Sprawa dotyczyła prawa do odliczenia podatku naliczonego od wydatków związanych z używaniem samochodów. Chodziło o spółkę, która w ramach prowadzonej działalności wynajmuje i dzierżawi samochody osobowe i furgonetki. Spółka wynajmuje samochody także swoim pracownikom, którzy wyrażają zainteresowanie wykorzystywania ich w celach prywatnych. W związku z takimi umowami spółka wykazuje i odprowadza podatek VAT należny. Natomiast z uwagi na fakt, że samochody mimo wszystko nie są przeznaczone na wynajem w całości, spółka prowadzi ewidencję przebiegu pojazdów. Ewidencja ta będzie stanowić dowód tego, że samochody są wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika.
Spółka zapytała fiskusa, czy w takich okolicznościach będzie jej przysługiwało pełne odliczenie VAT z faktur otrzymanych przez podatnika, związanych z poniesionymi wydatkami na użytkowanie samochodów.
Zdaniem spółki przysługuje jej prawo do pełnego odliczenia. Spółka wskazała, że samochody służbowe nie są wykorzystywane do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika. Wynajmowanie samochodów jest ujawnionym w KRS przedmiotem działalności gospodarczej spółki. Jest to zatem taki sam przedmiot działalności gospodarczej, jak każdy inny ujawniony w odpowiednich rejestrach i faktycznie wykonywany. Poza tym samochody nie są wykorzystywane przez pracowników spółki w sposób nieodpłatny.
Fiskus się nie zgodził. Według organu w sprawie nie jest spełniona przesłanka wyłącznego wykorzystywania pojazdu do celów prowadzenia działalności gospodarczej, która powinna być rozpatrywana w kategoriach obiektywnych. Zdaniem organu spektrum wykorzystania samochodów osobowych powoduje, że wymogi wynikające z przepisów warunkujących prawo do odliczenia pełnej kwoty podatku VAT nie będą spełnione. Organ podkreślił, że co prawda spółka wprowadziła obowiązek prowadzenia ewidencji, monitoruje faktyczny przebieg pojazdu, porównuje faktyczny przebieg pojazdu ze stanem stwierdzonym w ewidencji, to jednak są to jedyne narzędzia nadzoru. Organ zaznaczył natomiast, że spółka nie wyposażyła pojazdów w system GPS.
Poza tym zdaniem fiskusa spółka chcąc mieć prawo do pełnego odliczenia powinna oddawać samochody wyłącznie w odpłatne używanie na podstawie umowy najmu, bez prawa wykorzystywania ich w inny sposób przez pracowników w prowadzonej działalności.
Zdaniem fiskusa z uwagi na to, że samochody są wykorzystywane (wynajmowane) do celów prywatnych pracowników oraz osób współpracujących, spółka nie ma obiektywnych możliwości wyeliminowania ich użycia w takim celu również w czasie, kiedy powinny być wykorzystywane wyłącznie do wykonywania obowiązków na rzecz spółki. W takiej sytuacji niemożliwe jest dokładne określenie z góry, w jakim czasie (każdego dnia) samochód będzie wykorzystywany do realizacji obowiązków na rzecz spółki, a w związku z tym, czy nie będzie wykorzystywany na cele prywatne poza czasem, w którym będzie podlegał wynajęciu na rzecz pracownika.
Sprawa trafiła do WSA w Poznaniu. Zdaniem sądu fiskus nie ma racji. W ocenie sądu, organ bezpodstawnie przyjął, że w świetle odpłatnej umowy najmu samochodu osobowego wykorzystywanie tego samochodu przez najemcę (pracownika Spółki) na jego potrzeby prywatne stanowi przesłankę uzasadniającą zastosowanie wobec Spółki, jako wynajmującego, przepisu art. 86a ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, czyli ograniczenie możliwości odliczenia w całości kwoty podatku naliczonego na podstawie udokumentowanych fakturami wydatków związanych z pojazdami samochodowymi. Organ stwierdzając ogólnikowo, że w przedstawionej przez Spółkę sytuacji nie ma obiektywnych możliwości wyeliminowania użycia samochodów do użytku prywatnego nie wskazuje, jakie konkretnie, inne, niż opisane przez Spółkę środki zabezpieczające i procedury, winny być podjęte przez Spółkę, które byłby skłonny uznać za gwarantujące niemożliwość prywatnego użytku tych pojazdów. Jednocześnie argumenty wskazane przez organ powodują, że sporne zapisy ustawy podatkowej nigdy nie mogłyby być zastosowane.
WSA podkreślił, że podjęte przez spółkę działania spowodują, iż samochody osobowe stanowiące jej własność będą wykorzystywane przez pracowników do celów służbowych lub na cele prywatne pracowników, w związku z którymi podpisana zostanie osobna umowa cywilnoprawna mieszczącą się w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej. W związku z powyższym nieprawidłowe jest stanowisko organu, iż istnieje ryzyko wykorzystania samochodów stanowiących jej własność na cele prywatne pracowników. Właśnie w celu umożliwienia pracownikom wykorzystywania samochodów w taki sposób podpisana zostanie z nimi osobna umowa cywilnoprawna. W ten sposób, jeżeli któryś z samochodów spółki będzie wykorzystywany na cele prywatne pracowników, to wykorzystanie to będzie jednocześnie związane z prowadzoną przez spółkę działalnością gospodarczą. Skoro więc samochody spółki wykorzystywane będą tylko i wyłącznie na cele związane z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą, uprawniona jest ona do wykonywania tzw. pełnego odliczenia VAT od wydatków poniesionych w związku z eksploatacją ww. samochodów.
Wyrok WSA w Poznaniu z 26 stycznia 2017 r., sygn. akt I SA/Po 954/16
