Sąd Rejonowy w Koninie powziął wątpliwość, czy w aktualnym stanie prawnym, po zmianach wprowadzonych ustawą z 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego umorzenie postępowania w sytuacji, gdy cofnięte zostało zażalenie na postanowienie rozpoznawane w ramach tzw. zażalenia poziomego, a więc przez inny skład sądu pierwszej instancji, następuje w składzie trzech sędziów, czy też w składzie jednego sędziego?
Stan faktyczny przedstawiał się następująco: Sąd I instancji uregulował w formie zabezpieczenia tymczasowego kontaktów wnioskodawców - a byli to dziadkowie z wnuczkami i córką. Określono dni tygodnia i miejsce zamieszkania matki.
Pełnomocnik wnioskodawców złożył zażalenia na to postanowienie. Następnie pełnomocnik cofnął to zażalenie.
Jeden sędzia orzeka?
Sąd Rejonowy, odnosząc się do orzecznictwa Sądu Najwyższego, zauważył, że rozpoznawanie sprawy w niewłaściwym składzie może doprowadzić do nieważności postępowania. Następnie stwierdził, że decyzja w przedmiocie umorzenia postępowania zażaleniowego po skutecznym cofnięciu wniesionego zażalenia, jako w istocie formalna i nie będąca efektem in meritum „rozpoznania” zażalenia, powinna być uzewnętrzniona w procesowej postaci postanowienia wydanego przez jednego sędziego. Jednak, w obecnym stanie prawnym nie wydaje się to być aż tak oczywiste.
„Ustawą o zmianie k.p.c.” zmieniono art. 397 k.p.c., nadając mu nowe brzmienie, a co dla przedmiotowych rozważań istotne, wyeliminowano z jego treści wyjątki, dotąd wprost wskazane, w których sąd rozpoznający zażalenie wydawał postanowienie w składzie jednego sędziego (art. 397 par. 2 k.p.c. w dotychczasowym brzmieniu). Może to, zdaniem Sądu Rejonowego, dostarczać podstaw do popierania argumentacji, że eliminacja tych wyjątków, przy braku wskazania wprost innych lub tych samych w ramach nowelizacji tego przepisu, oznacza, iż aktualnie w ramach postępowania zażaleniowego wyłączono całkowicie orzekanie sądu w składach innych niż skład trzyosobowy.
Czytaj też: Skład sądu w postępowaniu toczącym się na skutek zażalenia >
Problem zażaleń poziomych
Sędziowie mają wątpliwości, czy zażalenie w sprawach o kontakty rodzica, dziadka z dzieckiem powinny być rozpoznawane przez inny skład tego samego sądu (tzw. „zażalenia poziome”), czy też przez sąd II instancji
Jeszcze w marcu 2020 r. Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Ministra Sprawiedliwości w sprawie wątpliwości prawnych, jakie powstają w sprawach o wykonywanie kontaktów.
Obecnie, po zmianie przepisów, która weszła w życie 7 listopada 2019 r., sędziowie mają wątpliwości, czy zażalenie, składane w takich sprawach, powinno być rozpoznawane przez inny skład tego samego sądu (tzw. „zażalenia poziome”), czy też przez sąd II instancji. Sąd Okręgowy w Poznaniu przedstawił zagadnienie prawne w tej sprawie Sądowi Najwyższemu.
Rzecznik Praw Obywatelskich uznał, że minister, dysponując prawem inicjatywy legislacyjnej, może doprowadzić do zmiany przepisów i w sposób jednoznaczny wskazać, który sąd jest właściwy do rozpoznania zażaleń.
MS: Nie ten sam sąd
W kwietniu 2020 r. wpłynęła odpowiedź Anny Dalkowskiej, ówczesnej podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości. Według resortu właściwym do rozpoznania zażalenia na takie postanowienia jest sąd drugiej instancji, a nie ten sam sąd w innym składzie.
Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w tej sytuacji 25 stycznia 2022 roku podjął uchwałę, zgodnie z którą postępowanie wywołane zażaleniem na postanowienie sądu pierwszej instancji w przedmiocie zabezpieczenia umarza sąd, który wydał zaskarżone postanowienie, w składzie trzech sędziów (art. 741 par. 2 k.p.c.).
Sygnatura akt III CZP 72/21 (teraz III CZP 4/22) uchwała SN z 25 stycznia 2022 r..
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
