SN wyjaśni problem zażalenia na odrzucenie skargi na wpis referendarza w księdze wieczystej

Sąd Rejonowy w Lidzbarku Warmińskim powziął wątpliwość przy rozpoznawaniu sprawy: Czy do rozpoznania zażalenia, które zostało wniesione po 7 listopada 2019 r. na postanowienie sądu pierwszej instancji o odrzuceniu skargi na wpis referendarza sądowego w księdze wieczystej, właściwy jest inny skład sądu pierwszej instancji? Czy sąd drugiej instancji?

Sąd Rejonowy przedstawił przytoczone zagadnienie prawne Sądowi Najwyższemu przyjmując, że postanowienie o odrzuceniu skargi na wpis referendarza w księdze wieczystej jest nie tylko postanowieniem sądu pierwszej instancji, lecz również kończy postępowanie w sprawie.

Zaskarżenie kilku orzeczeń

Nawiązując do art. 394 ze znaczkiem 1b k.p.c., przypomniał, że przepis ten stanowi, iż jeżeli zaskarżono takie postanowienie, zażalenie rozpoznaje sąd drugiej instancji.

Brzmienie tego przepisu wywołuje jednak wątpliwości; czy mowa w nim o przypadku zaskarżenia jednego postanowienia, które spełnia zarówno warunki wymienione w art. 394 § 1, jak i w art. 3941a § 1 k.p.c., czy o przypadku jednoczesnego zaskarżenia kilku orzeczeń, z których co najmniej jedno zostało wymienione w art. 394 § 1 k.p.c.

Sąd Rejonowy stwierdził m.in., że można przyjąć, iż art. 3941b k.p.c. dotyczy zażalenia na jedno rozstrzygnięcie; wówczas kolizję kompetencji w sprawie zażalenia na postanowienie sądu odrzucające skargę na wpis referendarza sądowego w księdze wieczystej należałoby rozstrzygać zgodnie z brzmieniem tego przepisu, przyjmując, że właściwym do rozpoznania zażalenia jest sąd drugiej instancji.

Ułatw sobie pracę z orzeczeniami i poznaj LEX Kompas Orzeczniczy, który zawiera ponad 2400 gotowych analiz orzeczeń w formie linii orzeczniczych >

Norma kolizyjna

Nie można jednak wykluczyć, że art. 3941b k.p.c. odnosi się do równoczesnego zaskarżenia dwóch rozstrzygnięć zawartych w tym samym postanowieniu.

Z dotychczasowej praktyki sądu przedstawiającego zagadnienie prawne wynika, że takie przypadki nie należą do rzadkości, a potrzeba wprowadzenia jednoznacznej normy kolizyjnej jest znacznie większa w razie zaskarżenia dwóch rozstrzygnięć zawartych w jednym orzeczeniu niż zaskarżenia jednego rozstrzygnięcia. Brak normy kolizyjnej regulującej zbieg zażalenia dewolutywnego i poziomego na dwa rozstrzygnięcia oznaczałby konieczność przeprowadzenia postępowania zażaleniowego zarówno przed sądem pierwszej instancji w innym składzie, jak i przed sądem drugiej instancji, co w praktyce jest trudne do wyobrażenia.

Jak wskazał sąd pytający ma to też bardziej uniwersalny charakter, trudno bowiem zaakceptować pogląd, że ustawodawca ustanowił odrębną normę kolizyjną o bardzo ogólnym charakterze w celu usunięcia zbiegu zażaleń w dwóch sytuacjach z kilkunastu możliwych.

 W ocenie Sądu Rejonowego, ze względu na wagę postanowienia o odrzuceniu skargi na wpis referendarza sądowego w księdze wieczystej, który ma charakter merytoryczny i może głęboko ingerować w sferę stosunków majątkowych i własnościowych uczestników postępowania, właściwym do rozpoznania zażalenia na nie, jako postanawianie kończące postępowanie w sprawie, powinien być sąd drugiej instancji, zatem pierwszeństwo powinien mieć art. 394 § 1 k.p.c.

Sygnatura akt III CZP 1/21