Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi oddalił skargę podatnika na decyzję dyrektora izby skarbowej w przedmiocie m.in. określenia podatku od towarów i usług oraz orzeczenia o obowiązku zapłaty podatku. WSA ustalił, że podatnik nie dokonał czynności opodatkowanych. Sąd przyjął też, że podatnik wprowadzał do obrotu puste faktury, dotyczące czynności, które nie miały miejsca. Podatnik zawyżył podatek naliczony zawarty w fakturach wystawionych przez inne podmioty, które dokumentowały czynności, których nie było.
Wyrok skazujący
Organy podatkowe słusznie więc odmówiły skarżącemu prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktury - wskazał WSA. Kontrahent podatnika nie wykonał na rzecz skarżącego żadnych usług budowlanych. Sąd wskazał, że wystawca faktury został prawomocnie skazany za wystawianie nierzetelnych faktur VAT, m.in. dla firmy podatnika, a faktury te nie dokumentowały rzeczywistych zdarzeń gospodarczych. Oprócz wyroku sądu istniały też inne dowody wskazujące na to, że faktury były nierzetelne. Firma kontrahenta podatnika nie posiadała bowiem zaplecza do świadczenia usług, które miały wynikać z faktur. Z tego powodu WSA oddalił wniesioną skargę, uznając, że decyzje podatkowe były zasadne.
Skarga do NSA
Podatnik wniósł następnie skargę kasacyjną, w której podniósł naruszenie przez sąd administracyjny szeregu przepisów. Między innymi skarżący podniósł, że sąd nie miał podstaw do uznania za wiążący wyroku skazującego, który nie dotyczył bezpośrednio podatnika. Zdaniem autora skargi, sąd nie mógł więc oprzeć się na tym orzeczeniu, gdyż w ten sposób podatnik pozbawiony został prawa do sprawiedliwego i jawnego rozpoznania sprawy. Doszło więc w sprawie do naruszenia art. 11 ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (upsa).
Na podstawie tego przepisu ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd administracyjny.
Zgodność z konstytucją
W związku z powyższym skarżący złożył także wniosek o wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem, czy interpretacja art. 11 upsa dopuszcza oparcie się na wyroku skazującym, który nie dotyczy podatnika. Jego zdaniem interpretacja tego przepisu skutkuje tym, że faktycznie osoby trzecie, których nie dotyczy wyrok, nie mają możliwości obrony swoich praw i wykazania, że wyrok ten wydano w sposób nieprawidłowy. W ocenie podatnika, wadliwa wykładnia art. 11 upsa naruszyła art. 45 Konstytucji, który gwarantuje prawo do sądu.
Oddalona skarga
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną. W jego ocenie zarzuty w niej podniesione nie były trafne. W szczególności nie był zasadny zarzut wadliwego zastosowania przez sąd administracyjny przepisu art. 11 upsa.
NSA wskazał, że prawomocny wyrok skazujący w postępowaniu karnym skarbowym za czyny polegające na wystawianiu nierzetelnych faktur, niedokumentujących rzeczywistych zdarzeń gospodarczych m.in. dla firmy podatnika, dotyczył wystawcy tych faktur, a nie strony. Nie oznacza to jednak, że wyrok ten nie był wiążący w prowadzonym postępowaniu administracyjnym. Z treści przepisu wynika, że wiążący jest wyrok prawomocny. Nie ma tam mowy o tym, kogo dotyczyć ma ten wyrok. Bez znaczenia jest więc to, czy osoba skazana jest stroną postępowania podatkowego, a następnie sądowoadministracyjnego, czy też chodzi o inną osobę. Takie zapatrywanie przedstawił w szczególności NSA w wyroku z 1 kwietnia 2008 r. w sprawie I FSK 433/07.
Unikanie rozbieżności
Artykuł 11 upsa został wprowadzony, by uniknąć w orzecznictwie sądowym rozbieżności co do tego czy popełniono przestępstwo. Kwestią tą zajmuje się sąd karny. Gdy ustali on w sposób prawomocny, że zostało popełnione przestępstwo, to sąd administracyjny jest powyższym związany. Sąd związany jest wówczas m.in. osobą sprawcy oraz ustaleniem miejsca i czasu popełnienia przestępstwa. Analogicznie wyrokiem karnym związane są także organy podatkowe. Kwestia ta wynika z orzecznictwa, a pogląd ten jest trafny - podkreślił NSA.
Zobacz też: Wyrok karny wiąże sąd i organy podatkowe >>
Konstytucyjność przepisu
Zdaniem NSA nie można więc uznać, że art. 11 upsa narusza prawo podatnika do sądu, które wynika z art. 45 Konstytucji. Wręcz przeciwnie, przepis ten zapewnia jednolitość orzecznictwa sądowego, co sprzyja realizacji zasady demokratycznego państwa prawnego. Zasada ta wynika zaś z art. 2
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 16 marca 2018 r., I FSK 922/16
* Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu.