Minister Sprawiedliwości, dopytywany przez Prawo.pl, czy kolejnym krokiem będzie wstrzymanie obwieszczeń o wolnych stanowiskach sędziowskich, co jest podstawą konkursów powiedział: Tak, bo nie chcę przyczyniać się do pogłębiania niekonstytucyjności.

Chodzi o projekt zmieniający Regulamin urzędowania sądów powszechnych, a konkretnie dodanie w par. 43 po ust. 1  ust. 1a w brzmieniu: Sprawy w przedmiocie rozpoznania wniosku o wyłączenie sędziego w sytuacji, gdy wśród podstaw tego wniosku znajduje się okoliczność dotycząca powołania sędziego, nie są przydzielane sędziom, którzy objęli stanowisko w wyniku wniosku o powołanie sędziego, przedstawionego Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej przez Krajową Radę Sądownictwa ukształtowaną wskutek wejścia w życie ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 3). Sędziowie ci nie są uwzględniani w przydzielaniu spraw, o których mowa w zdaniu poprzedzającym, przez SLPS (system przydzielania spraw sędziom).

Co więcej, dodany ma zostać też par. 118a, zgodnie z którym, przy sporządzaniu orzeczeń i uzasadnień sędzia ma uwzględniać prawo Unii Europejskiej, w szczególności art. 19 Traktatu o Unii Europejskiej, "kierując się zasadami pierwszeństwa, bezpośredniego stosowania oraz lojalnej współpracy, a także wiążące Rzeczpospolitą Polską prawo międzynarodowe, w szczególności art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., uwzględniając przy ich wykładni orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka".

Czytaj: Minister Bodnar: Sędzia powołany z neoKRS nie może być uznany za niezawisłego >>

Wybór sędziów sprzeczny z Konstytucją

W uzasadnieniu MS wskazuje, że ustawa z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 3) doprowadziła do sprzecznego z Konstytucją RP trybu wyboru sędziów-członków Krajowej Rady Sądownictwa, co spowodowało, "iż ten kluczowy dla zachowania niezależności polskiego sądownictwa organ utracił gwarancje swojej niezależności".

- W konsekwencji tryb powołania, względnie promocji sędziów na wyższe stanowiska z udziałem tego organu był wadliwy, co znajduje potwierdzenie w szeregu orzeczeń zarówno trybunałów międzynarodowych, jak i polskich sądów. W świetle ugruntowanego orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (tu przywołane są wyroki w sprawach: Reczkowicz przeciwko Polsce z dnia 22 lipca 2021 r. - skarga nr 43447/19, Dolińska-Ficek i Ozimek przeciwko Polsce z dnia 8 listopada 2021 r. - skargi nr 49868/19 i 57511/19, Advance Pharma sp. z o.o. przeciwko Polsce z dnia 7 lutego 2022 r. – skarga nr 1469/20, Broda i Bojara przeciwko Polsce z dnia 29 czerwca 2021 r. – skargi nr 26691/18 i 27367/18, Grzęda przeciwko Polsce z dnia 15 marca 2022 r. - skarga nr 43572/18,
Wałęsa przeciwko Polsce z dnia 23 listopada 2023 r. – skarga nr 50849/21), wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (z dnia 19 listopada 2019 r. - sprawa AK z połączonych skarg C 585/18, C 624/18, C 625/18, wyrok Wielkiej Izby Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 6 października 2021 r. w sprawie o sygn. C-487/19), orzeczeń polskiego Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 5 grudnia 2019 r. III PO 7/18, OSNP 2020/4/38, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2020 r. III PO 8/18, OSNP 2020/10/114, uchwała połączonych Izb Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2020 r. BSA I4110-1/2.) oraz orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego (m.in. postanowienie z dnia 26 czerwca 2019 r. II GOK 2/18, wyrok z dnia 11 października 2021 r., II GOK 9/18, wyroki
w sprawach II GOK 10/18, II GOK 11/18, II GOK 12/18, II GOK 13/18, II GOK 14/18 4 wszystkie z dnia 21 września 2021 r.), skład Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowany ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r. jest sprzeczny z art. 187 Konstytucji) - wskazuje resort.

I dodaje, że organ ten nie spełnia wymogów niezależności od władzy wykonawczej i ustawodawczej, co sprawia, że "sędzia powołany z udziałem Krajowej Rady Sądownictwa w nowym składzie nie może być uznany za niezawisłego i bezstronnego, gdyż jego powołanie nastąpiło z rażącym naruszeniem podstawowych reguł procedury powoływania sędziów".

Czytaj: Pięciu prokuratorów z LSO powołanych do Krajowej Rady Prokuratorów >>

Testu niezawisłości nie może przeprowadzać neosędzia

Dodano również, że z powyższych orzeczeń jednoznacznie wynika, iż w przypadku udziału w składach Sądu Najwyższego osób powołanych na stanowiska z udziałem Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r. skład sądu nie spełnia kryterium niezależnego i bezstronnego sądu ustanowionego ustawą w rozumieniu art. 6 EKPCz, zaś w przypadku sędziów zasiadających w sądach powszechnych prawidłowość składu z udziałem osób powołanych na stanowiska z udziałem Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r. budzi poważne wątpliwości, co może uzasadniać składanie przez strony wniosków o ich wyłączenie.  

- Ich rozpoznanie wymaga przeprowadzenia testu niezależności, którego głównym kryterium jest badanie okoliczności powołania sędziego. Jest oczywiste, że osoby powołane na stanowiska z udziałem Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r. mają interes osobisty w nieuwzględnianiu wniosków o wyłączenie innych sędziów powołanych w tym samym trybie, skoro ich własny status prawny może być dotknięty podobną wadliwością. Nie sposób przyjąć, aby - przy rozpoznawaniu wniosków o wyłączenie od rozpoznania spraw osób powołanych na stanowiska sędziowskie z udziałem Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r. - osoby powołane na stanowiska sędziowskie w tym samym trybie spełniały kryterium bezstronności, o ile podstawą wniosku są okoliczności dotyczące sposobu powołania - wskazano.

Dodając, że na tym tle dochodziło do szeregu niejasnych sytuacji, jak m.in. do utworzenia w Sądzie Okręgowym w Krakowie sekcji złożonej wyłącznie z osób
powołanych na stanowiska sędziowskie z udziałem Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r. i sędziów delegowanych do orzekania w sądzie wyższego rzędu przez Ministra Sprawiedliwości, która miała wyłączną kompetencję "do badania wniosków o wyłączenie kwestionujących okoliczności powołania sędziego, co wprost podważało prawo obywatela do rozstrzygnięcia jego sprawy przez niezależny i bezstronny sąd ustanowiony ustawą". - W tym stanie rzeczy, w celu zapewnienia obywatelom RP prawa do rozstrzygnięcia ich spraw przez niezależny i bezstronny sąd Minister Sprawiedliwości uznał, że w okresie przejściowym, poprzedzającym przywrócenie pełnej zgodności ustaw z polską Konstytucją i standardami międzynarodowymi, celowe jest wprowadzenie w Regulaminie urzędowania sądów powszechnych przepisu, który uniemożliwia udział osób powołanych na stanowiska sędziowskie z udziałem Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r. w rozpoznawaniu wniosków o wyłączenie sędziów, o ile podstawę wniosku stanowią okoliczności dotyczące powołania sędziego - wskazano w uzasadnieniu.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.