Chodzi o ulgę odsetkową obowiązującą w latach 2002-2006, z której podatnicy mogą korzystać - na zasadzie praw nabytych - aż do 2027 r. Pozwala ona odliczyć od dochodu część odsetek zapłaconych od kredytu zaciągniętego na własne potrzeby mieszkaniowe, jak np. budowa domu czy zakup mieszkania.
Czytaj również: Kto unieważni kredyt frankowy, może stracić ulgę mieszkaniową
Komu bank zwróci odsetki, musi zwrócić ulgę odsetkową
Problem w tym, że jeśli bank zwraca pobrane nienależnie odsetki - odliczone przez klienta w ramach ulgi - to są one dla kredytobiorcy dochodem podlegającym opodatkowaniu. Zgodnie bowiem z art. 45 ust. 3a ustawy o PIT, jeżeli kredytobiorca odliczył odsetki od dochodu, a następnie otrzymał zwrot odliczonych kwot (w całości lub w części), to musi powiększyć dochód o kwoty poprzednio odliczone. Dla większości podatników to duże zaskoczenie.
Jak zaznacza Maciej Małanicz-Przybylski, adwokat, partner w kancelarii KBiW Kurpiejewski Budzewski i Wspólnicy, w przypadku kredytów tzw. frankowych może wystąpić kilka scenariuszy rozliczenia w ugodach zawieranych między bankiem a kredytobiorcą. To, czy po stronie kredytobiorcy powstanie obowiązek doliczenia do dochodu odsetek wcześniej odliczonych w ramach ulgi, zależy od konkretnej sytuacji.
- Kluczowe znaczenie ma to, czy efektem ugody będzie zwrot kwoty odsetek, z którymi związane było prawo do ulgi – tak będzie m.in. w sytuacji, gdy bank zwracać będzie wszystkie wpłacone dotychczas kwoty. Obowiązek skorygowania ulgi pojawić się może także w sytuacji, gdy ustalona została nieważność umowy kredytowej. Skoro nie było umowy, nie było też podstawy do zapłaty odsetek objętych następnie odliczeniem w ramach ulgi. To zaś oznacza konieczność uwzględnienia w dochodzie wykazywanym zeznaniu podatkowym składanym za rok, w którym nastąpiło rozliczenie z bankiem, odsetek odliczonych wcześniej w ramach ulgi, i zapłaty podatku - mówi mec. Małanicz-Przybylski.
Również według Macieja Wojciechowskiego, radcy prawnego z Xaltum Kancelaria Radców Prawnych Barczak Rozpara, jeżeli kredytobiorca korzystał z ulgi odsetkowej, to w przypadku nieważności umowy traci uprawnienie do jej uzyskania. - Skoro umowa była od początku nieważna – to nie było podstaw do zwolnienia. Co prawda zwrot pieniędzy przez bank jest traktowany neutralnie pod kątem podatkowym, inaczej jest jednak w przypadku sytuacji, gdy ulga de facto nie powinna mieć zastosowania - mówi mec. Wojciechowski.
Fiskus chce zwrotu ulgi za nawet 20 lat
Takie stanowisko przedstawia też skarbówka. Przykładowo w interpretacji z 24 listopada 2023 r. (nr 0114-KDIP3-2.4011.762.2023.3.MN) dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej analizował sytuację kobiety, która w 2004 r. zaciągnęła kredyt we frankach szwajcarskich, a następnie w latach 2007 – 2022 korzystała z ulgi odsetkowej. Obecnie stara się o unieważnienie umowy kredytu przez sąd. Dyrektor KIS wyjaśnił, że jeśli wynikiem tego będzie zwrot odliczonych wcześniej odsetek, to kwotę zwrotu trzeba doliczyć do podstawy opodatkowania (dochodu) w zeznaniu za rok zwrotu.
Co istotne, mimo iż kobieta zaczęła korzystać z ulgi ponad 20 lat temu, to według fiskusa w tej sprawie nie doszło do przedawnienia. A przypomnijmy, że okres przedawnienia wynosi pięć lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku (art. 70 par. 1 ordynacji podatkowej). Dyrektor KIS podkreśla, że nie ma znaczenia, kiedy rozliczana była ulga. Liczy się moment rozliczenia z bankiem. W przypadku gdy bank zwraca odsetki w 2024 r., to w zeznaniu za 2024 rok trzeba doliczyć wartość odliczonej w związku z tymi odsetkami ulgi odsetkowej, z której kobieta skorzystała w latach 2007-2022. Okres przedawnienia liczy się od roku wypłaty. Zobowiązanie przedawni się wiec dopiero z końcem 2030 r.
Podobnie dyrektor KIS twierdzi też w innych interpretacjach, m.in. z 10 października 2024 r. (nr 0114-KDWP.4011.164.2024.3.AS).
Mec. Wojciechowski uważa jednak, że - w związku z okresem przedawnienia - ulga powinna zostać rozliczona za ostatnie 6 lat.
Zobacz w LEX: Opodatkowanie zysków kapitałowych > >
Cena promocyjna: 143.1 zł
|Cena regularna: 159 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 111.3 zł
Podatek do dopłaty może być wysoki
Ile może wynieść kwota podatku? - Wszystko zależy od konkretnej sytuacji. Duże znaczenie ma m.in. kwota odliczonych odsetek oraz stosunek raty kapitałowej do raty odsetkowej. W niektórych sytuacjach mogą to być bardzo wysokie kwoty, sięgające tysięcy złotych – mówi mec. Maciej Małanicz-Przybylski.
I przypomina też, że ulga odsetkowa jest limitowana. Do jej obliczenia ulgi służy wzór: limit x kwota odsetek/ wysokość kredytu. Dla inwestycji zakończonych w latach 2002-2007 limit wynosił 189 tys. zł, w 2008 r. - 212 tys. zł, w 2010 r. - 264 tys. zł, w 2010 r. – 265 tys. zł, a w latach 2011-2018 – 326 tys. zł.
Jednak problemem może być już samo wyliczenie właściwej kwoty. - Zwłaszcza w przypadku, gdy w wyniku ugody klient otrzyma od banku w ramach ugody zwrot konkretnej kwoty nadpłaconej w przeszłości, wyodrębnienie odsetek (lub ich odpowiedniej części) może być niezwykle trudne - dodaje mec. Małanicz-Przybylski. Należy przy tym pamiętać, że zatajenie w zeznaniu podatkowym faktu „odwrócenia” ulgi odsetkowej w wyniku wyroku lub ugody z bankiem, może stanowić, w zależności od kwoty należności, wykroczenie skarbowe lub nawet przestępstwo skarbowe.
Czytaj także w LEX: Zapłata podatku (zaliczki) przez podatnika a wydanie decyzji w przedmiocie odpowiedzialności podatkowej płatnika > >
Fiskus nie zawsze zaniecha poboru podatku
Grzegorz Grochowina, szef zespołu zarządzania wiedzą w departamencie podatkowym w KPMG w Polsce wyjaśnia, że co do zasady osoby, którym umorzono spłatę kredytu, uzyskują z tego tytułu przychód. Są jednak zwolnione z podatku na podstawie rozporządzenia ministra finansów o zaniechaniu poboru podatku od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym na cele mieszkaniowe. Zgodnie z rozporządzeniem, fiskus nie pobiera podatku od umorzonych wierzytelności, zarówno od kapitału jak i odsetek. Gdyby nie zwolnienie, musieliby zapłacić podatek dochodowy.
Jednak, jak wyjaśnia dyrektor KIS w interpretacjach, rozporządzenie to nie dotyczy odsetek, które podatnik odliczył w ramach ulgi odsetkowej, a następnie zostały mu zwrócone przez bank.
- Organy podatkowe argumentują, że kredytobiorca nie może korzystać z podwójnej ulgi - raz poprzez odliczenie odsetek w ramach ulgi odsetkowej, a drugi raz poprzez niezapłacenie podatku od kwoty umorzonej wierzytelności, w skład której weszły te odsetki - mówi Grzegorz Grochowina.
Kiedy nie trzeba korygować ulgi
Nie wszyscy muszą jednak zwracać ulgę.
Katarzyna Urbańska, dyrektor Zespołu Prawno-Legislacyjnego Związku Banków Polskich zwraca uwagę, że każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie. Warunki ugód są negocjowane indywidualnie przez strony, w związku z czym ugody mogą się różnić pomiędzy sobą, nawet w przypadku ugód zawieranych przez dany bank.
- W przypadku ugód, w których banki umarzają wyłącznie niespłacony kapitał, a nie zwracają odsetek, kredytobiorcy nie mają obowiązku zwrotu ulgi odsetkowej. Jednocześnie podkreślamy, że bank nie ma możliwości, ani prawa dokonywać oceny prawno-podatkowej klienta dla celów ulgi odsetkowej, w związku z unieważnieniem umowy przez sąd lub zawarciem ugody. Aby uzyskać stosowną informację w tym zakresie klienci powinni zwrócić się do organów skarbowych - wyjaśnia Katarzyna Urbańska.
W interpretacji z 24 lipca 2024 r. (nr 0113-KDIPT2-2.4011.464.2024.2.AKU) dyrektor KIS analizował sytuację podatnika, który zawarł umowę kredytu frankowego w 2006 r., a następnie od 2009 r. do 2023 r. korzystał z ulgi odsetkowej. Bank zaproponował mu zawarcie ugody pozasądowej, która dotyczy wyłącznie kapitału, odsetek oraz odsetek skapitalizowanych pozostałych do spłaty. Ugoda nie będzie jednak obejmować odsetek już zapłaconych przez kredytobiorcę. Skarbówka potwierdza, że w tej sytuacji zawarcie ugody i umorzenie wierzytelności nie wymaga skorygowania ulgi, z której podatnik korzystał w latach 2009-2023.
Rozliczenie zależy od sformułowania ugody
Jak wskazuje Filip Olejniczak, radca prawny z kancelarii Konieczny, Polak Radcowie Prawni, powołując się na interpretację (nr 0113-KDIPT2-2.4011.464.2024.2.AKU), problem związany ze zwrotem korzyści z ulgi odsetkowej można bardzo łatwo legalnie ominąć. Jak? - Przeznaczając do rozliczenia z bankiem same odsetki, pozostawiając do zwrotu przez bank same raty kapitałowe - mówi.
Zgodnie z interpretacją "ugoda nie wpłynie na wcześniej rozliczone należności z tytułu kredytu hipotecznego, w tym na odsetki zapłacone w przeszłości i rozliczone w ramach ulgi odsetkowej". Umorzenie dotyczy salda, czyli kapitału pozostałego do spłaty. W takiej sytuacji, nie sposób uznać, że powstaje obowiązek zwrotu korzyści podatkowej. - Interpretacja potwierdza swobodę w kształtowaniu zasad rozliczeń, w tym przypisywania nadpłatom określonego charakteru, który wyłączy obowiązek zwrotu korzyści podatkowej - mówi mec. Olejniczak.
Dodaje, że banki w przygotowywanych przez siebie ugodach nie podają informacji o konieczności zwrotu korzyści odsetkowej, ale też – w jego ocenie - nie muszą tego robić wobec faktu, że najczęściej identyfikują nadpłatę jako dodatkowe świadczenie do zwrotu, a nie zwrot odsetek. Gdyby jednak w którejś z ugód pojawiła się podana konwencja zwrotu odsetek, to bank – aby wyłączyć ryzyko uchylenia się przez konsumenta od ugody – powinien poinformować kredytobiorcę o takim obowiązku.
Sprawdź w LEX: Postępowania dotyczące kredytów frankowych - aspekty proceduralne, nowela KPC, zabezpieczenie powództwa > >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
