Kwestią sporną w rozpoznanej sprawie jest uznanie doręczenia zastępczego dokonanego w trybie art. 150 Ordynacji podatkowej za skuteczne. A konsekwencją powyższego jest stwierdzenie uchybienia terminowi do wniesienia odwołania, po negatywnym rozpoznaniu wniosku o przywrócenie terminu do jego wniesienia.

Zdaniem organu podatkowego wskazanie przez strony, w trybie art. 146 Ordynacji podatkowej, adresu do doręczeń na terenie Hiszpanii, nie wywołuje skutków prawnych, ponieważ żaden, z wyjątkiem art. 154a Ordynacji podatkowej, nie przewiduje doręczania pism za granicę.

Z kolei zdaniem WSA w Olsztynie (wyrok z 30 czerwca 2010, I SA/Ol 312/10, LEX nr 648304) wobec poinformowania organu o aktualnym adresie do doręczeń, organ nie mógł uznać decyzji za doręczoną w trybie art. 150 Ordynacji podatkowej, w miejscu pracy stron. Takim działaniem organ naruszył zasadę prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organu.

WSA zaznaczył, że art. 154a Ordynacji podatkowej przewiduje możliwość stosowania doręczeń za pośrednictwem Ministra Finansów i władzy Państw Członkowskich Unii Europejskiej właściwej w sprawach podatkowych na terenie Unii Europejskiej. Posiadając wskazany przez strony, adres do korespondencji w Hiszpanii, organ powinien albo przesłać decyzję na wskazany adres do korespondencji, albo wstrzymać się z doręczeniem decyzji na adres zamieszkania, bądź adres miejsca pracy stron postępowania.

Sprawa trafiła do NSA. Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez NSA można powoływać się na skuteczności fikcji doręczenia w sytuacji, gdy podatnik nie zmienił adresu, a pod adresem, na który została mu doręczona korespondencja z organu podatkowego nie przebywał jedynie czasowo. A w przypadku osób fizycznych nie jest zmianą adresu, w rozumieniu art. 146 § 1 Ordynacji podatkowej, czasowe przebywanie poza mieszkaniem lub miejscem pracy. W szczególności za zmianę adresu nie można uznać wyjazdu na czas określony za granicę. W związku z tym zawiadomienie organu o czasowym wyjeździe za granicę (krótszym niż dwa miesiące) ma jedynie walor informacyjny i nie powoduje żadnych skutków prawnych w zakresie doręczania pism.

NSA dodał, że przepisy Ordynacji podatkowej jedynie w sytuacji wyjazdu długotrwałego za granicę (ponad dwa miesiące), nakładają obowiązek ustanowienia przez stronę pełnomocnika do doręczeń. Dlatego strona, która planuje wyjazd na krótszy okres nie ma takiego obowiązku. Może jednak ustanowić pełnomocnika do doręczeń, jeżeli chce uniknąć skutków ewentualnego doręczenia w trybie art. 150 Ordynacji podatkowej (w drodze fikcji doręczenia).

Wyrok NSA z 27 stycznia 2012 r., II FSK 2097/10