Sprawa, w której sąd wypowiedział się w wielu ważnych dla wyborów organów sołectwa kwestiach, miała następujący przebieg - po rozpatrzeniu protestu wyborczego burmistrz unieważnił wybory sołtysa i rady sołeckiej i zarządził termin ponownych wyborów. W wyniku analizy listy obecności i rejestru wyborców ustalono, że jeden z głosujących nie widnieje w rejestrze wyborców i nie był uprawniony do głosowania. Zarządzenie burmistrza zaskarżyła do sądu Barbara G., która uzyskała największą liczbę głosów i tym samym powinna uzyskać mandat sołtysa.
Wskazała, że stwierdzone przez organ nieprawidłowości nie miały wpływu na ważność jej wyboru. Za jej kandydaturą głosowało bowiem 31 osób, a za kontrkandydatką 28. Tym samym, wyeliminowanie jednego głosu nie wpłynęłoby na wynik wyborów.
W odpowiedzi na skargę burmistrz wniósł o jej odrzucenie, ewentualnie oddalenie. Jego zdaniem, kontroli sądu administracyjnego nie podlegają sprawy z zakresu kontroli przeprowadzenia wyborów do sołectwa i ich wyników. Organem uprawnionym jest rada miejska. Zwrócił uwagę, że stwierdzone uchybienia miały wpływ na wyniki wyborów rady sołeckiej, do której wybrana została osoba nieposiadająca biernego prawa wyborczego. Wobec tego, że w statucie sołectwa nie przewidziano możliwości częściowego unieważnienia wyborów, konieczne było stwierdzenie nieważności obu elekcji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie stwierdził nieważność zaskarżonego zarządzenia, a w części oddalił.
Skomplikowane sprawy nadzoru i jego kontroli
W pierwszej kolejności sąd odniósł się do zarzutów o braku kognicji sądu administracyjnego. Wyjaśnił, że sprawa dotyczy aktu określonego w art. 3 par. 2 pkt 6 Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi tj. aktu organu jednostki samorządu terytorialnego, innego niż akt prawa miejscowego, podjętego w sprawie z zakresu administracji publicznej. Z przepisem tym koresponduje art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym (u.s.g.), który był podstawą skargi w tej sprawie. Daje on osobie, której interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem, podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, dochodzenie swoich praw przed sądem administracyjnym. Skarga wnoszona w trybie tego przepisu na akty organów jednostek samorządu terytorialnego, inne niż decyzje administracyjne nie jest przy tym ograniczona terminem i może zostać wniesiona w każdym czasie. Zaskarżone zarządzenie burmistrza narusza interes prawny skarżącej, gdyż akt ten pozbawił ją uprawnień gwarantowanych przepisami prawa materialnego w związku z wyborem na sołtysa.
WSA wskazał, że uznanie naruszenia interesu prawnego nie oznacza jednak automatycznie zasadności skargi. W myśl art. 91 ust. 1 u.s.g. tylko uchwała lub zarządzenie organu gminy sprzeczne z prawem są nieważne. Zatem skuteczność skargi była uzależniona od tego, czy wraz z naruszeniem interesu prawnego strony skarżącej doszło do naruszenia przez właściwy organ norm prawa materialnego lub procesowego. Gmina ma rację, że w orzecznictwie ukształtował się pogląd, zgodnie z którym, na podstawie art. 18a ust. 1 u.s.g. rada gminy może weryfikować wyniki bądź sposoby przeprowadzenia wyborów do organów sołectwa.
W tej sprawie rada gminy nie dokonywała jednak kontroli, ale zgodnie ze statutem sołectwa, to uprawnienie przysługiwało organowi wykonawczemu gminy, burmistrzowi, który wydał w tej sprawie przedmiotowe zarządzenie. Zarządzenie burmistrza podlega z kolei kontroli pod względem zgodności z prawem (art. 85 u.s.g.) przez wojewodę. Ma na to 30 dni od dnia doręczenia mu uchwały lub zarządzenia. Po upływie tego terminu organ nadzoru może złożyć wyłącznie skargę na uchwałę lub zarządzenie do sądu administracyjnego. Organ nadzoru nie skorzystał w tej sprawie z tej możliwości. Zarządzenie organu wykonawczego gminy, może być także zaskarżone do sądu administracyjnego na podstawie art. 101 ust. 1 u.s.g. I dlatego sąd administracyjny mógł zająć się skargą Barbary G.
Zobacz wzór dokumentu w LEX: Zarządzenie w sprawie przeprowadzenia wyborów Sołtysów i Rad Sołeckich w gminie > >
Wybór sołtysa i rady sołeckiej to dwa odrębne wybory
Oceniając, czy doszło do istotnego naruszenia prawa przy wydaniu zaskarżonego zarządzenia sąd przypomniał, że sołtys i rada sołecka to odrębne organy, których wybór musi być poprzedzony odrębnym głosowaniem, a tym samym dokonaniem odrębnych aktów wyborczych. Z żadnego przepisu prawa nie wynika też, że wybór sołtysa jest zależny od skutecznego wyboru rady sołeckiej i że organy te muszą być zmieniane jednocześnie. Dlatego należy uwzględniać, że chociaż wybory wyznaczone zostały na ten sam dzień i dokonywane były podczas tego samego zebrania, to dotyczyły dwóch odrębnych aktów wyborczych. Również w statucie sołectwa wyraźnie zaznaczono, że w razie zwolnienia stanowiska sołtysa czy członka rady sołeckiej w trakcie kadencji, przeprowadza się wybory uzupełniające na to wakujące stanowisko, a nie dokonuje się nowych, całościowych wyborów. Wynika z tego, że lokalny prawodawca potwierdził odrębność obu organów sołectwa.
Treść protokołu komisji skrutacyjnej z zebrania wiejskiego potwierdziła, że przeprowadzono i zatwierdzono odrębnie wybór sołtysa i odrębnie rady sołeckiej. W związku z tym protest wyborczy przeciwko ważności wyborów, może dotyczyć zarówno jednego, jak i obu aktów wyborczych. Faktem było, że nieprawidłowości zostały stwierdzone tylko przy wyborze rady sołeckiej. Natomiast wybór sołtysa nie został zakwestionowany.
Przeczytaj także: Szczegóły wyboru sołtysa musi określić rada gminy
Czytaj także w LEX: Status prawny rady sołeckiej w przeprowadzonych badaniach własnych > >
Sąd podkreślił, że statutowego zwrotu: "burmistrz wybory unieważnia" nie można generalizować i rozszerzać na wszystkie akty wyborcze podjęte podczas jednego zebrania wyborczego. Zamiast tego burmistrz powinien przeprowadzić odrębną ocenę każdego wyboru pod kątem stwierdzonego naruszenia. Skarżąca ma rację, że stwierdzone uchybienie pozostało bez wpływu na jej wybór. Nawet po odjęciu nieważnych głosów utrzymała przewagę ważnie oddanych głosów, nad kolejnym kandydatem. W związku z tym nie było podstaw do unieważnienia wyboru sołtysa i w tym zakresie sąd stwierdził nieważność zarządzenia. Biorąc jednak pod uwagę, że skarżąca nie miała interesu w zaskarżeniu zarządzenia burmistrza w zakresie unieważnienia wyboru rady sołeckiej, sąd oddalił jej skargę.
Wyrok WSA w Olsztynie z 3 października 2024 r. , sygn. akt II SA/Ol 511/24
Sprawdź w LEX: Fundusz sołecki - nowy instrument gospodarki finansowej w sołectwie > >
Cena promocyjna: 51.74 zł
|Cena regularna: 69 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 62.1 zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
