Sąd: Prezydent miasta sam decyduje, komu poręczyć kredyt

Wyrażenie przez radę miasta zgody na poręczenie kredytu zaciągniętego przez spółkę miejską nie ma podstawy prawnej. Rada może co najwyżej ustalić maksymalną wysokość pożyczek i poręczeń w danym roku, ale ostatecznie decyzja w tych sprawach i tak należy do prezydenta miasta. Potwierdził to niedawno Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu.

Rada Miejska wyraziła zgodę, by gmina poręczyła spłatę kredytu długoterminowego, który spółka komunalna – zakład ciepłowniczy miała zaciągnąć na zakup praw do emisji CO2, miału węglowego i biomasy. Regionalna Izba Obrachunkowa wyraziła swoje niezrozumienie dla tej uchwały, a następnie stwierdziła jej nieważność.

LEX Zamówienia Publiczne: Analizy; Pytania i odpowiedzi; Komentarze praktyczne; Studia przypadków; Wzory SIWZ - TESTUJ BEZPŁATNIE >

Jedynie wysokość poręczeń

Zdaniem Izby przepisy art. 18 ust. 1 i art. 58 ustawy o samorządzie gminnym dotyczące ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w roku budżetowym, nie przewidują możliwości wskazywania podmiotów, którym burmistrz ma udzielić poręczenia, a jedynie wysokość tych poręczeń. Decyzja odnośnie podmiotów w takim przypadku należy zatem wyłącznie do organu wykonawczego gminy. Uchwała w sprawie udzielenia poręczenia pożyczki lub kredytu konkretnemu podmiotowi jest zatem sprzeczna z prawem. Pogląd ten potwierdzają przepisy ustawy o finansach publicznych. Czynności prawnych polegających na udzielaniu poręczeń w gminie dokonuje burmistrz, a do ważności tych czynności jest wymagana kontrasygnata skarbnika j.s.t. (art. 262 ust. 1 i 2 ustawa o finansach publicznych.).

W skardze do sądu administracyjnego gmina podkreślała, że jej zdaniem to organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego jest organem właściwym do wyrażenia zgody na poręczenie zobowiązania, w sytuacji, gdy poręczenie ma charakter długoterminowy i odnosi się do zobowiązania, którego termin wykonania wykracza poza dany rok budżetowy. Odpowiadając na zarzut Izby o braku zabezpieczenia kwoty udzielonego poręczenia w uchwale budżetowej na 2023 r., gmina wyjaśniła, że poręczenie będzie mogło mieć skutek dopiero począwszy od roku 2024, stąd zgody na poręczenie nie należy traktować jako zobowiązania przypadającego do spłaty w tym roku budżetowym.

Sprawdź też w LEX: Czy JST albo spółka, w której udziałowcem jest JST może udzielać pożyczek finansowych przedsiębiorcom? >

Nie wszystkie sprawy, tylko te wskazane w ustawie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu przyznał rację Izbie Obrachunkowej. Przypomniał, że organ stanowiący gminy wykonuje kompetencję prawodawczą zawartą w upoważnieniu ustawowym i jest obowiązany działać ściśle w granicach tego upoważnienia. Rada gminy nie może zatem podejmować uchwał we wszystkich sprawach dotyczących gminy, ale tylko w tych, w których ustawodawca przyznał jej do tego wyraźne kompetencje. W art. 18 ust. 1 u.s.g. zawarto co prawda domniemanie właściwości rady gminy w sprawach, które dotyczą gminy, jednakże, domniemanie to nie rozciąga się na czynności należące do sfery wykonawczej bądź wpływające na tę sferę. Stanowiłoby to bowiem naruszenie zasady podziału organów gminy na stanowiące i wykonawcze. Wykonywanie budżetu (w tym zaciąganie zobowiązań) należy natomiast do wyłącznych kompetencji organu wykonawczego, co wprost wynika z art. 30 ust. 2 pkt 4 u.s.g. Organ stanowiący gminy, ustalając wysokość maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez wójta w roku budżetowym w uchwale budżetowej, wyczerpuje w ten sposb swoje kompetencje w zakresie działalności gwarancyjnej. Udzielenie poręczenia zgodnie z art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. i u.s.g., należy do wyłącznej kompetencji organu wykonawczego.

Z kolei ustawa o finansach publicznych zezwala jednostkom samorządu terytorialnego na udzielanie poręczeń i gwarancji - po spełnieniu określonych warunków. Jednostka może udzielić poręczenia pożyczki lub kredytu wyłącznie: w granicach kwot określonych w uchwale budżetowej, do określonej kwoty, z określonym terminem ważności, zaś łączna kwota poręczeń i gwarancji określana jest w uchwale budżetowej (art. 94 u.f.p.).

Uchwała budżetowa powinna określać łączną kwotę poręczeń i gwarancji

Z powyższego wynikają dwa istotne, systemowe ograniczenia możliwości udzielania przez jednostki samorządu terytorialnego poręczeń:

• po pierwsze, poręczenia mają być udzielane z uwzględnieniem stosownych przepisów ustawy o finansach publicznych;
• po drugie, uchwała budżetowa powinna określać łączną kwotę poręczeń i gwarancji.

Ponadto, dla każdego roku budżetowego, jak i roku objętego prognozą, określa się kwotę wydatków i odpowiednio wydatki na obsługę poręczenia. Innymi słowy, do udzielania poręczeń uprawniony jest organ wykonawczy, pod warunkiem, że organ stanowiący upoważni go do tego, ustalając maksymalną wysokość pożyczek i poręczeń udzielanych przez organ wykonawczy w roku budżetowym. Co ważne, wbrew twierdzeniom gminy, ustawodawca nie wprowadził rozróżnienia poręczeń na krótko i długoterminowe, jak też nie powiązał ich z właściwą kompetencją organu stanowiącego do podejmowania uchwał. Izba Obrachunkowa miała zatem rację – rada gminy przyjęła przedmiotową uchwałę bez podstawy prawnej, co przesądziło o jej nieważności.

Wyrok WSA w Poznaniu z 5 września 2023 r., sygn. akt III SA/Po 428/23

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.