Gminy i powiaty realizują większość zadań publicznych decydujących o jakości życia, dostępie do usług społecznych, kultury, edukacji, infrastruktury. Samorządy odpowiedzialne są za większość inwestycji publicznych realizowanych w Polsce, więc ich aktywność na tym polu ma bezpośredni wpływ na sytuację gospodarczą kraju. Przedstawiciele samorządu narzekają, że są obciążani zadaniami publicznymi bez zapewnienia odpowiedniego finansowania.

 

Mała elastyczność przeznaczania budżetu

Podczas debaty o finansach samorządów w Fundacji Batorego eksperci i praktycy analizowali sytuację finansową samorządów w ostatnich 5 latach oraz zastanawiali się, jak na obecne budżety samorządowe wpłynie nadchodzący kryzys i jakie formy wsparcia pomogłyby samorządom w wychodzeniu z recesji.

- Żadna z wersji tarczy nie obejmuje realnej pomocy dla samorządów – uważa prof. Paweł Swianiewicz, z Katedry Rozwoju i Polityki Lokalnej Uniwersytetu Warszawskiego, członek Zespołu Ekspertów Samorządowych Fundacji Batorego, współautor raportu „Ewolucja sytuacji finansowej samorządów terytorialnych w Polsce po 2014 roku”.

Marta Makuch, wiceprezydent Słupska podkreśliła, że ponad 40 proc. budżetu samorządy przeznaczają na wynagrodzenia. - To nie jest gra samorządów że jesteśmy na skraju – powiedziała. Jej zdaniem sytuacja wygląda tak, rząd oddaje zadania samorządom do wykonania, żeby zrobiły je „dobrze i taniej”.

- Władze samorządowe mają wpływ może na 20 proc. budżetu, który jest bardzo mocno niedoszacowany, jeśli chodzi o subwencje, to pokazuje jak małą mamy elastyczność i czy to jeszcze samorządność – dodała. Wśród obszarów niedofinansowanych wskazała m.in. oświatę i urzędy stanu cywilnego oraz ewidencję ludności.

Zobacz też: Gminy wiejskie proponują bon inwestycyjny - milion złotych dla najsłabszych samorządów

Potrzeby społeczne

Problemy jakie pojawiają się m.in. w średnich miastach wiążą się z demografią. W Słupsku wśród mieszkańców jest ponad 30 proc. osób starszych. Zmiana demografii będzie zmuszała do zmiany sposobu wydatkowania pieniędzy. - Wkrótce nie będziemy rezygnowali z inwestycji, ale będziemy ścinać z kosztów społecznych – mówi Marta Makuch.

Marek Wójcik, ekspert Związku Miast Polskich podkreślił, że samorządy będą coraz bardziej obciążone przez zmiany w polityce socjalnej. Jego zdaniem wpływ na to będzie miało również obniżenie wieku emerytalnego.   - Koszty stałe w oświacie są nie do ruszenia, subwencja nie starcza na płace nauczycieli, sztywne wydatki, także oświatowe, dobijają budżety samorządów – mówił.

Zdaniem Marka Wójcika konieczne jest zresetowanie i „uczciwe oszacowanie” kosztów realizacji zadań. - Jak najwięcej powinno być przypisanych samorządowi zadań własnych, jak najmniej „pośredników” w ich wykonywaniu – mówił.

Dyskusja odbyła się podczas zorganizowanej przez forumIdei Fundacji Batorego debaty on-line „Finanse samorządów". Podstawą był raport „Ewolucja sytuacji finansowej samorządów terytorialnych w Polsce po 2014 roku” autorstwa Pawła Swianiewicza i Julity Łukomskiej. Transmisja odbyła się na Facebooku Fundacji Batorego.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.