Przepis art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT wskazuje, że odpłatne świadczenie usług stanowi także zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Jest to zatem takie świadczenie, którego istotą jest zaniechanie polegające bądź na nieczynieniu, bądź też na znoszeniu określonej sytuacji.
Chociaż ustawa wyraźnie stanowi o zobowiązaniu się do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji, należy uznać, że świadczenie tego rodzaju usług polegających na zaniechaniu odbywa się nie tylko w ramach stosunków obligacyjnych, ale również na płaszczyźnie prawa rzeczowego. Świadczeniem usługi będzie więc również ustanowienie niektórych ograniczonych praw rzeczowych: służebności, użytkowania etc.
Świadczenie usług zachodzi nie tylko wówczas, kiedy następuje dobrowolnie (w wyniku umowy). Ma miejsce także wówczas, gdy następuje zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa. Jeżeli podmiot jest przymuszony (zobowiązany) do dokonania określonej czynności, wówczas uznaje się, że świadczy usługę, o ile można wyodrębnić podmiot, który jest jej beneficjentem.
Zatem ustanowienie służebności gruntowej – drogi koniecznej, za które pobierane jest wynagrodzenie, stanowi świadczenie usług w rozumieniu cytowanego art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, gdyż ma ono charakter odpłatny, oraz istnieje konkretny podmiot, będący konsumentem tego zobowiązania.
Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 26 października 2012 r., IBPP2/443-872/12/AB