Regulamin procesowy Mieszanego Trybunału Rozjemczego Polsko-Niemieckiego, ustanowionego na mocy art. 304 traktatu wersalskiego.

OŚWIADCZENIE RZĄDOWE

z dnia 3 listopada 1921 r.

w przedmiocie regulaminu procesowego Mieszanego Trybunału Rozjemczego Polsko - Niemieckiego, ustanowionego na mocy art. 304 traktatu wersalskiego.

Mieszany Trybunał Rozjemczy, ustanowiony pomiędzy Polską a Niemcami na mocy art. 304 Traktatu Pokoju z d. 28 czerwca 1919 r. (Dz. Ustaw z r. 1920 ą 35, poz. 200) ustalił regulamin procesowy o brzmieniu następującem:

MIESZANY

TRYBUNAŁ ROZJEMCZY

POLSKO-NIEMIECKI.

REGULAMIN PROCESOWY

I.

Działanie Trybunału.

Art.  1.

Skład. Trybunał składa się z prezydenta i dwuch sędziów rozjemców, wyznaczonych stosownie do art. 304 Traktatu Pokoju.

Wydaje orzeczenia większością głosów.

Art.  2.

Przewodniczenie. W razie przeszkody, postanowienia, które regulamin niniejszy powierza prezydentowi, mogą być powzięte przez dwuch sędziów za obopólną zgodą. Prezydent może również przelać na nich swą władzę na czas swej nieobecności.

Art.  3.

Kompetencja. Trybunał ustala swą kompetencję na zasadzie wykładni Traktatu Pokoju.

Art.  4.

Język. Językiem Trybunału jest język francuski. Wszakże strony mogą się umówić, iż język francuski zastąpiony będzie przez język niemiecki bądź na przebieg całego procesu, bądź na jego część.

Jeżeli powództwo zostało napisane po niemiecku, pozwany winien oznajmić swą zgodę na wyłączne lob częściowe użycie tego jeżyka w terminie miesięcznym od chwili otrzymania powództwa, w przeciwnym razie Sekretarjat wyznaczy powodowi termin do złożenia przekładu powództwa na język francuski.

W ciągu procesu zmiana języka wymaga uprzedniej zgody strony przeciwnej, która może ją oznajmić w zwykłym liście, skierowanym do przeciwnika lub do Sekretarjatu.

Art.  5.

Sekretariat. Sekretariat ma siedzibę w Paryżu (VII), w domu przy ul. Varenne ą 57. Sekretarjat będzie urządzony przez specjalny regulamin Trybunału.

Art.  6.

Miejsce posiedzeń. Stosownie do aneksu do art. 304 Traktatu Pokoju, prezydent mocen jest wyznaczyć miejsce posiedzeń w każdym poszczególnym wypadku.

Art.  7.

Doręczenia. Doręczenia, zawiadomienia i wezwania Trybunału dokonywują się listem poleconym Sekretarjatu za pokwitowaniem zwrotnem. Odmowa przyjęcia listu starczy za przyjęcie.

II.

Pełnomocnicy i doradcy stron.

Art.  8.

Zastępstwo stron. Strony mogą się zastąpić przez pełnomocników, lub dobrać sobie do pomocy doradców, co nie pozbawia Trybunału prawa żądania, w każdym stanie sprawy, osobistego stawiennictwa strony.

Art.  9.

Wybór pełnomocników. Mogą być wybrani w charakterze pełnomocników lub doradców:

1. adwokaci przy sądach jakiegokolwiek kraju;

2. ajenci rządowi przy Mieszanym Trybunale Rozjemczym;

3. profesorowie, zastępcy profesorów i docenci prywatni Wydziałów prawa;

4. członkowie lub stowarzyszeni Instytutu Prawa Międzynarodowego;

5. w procesach, dotyczących patentów, adwokaci przy Urzędach Patentowych.

Każdy pełnomocnik lub doradca może być wyłączony przez Trybunał z ważnych powodów.

Art.  10.

Doradcy techniczni. Strony i ich pełnomocnicy mogą sobie dobrać do pomocy doradców technicznych, którym Trybunał udzieli głosu, jeżeli uzna za stosowne, z wyłączeniem kwestji, które już były przedmiotem ekspertyzy.

III.

Ajenci rządowi.

Art.  11.

Udział w procesie. Wszystkie zawiadomienia, przesyłane stronom, będą również przesyłane ajentom, o ile nie są pełnomocnikami strony, którzy będą mieli wtedy prawo w terminach, wyznaczonych dla stron, przeglądać pisma, składać swe wyjaśnienia i wnioski, zakładać sprzeciw oraz składać Trybunałowi te same podania, co strony, prócz podania o interwencję.

Będą również mogli brać udział w posiedzeniach i zabierać głos po stronach.

IV.

Pisma procesowe.

Art.  12.

Forma. Pisma procesowe winny być napisane na maszynie, wydrukowane lub napisane bardzo czytelnie na papierze wolnym od stempla, oraz podpisane przez stronę, od której pochodzą, lub przez jej pełnomocnika.

Art.  13.

Załączniki. Pisma, załączone do pism procesowych, o ile nie są napisane po francusku lub po niemiecku, gdy strony wybrały ten język, winny posiadać przekład. Wszakże do pisma procesowego, napisanego po francusku, można załączyć pisma niemieckie bez przekładu, o ile strona przeciwna wyraziła na to zgodę. Na żądanie strony, składającej pismo, przekład dokonany zostanie na jej koszt staraniem Sekretarjatu. Prezydent może upoważnić strony do dokonania jedynie przekładu wyciągów pism obszernych.

Art.  14.

Odpisy. Do pism procesowych dołącza się:

1-o. Tyle odpisów, wiele będzie odmiennych stron przeciwnych, wszakże jeden odpis wystarczy dla stron, które mają jednego i tego samego pełnomocnika;

2-o. Trzy odpisy, przeznaczone dla członków Trybunału;

3-o. Dwa odpisy, przeznaczone dla ajentów rządowych, o ile nie są pełnomocnikami strony.

Obowiązek dostarczenia odpisu dotyczy również załączników, lecz prezydent mocen będzie zwolnić od złożenia odpisów pism obszernych lub zezwolić na odpis wyciągu.

Art.  15.

Oryginały pism. Na żądanie strony lub z mocy postanowienia Prezydenta, oryginały pism winny być złożone w Sekretarjacie lub w innym wyznaczonym przez prezydenta miejscu. Będzie można je przeglądać w terminach przez Prezydenta wyznaczonych.

Sekretarjat wydawać będzie fotografje na żądanie i na koszt stron lub ajentów.

Art.  16.

Doręczenie. Sekretarjat zaświadcza na akcie i na każdym odpisie datę ich otrzymania i wydaje pokwitowanie z odbioru stronie lub jej pełnomocnikowi.

Zawiadomienie strony przeciwnej dokonywa się stosownie do sposobu, przewidzianego w art. 7.

Art.  17.

Obliczenie czasokresów. Miesiące liczą się od danego dnia miesiąca do tegoż dnia innego miesiąca i jeżeli dnia, od którego czasokres się liczy, brak w ostatnim miesiącu, czasokres upływa z ostatnim dniem tegoż miesiąca. Tygodnie liczą się od dnia do dnia tejże nazwy. Ostatni dzień zalicza się w czasokresie i, jeżeli na dzień ten przypada święto w siedzibie Trybunału, czasokres obejmuje następny dzień roboczy.

Podczas procesu, czasokresy biegną dopiero od otrzymania aktu, którego doręczenie powoduje bieg czasokresu.

Art.  18.

Przestrzeganie i odraczanie czasokresów. Prezydent może uważać za otrzymane przez Sekretarjat w czasie właściwym pismo procesowe, zarejestrowane przed upływem czasokresu, nawet w razie gdy nieprawidłowości, które posiada, były poprawione, lub gdy załączniki zostały przedłożone dopiero po upływie czasokresu.

Na żądanie strony lub z urzędu Prezydent mocen będzie odroczyć czasokresy w czasie postępowania w razach wyjątkowych. Strony będą o tem zawiadomione.

V.

Powództwo.

Art.  19.

Wszczęcie postępowania. Postępowanie rozpoczyna się przez powództwo, wniesione do Trybunału.

Art.  20. ¹

Czasokresy. Skarga powodowa winna dojść do Sekretarzy w czasokresach następujących, które będą przedłużone do 31 grudnia 1922 roku, jeżeli upłyną wcześniej:

a) 2 W wypadku, przewidzianym przez art. 297 lit. e. i f Traktatu Pokoju, w ciągu sześciu miesięcy, licząc od dnia w którym skarżący dowiedział się o szkodzie lub o fakcie, iż mienie jego nie zostanie mu przywrócone bądź w naturze, bądź w równowartości, lub w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym wszedł w posiadanie swego mienia łub równowartości, wzmiankowanych pod literą f;

b) W wypadku, przewidzianym przez art. 297 lit. h i 92 ustęp 4, w ciągu sześciu miesięcy, licząc od dnia sprzedaży dobrowolnej lub od dnia, w którym skarżący otrzymał zawiadomienie lub dowiedział się o warunkach sprzedaży przymusowej lub wywłaszczenia;

c) W wypadku, przewidzianym przez art. 299 lit. b, w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym, wskutek zawiadomienia skarżącego o postanowieniu Rządu Polskiego utrzymania w mocy kontraktu, jego przeciwnik wyraźnie postawił go w zwłoce co do wykonania kontraktu; w braku postawienia w zwłoce przed 1 stycznia 1923 r. odszkodowanie, przewidziane w art. 299 h, będzie mogło być poszukiwane w drodze wyjątku;

d) 3 W wypadku art. 304, lit. b, ustęp 2, w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym skarżący dowiedział się o faktach, będących powodem sporu. Wszakże, jeżeli spór poddany był w tym czasokresie rozstrzygnięciu niewłaściwego sądu krajowego, czasokres upłynie dopiero w sześć miesięcy po doręczeniu decyzji, ustalającej niewłaściwość sądu;

e) W wypadku. przewidzianym przez art. 305, w ciągu sześciu miesięcy, licząc od daty doręczenia wyroku skarżącemu lub, gdy doręczenie to go nie doszło, od dnia, w którym się dowiedział o wyroku.

f) W wypadkach art. 300, 302, i 310 - przed 1 stycznia 1923 r.

Art.  21.

Opóźnienie. Powództwa. wniesione do upływie czasokresów, nie będą mogły być uznane za przyjęte, chyba, że skarżący przytoczy w swem powództwie i następnie złoży dowód, iż mu było niemożliwem wskutek siły wyższej wnieść powództwo w czasie właściwym.

Art.  22.

Uprzednie zdeponowanie. Każdy powód, którego niezamożność nie zostanie stwierdzona przez ajenta jego rządu, winien będzie złożyć, przy wnoszeniu powództwa, celem zabezpieczenia zapłaty kosztów Trybunału, sumę stu franków francuskich i jeden od tysiąca od wartości sporu tak, by całość nie przenosiła 5.000 franków francuskich. Prezydent będzie mógł udzielić zwłoki. Suma powyższa zostanie zwrócona powodowi jedynie z wyraźnej decyzji Trybunału, lecz pozwany będzie mógł być skazany na zwrócenie jej powodowi w całości łub w części.

Jeżeli powodem będzie niemiec zamieszkały na terytorjum polskiem lub odwrotnie, albo jeżeli zajdą wątpliwości co do określenia jego obywatelstwa Prezydent orzeknie o zwolnieniu od depozytu po wysłuchaniu ajentów obydwu Rządów.

Prezydent będzie mógł nakazać powiększenie depozytu w toku postępowania, jeżeli suma złożona wydaje mu się niedostateczną. Zdeponowanie będzie dokonane bądź w Sekretariacie, bądź w Polskiej Krajowej Kasie Pożyczkowej, bądź w Banku Rzeszy Niemieckiej, na rachunek Mieszanego Trybunału Rozjemczego Polsko-Niemieckiego.

Art.  23.

Treść. Powództwo zawierać będzie:

a) Prawidłowe i ścisłe oznaczenie stron wraz ze wskazaniem ich narodowości i zamieszkania i w razie potrzeby oznaczenie pełnomocnika skarżącego;

b) Wskazanie wybranego miejsca zamieszkania bądź w mieście, gdzie Sekretariat ma siedzibę, w Biurze Urzędu Kontroli i Kompensacji, lub Urzędu Likwidacyjnego państwa, do którego skarżący należy;

c) Wskazanie faktów, z których wynikałoby, iż czasokresy z art. 20 zostały zachowane;

d) Wyłożenie poszczególnych faktów, uzasadniających powództwo, wraz ze wskazaniem, jeżeli skarżący uważa to za właściwe, środków dowodowych;

e) Wyłożenie zasad prawnych;

f) Wnioski skarżącego;

g) Wykaz pism załączonych, złożonych na poparcie żądania, miedzy któremi ma się znajdować w wypadkach przewidzianych w art. 305 i 302 wypis wyroku lub decyzji, na którą podana została skarga, lub z powodu której żąda się odszkodowania.

Art.  24.

Zmiana żądań. Żądania będą mogły być zmieniane aż do zamknięcia obrad, byleby istota sporu nie została przez to naruszona.

Powiększenie żądań pociągnie, w razie potrzeby, powiększenie sumy, mającej być zdeponowaną stosownie do art. 22.

Art.  25.

Doręczenie pozwanemu. Jeżeli list polecony, zawierający powództwo, nie będzie mógł być doręczony pozwanemu lub, jeżeli ze stwierdzenia ajenta wyniknie, iż miejsce zamieszkania lub przebywania pozwanego nie jest znane, prezydent wezwie ajenta państwa, z którego pozwany pochodzi, aby postąpił z doręczeniem stosownie do ustaw tego państwa.

VI.

Odpowiedź.

Art.  26.

Czasokres. Odpowiedź pozwanego winna być złożona w Sekretarjacie w czasokresie dwumiesięcznym, licząc od doręczenia powództwa.

O braku odpowiedzi powód zostanie zawiadomiony.

Art.  27.

Treść. Odpowiedź zawierać będzie:

a) Prawidłowe i ścisłe oznaczenie stron i w razie potrzeby pełnomocnika pozwanego oraz wskazanie miejsca zamieszkania, wybranego stosownie do art. 23;

b) Ścisłe przyznanie lub odrzucenie każdego z faktów, przytoczonych w powództwie. Jeżeli fakty nie dotyczą osobiście pozwanego, może się ograniczyć do oświadczenia, że ich nie zna;

c) Wyłożenie faktów i środków prawnych, na których się opiera;

d) Żądania pozwanego;

e) Wykaz pism załączonych.

Art.  28.

Skarga wzajemna. Skargi wzajemne nie są dopuszczalne. Wszelkie żądanie pozwanego, zmierzające do skazania powoda, winno być przedstawione w formie skargi powodowej.

Trybunał będzie mógł nakazać, by sprawy zostały połączone lub by rozprawy odbyły się na jednem i tem samem posiedzeniu.

Art.  29.

Apelacja wzajemna. W wypadku art. 305 Traktatu Pokoju pozwany będzie mógł wnieść apelację wzajemną nietylko w odpowiedzi, lecz w każdym stanie sprawy.

VII.

Replika i Duplika.

Art.  30.

Czasokresy. W ciągu sześciu tygodni, licząc od otrzymania odpowiedzi lub doręczenia decyzji, odrzucającej ekscepcję pozwanego w zastosowaniu się do art. 35, powód może złożyć w Sekretarjacie replikę, a pozwany korzysta ze swej strony z czasokresu sześciu tygodni do złożenia dupliki, o ile uważa to za stosowne.

Jeżeli jest kilku pozwanych lub powodów, czasokres do złożenia repliki lub dupliki rozpocznie biedz dopiero od otrzymania ostatniego pisma lub upływu najpóźniejszego terminu odpowiedzi lub repliki. Powód w razie repliki i pozwany w razie dupliki będą zawiadomieni przez Sekretarjat o dacie upływu ostatniego czasokresu.

Jeżeli powód oświadczy, iż zrzeka się repliki lub iż wstrzymuje się od replikowania w czasokresie przepisanym, pozwany zostanie o tem powiadomiony.

Art.  31.

Treść. Replika i duplika zawierać będą:

a) Przyznanie lub odrzucenie nowych faktów, przytoczonych przez drugą stronę, lub oświadczenie, iż są nieznane;

b) Wskazanie środków dowodowych co do faktów zaprzeczonych lub nieznanych drugiej stronie; dowody będą wskazane oddzielnie dla każdego faktu i przytoczone będą nazwiska i adresy świadków;

c) Względnie, wyłożenie nowych faktów ze wskazaniem środków dowodowych oraz wyłożenie zasad prawnych;

d) Wykaz załączników.

Art.  32.

Zaprzeczanie i udowodnianie faktów. Zaprzeczanie nowych faktów, przytoczonych przez pozwanego w odpowiedzi i przez powoda w replice, może być dokonane jedynie w drodze repliki i dupliki. To samo stosuje się do wskazania środków dowodowych, nie wzmiankowanych w powództwie lub odpowiedzi. Wszakże, jeżeli pozwany zaniechał odpowiedzi, powód będzie mógł złożyć, w czasokresie miesięcznym od zawiadomienia go o niezłożeniu odpowiedzi, drugie pismo ze wskazaniem środków dowodowych. Pozwany będzie miał to samo prawo w razie niezłożenia repliki.

Art.  33. ⁴

Zamknięcie postępowania piśmiennego. Po złożeniu dupliki lub upływie czasokresu na złożenie dupliki, lub też po złożeniu drugiego pisma, wskazanego w artykule poprzedzającym, lub po upływie czasokresu, przewidzianego dla tego drugiego pisma, postępowanie piśmienne zostanie zamknięte, strony zostaną o tem powiadomione przez Sekretarjat i nowe środki dowodowe będą dopuszczone jedynie w drodze wyjątku.

Trybunał będzie jednak mógł nawet po zamknięciu postępowania piśmiennego, żądać od stron wyjaśnień co do określonych punktów.

VIII.

Ekscepcje.

Art.  34.

Forma i czasokres. Wszelka ekscepcja, zgłoszona przez pozwanego, w celu zapobieżenia rozpoznaniu sprawy co do jej istoty, winna być zgłoszona w odpowiedzi i wskazana przez pozwanego na czele jego żądań.

Art.  35.

Decyzja. Trybunał może na skutek rozpatrzenia odpowiedzi uchwalić, iż niezwłocznie rozpozna ekscepcję. Zawiadomi wtedy pozwanego i wyznaczy powodowi czasokres dla złożenia wyjaśnień. Wysłucha następnie strony na rozprawie, jeżeli to uzna za stosowne.

W braku poszczególnych zawiadomień stron postępowanie biegnie dalej.

IX.

Interwencja samodzielna.

Art.  36.

Podanie. Każda osoba, prawnie zainteresowana w postępowaniu, może w niem interweniować przez podanie, zawierające, prócz oznaczenia żądającego i stron, obranie miejsca zamieszkania stosownie do art. 23, wyłożenie faktów i zasad prawnych, żądania i wykaz pism przedłożonych.

Art.  37.

Sprzeciw (opozycja). Jeżeli podanie nie spotka się ze sprzeciwem w czasokresie miesięcznym, licząc od jego doręczenia, interwencja dopuszczona będzie z samego prawa.

Jeżeli sprzeciw założony będzie, Trybunał rozpozna sprawę przyjęcia interwencji i zawiadomi interwenjenta i strony o swej decyzji.

W razie przyjęcia interwencji, jeżeli sprawa nie jest jeszcze wyznaczona do rozpoznania, będzie dany stronom czasokres dla wyjaśnień w przedmiocie twierdzeń interwenjenta.

W razie odrzucenia podania o interwencję, Trybunał orzeknie niezwłocznie co do kosztów i wydatków incydentu.

X.

Interwencja wskutek przypozwania.

Art.  38.

Przypozwanie. Każda strona, która sądzi, iż ma prawo żądać, by trzeci interwenjował, celem zajęcia jej miejsca w procesie lub popierania procesu łącznie z nią lub ze stroną przeciwną, lub która sądzi mieć prawo poszukiwania zwrotnego (rekurs) do trzeciego w razie przegrania procesu, złoży w Sekretarjacie podanie, skierowane do trzeciego, stosując się o ile możności do przepisu artykułu 23.

Podanie to winno być złożone przez pozwanego najpóźniej w chwili złożenia odpowiedzi, a przez powoda w chwili złożenia repliki. Będzie ono mogło być zawarte w odpowiedzi, lub replice, i będzie doręczone stronie przeciwnej.

Do podania dołączony będzie odpis skargi powodowej i względnie odpowiedzi, który Sekretarjat doręczy trzeciemu.

Art.  39.

Interwencja. Trzeci, który się zgadza interwenjować, oświadczy o tem w czasokresie trzytygodniowym, licząc od doręczenia podania o interwencję.

Jeżeli trzeci interwenjuje w charakterze współpozwanego lub po stronie pozwanego, przysługuje mu czasokres sześciu tygodni od doręczenia podania o interwencje do wniesienia odpowiedzi; prezydent wyznaczy, jeżeli potrzeba, terminy niezbędne dla stron do replikowania.

Jeżeli trzeci interwenjuje w charakterze współpowoda lub po stronie powoda, będzie miał miesiąc do złożenia pisma, na które pozwany będzie mógł odpowiedzieć w ciągu miesiąca, i powód może następnie, jeżeli już replikował, dołączyć dopełnienie repliki do repliki interwenienta.

Art.  40.

Sprzeciw (opozycja). Strona przeciwna może sprzeciwiać się interwencji w terminie trzech tygodni, licząc od doręczenia podania o interwencje, przez złożenie uzasadnienia sprzeciwu. Trybunał orzeknie po wysłuchaniu, jeżeli to uzna za stosowne, stron i trzeciego.

Jeżeli sprzeciw zostanie przyjęty, strony i trzeci będą o tem zawiadomieni i przywołujący będzie miał miesiąc do wniesienia lub względnie dopełnienia swej odpowiedzi lub repliki.

Jeżeli sprzeciw zostanie odrzucony, trzeci i strony będą o tem zawiadomieni i wszystko dziać się będzie, jak gdyby nie było sprzeciwu. Żadnego sprzeciwu nie potrzeba, gdy trzeci przypozwany został, by zająć miejsce pozwanego w procesie. W tym wypadku Trybunał winien zawsze wydać orzeczenie i może to uczynić dopiero po wyznaczeniu powodowi terminu do złożenia wyjaśnienia.

Art.  41.

Powstrzymanie się trzeciego. Jeżeli trzeci odmawia. interwenjować lub milczy, proces biegnie dalej i strony zostaną o tem powiadomione.

Jeżeli trzeci został przywołany jako rękojemca, może zostać następnie skazany, stosownie do żądań, skierowanych przeciwko niemu w podaniu o interwencję.

Art.  42.

Przyłączenie się współpozwanego. Jeżeli trzeci pozwany zostanie przez powoda w charakterze współpozwanego, sprzeciw nie zostanie dopuszczony i podanie będzie ważne nawet po upływie terminu z artykułu 20, Trybunał wszakże będzie miał prawo wydzielić sprawy.

XI.

Połączenie i wydzielenie spraw.

Art.  43.

Trybunał ma zawsze prawo nakazać Dołączenie lub wydzielenie spraw, bądź z urzędu, bądź na żądanie strony.

Przed stanowieniem o wydzieleniu Trybunał wyznaczy stronom czasokres do. złożenia wyjaśnienia.

Prezydent może przedłużyć czasokresy. w ciągu których incydent miał miejsce.

XII.

Środki zachowawcze.

Art.  44.

Decyzja. Na żądanie strony i nawet przed wszczęciem postępowania Trybunał może zarządzić wszelkie środki zachowawcze, które będzie uważał za słuszne i konieczne po wysłuchaniu, jeżeli to będzie możliwe, osoby, przeciwko której zażądano zarządzenia środka.

Trybunał może wymagać od żądającego kaucji, przeznaczonej na zabezpieczenie ewentualnej szkody.

Jeżeli środek zarządzony został przed procesem, Trybunał wyznaczy żądającemu, na żądanie każdej osoby, której środek ten dotyczy, czasokres dla wszczęcia postępowania.

Art.  45.

Wykonanie. Trybunał może wezwać ajenta właściwego, aby wykonał decyzję nawet przed wszelkim zawiadomieniem i aby o niej zawiadomił najpóźniej w terminie miesięcznym, licząc od pierwszego środka wykonawczego.

Art.  46.

Sprzeciw. Każda osoba. dotknięta przez zarządzenie środka, może mu się sprzeciwić przez podanie uzasadnione, które Trybunał rozpozna po wyznaczeniu powodowi czasokresu dla złożenia wyjaśnienia.

Sprzeciw zawiesza wykonanie jedynie wtedy, gdy Trybunał to orzeknie.

XIII.

Postępowanie dowodowe.

Art.  47.

Rodzaje dowodów. Wszelkie rodzaje dowodów są dopuszczone, jednak Trybunał ma zupełną swobodę w ocenie znaczenia dowodów.

Art.  48.

Decyzja Trybunału. Gdy postępowanie piśmienne zostanie zamknięte na mocy wyżej wspomnianego artykułu 33, Trybunał wyda orzeczenie co do stanowczości faktów podanych na dowód co do rodzaju dowodów, które zostaną dopuszczone po wysłuchaniu, jeżeli to uzna za pożyteczne, stron lub ich pełnomocników oraz ajentów.

Uchwalając badanie świadków, postanowi, czy świadkowie będą przesłuchani przezeń bądź na posiedzeniu specjalnem, na które będzie mógł delegować jednego lub dwu ze swych członków, bądź na posiedzeniu sądowem. czy też będą przesłuchani w drodze rekwizycji.

Wyznacza stronom czasokres do złożenia w Sekretarjacie sum, niezbędnych do wynagrodzenia świadków lub biegłych, których zbadania lub przesłuchania strony żądają. Gdy złożenie nie nastąpi, Trybunał może uchwalić, iż zbadanie lub ekspertyza nie będzie miała miejsca.

Art.  49.

Wezwanie świadków. Wezwania świadków dokonywują za pośrednictwem ajentów.

Art.  50.

Badanie świadków. Świadkowie przysięgają, przyrzekając mówić całą prawdę i tylko prawdę bez nienawiści lub sprzyjania którejkolwiek stronie. Powołanie się na Boga będzie dodane do tej formuły, jeżeli świadek na to się zgodzi.

Trybunał zwolni od przysięgi, gdy okoliczności według niego wymagać będą tego zwolnienia, mianowicie, jeżeli świadek jest bliskim krewnym jednej ze stron.

Oznaczy wynagrodzenie, należące się świadkom.

Prezydent może nakazać, by zeznania zostały wpisane do protokułu i podpisane przez świadków.

Art.  51.

Rekwizycje. Rekwizycje będą kierowane za pośrednictwem ajentów do władzy właściwej według miejsca zamieszkania lub przebywania świadków, którzy będą przesłuchani z zachowaniem przepisów formalnych ustawy miejscowej.

Art.  52.

Stawiennictwo stron. Trybunał może wymagać osobistego stawiennictwa stron oddzielnego lub jednoczesnego i może je badać pod przysięgą.

Art.  53.

Zejście na miejsce. Trybunał może zarządzić zejście na miejsce.

Art.  54.

Ekspertyza. Trybunał może zarządzić ekspertyzy.

Wyznacza jednego lub kilku biegłych po wysłuchaniu stron. Biegli będą zaprzysiężeni, o ile nie będą zwolnieni przez prezydenta.

Protokuł ekspertyzy składa się w Sekretarjacie, jeżeli można w trzech egzemplarzach. Strony mogą je przeglądać i żądać wydania im odpisu, jeżeli juz nie otrzymały egzemplarza.

Trybunał może nakazać dopełnienie ekspertyzy lub przeciw-ekspertyzę.

Art.  55.

Produkowanie pism. Prezydent będzie mógł w każdym stanie sprawy zarządzić wszelkie środki, niezbędne do zapewnienia złożenia w Sekretarjacie lub we wszelkiem innem miejscu, które wyznaczy, aktów lub dokumentów, które wydawać się mu będą koniecznymi dla zbadania sprawy. Strony będą miały prawo zaznajomić się z nimi.

Art.  56.

Uzupełnienie dowodu. Trybunał może zawsze żądać od strony uzupełnienia dowodu.

XIV.

Posiedzenie sądowe.

Art.  57.

Wyznaczenie posiedzenia. Po zamknięciu postępowania piśmiennego, lub gdy Trybunał dopuści oddzielne postępowanie dowodowe, po zamknięciu tegoż postępowania, Sekretarjat zawiadamia strony o dniu i miejscu posiedzenia sądowego.

Art.  58.

Zasiadanie Sądu. Posiedzenie jest publiczne, chyba że Trybunał nakaże zamknięcie drzwi. Prowadzi się protokuł posiedzenia.

Art.  59.

Porządek na posiedzeniu. Prezydent zabezpiecza porządek na posiedzeniu i sporządza protokuł w razie zakłócenia.

Art.  60.

Bieg posiedzenia. Po złożeniu przez strony lub ich pełnomocników wniosków udziela się im głosu. Mają one prawo replikować.

Aby obrona mogła być wypowiedziana po niemiecku, chociaż ten język nie został wybrany przez strony po myśli artykułu 4, potrzeba, by druga strona się na to zgodziła.

Strony, zastąpione przez pełnomocników, mogą zabierać głos jedynie za zezwoleniem Trybunału.

Ajenci mają prawo składać wnioski i zabierać głos po stronach.

Art.  61.

Zrzeczenie się posiedzenia. Strony mogą w czasokresie miesięcznym od zakomunikowania im o zamknięciu postępowania piśmiennego zrzec się listem do Sekretarjatu posiedzenia sądowego, które w tym wypadku odbędzie się jedynie wtedy, gdy Trybunał zarządzi oddzielne postępowanie dowodowe.

Nawet, gdy posiedzenie się nie odbędzie Trybunał będzie się ustnie naradzał.

XV.

Wyrok.

Art.  62.

Redagowanie. Po odbyciu posiedzenia trybunał będzie się naradzał ustnie przy drzwiach zamkniętych.

Redakcja wyroku będzie potwierdzona przez Trybunał.

Art.  63.

Treść. Wyrok zawierać będzie:

1-o. Dzień i miejsce, gdzie został wydany;

2-o. Nazwiska członków Trybunału;

3-o. Nazwiska Ajentów obydwóch rządów;

4-o. Prawidłowe i ścisłe oznaczenie stron względnie ich pełnomocników;

5-o. Konkluzję wniosków stron i względnie ajentów;

6-o. Zasady faktyczne i prawne;

7-o. Sentencję co do istoty i co do kosztów Trybunału i wydatków.

Art.  64.

Forma. Wyrok podpisują trzej członkowie Trybunału i kontrasygnują sekretarze. Gdy zachodzi przeszkoda w osobie jednego z członków, wystarcza podpis dwuch innych. To samo ma miejsce w razie delegacji.

Art.  65.

Doręczenie. Sentencja wyroku doręcza się stronom.

Sekretarjat wydaje stronom wypis wyroku za opłatą kosztów.

Art.  66.

Obrachowanie wydatków. Wysokość wydatków, przyznanych przez Trybunał, oblicza się w monecie strony wygrywającej, przyczem bierze się za podstawę obrachowania przeciętny kurs, notowany na giełdzie Genewskiej w ciągu czasu od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca, poprzedzającego wydanie wyroku.

Art.  67.

Wykonanie. Trybunał wzywa ajentów, aby zapewnili wykonanie orzeczeń Trybunału, stosownie do art. 304, litera g Traktatu Pokoju.

W tym celu Sekretarjat wydaje ajentom wypis sentencji wyroku, podpisany przez prezydenta i sekretarzy.

XVI.

Układ pojednawczy, przyznanie i zrzeczenie się.

Art.  68.

Przepis ogólny. Aby układ pojednawczy między stronami, przyznanie przez pozwanego żądań powoda, lub zrzeczenie się przez powoda jego praw, otrzymało moc rzeczy osądzonej potrzeba, by Trybunał zatwierdził akt podpisany bądź przez układające się strony lub stronę, którą czyni przyznanie lub zrzeczenie się, bądź przez ich pełnomocników, zaopatrzonych w pełnomocnictwo specjalne.

Akt składa się w Sekretarjacie, który zawiadamia ajentów oraz drugą stronę w razie przyznania lub zrzeczenia się.

Koszty Trybunału ponoszą w braku umowy przeciwnej obie strony wspólnie w razie układu pojednawczego, a w razie przyznania lub zrzeczenia się strona, od której ono pochodzi.

Uchwała Trybunału zawierać będzie treść aktu. Oryginał aktu pozostaje w Sekretarjacie, który wyda stronom na ich żądanie i za opłatą kosztów wypis decyzji potwierdzającej.

Art.  69.

Zrzeczenie się postępowania. Aż do złożenia odpowiedzi i nawet potem, jeżeli pozwany się zgadza, powód może się zrzec postępowania, składając w Sekretarjacie akt, podpisany przez niego lub przez jego pełnomocnika, zaopatrzonego w pełnomocnictwo specjalne.

Sekretariat zawiadamia o tem niezwłocznie pozwanego. Oryginał aktu pozostaje w Sekretarjacie, który wydaje jego odpisy stronom.

Koszty Trybunału i wydatki obciążają powoda i będą przedmiotem uchwały Trybunału.

Czasokres składania podań biegnie, jak gdyby podanie nie zostało złożone.

XVII.

Niestawiennictwo stron.

Art.  70.

Niestawienie się strony. Niestawienie się strony na posiedzenie nie skutkuje przeszkody w biegu procesu.

Trybunał może odroczyć sprawę na termin późniejszy.

XVIII.

Zawieszenie i umorzenie postępowania.

Art.  71.

Zawieszenie dobrowolne. Na łączne żądanie stron Prezydent może zawiesić proces na czas określony.

Proces rozpoczyna biedz po upływie czasokresu.

Art.  72.

Nieobecność pełnomocnika. Jeżeli pełnomocnik strony umrze lub stanie się niezdolnym, postępowania nie zawiesza się, lecz Prezydent może zarządzić odroczenie lub przedłużenie terminu.

Art.  73.

Zawieszenie przymusowe. Jeżeli strona lub jej przedstawiciel prawny umrze lub stanie się niezdolną, lub gdy jej prawa przejdą na kogo innego, jeżeli sprawa jest przygotowana do sądzenia, proces biegnie dalej.

Jeżeli sprawa nie jest przygotowana do sądzenia, postępowanie zawiesza się, dopóki nowy przedstawiciel prawny lub osoby zainteresowana jej nie wznowią.

Jeżeli tego zaniechają, Trybunał na żądanie drugiej strony może im wyznaczyć czasokres, po którego upływie proces rozpocznie biedz, o ile nie założyli sprzeciwu.

W razie sprzeciwu Trybunał orzeknie co do wznowienia.

Art.  74.

Umorzenie. Skoro obiedwie strony pozostawały w zupełnej bezczynności w ciągu roku, Trybunał mocen będzie uznać proces za ukończony i orzec co do kosztów postępowania.

Umorzenie przywraca strony do stanu, w którym by się znajdowały, gdyby się postępowanie wcale nie rozpoczęło.

XIX.

Zmiana i rewizja wyroków.

Art.  75.

Sprostowanie. Trybunał może z urzędu lub na żądanie strony lub ajenta sprostować wyrok niejasny, niezupełny lub sprzeczny lub też zawierający omyłkę w piśmie lub obrachunku.

Podanie winno być wniesione do Trybunału w czasokresie miesięcznym od doręczenia wyroku.

Trybunał może przed orzeczeniem zawiesić wykonanie wyroku.

Art.  76.

Rewizja. Strona, która ujawni fakt nieznany jej podczas obrad, może w czasokresie dwuletnim od doręczenia wyroku żądać rewizji wyroku, jeżeli znajomość tego faktu przez Trybunał sprowadziłaby poważną zmianę wyroku.

Postępowanie rewizyjne otwiera się na mocy uchwały Trybunału, ustalającej istnienie i znaczenie faktu nowego i ustalającej przyszłe postępowanie.

Trybunał może zawiesić wykonanie wyroku.

XX.

Przepisy końcowe.

Art.  77.

Odchylanie się od regulaminu. Trybunał może w razach wyjątkowych odchylić się od przepisów tego regulaminu, skoro sprawiedliwość i słuszność wymagają tego niestosowania się.

Art.  78.

Zmiana regulaminu. Trybunał zastrzega sobie możność zmiany i dopełnienie tego regulaminu, biorąc pod uwagę wskazówki doświadczenia.

Genewa, 29 września 1921 r.

Sprostowania:

1) W rozporządzeniu Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 23 sierpnia 1921 r. w przedmiocie zawieszenia stosowania przepisów, dotyczących cen; maksymalnych na przetwory naftowe (Dz. U. ą 81 poz. 562).

W § 4 w wierszu trzecim wydrukowano mylnie "zarządzić" zamiast "zarządzi".

2) W rozporządzeniu Rady Ministrów z 14 marca 1921 r. (Dz. U. ą 39 poz. 234) do ustawy z 3 grudnia 1920 r. o tymczasowej organizacji władz administracyjnych II instancji (województw) na obszarze b. Królestwa Galicji i Lodemerji z W. Ks. krakowskiem oraz na wchodzących w skład Rzeczypospolitej Polskiej obszarach Spisza i Orawy (Dz. U. z r. 1920 ą 117, poz. 768)

w § 31 opuszczono w zdaniu ostatniem trzeciego ustępu wyraz "nie" przed wyrazem "należące". Zdanie ostatnie trzeciego ustępu §31 tego rozporządzenia wobec powyższego brzmi, jak następuje:

"Wydział administracyjny załatwia wszystkie sprawy administracyjno prawne urzędu wojewódzkiego, nienależące do zakresu działania innych wydziałów oraz sprawy sztuki i kultury".

1 Z dniem 2 lutego 1923 r. ogólny termin dla wnoszenia spraw do Mieszanego Trybunału Rozjemczego przedłużony został do dnia 31 grudnia 1923 roku, zgodnie z oświadczeniem rządowym z dnia 28 grudnia 1922 r. w przedmiocie przedłużenia ogólnego terminu dla wnoszenia spraw do Mieszanego Trybunału Rozjemczego (Dz.U.23.5.23).

2 Z dniem 10 sierpnia 1923 r. ogólny termin dla wnoszenia powództw zostaje przedłużony z dnia 20 grudnia 1923 roku do dnia 1 października 1924 roku, zgodnie z oświadczeniem rządowym z dnia 27 lipca 1923 r. (Dz.U.23.78.621).

Z dniem 17 października 1924 r. ogólny termin dla wnoszenia powództw do Mieszanego Trybunału Rozjemczego Polsko-Niemieckiego przedłuża się do dnia 1 kwietnia 1925 r., zgodnie z oświadczeniem rządowym z dnia 29 września 1924 r. w sprawie przedłużenia terminu dla wnoszenia powództw do Mieszanego Trybunału Rozjemczego polsko-niemieckiego (Dz.U.24.91.851).

3 Z dniem 10 sierpnia 1923 r. ogólny termin dla wnoszenia powództw zostaje przedłużony z dnia 20 grudnia 1923 roku do dnia 1 października 1924 roku, zgodnie z oświadczeniem rządowym z dnia 27 lipca 1923 r. (Dz.U.23.78.621).

4 Z dniem 2 czerwca 1928 r. nie zmieniając regulaminu obowiązującego, Trybunał przyznaje aż do dalszego zarządzenia p. Prezydentowi prawo powzięcia decyzyj przewidzianych w niniejszym artykule. Wobec tego Prezydent będzie mógł w szczególności, co do punktów oznaczonych przez niego, żądać od stron wyjaśnień lub zarządzić uzupełniające zbadanie sprawy, zgodnie z oświadczeniem rządowym z dnia 10 maja 1928 r. w przedmiocie zmiany art. 33 (ustęp 2) regulaminu procesowego Mieszanego Trybunału Rozjemczego polsko - niemieckiego (Dz.U.28.58.551).

• Identyfikator: Dz.U.1921.90.670
• Rodzaj: Oświadczenie rządowe
• Tytuł: Regulamin procesowy Mieszanego Trybunału Rozjemczego Polsko-Niemieckiego, ustanowionego na mocy art. 304 traktatu wersalskiego.
• Data aktu: 03/11/1921
• Data ogłoszenia: 15/11/1921
• Data wejścia w życie: 30/11/1921