieką właściwych przedstawicielstw dyplomatycznych i mają prawo żądać od nich wszelkiej pomocy, poparcia oraz obrony praw i przywilejów, przysługujących im na zasadzie umów i zwyczajów międzynarodowych.

Art.  4.

Konsulaty dzielą się na etatowe i honorowe.

Konsulaty etatowe są zawsze bezpośrednio zależne od przedstawicielstwa dyplomatycznego.

Konsulaty honorowe są zależne od przedstawicielstwa dyplomatycznego za pośrednictwem jednego z konsulatów etatowych.

Konsulowie etatowi są urzędnikami państwowymi. Konsulowie zaś honorowi nie są urzędnikami państwowymi, nie pobierają stałej pensji, mogą korzystać jedynie z przyznanych im opłat konsularnych. Jeżeli w drodze wyjątku konsulowie honorowi otrzymywać będą specjalne wynagrodzenie na koszty, związane z urzędowaniem, wówczas tracą prawo do korzystania z opłat konsularnych.

Konsulowie honorowi, zwolnieni ze swego stanowiska, tracą wszelkie z niem związane uprawnienia I z powodu zwolnienia nie mogą żądać odszkodowania.

Art.  5.

W skład służby konsularnej etatowej wchodzą: konsulowie generalni I i II klasy, konsulowie I i II klasy, vice-konsulowie I i II klasy, jako kierownicy konsulatów generalnych, konsulatów i vice-konsulatów, bądź jako kierownicy wydziałów konsularnych w przedstawicielstwach dyplomatycznych.

W skład służby konsularnej honorowej wchodzą konsulowie i vice-konsulowie honorowi.

Zależnie od decyzji Ministerstwa Spraw Zagranicznych konsulowie etatowi mogą być również przydzieleni dla pełnienia służby dyplomatycznej w przedstawicielstwach dyplomatycznych.

Art.  6.

W skład konsulatu wchodzą prócz wy-mienionych w poprzednim artykule:

1) ailschés konsularni,

2) praktykanci (eleves consulaires),

3) urzędnicy kancelaryjni etatowi i kontraktowi,

4) tłumacze i dragomani,

5) niższa służba, jako to: woźni, kawasi i t. d.

Ministerstwo Spraw Zagranicznych może również delegować do konsulatów rzeczoznawców i urzędników do czynności specjalnych.

Art.  7.

Konsulowie mogą w swoich okręgach powoływać do pomocy agentów konsularnych, etatowych lub honorowych, których nominacja winna być uprzednio przez Ministra Spraw Zagranicznych zatwierdzona.

Agenci konsularni wykonywają funkcje konsularne tylko w zakresie czynności, powierzonych im przez konsula, działają pod jego odpowiedzialnością i są służbowo od niego zależni.

Art.  8.

Konsulowie sprawują swój urząd w okręgu terytorialnym, wskazanym w nominacji.

Sieć konsularną ustala Minister Spraw Zagranicznych w porozumieniu z Ministrem Przemysłu i Handlu, Ministrem Pracy i Opieki Społecznej oraz Ministrem Skarbu.

Art.  9.

Konsulowie generalni, konsulowie i vice-konsulowie, jak również pozostali etatowi urzędnicy konsularni mianowani są zgodnie z ogólnemi przepisami ustawy o państwowej służbie cywilnej z dnia 17 lutego 1922 r. (Dz. U. R. P. z 1922 r. № 21, poz. 164).

Konsulów honorowych i vice-konsulów honorowych mianuje Minister Spraw Zagranicznych.

Etatowi konsulowie generalni, konsulowie i vice-konsulowie, oraz honorowi konsulowie i vice-konsulowie, przeznaczeni na stanowiska kierowników konsulatów generalnych, konsulatów i vice-konsulatów, otrzymują listy komisyjne od Prezydenta Rzeczypospolitej.

Urzędników kontraktowych, należących do składu konsulatu, ma prawo przyjmować i zwalniać kierownik konsulatu.

Konsul, lub w jego nieobecności zastępca, ma prawo zawieszać w czynnościach urzędników, należących do składu konsulatu lub do konsulatu delegowanych; o zawieszeniu konsul winien niezwłocznie zawiadomić Ministra Spraw Zagranicznych.

Art.  10.

Kandydaci na stanowiska w etatowej służbie konsularnej, poczynając od attachés konsularnych, winni wykazać się dyplomem jednej z wyższych szkół krajowych lub zagranicznych, oraz zdać egzamin dyplomatyczno-konsularny, zgodnie z ustalonym przez Ministra Spraw Zagranicznych regulaminem.

Art.  11.

Konsulowie mają prawo występować w charakterze urzędowym dopiero po otrzymaniu exequatur.

Art.  12.

Konsulowie etatowi i etatowi urzędnicy konsularni nie mogą brać czynnego udziału w życiu politycznem państw, w których urzędują, nie mogą również zajmować się interesami przemysłowemi, handlowemi i t. p. po za zakresem ich kompetencji urzędowej.

Art.  13.

Przyjmowanie tytułów honorowych i jakichkolwiek wyróżnień od rządów państw obcych zależy od zgody Ministra Spraw Zagranicznych.

Art.  14.

Konsulowie nie mogą samowolnie opuścić urzędu im powierzonego.

DZIAŁ  II.

Czynności konsulów.

Art.  15.

Konsulowie obowiązani są bronić praw, mienia i interesów obywateli polskich, oraz udzielać im rad i pomocy, stosując się do praw i zwyczajów państw, w których urzędują. Konsulowie winni również czuwać nad tem, ażeby obywatelom polskim nie czyniono przeszkód w korzystaniu z praw, ulg i przywilejów, przyznanych przez miejscowe ustawy i zwyczaje oraz przez umowy międzynarodowe.

Art.  16.

Konsulowie winni prowadzić rejestr obywateli polskich, zamieszkałych w okręgu konsularnym.

Art.  17.

Konsulowie mają prawo w razie potrzeby udzielać obywatelom polskim zagranicą zapomóg i pożyczek, ustanawiając przytem termin zwrotu pożyczek. Pożyczki, udzielone przez konsulów, a nie uiszczone w oznaczonym terminie, są ściągane w drodze egzekucji administracyjnej narówni z podatkami i opłatami państwowemi.

Art.  18.

Konsulowie pełnią, zgodnie z ustawami polskiemi i nie wykraczając przeciwko układom i zwyczajom międzynarodowym, następujące czynności:

1) legalizują dokumenty, wystawione lub uwierzytelnione przez władze, urzędników publicznych i osoby publicznego zaufania (notarjuszów, tłumaczów sądownie zaprzysiężonych i t. p.);

2) pośredniczą w zawieraniu ugod w sprawach obywateli polskich między sobą lub z cudzoziemcami, oraz mogą przyjmować urząd sędziego polubownego, jeśli będą ustanowieni przez strony w formie, przepisanej ustawami miejscowemi; ugody, zawarte przed konsulem w przedmiocie roszczeń prywatno-prawnych, mają moc ugod sądowych, zawartych przed sądami polskiemi;

3) pełnią czynności urzędników stanu cywilnego; zakres i sposób wykonywania tych czynności określą rozporządzenia;

4) na wezwanie władz sądowych polskich przesłuchują strony, świadków i znawców bez przysięgi i pod przysięgą, dokonywają doręczeń, wezwań, pokwitowań i t. p., przestrzegając trybu postępowania i formy, obowiązujących władzę wzywającą, o ile rozporządzenia nie dopuszczają wyjątków; czynności konsulów i sporządzone przez nich protokóły w tym zakresie mają tę samą moc i skutki, jak czynności i protokóły właściwych polskich władz sądowych;

5) pełnią czynności notarjuszów, a mianowicie: sporządzają i uwierzytelniają akty prawne, które zawierają obywatele polscy między sobą lub z cudzoziemcami, a także - jeśli układy międzynarodowe konsula do tego upoważniają cudzoziemcy między sobą; stwierdzają zgodność odpisów z oryginałami dokumentów i zgodność przekładów z oryginałami lub odpisami, uwierzytelniają podpisy i znaki ręczne; inne zaś czynności notarjuszów pełnią o tyle, o ile będą im przekazane rozporządzeniami; akty, sporządzone lub uwierzytelnione przez konsulów w zakresie ich właściwości, są pod każdym wzglądem zrównane z aktami notarjuszów polskich;

szczegółowe przepisy, dotyczące czynności konsulów jako notarjuszów, będą wydane w drodze rozporządzenia;

6) pełnią funkcję sądownictwa niespornego w sprawach spadkowych i pieczy (opieki, kurateli i t d.) nad obywatelami polskimi;

zakres i sposób wykonania tych czynności określą rozporządzenia;

7) 1 w sprawach spadków, znajdujących się w ich okręgu, są konsulowie upoważnieni z mocy samego prawa zastępować osoby, uprawnione do spadku, o ile osoby te są nieobecne i nie ustanowiły zastępców, a są obywatelami polskimi.

Art.  19.

Rozporządzenia, wymienione w art. 18, wyda Minister Spraw Zagranicznych w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości.

Uprawnienia, wymienione w art. 18, mogą wykonywać prócz konsulów również inni funkcjonarjusze konsularni, których do tego upoważni Minister Spraw Zagranicznych.

Uprawnienia, wyszczególnione w art. 18 punkcie 2, o ile chodzi o zawieranie ugod przed konsulem, punktach 3 i 4, punktach 5 i 6, mogą konsulowie i inni funkcjonariusze konsularni wykonywać tylko na zasadzie i w granicach imiennego osobnego upoważnienia Ministra Spraw Zagranicznych, udzielonego w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości.

Art.  20.

Konsulowie obowiązani są zwracać szczególną uwagę na polską imigrację stałą i sezonową na terytorjum swego okręgu, oraz na reemigrację do Polski i informować władze polskie o przebiegu imigracji i reemigracji.

Art.  21.

Konsulowie wydają i wizują paszporty na zasadzie szczegółowych przepisów Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

Konsulowie odbierają opłacone depesze, listy i przesyłki pocztowe, nadesłane pod adresem konsulatu dla obywateli polskich, i wydają je adresatom za specjalną opłatą, przewidzianą w taryfie konsularnej.

Art.  22.

Obowiązkiem konsulów jest zaznajamianie się ze stanem gospodarczym okręgu, w którym urzędują, składanie wyczerpujących sprawozdań o przejawach życia społecznego, ekonomiczno - handlowego i finansowego, oraz współdziałanie w nawiązaniu stosunków gospodarczych z Rzecząpospolitą Polską.

Konsulowie udzielają na żądanie informacyj gospodarczych zwłaszcza handlowym instytucjom i obywatelom polskim.

Minister Spraw Zagranicznych w porozumieniu z Ministrem Przemysłu i Handlu wyda specjalną instrukcję, która w sposób szczegółowy określi wykonywanie przez konsulów czynności, przewidzianych w niniejszym artykule.

Art.  23.

Czynności konsula w stosunku do marynarki polskiej, wojennej i handlowej, określi rozporządzenie Ministra Spraw Zagranicznych, wydane w porozumieniu z właściwymi ministrami.

Art.  24.

Szczególne prawa i obowiązki konsulów w krajach, gdzie na zasadzie umów międzynarodowych i zwyczajów powierzona im będzie jurysdykcja, określone zostaną w specjalnej ustawie.

Art.  25.

Opłaty za czynności konsularne będą pobierane według taryfy konsularnej, ustanowionej w drodze rozporządzenia Ministra Spraw Zagranicznych w porozumieniu z Ministrem Skarbu i innymi właściwymi ministrami.

Art.  26.

Używana w niniejszej ustawie nazwa konsula lub konsulatu stosuje się do konsulów generalnych, konsulów i vice-konsulów, oraz do konsulatów generalnych, konsulatów i vice-konsulatów.

Art.  27.

Z przepisów niniejszej ustawy korzystają Wolne Miasto Gdańsk i obywatele Wolnego Miasta Gdańska w granicach art. 104 traktatu wersalskiego (Dz. U. R. P. z 1920 r. № 35 poz. 200) i art. 2 konwencji polsko-gdańskiej, zawartej w Paryżu dnia 9 listopada 1920 r. (Dz. U. R. P. z 1922 r. № 13 poz. 117).

Art.  28.

Wykonanie niniejszej ustawy powierza się Ministrowi Spraw Zagranicznych w porozumieniu z właściwymi ministrami.

Art.  29.

Ustawa niniejsza wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

1 Z dniem 22 października 1943 r. zawiesza się działanie § 7 Art. 18 nin. ustawy, zgodnie z art. 11 dekretu z dnia 7 października 1943 r. o uprawnieniach konsulów R.P. w sprawach spadkowych (Dz.U.43.10.26).

Z dniem 9 maja 1945 r. przywraca się moc obowiązującą § 7 Art. 18 w związku z wygaśnięciem dekretu z dnia 7 października 1943 r. o uprawnieniach konsulów R.P. w sprawach spadkowych (Dz.U.43.10.26).

• Identyfikator: Dz.U.1924.103.944
• Rodzaj: Ustawa
• Tytuł: Organizacja konsulatów i czynności konsulów.
• Data aktu: 11/11/1924
• Data ogłoszenia: 05/12/1924
• Data wejścia w życie: 05/12/1924