Celem nowelizacji ustawy o transporcie kolejowym z 16 listopada 2016 r. jest dostosowanie polskich przepisów do norm unijnych, co ma służyć utworzeniu jednolitego europejskiego obszaru kolejowego. Co istotne, nowelizacja przyniosła nie tylko zmianę zasad, na podstawie których funkcjonuje transport kolejowy w Polsce, ale również w znaczący sposób wpłynęła na sposób opodatkowania nieruchomości kolejowych. Nowe zasady, w zakresie dotyczącym opodatkowania nieruchomości, obowiązują już od początku 2017 r. Na czym dokładnie polegają zmiany i co oznaczają one dla przedsiębiorstw? Wyjaśniają eksperci Ayming Polska.
Nowa definicja „infrastruktury kolejowej”
W ramach nowelizacji, w ustawie o transporcie kolejowym wprowadzono nową definicję „infrastruktury kolejowej”. Dotychczasowa ogólna definicja została zastąpiona zamkniętym katalogiem obiektów, które uznawane są za elementy infrastruktury kolejowej. Ta zmiana jest bardzo istotna, ponieważ od tego, czy dany obiekt można zaliczyć do „infrastruktury kolejowej”, zależy możliwość uzyskania zwolnienia z podatku od nieruchomości.
Objęcie zwolnieniem budynków wchodzących w skład infrastruktury kolejowej
Do tej pory zwolnieniu z opodatkowania podlegały tylko budowle tworzące infrastrukturę kolejową i zajęte pod nie grunty. Nowelizacja ustawy o transporcie kolejowym przyniosła zmianę w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych, polegającą na objęciu zwolnieniem podatkowym budynków, w których znajdują się elementy infrastruktury kolejowej (zgodnie z nową definicją). Oznacza to, że podatku nie trzeba płacić między innymi od dworców kolejowych oraz budynków, w których znajdują się nastawnie, urządzenia zapewniające sygnalizację i łączność na trasie kolejowej czy urządzenia sterowania ruchem kolejowym.
Zwolnienie podatkowe pod warunkiem udostępnienia infrastruktury kolejowej przewoźnikowi
Po nowelizacji, warunkiem skorzystania ze zwolnienia podatkowego jest udostępnienie infrastruktury kolejowej przewoźnikowi. Do tej pory ze zwolnienia mógł skorzystać zarządca infrastruktury kolejowej, „który był zobowiązany do jej udostępniania”. To sformułowanie było źródłem wątpliwości interpretacyjnych. Po nowelizacji przepis stał się jednoznaczny - jednak ograniczył możliwość skorzystania ze zwolnienia.
- Dotychczasowe brzmienie przepisów powodowało, że w wyrokach sądów administracyjnych pojawiały się dwie odmienne linie orzecznicze. Według pierwszej, korzystniejszej dla podatników, warunkiem skorzystania ze zwolnienia była sama gotowość udostępnienia infrastruktury kolejowej. Według drugiej, bardziej profiskalnej, zwolnieniu podlegała tylko faktycznie udostępniona infrastruktura. Jednak, w ramach nowelizacji, ustawodawca wyraźnie opowiedział się za rozwiązaniem korzystniejszym dla fiskusa. Obecnie przedsiębiorca, który zarządza elementami infrastruktury kolejowej skorzysta ze zwolnienia podatkowego tylko, jeśli rzeczywiście udostępni ją przewoźnikowi kolejowemu. Może zdarzyć się, że przewoźnik kolejowy nie będzie zainteresowany wykorzystaniem takiej infrastruktury. Wtedy będziemy mieli do czynienia z sytuacją, w której to czynnik ekonomiczny decyduje o obciążeniu przedsiębiorstwa podatkiem od nieudostępnionej infrastruktury kolejowej – komentuje Przemysław Smoczyński, Konsultant w Dziale Podatków i Opłat Lokalnych w Ayming Polska.
Nowe pojęcia i punkty sporne
W ustawie o transporcie kolejowym wprowadzono szereg nowych pojęć, które choć nie odnoszą się bezpośrednio do kwestii fiskalnych, mogą mieć znaczący wpływ na sposób opodatkowania nieruchomości kolejowych. Szczególne znaczenie ma pojawienie się takich pojęć, jak „infrastruktura prywatna” (wykorzystywana wyłącznie do realizacji własnych potrzeb właściciela lub zarządcy infrastruktury - innych niż przewóz osób) oraz „infrastruktura nieczynna” (na której zarządca infrastruktury nie dopuścił ruchu kolejowego). Elementy infrastruktury prywatnej lub nieczynnej nie mogą zostać udostępnione przewoźnikowi kolejowemu, co oznacza, że nie będą podlegały zwolnieniu podatkowemu. Trzecim ważnym pojęciem jest „infrastruktura usługowa” (obiekt budowlany wraz z gruntem, na którym jest usytuowany, oraz instalacjami i urządzeniami, przeznaczony w całości lub w części do świadczenia usług) – jednak, nie jest do końca jasne, czy stanowi ona rodzaj infrastruktury kolejowej, czy jest zupełnie odrębnym pojęciem.
- Od rozstrzygnięcia, w jaki sposób należy rozumieć „infrastrukturę usługową”, może zależeć zakres zwolnienia podatkowego. Szczególnie istotne może być to dla jednostek zarządzających terminalami towarowymi czy obiektami zaplecza technicznego, które umożliwiają prawidłowe prowadzenie ruchu kolejowego. Temat ten podejmowano w czasie konsultacji społecznych, które miały miejsce w ramach procesu legislacyjnego. Ustawodawca nie zdecydował się jednak na doprecyzowanie tej kwestii, co może skutkować sporami pomiędzy podatnikami a organami podatkowymi – podsumowuje Przemysław Smoczyński, Konsultant w Dziale Podatków i Opłat Lokalnych w Ayming Polska.
Choć nowelizacja ustawy o transporcie kolejowym nie dotyczyła wprost ustawy podatkowej, już teraz widać jej wpływ na sposób opodatkowania nieruchomości. W związku z tym, przedsiębiorcy posiadający na terenie swoich zakładów elementy infrastruktury kolejowej powinni na nowo przeanalizować sposób ich opodatkowania. W zależności od indywidualnej sytuacji, wprowadzone zmiany mogą spowodować zarówno zmniejszenie, jak i zwiększenie obciążeń podatkowych. Dokładne określenie skutków nowelizacji wymaga wnikliwego przeanalizowania indywidualnej sytuacji przedsiębiorstwa oraz skonfrontowania nowych przepisów kolejowych z regulacjami ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.
